Bach in Teheran
In de VPRO-programmareeks Het uur van de wolf zal op vrijdag 26 juni een documentaire worden uitgezonden van Frank Scheffer over de Iraanse dirigent Nader Makayeshi [1], die alles op alles zet om in Iran verboden werken van muziekmeesters uit het vrije westen in het openbaar uit te voeren met zij Teheran Symfonie Orkest. Daartoe behoren de namen Johann Sebastian Bach (1685-1750), Frank Zappa (1940-1993) en Gustav Mahler (1860-1911). Officieel is het in Iran verboden om westerse muziek ten gehore te brengen. Alleen al aan dat verbod valt af te lezen hoe gedegenereerd dat regime is.
Het is na de afzetting van de sjah van Perzië publiekelijk bekend geworden dat ook die man een dictator van het troebelst denkbare water was, maar tijdens zijn regeringsperiode bleken er toch steeds meer westerse invloeden te worden toegelaten. Zo werd ik in 1975 — tijdens een interview ten behoeve van een artikel over de Friese blazers-groepering Hora Decima — geconfronteerd met de mededeling dat één van hun leden, Jo van Diederen, op zeer korte termijn had moeten worden vervangen, doordat hij was benoemd tot dirigent van het 150 musici sterke symfonieorkest van Teheran. Niet zolang daarna vernamen we dat er in Teheran veel belangstelling voor het cultuurverschijnsel opera bleek te bestaan.

Mahler in Bagdad
Mahler zijn we ook al eens tegengekomen in een film over net zo'n ensemble in de Iraakse hoofdstad Bagdad, waar de machthebbers al evenmin erg gesteld zijn op onze muziek. De musici aldaar vertelden hoezeer zij op bepaalde componisten uit Europa gesteld zijn en dat de concerten — die nooit openbaar worden aangekondigd, maar door middel van een mond-op-mond netwerk — met enorm enthousiasme door de luisteraars werden ontvangen. Het ensemble concerteerde echter nimmer tweemaal achtereen op dezelfde locatie in verband met terroristische handelingen door fervente tegenstanders van deze muziekpolitiek.
Documentaire
In de VPRO-Gids van de week tot en met heden, vrijdag 2 juni, staat een twee pagina's lang artikel over Nader Makayeshi, die na drie decennia in Wenen ervoor heeft gekozen terug te keren naar Teheran om als dirigent zijn stempel op het Symfonieorkest aldaar te drukken. De aanzet daartoe geeft deze musicus reeds tijdens het proefspel dat een geïnteresseerde moet ondergaan alvorens tot het ensemble te worden toegelaten. Dat dit toch heel anders gebeurt dan bij Europese orkesten, is een thema dat hopelijk in de film goed zal worden belicht, aangezien het een fenomeen is dat zo menig scepterzwaaiende orkestleider in ons westerse symfonische bestel ter harte zou kunnen nemen.

Uitzendingen
De bijna een uur durende documentaire The Theheran Orchestra zal op vrijdag 26 juni via Nederland 2 worden uitgezonden tussen 22:50 uur en 23:50 uur. De komende televisieweek zal de film worden herhaald door het digitale themakanaal met die imbeciele naam: Holland doc, en wel:
zaterdag 27 juni, tussen 21:00 en 22:00 uur
zondag 28 juni vanaf 17:00 uur
maandag 29 juni, tussen 17:40 uur en 18:36 uur
dinsdag 30 juni vanf 17:01 uur
woensdag 1 juli, tussen 16:34 uur en 17:30 uur
donderdag 2 juli vanaf 15:55 uur
vrijdag 3 juli, tussen 22:33 uur en 23:29 uur

Het is niet uitgesloten dat er tijdens de nachtelijke uren ook nog herhalingen de ether in geslingerd zullen worden. Voor de exacte gegevens dienaangaande zij verwezen naar de website van deze zender, Afdeling Programmagegevens.
__________
[1] Aangezien we de laatste dagen de naam van deze dirigent op ongeveer 83 verschillende manieren gespeld zijn tegengekomen — zelfs binnen de VPRO op tal van manieren —, kunnen we niet voor de juiste orthografie instaan.
____________
Afbeelding: Dirigent Nader Makayeshi. (Foto: VPRO.)