Professor Philip Stott versus de milieubeweging in Groene leugens'
Philip Stott versus milieubeweging In de nacht van dinsdag 3 op woensdag 4 augustus wordt op het digitale televisiekanaal Geschiedenis 24 een VPRO-reportage uit de serie Noorderlicht uit 2001 herhaald, welke de titel draagt: Groene leugens.
De Britse geo-ecoloog was in die periode niet alleen hoogleraar biogeografie en ecologie aan de Universiteit van Londen, hij was tevens hoofdredacteur (1987-2004) hoofdredacteur van het tijdschrift Biogeography. In die laatstgenoemde, journalisitieke functie heeft Philip Stott de milieubeweging enorm tegen zich in het harnas gejaagd door deze te beschuldigen van misbruik van de wetenschap, en zo allerlei onwaarheden ten beste te geven en deze consequent overeind te houden met betrekking tot het tropisch regenwoud. De aflevering van de serie Noorderlicht werd uitgezonden tussen 00:00 uur en 00:30 uur. Een herhaling is voorzien tijdens de avond van woensdag 4 augustus, tussen 20:00 uur en 20:30 uur.
Het verschijnsel tijd benaderd door Michio Kaku op digitaal kanaal Holland Doc 24
Losse afleveringen en alle achtereen In de week van maandag 2 augustus tot en met vrijdag 6 augustus komt het fenomeen Tijd in vier verschillende afleveringen aan bod in de programmering van het digitale kanaal Holland Doc 24. Voor de twee eerste afleveringen kan men op maandagavond terecht: tussen 20:10 uur en vervolgens tussen 22:54 en 23:44 uur. De afleveringen worden vrij snel daarop herhaald en daarop volgen eveneens snel de beide laatste afleveringen. Een herhaling van aflevering 1 zal daarbij ongetwijfeld moeten worden gezocht via elektronische gegevens met betrekking tot de zender in kwestie, aangezien de meeste gedrukte programmagidsen slechts het gebeuren tussen ongeveer 17:00 uur en middernacht opnemen. Voor degenen, die graag zeker zijn dat zij het geheel daadwerkelijk kunnen bekijken, is er een oplossing die de zender biedt: op vrijdag 6 augustus worden al de vier afleveringen achtereen uitgezonden: tussen 16:18 uur en 19:38 uur, vier keer vijftig minuten, ingevuld door wetenschapper Michio Kaku [1].
Wetenschap en romanciers Elk van die vier delen heeft van de maker van die serie een eigen deel-thema gekregen, die successievelijk de titels dragen: Daytime,Lifetime, Earth time, Cosmic time. Tal van wetenschappers hebben zich al eeuwen beziggehouden met de raadselen van ruimte en tijd. Romanschrijvers hebben zich op een geheel andere manier ontfermd over het gegeven: zij hebben handig gebruik gemaakt door verhaallijnen ineen te laten vloeien en het, in ons dagelijks bestaan dominerende, lineair voortschrijdende fenomeen op tal van manieren in te voegen en aan te passen aan de eisen van het werk in kwestie, waartoe de algemeen geldende wetmatigheid nog wel eens 'geweld' wordt aangedaan en er sprake blijkt van omgekeerde evenredigheid dan wel in het kader van de verhaallijn vereiste synchroniciteit.
Dichters en componisten Niet alleen wetenschappers en romanschrijvers hebben zich actief beziggehouden met het fenomeen Tijd de ene groepering zich nuchter en rationeel houdend aan, bewijsbare, feiten volgens vaststaande regels, het andere gilde het fenomeen gebruikend voor de eigen doeleinden maar meer nog hebben componisten en dichters dat gedaan, elk in dienst van de eigen stiel. In de eerste categorie vinden we onder meer de Nederlander Daan Manneke (geb. 1939), die er in zijn stuk Plenum uit 1989 getuigt van stilstaande tijd, teruggaande en dan weer voortschrijdende tijd. Bij de dichters lezen we bij M. Vasalis (1909-1998) in haar gedicht Eb, opgenomen in de bundel Vergezichten en gezichten (1963), een korte maar krachtige impressie van Tijd in woorden, die samen één regel vereisen:
Er is geen tijd. Of is er niets dan tijd?
Vier hoofdlijnen Daytime: Voor de meeste mensen is het fenomeen Tijd binnen het kader van een dagelijks verlop wel duidelij: nacht, ochtend, middag avond, mede ingegeven door de aanwezigheid, respectevelijk afwezigheid, van de zon. Lifetime: Het subjectieve element van het verschijnsel Tijd komt niet alleen, maar vooral aan de orde als men ouder wordt, aangezien het dan niet zelden voorkomt dat de indruk ontstaat dat de tijd sneller gaat, al ligt het voor de hand dat dit objectief niet juist kan zijn. De vraag die zich dan opdringt, is: wat precies is veroudering en kan dat proces worden stopgezet? Earth time: Het derde onderdeel Earth Time gaat over de bijkans onbevattelijke ouderdom van onze planeet, helemaal in verhouding tot de relatief korte periode waarin de mens zich op dit ondermaanse (voort)beweegt. Cosmic time:De laatste aflevering van het vierluik staat in het teken van de vraag Wat is tijd? Hoe kan de werking ervan worden verklaard? Is daaraan een begin en eventueel een einde? __________ [1] Michio Kaku (geboren 1947), is een Amerikaans wetenschapper: theoretisch fysicus, gespecialiseerd in de snaartheorie, en met nadruk op de zogeheten string field theory; voorts is hij futuroloog. __________ Afbeelding: De Amerikaanse geleerde Michio Kaku.
Biopic in twee delen over Engelse letterenlegende Jane Austen op Nederland 2
Het drama als rolprent
De NCRV gaat op maandag 2 augustus verder met de traditie van het in de zomermaanden
vertonen, respectievelijk herhalen, van Engelse kostuumdrama's, die voornamelijk in opdracht van de BBC werden vervaardigd.
Het eerste deel van twee van de Brits-Amerikaanse coproductie Miss Austen regrets, geregisseerd door Jeremy Lovering wordt op deze maandagavond, tussen 20:55 uur en 21;40 uur, vertoond. De film behandelt het leven van romanschrijfster Jane Austen (1775-1817); we worden geconfronteerd met Olivia Williams (geb. 1968) als Miss Austen; Imogen Poots (geb. 1989) als haar nicht Fanny, Greta Scacchi (geb. 1960 ) en Adrian Edmonson (geb. 1957). Laatstgenoemde werd wereldvermaard door zijn optreden in de niet altijd even fijnzinnig-Britse serie The Young ones.
Het verhaal Toen Jane Austen veertig jaar was in 1815 had ze al heel wat successen geboekt met haar romans, en dat leidde ertoe dat haar nichtje Fanny haar om raad ging vragen aangaande de liefde, aangezien niet alleen die nicht ervan overtuigd was dat Jane Austen met haar kennis en inzicht meer begreep van het fenomeen liefde dan ieder ander. Daar staat tegenover dat die geliefde schrijfster nooit een huwelijkspartner heeft gevonden.
Kenners geven aan deze biografische uitbeelding de voorkeur boven die van Becoming Jane uit 2007, aangezien deze (tweedelige) film zich veel meer houdt aan de feiten, zonder dat de romantiek in het verhaal tekort komt.
____________
Afbeeldingen
1. Scène uit Miss Austen regrets van Jeremy Lovering (2008). Olivia Williams als Jane Austen.
Antiquaar beschuldigd van stelen Shakespeare-Folio First; documentaireop BBC One
Een Folio-First Donderdag 29 juli vertoont BBC One-tv een documentaire over de Britse antiquaar Raymond Scott, gespecialiseerd in zeldzame boeken [1], die ervan wordt beschuldigd een bijzondere uitgave van William Shakespeare (1564-1616) een Folio First[2] te hebben verdonkeremaand. De film begint om 23:35 uur onze tijd en duurt tot 00:35 uur, en draagt als titel Stealing Shakespeare.
