Karel du Jardin, Amsterdam kunstschilder uit de Gouden Eeuw met een exposite in het Rijksmuseum, Amsterdam en een nieuw, tweetalig, groot prachtboek
Gevierd penseelkunstenaar De
Nederlandse schilder Karel du Jardin (1626-1678) was één der meest
veelzijdige kunstenaars van zijn tijd, die middein de Gouden Eeuw lag.
Onder zijn penseelstreken kwamen niet alleen toestanden en
gebeurtenissen uit de geschiedenis bijna letterlijk tot leven,
hetzelfde geldt voor de personages, die hij heeft geportretteerd,
meestal in opdracht van de adel van die dagen. En laten we vooral niet
zijn adembenemende landschappen in Italiaanse stijl vergeten, die lang
op het netvlies van de beschouwer blijven 'nawerken'. Daaraan moet
worden toegevoegd dat hij uitzonderlijke thema's 'oppakte' voor
uitbeelding, welke tot op dat moment niet in aanmerking waren gekomen
voor uitbeelding, en al zeker niet in het kader van de tot dan toe
bekende Nederlandse schilderkunst.
Tentoonstelling en nieuw boek Sedert de opening van de expositie van schilderijen van Karel du Jardin, op 14 december, in het Rijksmuseum te Amsterdam (tot medio maart volgend jaar), is er een uitzonderlijk fraai boek van de persen gerold dat ons
in de tweetalige tekst (Nederlands en Engels) niet alleen, in kort maar
helder bestek, inzicht verschaft in de diverse fasen van zijn leven,
maar ons tevens laat zien welke schitterende werken in de bovengenoemde
disciplines deze Nederlandse kunstenaar wiens naam toch niet
bestorven ligt in de mond van veel liefhebbers van vaderlandse
schilderkunst, en daarmee voorziet deze uitgave eveneens in een leemte
aan ons cultuurbezit heeft toegevoegd. Gelukkig bevindt één van de
grootste collecties met schilderijen, die zijn signatuur dragen, zich
in het Rijksmuseum te Amsterdam. Het voortreffelijk geschreven en tot
in de puntjes verzorgde boek is een coproductie van dat
cultuurinstituut in samenwerking met Nieuw Amsterdam Uitgevers.
Du Jardins leven Het
levensverhaal van deze voor de geschiedenis van de schilderkunst van
ons land zo belangrijke kunstenaar wordt op de achterzijde van het boek
zo mooi omschreven met de Engelse uitdrukking "from rags to riches".
Karel du Jardin werd geboren in één van de zijstraten van de
Amsterdamse binnenstad in een relatief armelijk gezin, maar hij slaagde
er met zijn kunst in zich op te werken totdat hij zich in één der
vooraanstaande grachtenpanden op de Keizersgracht kon vestigen. Hij
onderhield contacten met tal van uitzonderlijke persoonlijkheden, zoals
de 'zeeheld' Michiel de Ruyter, wiens portret hij in 1669 heeft
gerealiseerd: een staaltje vakmanschap van het hoogst denkbare niveau. De
goede man hield ook van reizen, en bezocht in dat kader Frankrijk en
Italië. Tijdens zijn laatste reis naar dat land, kwam hij uiteindelijk
terecht in Venetië, waar hij werd overvallen door koorts, maar zich
desondanks heeft overgegeven aan een zeer overvloedig maal, en dat is
hem noodlottig geworden. Hij overleed aan de gevolgen van
voedselvergiftiging. __________ Jennifer Kilian: Karel du Jardin, 1626-1678. 80 pag., 24,5 x 28,5 cm; rijk geïllustreerd. Amsterdam, Rijksmuseum en Nieuw Amsterdam, Uitgevers, 2007. ISBN 978-90-868-9030-9. ____________ Afbeeldingen 1. Voorplat van het onlangs verschenen boek over Karel du Jardin. 2. Portret van een man, 1650, perkament, 9,4 x 8 cm. (Preussischer Kulturbesitz, Staatliche Museen, Kupferstichkabinett, Berlin.)
Sergej Prokofjevs opera 'Oorlog en Vrede' zaterdagavond rechtstreeks vanuit de Metropolitan Opera in New York via Klara en BBC Radio 3
Radio-uitzending De Russische componist Sergej Prokofjev (1891-1953) heeft in 1941 de lijvige roman Oorlog en Vrede (1865-69)
van Lev Nikolajevitsj Tolstoj ter hand genomen en daarvan, in
samenwerking met Marina Mendelssohn, een libretto gemaakt voor een
opera, die hij in 1941 heeft gerealiseerd in dertien
lyrisch-dramatische scènes en een koorepiloog. Zowel de Belgische
radiozendgemachtigde Klara (voor Klassiek Radio), alsook BBC Radio
zenden deze opera uit op het moment dat deze als matinee in de New
Yorkse Metropolitan Opera wordt gegeven en dat is vanaf 18:00 uur onze tijd door het koor en orkest van dit
instituut, onder leiding van de ook in ons land zeer bekende Russische
dirigent Valery Gergiev. Solistische medewerking zal worden verleend door onder meer Marina Poplavaskaya, Natasha Rostova en Ekaterina Semenchuk.
