Cultuurspectrum

Opgeslagen in het hoofd

In de komende aflevering van het VPRO-programma Boeken van WIm Brands, dat op zondag 3 januari tussen 11:20 uur en 12:00 uur zal worden uitgezonden via Nederland 1 [1], houdt deze een gespek met muziekwetenschapper Henkjan Honing, wiens boek Iedereen is muzikaal in november nieuw is verschenen en begin december reeds een tweede druk beleefde. Daarin toont hij aan dat luisteraars muzikaler zijn dan ze zelf geloven: voortdurend blijken ze zelf op allerlei manieren muziek te maken, ook degenen onder hen die zichzelf als volstrekt onmuzikaal beschouwen. Het is zelfs uit onderzoek gebleken dat pasgeboren baby's voor ritme hebben. Dat resultaat past aardig zij het mutatis mutandis in de uitspraak die wordt toegeschreven aan Hans von Bülow [2]: "Am Anfang war der Rhytmus."

Uit dezelfde onderzoeken is gebleken dat kleuters de maat kunnen houden, en dat volwassen mensen een feilloos gevoel voor timing hebben. Dat laatste zou je overigens met enig journalistiek voorbehoud willen aannemen, zeker als je meer dan eens, als zeer professioneel bekend staande dirigenten zodanig aan het werk hebt gezien dat ze reeds toen de uitkomst van zo'n later onderzoek logenstraften, maar we weten allen dat uitzonderingen de regel (kunnen) bevestigen, en meer zouden passen in het eerste deel van Henkjan Honings boek:Brabbelmuziek.

Die onbeschrijfelijke magie

In het tweede deel komt de magie van de muziek  muziek als mysterie, muziek als taal en muziek als geluid aan bod, waarna het probleem van de muzikaliteit nader wordt beschouwd.

Deel vier behandelt muziek als cognitie  met dieper gaand onderzoek naar de geheimen van het fenomeen waarna in deel vijf de afsluiting volgt met een soort Aha-Erlebnis dat betrekking heeft op de muziek die blijkt te zijn opgeslagen in ons hoofd. En de vraag of iemand echt kan leren door te luisteren.

Voorafgaand aan de literatuurlijst (Noten) en het alfabetische Register geeft Henkjan Honing de lezers een Toegift in de vorm van eenCompositie voor twee slagwerkers en een computer; de machine vervult daarbij de functie van van dirigent.Opzettelijk ben ik in deze 'bespreking' niet dieper op de materie ingegaan, in de hoop dat u gaat kijken naar het gesprek dat Wim Brands met Henkjan Honing heeft inBoeken.

__________

[1] Een herhaling valt te zien op zaterdag 9 januari 's ochtends om 10:00 uur, weer op Nederland 1.

[2] Hans von Bülow (1830-1894), dirigent, componist en pianist. Hij werd de schoonzoon van Franz Liszt door in 1857 met diens dochter Cosima (1837-1930) in het huwelijk te treden. Deze ruilde Bülow echter in voor diens collega Richard Wagner (1813-1883), als wiens echtgenote vanaf 1869, en later als diens weduwe, ze verder door het leven zou gaan.
__________

Henkjan Honing Iedereen is muzikaal Wat we weten over het luisteren naar muziek. 192 pag., paperback, met illustraties. Nieuw Amsterdam Uitgevers, Amsterdam, 2009. ISBN 978-90-468-0598-5.

___________

Afbeeldingen

1. Voorzijde van de paperback Iedereen is muzikaal.

2. Henkjan Honing, universitair hoofddocent muziekcognitie (Universiteit van Amsterdam). Foto: Eduard Lampe.