Vrijgezel Raymond Scott wordt in deze bijdrage geportretteerd als vrijgezel, die plotseling het middelpunt is geworden van een onderzoek door FBI en Durham CID [3]. Daarbijspeelt de Cubaanse verloofde van Raymond Scott eveneens een rol.
__________
[1] In de VPRO-Gids wordt de man omschreven als antiekhandelaar. (Say no more, say no more.)
[2] Bij Folio First gaat het om een eerste druk van de Folio-editie van de stukken van Shakespeare.
[3] FBI is al zo lang een wereldwijd begrip, dat we dat hier niet nader hoeven te omschrijven. CID is voor de kijkers van Engelse detective-series evenmin en onbekende afkorting. Diverse inspecteurs van politie voegen aan hun naam dat begrip dikwijls toe. De afkorting staat voorCriminial Iinvestigaton Department.
__________
Afbeelding: RaymondScott. (Foto BBC One television.)
De olifant van Laos wordt bedreigd met uitsterven, te zien op Arte-tv
Met karavaan door het land
Arte-televisie vertoont op donderdag 29 juli in de namiddag tussen 16:50 uur en 17:35 uur een documentaire over een naderende natuurcatastrofe in Laos: het dreigende uitsterven van de olifant in dat land. De documentaire draagt de titel Laos Die Karawane der bedrohten Elefanten. In de film wordt aandacht besteed aan een expeditie met vier olifanten die door het land trekt in de hoop daarmee aandacht met eventueel daaraan verbonden gevolgen te genereren voor het probleem in kwestie. Het dier speelt in de geschiedenis, en daarmee in de cultuur, van Laos zo'n belangrijke rol. Deze Franse documentaire uit 2002, van Gilles Maurer en Olivier Duffilot, wordt op 5 augustus,'s ochtends vanaf 09:05 uur herhaald.
Portret van musicus Placido Domingo donderdagnacht in BBC's kunstprogramma Imagine
Veelzijdig musicus De tenor Placido Domingo die inmiddels 68 jaar oud is trad onlangs voor het eerst op als bariton in een muziekdrama van Giuseppe Verdi (1813-1901): Simon Boccanegra. Deze gedurende lange tijd uitsluitend vocale musicus, die later, zals zovele anderen, eveneens een tweede loopbaan als dirigent inzette, ging bij tijd en wijle dirigent, heeft gedurende zijn carrière honderddertig verschillende rollen gezongen als tenor in zo'n drieduizend vierhonderd voorstellingen. Tegenwoordig is hij verbonden aan twee verschillende, bij de Amerikaanse operaliefhebbers zeer populaire instituten: de Washington National Opera en aan de Los Angeles Opera.
BBC's kunstprogramma Imagine Het kunstprogramma Imagine van het tweede BBC-televisienet waarvan in de nacht van donderdag 29 op vrijdag 30 juli tussen 00:20 uur en 01:15 uur de nieuwste aflevering zal worden uitgezonden, heeft als titel Placido Domingo The time of my life.
Hoewel die titel als vlag de lading ongetwijfeld zal dekken, is het gedeelte achter de naam van de protagonist wellicht minder gelukkig gekozen, aangezien we op een andere Engelstalige zender (kunnen) worden doodgegooid met afleveringen en herhalingen ven een programma dat die titel draagt en waarin allerlei stellen de passage met die titel uit de Hollywood-filmproductie Dirty Dancing moeten 'interpreteren'. Meer dan afgrijselijk. Wat een geluk dat er nog sterren bestaan, die werkelijk iets te 'zeggen' hebben, hetgeen ze voornamelijk doen door te zingen, zoals Placido Domingo.
Rose Bernd (1903) van Gerhart Hauptmann als speelfilm (1957)
Met sterbezetting
In de nacht van woensdag 28 juli op donderdag 29 juli kunt u op het eerste Duitse publieke televisienet ARD/Das Erste tussen 00:50 uur en 02:25 uur de uitzending bekijken van de speelfilm Rose Bernd uit 1957, geregisseerd door Wolfgang Staudte [1]. In de rolprent komen we bekende namen uit het midden en de tweede helft van de twintigste eeuw tegen, zoals Maria Schell (1926-2005), Käthe Gold (1907-1997), Leopold Biberti (1894-1969) en Raf Vallone (1916-2002). Dit filmdrama is een bewerking door Walter Ulbrich (1910-1991) van het gelijknamige toneelstuk uit 1903 van de Duitse schrijver Gerhart Hauptmann (1862-1946), die in 1912 werd onderscheiden met de Nobelprijs voor Literatuur.
Het verhaal Rose Bernd (gespeeld door Maria Schell) werkt op de boerderij van het echtpaar Christoph Flamm (Leopold Biberti) en diens wederhelft Henriette (Käthe Gold). Ze verzorgt de verlamde echtgenote van de boer, en op een gegeven moment begint ze een relatie met haar werkgever, maar dan wordt ze gechanteerd door Artur Streckmann (Raf Vallone), die als arbeider werkzaam is. In de persoon van de rechter zien we Siegfried Lowitz (1914-1999), die vanaf 1977 enige jaren de rol van de politieserie Der Alte van het ZDF heeft vervuld.
__________
[1] Wolfgang Staudte (1906-1984) regisseerde in ons land de verfilming van de eerste twee boeken uit de Ciske-trilogie Ciske de Rat en Ciske groeit op (1955) van Piet Bakker (1897-1960).
____________
Afbeeldingen
1. Der heilige Gerhart, karikatuur uit 1905 van Brand, gepubliceerd in het humoristische, politiek satirische weekblad Kladderadatsch.
2. Actrice Maria Schell in een aflevering van de ZDF-serie Der Kommissar.
Catalaans parlement stemt in met verbod op stierenvechten
Schrijdt de beschaving weer een klein stapje voort? Aan het begin van het NOS-Journaal van 12:00 uur hedenmiddag meldde Jeroen Tjepkema dat het Catalaanse parlement ongeveer op dat moment zou moeten stemmen over een verbod op stierenvechten. Deze mededeling werd gevolgd door enkele stemmen van burgers en van één direct betrokkene. Een man op leeftijd vond het een belachelijke zaak, omdat het nu eenmaal een eeuwenoude traditie zou zijn, een jonge vrouw daarentegen was de mening toegedaan dat het al heel lang verboden zou moeten zijn want dat het argument van traditie volstrekt onzinnig is. Een rasploert in tenue van torero sprak de geesteszieke woorden dat het bij stierenvechten om kunst zou gaan. Moge de eerstvolgende stier uitzonderlijk glansrijk van deze extremistische barbaar winnen. Als je het soort mannetje een halve seconde ziet, dan besef je aan de uitzonderlijke opgeblazenheid reeds dat het om een gaat om iemand met een zeer instabiele persoonlijkheid. Voordat Jeroen Tjepkema overging tot het thema Weer kwam hij nog even terug op het verwachte verbod, dat direct tevoren door het Catalaanse parlement was aangenomen. Een verbod op stierenvechten voor geheel Spanje is daarmee op zich nog niet dichterbij gekomen, aangezien in de Spaanse hoofdstad de wetten uit Catalonië niet dwingend kunnen worden opgelegd. Helaas. Maar een, zij het laat, verbod van het Catalaanse parlement lijkt de beschaving weer een klein beetje op te stuwen in de juiste richting.