Grootse epiek De
grandioze epiek van graaf Tolstoj (1828-1910) heeft diverse bewerkers
geïnspireerd tot hoorspelen, toneelbewerkingen en, vanzelfsprekend,
verfilmingen, waaronder die in Hollywood, waarin de werkelijkheid van
het boek op grote schaal geweld is aangedaan, en alles van een
honigzoete strooplading werd voorzien. Audrey Hepburn, Henry Fonda en Mel Ferrer
speelden in deze
productie, met een speelduur van 200 minuten de belangrijkste rollen. Later, in 1966/67 heeft de Russische regisseur
Sergej Bondartsjoek (1920-1994) zich in de Sovjetunie heel wat meer moeite getroost
zo liet hij machines enorme hoeveelheden sneeuw maken, aangezien de
opnamen vooral buiten de wintermaanden werden gerealiseerd de
werkelijkheid te benaderen. Het is een lange film geworden, en een
tijdlang is de onverkorte versie inclusief de pauzes negen uur
bioscoopverblijf in diverse arthouse-bioscopen van ons land vertoond.Tegenwoordig is deze versie op 5 dvd's alom verkrijgbaar. Zeer binnenkort is er op de televisie een nieuwe verfilming te zien, en kort daaraan voorafgaand zullen we mogelijkerwijs op deze, maar in ieder geval op onze zustersite Tempel der Filmkunst aan die nieuwe productie aandacht schenken, tevens met wat meer achtergronden over het boek en zijn schrijver. ____________ Afbeeldingen 1. Sergej Prokofjev, tekening in Oostindische inkt van Jarko Aikens, Groningen, 1985. Collectie Heinz Wallisch. 2. Lev Nikolajevitsj Tolstoj, portret uit 1887 door Ilja Rjèpin (1844-1930).
Gustav Mahlers Eerste Symfonie op Neerlands Radio 4 in KRO's 'Middagconcert'
Middagconcert Op donderdag december kunt in de middag via de Nederlandse zender Radio 4 luisteren naar de veelvuldig gespeelde Eerste Symfonie, bijgenaamd Titan,
van Gustav Mahler, uitgevoerd door het Concertgebouworkest onder leiding
van Mariss Jansons. Dit opus wordt voorafgegaan door Beethovens
Achtste, en vult daarmee de eerste, symfonische helft van het programma
Middagconcert van de KRO, dat
tussen 13:03 uur en 16:02 uur de ether ingeslingerd wordt. Deze helft
bestaat uit concerten van series, zoals die zijn gegeven door de
radio-orkesten en het Concertgebouworkest, alsmede door ensembles met
een bijzondere reputatie, uit andere landen. Deze Mahler-uitvoering
via de radio betreft een opname, die verleden jaar op 17 november werd
gerealiseerd tijdens een concert in de Grote Zaal van het Concertgebouw
in de hoofdstad. Voor een uitgebreid artikel met een
achtergrondverhaal over de componist, het ontstaan en bijzonderheden
over deze symfonie, alsmede een technische toelichting, zij verwezen
naar mijn bijdrage op de site All art is quite useless van Rond1900.nl. Deze is verschenen op woensdag 23 augusus 2006 en is getiteld: Natuurliefde als katharsis Mahlers Eerste als zelfanalyse. __________ Afbeelding: Gustav Mahler, een karikatuur uit 1908, te New York vervaardigd door de tenor Enrico Caruso.
'Mythische dieren' deze week in vijf afleveringen op ARTE-televisie
Voorafgegaan
op maandag, respectievelijk dinsdag, door de Arend en het Paard, is
woensdag de KAT aan de beurt in de programmareeks, die de Duits-Franse
cultuurzender Arte deze week
's middags tussen 16:50 uur en 17:35 uur uitzendt. Donderdag volgt het
Schaap, en de goede verstaander zal vermoeden dat diens kleding tot
vrijdag blijft liggen als we in deze filmreeks een optreden van de Wolf
mogen verwachten. Dat zo'n dier niet alleen veel begrijpt als je
maar op de juiste wijze communiceert, is talloze malen gebleken, en
kennelijk had Pluim door dat de jonge componist Thorkil Wolvendans in
de herfst van 2001 een pianocompositie over Pluim heeft gerealiseerd.
