Sint Petersburg 1905 De Russische componist Dmitri Sjostakovitsj (1906-1975) schreef in 1957 zijn Elfde Symfonie, opus 103 Het jaar 1905 over het wel en vooral over al het wee van hetgeen zich heeft afgespeeld in de stad Sint Petersburg. Dat is, althans ten dele, het geval met de inhoud van de zwijgende film Die Gezeichneten
uit 1922 van de Deense regisseur Carl Theodor Dreyer (1889-1968), die
weliswaar niet de reeks van zijn beroemdste rolprenten behoort, en
zelfs als een niet echt geslaagde poging tot romantisch drama wordt
gekwalificeerd. Zijn latere psychologische rolprenten, vanaf 1928, worden
echter gezien als voorbeelden van goede films. Hanne verhuist naar de stad Als
gevolg van een overwegend antisemitische attitude onder het gros van de
plattelandsbevolking in haar zeer directe omgeving besluit de jonge
Hanne-Liebe in de film gespeeld door Polina Piekowskaja aan de
vooravond van de eerste Russische revolutie in 1905 haar geboortedorp
te verlaten en zich bij haar broer Jakow in de film is dat Vladimir
Gajdarov
(1893-1976) in Sint Petersburg te voegen. Die is echter intussen
geconverteerd tot het christendom vanwege de mogelijkheid die deze stap
hem biedt om als advocaat te praktiseren. Die onverwachte komst van
zijn zuster Hanne-Liebe zorgt voor grote problemen tussen Jakov en
diens echtgenote vertolkt door Adele Reuter-Eichberg (jaar van
geboorte onbekend; overleden in 1928) , alsmede met zijn 'omgang' die
vooral bestaat uit het Russische burgerdom, dat immers niet van zijn
Joodse afkomst op de hoogte is. Antisemitische monnik Hanne-Liebe
ontmoet haar vroegere vriend Sasja in de film is dat Thorleif Reiss
(1898-1988) , die zich intussen bij een revolutionaire groepering
heeft aangesloten, waarvan ook een zekere Rylowitsj Johannes Meyer in
de rolprent deel uitmaakt. Deze verraadt echter zijn medestanders aan
de overheid en gaat zelf als rondtrekkende monnik het land af om zijn
antisemitische ideeën te
verkondigen. En zo komt hij eveneens terecht in Hanne-Liebe's
geboortedorp waar hij een pogrom tegen de joodse inwoners ontketent, en
daarbij wordt ondersteund door Fedja in de film Richard Boleslawski
(1889-1937) , een jeugdvriendje van Hanne. Aangezien hun moeder op
sterven ligt, keren Jakov en Hanne naar hun geboortedorp terug; ze
komen daar aan als de verschrikkelijke gebeurtenissen in volle gang
zijn. Daarbij wordt Jakov door Rylowitsj doodgeschoten en zou het niet
veel schelen of ook Hanne was daarbij om het leven gekomen, maar op het
laatste moment wordt ze door Sasja gered. Voorstellingen In
1922 is de eerste première gegeven in Kopenhagen, op 7 februari 1922;
kort daarna, op de 23ste van diezelfde maand, was Berlijn aan de beurt
met de Duitse première. In 2008 is op 12 februari een gerestaureerde versie vertoond tijdens het Internationale Filmfestival, ook nu te Berlijn. De
laatstgenoede versie, die afgelopen weken reeds enige malen in de
huiskamerbioscoop te zien was, zal door Arte-televisie nogmaals worden
vertoond: het is de voorlopig laatste herhaling, in de nacht van zondag
12 op maandag 13 april, opnieuw vanaf 03:00 uur. ____________ Abeeldingen 1. De Deense filmregisseur Carl Theodor Dreyer. 2. De acteur Vladimir Gajdarov. 3. De acteur Richard Boleslawski. 4. Scène uit de film Die Gezeichneten.
|