Kunnen (speel)kaarten voorspellen of liegen ze er lustig op los?
In het populair-wetenschappelijke magazine Quarks & Co van de Westdeutsche Rundfunk (WDR) biedt de aflevering van dinsdag 27 juli één van de veel voorkomende bezigheden van enorme aantallen mensen als thema kaartleggen. Grote aantallen van hen geloven wat 'de kaarten' voorspellen. Erger dan het tamelijk onschuldige en volgens het gros der wetenschappers tamelijk nodeloze en nutteloze vermaak is de commerciéle uitbuiting door dubieuze instellingen die er niet voor terugdeinzen een heel conglomeraat aan leugens en halve waarheden op te sommen en dat te doen op de bekende, televisie-winkelenmethode, waar alles uitvergroot wordt voorgesteld als uniek en volgens de hoogst denkbare kwaliteitsnormen, maar daar wordt u ook geconfronteerd met de schaamteloze beweringen omtrent overledenen en engelen. Dooie dienders fluisteren 'het medium' een en ander in, engelen daarentegen maken hun voorspellingen openbaar door middel van kaarten. Doorgestoken kaart(en)! En wel zodanig abject ridicuul en stupide dat men alleen kan stellen dat ieder die daarvoor geld neertelt, dan ook niet beter verdient dan te worden getild. Al blijft het onder alle omstandigheden een uiterst kwalijke zaak dat geldwolven van dat kaliber zich in zulke uitzinnige bochten wringen in de hoop dat u, zeg maar: er instinkt, aangezien de walm van list en bedrog dermate groot is dat men daardoor bedwelmd raakt.
En dan de manier waarop zulke programma's voor het voetlicht komen. Dit meer dan pijnlijk wervende element erin dringen mij associaities op met een ander, al heel oud beroep op, zoals dat wordt uitgeoefend in rode lichtjes-districten.
Drieënhalf uur Rusland als thema op maandagavond via digitaal kanaal 'Geschiedenis 24'
Gorbatsjov
De avond van maandag 26 juli wordt op het digitale televisiekanaal 'Geschiedenis 24' voor een groot deel in beslag genomen door thema's die heel direct met Rusland te maken hebben. Dat begint om 19:03 uur met Gorbatsjov, de herhaling van een aflevering uit 1999 van het zondagse NPS-Programma Buitenhof, waarin Paul Witteman een interview hield met de reeds toen voormalige president van de Sovjetunie Michail Gorbatsjov.
Indertijd nam dat tweegesprek de gehele uitzending van Buitenhof in beslag, en dat is te merken aan de lengte van het onderhoud: bijna een uur. God, de tsaar en het vaderland
Een kwartiertje langer dan de voorafgaande uitzending duurt de documentaire God, de tsaar en het vaderland, welke direct in aansluiting op Gorbatsjov zal worden vertoond. Het is een film uit1997 die door Maarten Schmidt en Thomas Doebele werd gerealiseerd. Thema van die goed zeventig minuten in beslag nemende film is de Russische adel, die zich exact acht decennia na het uitbreken van de Russische revolutie en het daaruit voortvloeiende communistische bewind opnieuw organiseert, in de hoop dat er voor die groepering in de maatschappij volgens niet weinigen echter een uiterst onmaatschappelijke groepering ook nu een speciale plaats kan worden ingeruimd. Een ander doel dan het herstellen van privileges en, mede daaruit voortvloeiende, rijkdom hebben die pogingen niet. Sociale overwegingen spelen daarbij niet de geringste rol. De docu duurt van 20:00 uur tot 21;12 uur.
Perestrojka in perspectief Een minuut of twaalf duurt het interview met Laura Starinlk, dat in aansluiting op de documentaire wordt uitgezonden. Het interview is recent, aangezien het is voorzien van het jaartal 2010. Laura Starink was correspondente voor NRC/Handelsblad en niet, zoals in de programmagegevens van de VPRO Gids staat: het NRC/Handelsblad, alsof NRC een bijvoeglijk naamwoord bij Handelsblad is in de periode dat Michail Gorbatsjov het in de Sovjetunie voor het zeggen had. Laura Starink was eveneens getuige van de ineenstorting van het communisme. Zij laat eveneens weten hoe Michail Gorbatsjov moet worden herinnerd.
Ivtsino
Om 21:25 uur volgt de laatste Rusland-bijdrage die maandagavond door 'Geschiedenis 24' wordt uitgezonden. Net als de bovengenoemde documentaire is ook deze film uit het jaar 1997 en tevens gerealiseerd door Thomas Doebele en Maarten Schmidt, met de titel Ivtsino, dorp aan de Wolga. Het genoemde duo schetst daarin een portret van een plaats aan de befaamde rivier. Er is een tijd geweest dat Ivtsino, op tweehonderdvijftig kilometer ten noorden van Moskou, de trots van de Sovjetunie was. Thans is er nog slechts sprake van een gehucht: twaalf houten huizen langs een weg. Tijdens een zomerperiode hebben de beide makers van de film de bewoners laten vertellen. De meeste bewoners zijn vrouwen die inmiddels de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt.
Vier vrouwen en één inspecteur in acht keer Secrets op België Eén
Vrouwen centraal In acht afleveringen, welke 's middags tussen 14:45 uur en 15:30 uur zullen worden uitgezonden via België Eén (Nederlandstalig), kunt u kennismaken met vier vrouwen en een laten we zeggen: on-Franse, althans voorzover dat de fictieven onder hen betreft politie-inspecteur. Doch hoezeer de man ook aantrekkelijk kan zijn voor het andere en/of de eigen sekse, de vier erin voorkomende vrouwen vormen de hoofdmoot van het verhaal en zo wordt ons dat ook in beelden voorgezet. Daar moet overigens direct aan worden toegevoegd dat er reeds heel snel eentje 'dood van het dak valt, echter noch als gevolg van de hitte, noch in navolging van de spreekwoordelijke mussen. Het gebeurt dan ook niet op de manier van die vogels, die op de dakrand zitten en dan plotsklaps het loodje leggen, maar de vrouw in kwestie blijkt door een glazen dak heen te vallen en terecht te komen zeg maar: neer te ploffen middenin een cocktailparty in een luxe hotel. Daar blijkt dat ze in haar hand een papiertje houdt met daaro de namen van de andere drie dames die als protagonisten in de rest van de geschiedenis blijken voor te komen. Dat zijn Claude een plastisch chirurg van 39 jaar , Marina 31 jaar oud, die wordt geacht voor de ideale huisvrouw door te gaan , en Juliette met haar 25 jaar de jongste, die iets in het marketingwezen blijkt uit te spoken.
De inspecteur
De geheimen van die vrouwen worden langzaam maar zeker ontsluierd door inspecteur Lamérat, die wordt omschreven als een geheel ander type dan commissaris Maigret en aanverwante klasieken , een rol die werd toevertrouwd aan de Franse acteur Saïd Taghmaoui (geboren 1973).
De serie wordt nu vertoond onder de titel Secrets, al is de oorspronkelijke benaming Suspectes, een vlag die de lading dan ook net iets beter dekt.
De reeks, die uit 2007 dateert, en reeds eerder op de Belgische televisie is vertoond, is opgenomen in Bordeaux. Vier maanden lang hebben, naast alle acteurs, anderhalf duizend figuranten aan het gebeuren deelgenomen om het verhaal in beelden te realiseren tot deze versie van acht keer drie kwartier.