Van de eerste noot die de jongen op het klavier heeft aangeslagen tot
de laatste, heeft Pluim in een voor hem aangename houding op diens
schoot gelegen. Het stuk kreeg de titel Pluim op de overloop, en heeft in beperkte kring veel lof geoogst.
Film op Arte Sedert
mensenheugenisheeft de ka.t....ot de verbeeldingen vn allerlei
verschillende volkeren gesproken. Was dit dier bij de Egyptenaren nog
heilig, in andere culturen werd het gezien als afgezant van Satan, en
daaruit volgend ziet men in tal van afbeeldingen uit die bewuste sferen
boze heksen met een kat op de schouder, en is de magische werking ten
detrimente van dit mysterieuze wezen ook voor de tovenaars die
boosaardige plannen hebben, niet weg te denken.Dikwijls ook is de
kat beschouwd als de incarnatie der vrouwelijkheid; vandaar dat nog
altijd veel mensen het over dikke en anderszins welgedane dieren, die
op drie kiolometer afstand herkenbaar als van de mannelijke kunne zijn,
toch hebben als zij (waar tegenover het verschijnsel Hond met het
element der mannelijkheid wordt geïdentificeerd en dientengevolge met
Hij wordt bedacht
Herhaling De film op Arte, die door regisseuse Annette Scheurich eerder dit jaar voor de Mitteldeutsche Rundfunk werd gerealiseerd, zal door dezelfde zender worden herhaald op tweede kerstdag, volgende week woensdag, tussen 17:45 uur en 18:30 uur.
Afbeeldingen
1. Kater Pluim (1978-2003) in 2001 's avonds laat na een inspectietocht
van zijn grootgrondbezit. Pluim was toen al 23 jaar. De foto is genomen
door een groot bewonderaar van Kater Pluim, de jonge musicus Thorkil
Wolvendans.
2. Kater Ramses op zijn favoriete plek: op de theetafel, naast een zilveren Boeddha-beeld.
Televisieportret uit 1996 van de Vlaamse dichter Paul van Ostaijen, deze week nog driemaal op Nederlands themakanaal Geschiedenis TV
Poëzie als woordkunst Heden, maandag 17 december, heeft het Nederlandse televisie-themakanaal Geschiedenis TV een
portret uitgezonden, dat in 1996 werd gerealiseerd over de Vlaamse
dichter Paul van Ostaijen (1896-1928). Hij heeft niet alleen naam
gemaakt als deels experimenteel dichter, maar nog meer als één der
meest invloedrijke taalvernieuwers, die de Nederlandstalige literatuur
heeft voortgebracht. Gelukkig wordt dit portret nog deze week
driemaal herhaald: de eerste keer op dinsdagmiddag om 17:26 uur, in de
nacht van woensdag op donderdag vanaf 01:26 uur, en ten slotte op
vrijdag om 21:26 uur. Het portret van deze dichter draagt de titel Poëzie is woordkunst, en heeft een lengte van ongeveer drie kwartier.
Thomas Mann-verfilming uit 1953 van de roman 'Königliche Hoheit' in de nacht van maandag 17 op dinsdag 18 december op het eerste Duitse net
In
de nacht van maandag 17 op dinsdag 18 december kunt u, als u dat zou
willen, getuige zijn van de uitzending van een Duitse speelfilm uit
1953, van de allround cineast, producent en scenartist Harald Braun
(1901-1960), getiteld Königliche Hoheit,
naar de gelijknamige roman uit 1909 van de Nobelprijswinnaar voor
Literatuur (1929) Thomas Mann(1875-1955). De film wordt via het eerste
Duitse televisienet uitgezonden tussen 00:50 uur en 02:35 uur. Deze
rolprent wordt geafficheerd als romantische komedie, waarin een
redelijk behoudende, Duitse troonopvolger zijn hart verliest aan de
dochter van een Amerikaanse industrieel en een relatie met haar begint. Drie
hoofdfiguren uit de Duitse filmwereld van de jaren vijftig vertolken de
hoofdrollen: als eerste Ruth Leuwerik, die vooral bekendheid heeft
gekregen in de films rond de familie Trapp, een verhaal dat we een
decennium later terugvinden in de musical The sound of music. Naast haar treden Dieter Borsche en Rudolf Fernau op. Harald
Braun heeft meer dan veertig films op zijn naam staan, hetzij als
regisseur, als producent of scenarist, dan wel in een combinatie van
deze hoedanigheden. Een jaar voor zijn overlijden heeft hij nog als
co-scenarist en regisseur aan de omvangrijke, tweedelige verfilming van
Thomas Manns Buddenbrooks gewerkt. Zie daartoe ons artikel op de webiste All art is quite useless van Rond1900.nl, verschenen op zondag 7 januari 2007. __________ Afbeelding: Titelpagina van de roman Königliche Hoheit van Thomas Mann.
Cultuurspectrum
