Laatste kwartier Het
was op een doordeweekse dag in het jaar 1965; het liep al tegen
winkelsluitingstijd. Ik was even het portiek ingelopen om te zien hoe
druk het nog buiten op straat was. Net voordat ik weer naar binnen
stapte, zag ik dat een stander in de etalage bij de deur leeg was en
daarom plaatste ik daar, tussen alle goedkope, antiquarische en veel
aanbiedingsboeken, iets duurders: het eerste deel van een reeks van
vier waarvan alle delen de titelLove's Picture Book
droegen, en die reeds toen het forse bedrag van 24,50 per deel
moesten opleveren. Dat bedrag werd niet alleen maar subjectief als erg
hoog ervaren, maar had eveneens objectief voor vraagtekens moeten
zorgen. Voor dat bedrag kon je toen bij ons in de zaak ook vijftig
verschillende boeken à raison van 49 cent per stuk aanschaffen.
Maar binnen al dan niet erg serieus bedoelde literatuur over klassieke
kunsten kon men toentertijd heel wat meer erotisch gewaagde
voorstellingen verhandelen dan zonder het epitheton ornans kunstzinnig.
Fraai gedrukt waren die boeken wel, zij het van binnen uitsluitend in
zwart/wit. Ze werden dan ook uitsluitend door mannen gekocht; daarom
mocht je er van uitgaan dat die er geheel andere bedoelingen mee hadden
dan het ondergaan van een kunstbeleving. Toch bestond daarvoor een
relatief redelijke belangstelling.
Bij het scheiden van de markt Er
was al geen klant meer in de winkel en ik maakte aanstalten al die
handelingen te verrichten, welke gebruikelijk en noodzakelijk waren
voordat ik de verlichting op de nachtstand schakelde en de zaak kon
verlaten. Op het laatste moment kwam er toch nog een van de vaste
klanten binnen, die uit één van zijn vaste categorieën een boek koos,
maar mij, met dat exemplaar in de hand, naar een andere titel vroeg.
Die was weliswaar voorradig, maar daarvoor moest ik toch even naar de
opslag in een van de drie kamers achter de winkel. Het boek was heel
snel gevonden, en de klant rekende af. Achter hem deed ik de winkeldeur
van binnen op slot en verliet ik de zaak via de achterdeur omdat ik nog
iets moest meenemen dat in het magazijn stond. Verrassing De
volgende ochtend betrad ik de winkel via de voordeur en tijdens het
omdraaien van de sleutel verbaasde mij de opnieuw lege stander in de
etalage, direct naast de ingang. Na enig nadenken besloot ik dat het
maar één ding kon betekenen: die laatste klant van de vorige dag moest
het bewuste exempaar van Love's Picture Book wel hebben ingepikt.
Dat zou ik hem te gelegener tijd nog wel even inpeperen. Maar de vaste
cliënt was opeens minder trouw. Normaal gesproken kwam de man gemiddeld
eens per week, maar plots liet hij zich niet meer zien. Na enige
maanden kwam hij op een middag weer binnen, en geheel in
tegenstelling met zijn gewoonte kwam hij met ferme tred op mij af en
begon hij direct te revelen. Daarna koos hij een boek voor een paar
gulden en pakte hij zijn portemonnee om af te rekenen. "Dat
is dan twee vijfennegentig voor dit boek en nog vierentwintig vijftig
voor het Love's Picture Book dat u uit de etalage heeft meegenomen de
laatste keer dat u hier was en ik achter een boek voor u heb
opgehaald," meldde ik droogjes. De overdonderde koper liep rood aan. "Hoezo?" vroeg hij quasi verbijsterd. "Ik ben hier een tijd niet meer geweest, maar ik heb de laatste keer gewoon afgerekend." "Ja," riposteerde ik. "Het gewone boek dat ik van achteren voor u heb opgehaald wel, maar dat dure Love's Picture Book dat u uit de etalage heeft meegenomen, is niet betaald." De geduimschroefde riep woedend dat het zeker de laatste keer was geweest dat hij iets van mij had gekocht, en dat ik nog wel van zijn advocaat zouden horen. "En uw vader ook!" bitste hij. De
man is niet alleen nooit meer in de winkel opgedoken; ik ben hem
evenmin ergens weer tegengekomen. Maar een week of drie later lag er,
op een ochtend toen ik de zaak binnenstapte, op de mat achter de
voordeur, een bruine documenten-envelop met daarin het bewuste
exemplaar van Love's Picture Book.