Parafernalia
Karina Lombard (geboren 1969) speelt de rol van bovengenoemde Claude, Elodie Frenck vult het personage Juliette in; en Marina krijgt gestalte in Ingrid Chauvin (geboren 1971). In tegenstelling met datgene wat er in de intro van de bijdrage over deze serie in de VPRO-Gids van deze periode wordt vermeld dat deze reeks over acht warme zomermaandagmiddagen verspreid via die Nederlandstalige Belgische televisiezender in uw blikveld zal kunnen geraken worden de eerste vijf van de acht afleveringen in ieder geval op de werkdagen van deze lopende week vertoond: van maandag 26 tot en met vrijdag 30 juli, steeds op hetzelfde tijdstip in de middag.
____________
Afbeeldingen
Saïd Taghmaoui speelt de politie-inspecteur in Secrets (Suspectes). (Foto genomen te Cannes tijdens een Filmfestival.)
Terug op het scherm, maar wel eigentijds: Sherlock Homes. Drie zondagen op BBC One-tv
Nieuwe 'vertaling' Zondag 25 juli presenteert BBC One-television de eerste aflevering van drie van een nieuwe Sherlock Holmes-reeks op basis van de inmiddels een eeuw oude verhalen over de nog altijd beroemdste en, jawel, meest legendarische detective aller tijden, geschreven door de arts, historicus, spiritualist, beroepsmatige querulant en kampioen ingezonden stukken-schrijver en nog zoveel meer Arthur Conan Doyle (1859-1930).
Deze nieuwe serie die simpelweg Sherlock heet, stamt uit het brein, en vervolgens uit de pen, van Steven Moffat (geboren 1961). De eerste aflevering welke tussen 22:00 uur en 23:30 uur onze tijd zal worden uitgezonden is getiteld A study in pink. [1]
De kennismaking De gewonde soldaat John Watson keert in 2010 terug uit Afghanistan en komt in contact met een geniale figuur, die een mesmeriserende uitstraling heeft. De man blijkt op zoek te zijn naar een huisgenoot, en verder komt aan het licht dat hij detective is, luisterend naar de naam Sherlock Holmes.
In de voornaamste rollen worden we geconfronteerd met Martin Freeman (geboren 1971) in de rol van Doctor Watson, Benedict Cumberbatch (geboren 1976) als de indrukwekkende speurder hoogstdezelve, en met Rupert als Inspector Lestrade.
Vraagtekens?
Als twee mannen samen op zoek zijn, worden er al snel (meestal ingehouden) vragen gesteld, en dus komt het thema homoërotiek reeds aan de orde voordat de eerste aflevering van Sherlock het televisietoestel in de huiskamer heeft bereikt. Ongetwijfeld worden er nog altijd vragen gesteld, zelfs als twee mannen met enige regelmaat samen worden gesignaleerd, maar al zou men het bijna niet geloven gezien de enorme agressiviteit waaronder ons dagelijks leven gebukt gaat heel wat minder dan een halve eeuw geleden. In de laatste BBC News-uitzending van vrijdag 23 juli werd Steven Moffat aan de tand gevoeld over zijn nieuwste product en werd ook dit thema aangesneden. Nee, vond de auteur, de beide heren waren niet "gay", al zou je ze best eens wat vrolijk willen zien. In die opvatting wordt Moffat bijgestaan door de hoofdrolspeler Benedict Cumberbatch. Hij ziet de verhouding tussen de beide heren meer als een "bromance". Vooruit dan maar: al dan niet bewuste homofobie speelt in het geheel van het maatschappelijke gebeuren een heel wat grotere rol dan we op het eerste gezicht zouden vermoeden, en het feit dat bij de geringste aanleiding daarover zelfs in een zo door de actualiteit ingevuld programma als BBC News het een discussiepunt moet worden, geeft al aan dat het thema nog steeds verre van geaccepteerd is in de dagelijkse realiteit. En daarom nog maar eens de stelling: in alle persoonlijke contacten tussen mensen en daar horen de heren der schepping nu eenmaal ook bij speelt homoërotiek een rol, al zal die in de meeste gevallen niet leiden tot een seksueel rollenspel.
De zich hierover uitgesproken hebbende betrokkenen bij de serie Sherlock zien het allemaal liever gekwalificeerd als "echte mannenvriendschap". Binnen de Sherlock Holmes cultus is de beschaving kennelijk nog net niet voldoende voortgeschreden. Het zij zo.
Eigentijds Op een ander, niet vereist, maar evenmin op voorhand af te wijzen, punt is de figuur Shrlock Holmes, samen met de hem omringende wezens en situaties, wel ontwikkeld, maar dat is te danken/wijten aan degene(n), die hem en de zijnen onder handen hebben genomen voordat de invulling in de praktijk gestalte heeft kunnen krijgen. Terugkeer van Watson uit Afghanistan geeft al aan dat er sprake is van een eigentijds jasje al had men in vroeger tijden eveneens uit dat land kunnen terugkeren, vooropgesteld dat men er eerst was heen gereisd. Net als dat met opera's en toneelstukken uit de dagen van weleer gebeurt, kunnen we (de) roemruchte daden van de meesterspeurder en zijn somtijds ietwat naïeve huis- en deelgenoot, reisgenoot en meer van zulks 't is warempel net Herenleed thans in een 'setting' anno 2010 meemaken. Drie keer anderhalf uur. Is die 'pilot' van zestig minuten eigenlijk ooit den volke vertoond?
__________
[1] Het eerste Holmes-verhaal draagt de titel A study in scarlet. Dat pink in de nieuwe versie zal wel mede bedoeld zijn als (vette) knipoog. (Hopelijk niet al te vet.)
____________
Afbeeldingen 1. Auteur van de oorspronkelijke SherlockHolmes avonturen Sir Arthur Conan Doyle
2. Schrijver van de televisieserie Sherlock, Steven Moffat (foto uit 2008).
Tags:Arthur Conan Doyle, Sherlock Holmes, John Watson, Inspector Lestrade, BBC One-tv, Steven Moffat, Benedict Cumberbatch, Martin Freeman, Rupert Graves
Verfilmd boek van Tonke Dragt, De brief voor de koning op 'Ketnet'
De brief voor de koning Het blijkt met enige regelmaat voor te komen: een stervende heeft nog een wens voordat hij of zij het tijdelijke iruilt voor het eeuwige. Zelfs bij de adel is het voorgekomen, en dat is eveneens het geval (geweest) bij een ridder, die daarom aan Tiuri vraagt een brief naar de koning van een naburig land te brengen. Dat gebeurt in de jeugdroman De brief voor de koning van de Nederlandse schrijfster Tonke Dragt (geboren 1930). Het boek is voor het eerst uitgekomen in 1962.
Thematiek Tiuri is zestien jaar als hij de opdracht krijgt de bovengenoemde brief te bezorgen. Het wordt weliswaar een spannende reis, maar dat is niet het belangrijkste wat er in het verhaal gebeurt. De thema's van betekenis zijn vriendschap, volwassen worden en vertrouwen in anderen. De verfilming van dit boek werd gerealiseerd door Pieter Verhoeff (geboren 1938), bijna een halve eeuw nadat het werd geschreven. Hoewel de regisseur voor deze jeugdfilm slechts over een beperkt budget kon beschikken, is hij erin geslaagd te verrassen met de decors. Destructie: nasynchronisatie
In de belangrijkste rollen zien we Yannick van de Velde (geboren 1989) als de jonge Tiuri. Naast hem treden op Quinten Schram (1992), Victor Reinier (geboren 1963) die uit Baantjer en Flikken Maastricht , alsmede de populaire Duitse acteur Uwe Ochsenknecht (geboren 1956).
