Sociale drijfveer Ruim
twee uur zal op zondag 17 mei tussen 20:55 uur en 23:00 uur het
zeer frequent voorkomende verschijnsel wraak aan de orde gesteld worden
in een VPRO-programma voor de beeldbuis, hetwelk tijdens die beide
genoemde tijdstippen voor Nederland 2 op de rol staat: WRAAK. Het
programma is samengesteld door Britta Hosman uit momenten in feitelijke
en bedachte (literaire) situaties. Wie
kent niet de inmiddels eeuwenoude uitdrukking "Dit schreeuwt om
wraak!", uit een stripverhaal, een roman, of zelfs uit de praktijk van
alledag? Dat
het fenomeen in zovele verschillende geledingen van het dagelijks
bestaan overal ter wereld voorkomt en daarbij niet bepaald een
verschijnsel is van de laatste eeuw, maar van alle tijden, doet het
besef rijzen dat de literatuur er vol van is, van de aloude klassieken
verre van ons huis en onze haard via de historie van de westerse wereld
tot (letterlijk) vandaag de dag.
Onmetelijke conflicten Oorlogen
met enorm veel leed en destructie zijn veelvuldig het gevolg geweest
van intense wraakgevoelens die de 'houder' ervan meende te moeten
bevredigen. Men leze er teksten uit de antieke wereld maar op na, zoals
tal van mythologische verhalen over weliswaar uit de menselijke
fantasie ontsproten de wereld der goden, halfgoden en helden. En
indien u daaraan niet voldoende heeft, leest u dan de grote
tragedieschrijvers der oude Grieken of de geschiedschrijvers uit die
tijd er eens op na. Doch mocht dat u te ver van uw bed zijn, dan kunnen
de koningsdrama's van William Shakespeare (1564-1616) misschien meer
licht op de zaak laten schijnen, aangezien deze eventueel meer de
indruk maken actueel te zijn. En wat te denken van het
cultuurverschijnsel opera. Zowel in de eventueel tragische zangspelen
als in de komedies: van Mozarts Così fan tutte tot en met Verdi's Falstaff [1].
Geen lemma Immers:
wraak is zoet. Dat laatste moge het geval zijn in de amicale sfeer van
mensen onderling die goed aan elkaar gewaagd zijn en dit in sport en
spel dan wel bij ietwat serieuzere gebeurtenissen tijdens huiselijke
wrijvingen of in de sfeer van studie of werkzaamheid.
Maar
van een zo gewichtig fenomeen verwacht je toch dat je het zult
aantreffen in tal van naslagwerken over psychologie en filosofie. Dat
bleek echter een tegenvaller van de bovenste plank. In enkele
tientallen encyclopedische woordenboeken welke mij alle heel direct
ter beschikking staan over die beide onderwerpen kwam het niet
eenmaal als trefwoord voor. Dat is omgekeerd evenredig aan het belang,
in zowel filosofisch, psychologisch, historisch en
algemeen-maatschappelijk opzicht. __________ [1] Op de dag van het VPRO-programma over het verschijnsel wraak zal tevens de première worden gegeven van een reeks van dertien in even zovele steden van ons land tot in juli van Falstaff in een eigentijds jasje gestoken, door het in Maastricht gevestigde ensemble Opera Zuid. ____________ Afbeeldingen 1. William Shakespeare; het Chandos-portret. Tentoonsgesteld in de Nationa Portrait Gallery te Londen. 2. Persfoto van de try out op vrijdag 15 mei van Falstaff
door Opera Zuid. Op zondag 17 mei is de première in het Parktheater te
Eindhoven. (Foto: Deen van Meer.) Op Sir John Falstaff wordt ruim wraak
genomen in deze komische opera van Giuseppe Verdi.