Tsjechov-Jaar

In het literatuurprogramma Am Abend vorgelesen van de Duitse regionale radiozender NDR Kultur wordt op donderdag 28 en vrijdag 29 januari het verhaal De dame met het hondje uit 1899 van de Russische grootmeester der letteren, Anton Tsjechov (1860-1904) voorgelezen door Martin Held (1908-1992). Het betreft hier, gelet op het overlijdensjaar van de Duitse acteur, een archiefopname, die zeker zo'n twee decennia oud is.
Held is één van de grote namen van het Duitse witte doek van na de Tweede Wereldoorlog, ook al had hij toen reeds de de nodige ervaring opgedaan: zowel op de planken die de wereld uitbeelden en betekenen, maar tevens voor het bioscooppubliek. In zijn latere jaren heeft hij eveneens rollen in televisieproducties voor zijn rekening genomen. Hij had een prachtige, sonore en onverwisselbare stem, die letterlijk en figuurlijk nadrukkelijk kon — en via de elektronica nog altijd kan — boeien.

(De/een) dame met (het/een) hondje

Ongetwijfeld is het Tsjechovs verhaal Дама с собачкой het verhaal bij uitstek dat van Anton Tsjechov over de gehele wereld bekend geworden is, niet in de laatste plaats door een verfilming met Marcello Mastroianni (1924-1996) en Marthe Keller.
De bijgevoegde afbeelding is afkomstig van een Russische editie uit 1977 [1]. In die editie zijn de verhalen, naast Dame met een hondje, nog zes andere voorzien van commentaar en een tweekoloms woordenlijkst van honderd bladzijden. Bovengenoemde Nederlandse titel, wijkt weliswaar af van de meest gangbare, maar, gelet op de Russische grammatica, even juist als de eventuele andere, aangezien het Russisch geen lidwoord kent.

Drie Zusters

Nu 2010 — in verband met het alom heersende ronde-getallen-fetisjisme wordt gekoppeld aan namen uit de cultuurgeschiedenis, en vooral die van de westerse wereld inclusief Moedertje Rusland, mogen we ons er niet over verbazen dat de twaalf maanden van 2010 als onder meer Tsjechov-Jaar geldt, omdat die literaire figuur van — en nog steeds op — eenzame hoogte in 1860 werd geboren.
In dat kader zal in het programma Bühne: Radio van de Duitse regionale zender WDR 3, op zondag 31 januari 2010, van 20:05 uur tot 22:15 uur, de aflevering Anton Tschechow 150: Drei  Schwestern worden uitgezonden. Het betreft Tsjechovs meesterdrama uit 1901 dat exact op 31 januari exact 109 jaar geleden in première is gegaan.

In een Russische gouvernementsstad leven de drie zusters Olga, Masja en Irina samen, die Moskou als hun ideaal beschouwen en een onuitwisbaar verlangen naar die stad koesteren. Doch aan het eind van het stuk blijkt: "Het doet er niets toe." [2]
__________
[1] In een reeks van Uitgeverij Русский Язык, die vertaald (De) Russische Taal heet, maar gewoon onderdeel was van die éne grote Sovjet-staatsuitgeverij.
[2] Meer over Tsjechov in zijn laatste levensfase en de strijd met zijn pen om de laatste drama's op papier te krijgen, is te lezen in een artikel op de site All art is quite useless van Rond1900.nl, over de cultuur van het fin de siècle.

Afbeeldingen
1. Voorzijde van Leesboek in het Russisch met verhalen van Tsjechov, o.m. Dame met een hondje.
2. Masja, Olga en Irina, de drie zusters tijdens de première van het drama Drie zusters op 31 januari 1901 in Moskou's Kunstenaarstheater van Stanislavski en Nemirovitsj-Dantsjenko.
De rol van Masja werd bij die gelegenheid gespeeld door Olga Knipper, die kort daarop mevrouw Tsjechov zou worden.