Laatstgenoemde en de andere Duitse acteurs worden in deze Nederlandse rolprent nagesynchroniseerd. Hoewel dat fenomeen aan een niet meer te stuiten opmars in zelfs ee voormalige cultuurnatie als Nederland (b)lijkt te zijn begonnen, blijft het een weerzinwekkend gebeuren dat onder al deze omstandigheden veroordelenswaardig is vanwege de niet te onderschatten debiliserende werking ervan. Destructie wint steeds meer aan terrein. Uiterst schandalig!
____________
Afbeeldingen
1. Illustratie op het voorplat van de linnen band van de eerste druk van De brief voor de koning, uit 1962.
Beestachtig-waanzinnige 'kunst': monster doodt eigen kat en maakt handtas van het dier
Perversiteit Troef
Op zaterdag 24 juli staat voor de tijdspanne tussen 20:40 uur en 21:10 uur op Nederland 3 het Avro-magazine Lekker . . . . ! op de rol. De aflevering is getiteld Lekker wreed! Als we de korte, inleidende tekst in de VPRO-Gids mogen geloven, komt de volgende vraag aan de orde: "Waarom heeft bijvoorbeeld een kunstenares haar kat gedood om er vervolgens een handtas van te maken?"
Een dergelijke 'kunstenares', mocht die werkelijk bestaan, zou in de periode 1933-1945 in het extremistisch-perverse systeem van de nazi-beesten bij onze oosterburen een uitstekend figuur hebben geslagen met haar weerzinwekkende handelingen, die aardig in de richting van de systematische krankzinnigheid van Mengele en consorten gaat.
Eenzame opsluiting vereist
Zo'n abject en verachtenswaardig on-wezen dient voor de rest van haar bestaan te worden opgeborgen in een gesloten inrichting met voortdurend uitzicht op jolig spelende poesjes in de tuin, die ze niet alleen steeds moet zien maar ook verplicht moet beluisteren. Vanzelfsprekend dient er, voorafgaand daaraan, een rechterlijke uitspraak te komen welke haar zwaar criminele gedrag inclusief de uitzinnige perversiteit zodanig laakt dat ze mede op grond van een uitgebracht psychiatrisch rapport waarin staat dat ze, vanwege die meer dan extreme perversiteit, een groot gevaar voor een fatsoenlijk functionerende maatschappij vormt TBS krijgt en voor de rest van haar hopelijk bijzonder lang voortsudderende bestaan geïnstitutionaliseerd dient te blijven en uitsluitend nog uitzonderlijk vitaminerijk kattenvoer, met als variant voor de zon- en feestdagen pure kattentongen en inrichtingsmuisjes, als enig voedsel, aangevuld met speciale kattenmelk, mag consumeren.
Documentaire in twee delen op BBC Two-tv over India's Monsoon Railway
Plannen in westerse landen
In de meest uiteenliggende landen ter wereld worden thans voorbereidingen getroffen voor aanpassingen van de infrastructuur van het spoorwegnet. Zo kondigde de Deutsche Bahn onlangs geheel onverwacht aan voor veertig miljard euro aan investeringen in de nabije toekomst te zullen realiseren. Ook in Nederland zal binnen niet al te lange tijd flink wat moeten worden geïnvesteerd alleen al als gevolg van de wensen van de leiding der NS om op termijn alle belangrijke trajecten van een tien minuten dienst te voorzien.
President Obama blijkt, volgens een bericht in het laatst verschenen nummer van Time Magazine tien miljard dollar voorzien voor aanpassingen in het spoorwegennet gedurende de eerstkomende jaren. Diezelfde president voorziet dat er zeer snel nog eens honderd miljard dollar zal moeten worden vrijgemaakt voor verdere wijzigingen ten faveure van een hogesnelheidsnet.
Feitelijke situatie in India
Aan de andere kant van de wereld ligt, in India, een geheel anders gestructureerd spoorwegnet. Daar zijn ruim anderhalf miljoen mensen werkzaam in die tak van dienstverlening. In tegenstelling met de spoorwegen in het westen heeft men in de Indiase situatie te kampen met problemen tijdens de moesson-periode. Over die specifiek Indiase situatie is een documentaire gemaakt Monsoon railway waarin drie medewerkers van die spoorweg-instelling worden gevolgd in de periode dat ze met de gevolgen van de moesson worden geconfronteerd. Die documentaire zal in twee afleveringen door BBC Two worden uitgezonden. De eerste kan worden bekeken op vrijdag 23 juli tussen 22:00 uur en 23:00 uur onze tijd. De tweede helft s voor de kijkers beschikbaar op die zelfde zender op zaterdag 24 juli, tussen 19:00 uur en 20:00 uur onze tijd. __________
Afbeelding: Spoorwegmedewerkers in India inventariseren de gevolgen van een probleem onderweg.
Holland Doc 24-film over Buitenspelen in Diever met William Shakepeare
Het digitale Nederlandse televisiekanaal Holland Doc 24 presenteert op donderdag 22 juli, tussen 21:28 uur en 22:36 uur de documentaire Buitenspelen van Rosa van Hofwegen, over het Shakespeare Openluchttheater in de Drentse plaats Diever, waar jaarlijks één van de toneelspelen van William Shakespeare (1564-1616) wordt opgevoerd, en met zeer veel succes. Al meer dan zestig jaar is dit evenement in trek bij de liefhebbers, die van heinde en verre komen om het gebeuren te kunnen bijwonen.
Het Openluchttheater bevindt zich in de bossen en dat maakt het voor tal van Shakespeare-spelen alleen maar gemakkelijker, aangezien er hier en daar nog wel eens sprake is van een bos in diecomedies en tragedies.
Holland Doc 24 herhaalt de documentaire deze week in ieder geval nog twee keer: op vrijdag 23 juli, 's avonds tussen 22:47 uur en 23:55 uur, en op zaterdag 24 juli, eveneens 's avonds tussen 21:02 uur en 22:10 uur. Voor eventueel meer herhalingen op tijdstippen in de nachtelijke uren en overdag vanaf 06:10 uur raadplege men de digitale programmagegevens via gids.vpro.nl
Manfred-ouverture en Manfred-symfonie tijdens BBC Proms 2010 op radio en tv
Schumanns Ouverture
Op woensdag 21 juli kunt u, in het bijna dagelijkse muziekprogramma Afternoon on 3 van de Britse zender BBC Radio 3 in het concert dat die middag tussen 15:00 uur en 17:00 uur zal worden uitgezonden, luisteren naar drie composities uit een periode die net iets meer dan een halve eeuw bestrijkt: van 1848 tot 1901. Twee van de drie stukken hebben het dramatische gedicht Manfred van George Gordon, lord Byron (1788-1824) als thema. Allereerst de ouverture met die naam, geschreven in 1848 door Robert Schumann (1810-1856).
Daarover schrijft de componist op 5 november 1851 vanuit Düssseldorf aan Franz Liszt: "Verehrter Freund, Wir haben gestern die Ouvertüre zu Manfred probirt; meine alte Liebe zur Dichtung ist dadurch wieder wach geworden. Wie schön wenn wir das gewaltige Zeugniß höchster Dichterkraft den Menschen vorführen könnten! . . . "Die Ausführbarkeit gilt mir für ausgemacht; einiges Bedenkliche wäre freilich mit dem Regisseur zu besprechn, so z.B. ob die Geister in der 1sten Abtheilung nicht auch dem Auge sichtbar sein müßten (wie ich glaube). Das Ganze müßte man dem Publikum nicht als Oper oder Singspiel oder Melodram, sondern als »dramatisches Gedicht mit Musik ankündigen«¹. Es wäre etwas ganz Neues und Unerhörtes. Die Besetzung des Manfred selbst durch einen bedeutenden Künstler bliebe freilich die Hauptsache. Daß die Aufführung des musikalischen Theils keine großen Anstrengungen erfordert, sahen sie vielleicht selbst in der Partitur."
. . . . . [1]
Rachmaninovs opus 18
Tussen de beide composities met Byrons Manfred als thema wordt een inmiddels meer dan een eeuw bejubelde draak voor piano en orkest uitgevoerd: het tweede concert van Sergej Rachmaninov (1873-1943), gecomponeerd in de jaren 1900-1901. Het is een als gevolg van de intense banaliteit volstrekt overbodig geworden stuk, dat door sommige dirigenten ook bewust wordt gemeden, evenals de andere concerten voor dat instrument en een vrijwel gelijk ensemble uit de pen van dezelfde componist.
Tsjajkovski's ongenummerde symfonie
Tussen de Vierde en de Vijfde symfonie heeft Tsjajkovski nog een werk in die discipline gecomponeerd, in 1885, welke niet als symfonie werd genummerd, maar het opusnummer 58 kreeg toebedeeld. Daarover meer in de tweede bijdrage over dit concert dat zaterdag 24 juli, 's avonds tussen 20:00 uur en 22:00 uur onze tijd wordt herhaald maar dan met beelden: op BBC Two-television. Uitvoerenden zijn, in alle drie composities, het Royal Liverpool Philharmonic Orchestra onder leiding van Vassily Petrenko. Solist in het Rachmaninov-concert is Simon Trpceski. __________ [1] De voetnoot in de brieventekst verwijst naar de in het Notenapparaat van het boek opgenomen conclusie dat met de opmerking in kwestie de componist zich van het idee van Manfred als opera heeft afgewend. Tot op de huidige dag kost het menigeen moeite het werk in te delen. Het grote probleem in de praktijk hangt inderdaad samen met het visualiseren van de 'geesten', waarvan Schumann meent dat ze moeten worden getoond. Het ligt min of meer voor de hand dat juist daarom de uitvoerenden sich sedertdien voornamelijk beperken tot d ouverture. Ook Franz Liszt, die het werk in juni 1852 heeft opgevoerd, heeft zich in aansluiting daarop uitgesproken voor uitsluitend concertante presentaties. __________ Robert Schumann: Schlage eine Weltseite an Briefe 1828-1855. 424 pag., gebonden, Insel Verlag, Frankfurt am Main und Leipzig 2006. ISBN 978-3-458-17317-5. ____________ Afbeeldingen 1. Voorzijde (stofomslag) van het brievenboek van Robert Schumann. 2. Rachmaninov aan de piano in 1900, ten tijde van het ontstaan van het Tweede Pianoconcert.
Tags:Robert Schumann, Pjotr Iljitsj Tsjajkovski, Lord Byron, 'Manfred', BBC Proms 2010, BBC Radio 3, BBC Two-tv, Royal Liverpool Philharmonic Orchestra, Vassily Oetrenko, Simon Trpceski,
Oliepest in de Golf van Mexico ' thema in ZDF's Abenteuer Wissen
De reeks Abenteuer Wissen van het tweede Duitse publieke televisienet (ZDF) wordt op woensdag 21 juli, tussen 22:15 uur en 23:00 uur, vervolgt met de aflevering Die Ölpest im Golf von Mexico Ausmaß und Folgen der Katastrophe. Die populair-wetenschappelijke documentaire wordt geacht ons meer inzicht te verschaffen dan printmedia, internet en televisiejournaals ons verstrekken. Zo kunnen we meer informatie verwachten over de omvang van deze ramp en de de gevolgen ervan voor (water)dieren welke het meest direct zijn getroffen , voor mensen en voor het milieu, al lijkt het er, begrijpelijkerwijze op dat deze volstrekt niet in te schatten vallen.
En ook al kan al dan niet terecht de indruk ontstaan dat bij de huidige stand van zaken (dinsdag 20 juli) het 'gat vooralsnog is gedicht', een goed, uitgebreid overzicht is in deze fase niet mogelijk. De vaststelling dat er sprake is van een intense, omvangrijke milieuramp, die geen positieve gevolgen kan hebben, lijkt thans de enige zekerheid.
Deze aflevering van Abenteuer Wissen wordt uitgezonden in HD-kwaliteit, op het beeldformaat 16:9. De uitzending wordt in de loop van de nacht op donderdag 22 juli herhaald, vanaf 02:45 uur.
Walraven van Hall: de olieman documentaire over Verzet tijdens WO II op 'Geschiedenis 24'
Neerlands digitale televisiekanaal Geschiedenis 24 presenteert op dinsdag 20 juli een herhaling van een aflevering van 2006 uit de KRO-reeks Profiel. Het gaat hier om een filmportret van Walraven van Hall (1906-1945), die tijdens de Tweede Wereldoorlog de betiteling bankier van het verzet heeft gekregen. Hij is zij het dat de kalender toen reeds 1944 wees er uiteindelijk in geslaagd het Verzet op één lijn te krijgen. Hij hielp knokploegen aan financiële middelen, ondersteunde Joodse onderduikers en heeft het Nationaal Steunfonds (NSF) opgericht dat in het leven werd geroepen om het verzet te financieren. De uitzending wordt gerealiseerd tussen 22:49 uur en 23:20 uur. Er komen herhalingen via dezelfde zender: de eerste op woensdag 21 juli tussen 18:49 uur en 19:32 uur.
Nikolaj Rimski-Korsakov is dezer dagen componist van de week bij Neerlands Radio 4
Vijf dagen achtereen
Van maandag 19 juli tot en met vrijdag 24 juli is de Rus Nikolaj Rimski-Korsakov (1844-1908) op Radio 4 Componist van de Week, en uit zijn oeuvre wordt iedere avond tussen 19:30 uur en 20:00 uur werk van deze componist uitgezonden. Al eerder, in de tweede week van juli 2008, was deze muziekmeester en sublieme instrumentator Composer of the Week in de serie met die titel bij de Britse zender BBC Radio 3.
Drie blijvende elementen
De volksliedkunst, de sfeer van het geheimzinnige Oosten, en de zee dat zijn de drie voornaamste buitenmuzikale aspecten die Nikolaj Rimski-Korsakov gedurende zijn gehele leven, en met name in zijn carrière, in sterke mate hebben beïnvloed. Het is dan ook niet verwonderlijk dat deze drie elementen steeds hun 'aanwezigheid' hebben laten gelden, en dat ze ook zijn blijven doorwerken in zijn denken en handelen. Vrijwel alles wat hij in die sfeer beleefde, heeft hij in enigerlei vorm omgezet in muziek.
Rimski-Korsakov werd geboren op 6 (resp. 18) maart 1844 [1] te Tichvin in het gouvernement Novgorod. Reeds als negenjarig kind componeerde hij, maar toch wilden zijn ouders die overigens beiden kunstzinng waren dat hij een beroep zou kiezen dat in overeenstemming was met hun stand. Zo belandde de jongen in 1856 op de marineschool, waar hij tot 1862 in opleiding bleef.
Eerste Symfonie
In 1861 kwam Korsakov in aanraking met de componist Mili Balakirev 1837-1910), die hem enige tijd les heeft gegeven en hem aanmoedigde een symfonie te schrijven. Tijdens een wereldreis die hij tussen 1862 en 1865 als kadet van de Russische vloot maakte, werkte hij aan die compositie. Na zijn terugkeer in 1865 voltooide hij dat werk en nog in hetzelfde jaar werd het in Sint Petersburg met veel succes uitgevoerd. Criticus Vladimir Stassov poneerde ten onrechte de stelling dat hiermee de eerste Russische symfonie werd gerealiseerd. Veelvuldig is deze mening, allerwegen en zonder enig voorbehoud, herhaald, ook in het Westen.Spoedig daarna besefte de jongeman dat hij een definitieve keuze zou moeten maken tussen de marine en de muziek, maar het zou nog tot 1873 duren voordat hij uit actieve dienst trad. Bij die gelegenheid werd hij echter benoemd tot inspecteur van de gezamenlijke marine-orkesten, waar ook nodig orde op zaken moest worden gesteld. In die functie zou hij nog elf jaar actief blijven en gedurende die tijd is hij erin geslaagd, belangrijke reorganisaties door te voeren.
Grote invloed Van bijzondere betekenis is Rimski-Korsakov door zijn functioneren als leraar. Hij mag dan in mindere mate tot het Westen zijn doorgedrongen dan Tsjajkovski of Moessorgski, maar deinvloed die hij heeft uitgeoefend met zijn instrumentatiekunst is zeer direct, en niet in de laatste plaats door alles wat hij heeft betekend voor andere musici. Vooral voor Modest Moessorgski (1839-1881), van wie hij de werken voltooide die nog niet waren geïnstrumenteerd, zoals diens opera naar Stassov, Chovansjtsjina(1872/80) in 1886 en Boris Godoenov (uit 1868/69; herzien in 1873) in 1896, naar Poesjkins gelijknamige drama uit 1825. Mede door zijn jarenlange werkzaamheid aan het Conservatorium van Sint Petersburg heeft Rimski-Korsakov het gezicht van de Russische muziek na hem in doorslaggevende mate kunnen bepalen. Naast de bovengenoemden en Aleksandr Glazoenov (1865-1936) heeft hij een hele generatie van grote namen in het Russische muziekleven gevormd. De belangrijkste zijn zonder twijfel Sergej Prokofjev (1891-1953) en Igor Stravinski (1882-1971). In West-Europa mag in die context Maurice Ravel (1875-1937) niet worden vergeten.
Folkloristische aspecten Heel trots was Rimski-Korsakov wanneer toehoorders van zijn vroege opera's meenden dat de daarin voorkomende folkloristische melodieën, oorspronkelijke boerenliederen waren. Als vierentwintigjarige was hij begonnen aan de opera Het Meisje van Pleskov (1868-72, later nog tweemaal herzien), maar daarna zou hij de grootmeester bij uitstek worden van de Russische sprookjesopera. Van de in totaal 16 muziekdramatische werken de hij heeft geschreven, zijn vooral De Meinacht (1878) naar een novelle van Nikolaj Gogol (1809-1852), Het Sneeuwmeisje (1880/81, herzien ca. 1895), Sadko (1894/96), en Tsaar Saltan (1898/99), naar Poesjkins gedicht uit 1831, het vermelden waard. Zonder twijfel is Het gouden haantje (1906/07) zijn bekendste sprookjesopera, eveneens op basis van een tekst van Poesjkin, uit 1834. Het Sneeuwmeisje is gebaseerd op een sprookje van Aleksandr Nikolajevitsj Ostrovski (1832-1886), de grote dramaschrijver en eigenlijke schepper van het Russische nationale theater, die met zo'n 70 toneelstukken wereldfaam heeft verworven. Sommige daarvan worden nog heden ten dage gespeeld, ook in het Westen, zoals Wolven en Schapen, Het Bos en Onweer. Nadat Ostrowski die muziek voor zijn sprookje eenmaal had gehoord, heeft hij tegen de muziekcriticus Semjon Kroeglikov (1851-1910) vol bewondering gezegd: 'Korsakovs muziek bij mijn Sneeuwmeisje is schitterend; ik kan me geen muziek voorstellen die er beter bij zou passen.' Velen zijn zich niet bewust dat Rimski-Korsakov ook een opera heeft geschreven over tweebekende de eerste overigens heel wat meer dan de tweede protagonisten uit de muziekgeschiedenis, die in de titel reeds worden voorgesteld: Mozart en Salieri (1897),eveneens naar Poesjkin, uit diens Vier kleine tragediën(1830). [2] Twee jaar voor zijn overlijden maakte Rimski-Korsakov nog schetsen voor twee muziekdrama's: één daarvan over de zeventiende eeuwse, Russische figuur Stenka Razin, het andere op basis van het 'mystery' Heaven and Earth (1823) van George Gordon Lord Byron (1788-1824).
Nationalisme De harmonieën van Rimski-Korsakov zijn altijd orgineel, al staat daar wel een mindere vindingrijkheid in melodieus opzicht tegenover. Gelukkig heeft hij die altijd opnieuw weten te compenseren door een rijk geschakeerde instrumentatie. Opvallend is naast de eerder aangestipte hang naar nationalisme de volstrekt andere instelling dan die van zijn tijdgenoten. Zo straalde Korsakov in sterke mate optimisme uit. Wellicht dat hij mede, of zelfs juist daardoor zo goed aansluiting kon vinden bij de sprookjeswereld: wat het dagelijks leven hem niet bood, kon hij dan weer wel vinden in de bonte wereld van de legenden met betrekking tot het oude Rusland of in de sfeer van de Arabische Nachten.
Het 'Machtige Hoopje' In de tussentijd was hij door zijn contacten met Balakirev ook in aanraking gekomen met andere componisten, zoals Moessorgski, Cesar Kjoei meestal westers gespeld als Cui (1835-1918), en enige tijd later Aleksandr Borodin (1833-1887). Gezamenlijk vormden zij de Groep van Vijf, die door de criticus Vladimir Stassov (1824-1906) [3] wel werd gekwalificeerd als het Machtige Hoopje. Deze Groep van Vijf had zich ten doel gesteld , voort te bouwen op Russische tradities, literatuur en folklore. Zij werden de grondleggers van de nationale, jong-Russische school, waarmee zij een duidelijke tegenstelling vormden tot de meeste van hun tijdgenoten zoals bij voorbeeld Tsjajkovski , die veel meer de academische tradities van West-Europa volgden, en daardoor minder traditionalistisch naar buiten traden.
Conservatoriumdocent In 1871 werd Rimski-Korsakov benoemd tot doent aan het Conservatorium van Sint Petersurg voor de vakken compositie en orkestratie. Het werd een functie die hij tot aan zijn dood zou blijven bekleden, met uitzondering van een periode in 1905 toen hij werd ontslagen, omdat hij stakende studenten in hun eisen had gesteund. Maar hij werd direct weer aangesteld toen er een nieuwe directeur was benoemd: zijn voormalige student Aleksandr Glazoenov. Wars van alle dilettantisme ging Korzakov direct na zijn benoeming weer aan de studie om contrapunt en harmonieleer in te halen, omdat hij naar zijn eigen mening daarin theoretisch niet voldoende was geschoold. Dat leidde er uiteindelijk toe dat hij zelf eenHarmonieleer heeft geschreven en aan een Instrumentatieleer [4]is begonnen.
Memoires Twee jaar na zijn benoeming te Sint Petersburg trad Rimski-Korsakov in het huwelijk met Nadezjda Nikolajevna Poergold (1848-1919), een voortreffelijke pianiste. Opvallend is echter dat de componist in zijn levensherinneringen [5] wel heel liefdevol over haar spreekt, maar dat dit alleen haar rol als echtgenote betreft, en hij haar positie als musicienne zij was tevens een begaafd componiste ongenoemd laat. Biografen hebben echter vastgesteld dat mevrouw Rimskaja Korzakova binnen dat huwelijk geheel in de schaduw van haar echtgenoot heeft geleefd. Wel speelde ze in huiselijke kring en voor een wat ruimer gehoor tijdens huisconcerten werken van haar man, maar aan haar carrière was toen al wel een einde gekomen. Van zijn orkestcomposities vervaardigde ze twee- en vierhandige piano-uittreksels. Hetzelfde deed ze met zijn opera's en voorts heeft ze haar man op verscheidene niveaus weten te inspireren. Na zijn dood heeft ze ook alle werkzaamheden met betrekking tot zijn muzikale en literaire nalatenschap voor haar rekening genomen, onder meer aangaande de reeds genoemde memoires.
Dirigenten Tussen 1889 en 1900 bekleedde Rimski-Korsakov diverse dirigentenposten, en al voordien had hij wel eens de leiding van een orkest op zich genomen. Dat was ook bijna gebeurd in het seizoen 1885/86 toen Hans von Bülow (1830-1894) de scepter zwaaide tijdens de concerten van het Russisch Muziekgenootschap, en bij die gelegenheden werken van Borodin, Kjoei en Rimski-Korsakov uitvoerde. Op 29 maart 1886 zou hij Rimski's Antar dirigeren, maar tijdens de repetities wond hij zich zo op over het orkest dat hij in arren moede voorstelde dat de componist de utvoering maar moest leiden. Deze weigerde echter, en zo bleef von Bülow op de bok.
Westerse invloeden Niet alleen von Bülow trad in Rusland op en mocht zich verheugen in Rimski's bewondering, diens vroegere vriend Richard Wagner1813-1883) kwam er zelf dirigeren en ook hij kon als voorbeeld voor Korsakov gelden. Die optredens van West-Europeanen in Rusland zijn niet zonder gevolgen gebleven voor de ontwikkeling van Rimski-Korsakov. Andere dan de reeds genoemde grootmeesters uit het Westen zouden, mede door hun optredens in Rusland, min of meer diepe sporen bij deze componist nalaten, zoals Franz Liszt (1811-1886) en Hector Berlioz (1803-1869). Verder was Rimski-Korsakov een groot bewonderaar van de muziek van Edward Grieg (1843-1907). Gezien zijn muzikale 'afkomst' enerzijds en zijn latere functioneren alsmede de daaruit voortvloeiende invloeden anderzijds, is Nikolaj Rimski-Korsakov Ruslands laatste muzikale dilettant en tegelijkertijd haar eerste vakman.
Symfonicus Ondanks zijn populariteit als operacomponist bleef Rimski-Korsakov in eerste instantie een symfonicus. Opvallend is zeker dat onder meer zijn briljante orkestwerk Skazka (1879/80) dat is gebaseerd op de proloog bijRoeslan en Ljoedmila van Aleksandr Poesjkin (1799-1837) nauwelijks aandacht kreeg. [6] Korzakov werkte zijn Eerste Symfonie (in e-klein uit 1865) in 1884 nog om tot symfonie in es-kleine terts. Daarnaast schreef hij nog twee symfonieën Antar, opus 9 (1868), en die in C-groot, opus 32 (1866/73) , die hij later ook al niet meer goed genoeg achtte en eveneens helemaal omwerkte: opus 9 in 1875 en nogmaals in 1897; opus 32 bewerkte hij in 1886. Verdere orkestwerken van betekenis zijn onder meer de suites (beide 1903) uit zijn opera's MladaenTsaar Saltan, alsmede zijn ServischeFantasie, opus 6 (1867, revisie 1886/87).
Viool In een korte periode legde Rimski-Korsakov een opmerkelijke compositorische belangstelling aan de dag voor de viool. Diverse werken getuigen daarvan, zoals de Fantasie over Russische thema's voor viool en orkest, opus 33(1886/87), het Capriccio espagnol,opus 34 (1887), Scheherezade, opus 35 (1888) en de Ouverture Groot Russisch Paasfeest,opus 36 (ook 1888) [7]. Voorts componeerde Rimski-Korsakov nog veel kamermuziek onder meer voor piano en voor strijkkwartet , voor zangstem(men) met orkest, koorwerken en geestelijke stukken. Tevens heeft hij veel folkloristische muziek gepubliceerd, zoals 100 Russische volksliederen, opus 24 (1887), en 40 Volksliederen verzameld door Filippov, (1882). Nieuwe versies van werken van anderen, die door Rimski-Korsakov door middel van een herinstrumentatie is gerealiseerd, mag als een bijzonder staaltje van compositorisch vakmanschap worden beschouwd. Nikolaj Rimski-Korsakov overleed op 9 (resp. 21) juni 1908 [1] te Ljoebensk bij Sint Petersburg.
Speciale postzegels Ter herdenking aan de Grote Russische Componist N.A. Rimski-Korsakov werd in 1944, in verband met diens honderdste geboortedag, door het Postwezen van de USSR een speciale postzegel van 1 roebel uitgegeven; in 1958, ter gelegenheid van de vijftigste sterfdag, kwam er opnieuw een herdenkingszegel uit, ditmaal ter waarde van 40 kopeken. __________
[1] De datum 6 maart 1844 (resp. 9 juni 1908) is volgens de oude tijdrekening van vóór de Revolutie van 1917. Daarna moeten er twaalf dagen bij worden opgeteld, omdat vanaf die tijd in Rusland de Gregoriaanse kalender wordt gehanteerd. [2] De dichter Aleksandr Poesjkin (1799-1837) heeft tal van werken geschreven, die zich goed bleken te lenen voor het muziekdrama. Naast de bovengenoemde stukken die door diverse componisten op muziek werden gezet, heeft Tsjajkovski, op basis van diens roman in verzen uit 1825/32 Jevgeni Onegin, in 1877/78 een opera (opus 24) geschreven, evenals in 1890 (opus 32) op Poesjkins novelle Schoppenvrouw uit 1833. [3] Het optreden van criticus Stassov die de kunstopvattingen van de revolutionaire democraten huldigde bij deze Groep van Vijf kan worden vergeleken met de functie van de Franse schrijver Jean Concteau (1889-1963) bij de Franse componisten die bekendheid verwierven als de Groupe des Six: Georges Auric (1899-1983), Louis Durey (1888-1979), Arthur Honegger (1892-1955), Darius Milhaud (1892-1974), Francis Pouenc (1899-1963) en Germaine Tailleferre (1892-1983). Stassov trad voor Balakirev en de anderen ook op als hun intellectuele motor en literaire woordvoerder. [4] Rimski-Korsakov schreef de bewuste Harmonieleer in de zomer en herfst van 1884, aanvankelijk samen met collega Anatolj Ljadov (1855-1914), maar vervolgens alleen. ZijnInstrumentatieleer bleef onvoltooid. Reeds in 1895 verscheen er een Duitse vertaling van deHarmonieleer, In 1910 volgde een Franse versie. [5] Van die bewuste memoires is een tijdlang in ons land een voordelige, toen nog Oost-Duitse, Reclam-editie, in de reeks 'Biographien und Dokumente', verkrijgbaar geweest:Chronik meines musikalischen Lebens. (Hier en daar komt het nog wel antiquarisch voor.) [6] In het Westen is Roeslan en Ljoedmila bij het concertpubliek beter bekend als Ouverture, weliswaar uit de gelijknamige opera (1842), van Michail Glinka (1804-1857). [7] De ouverture Groot Russisch Paasfeest is gebaseerd op thema's uit de Obichod, een collectie van de bekendste gezangen der Russische kerk. Het woord betekent zoiets als 'dagelijks gebruik', 'gewoonte'. ____________
Cultuurspectrum
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Kenners geven aan deze biografische uitbeelding de voorkeur boven die van Becoming Jane uit 2007, aangezien deze (tweedelige) film zich veel meer houdt aan de feiten, zonder dat de romantiek in het verhaal tekort komt..jpg)
.jpg)
.jpg)
.JPG)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
