Niet algemeen bekend
De figuur van de ongelukkige prins Hamlet uit de gelijknamige tragedie uit 1601 van William Shakespeare (1564-1616) heeft in ieder geval vier westerse componisten geïnspireerd tot het schrijven van een opera. Eén van die vier valt binnen het kader van dit, uw hoogst eigen elektronische cultuurtijdschrift: de Fransman Ambroise Thomas (1811-1896). Deze realiseerde een muziekdrama in vijf bedrijven op een libretto van Jules Barbier (1822-1901) en Michel Carré (1819-1872), naar Shakespeare.
De meeste informatieve werken over het fenomeen muziektheater noemen deze Franse componist vrijwel uitsluitend in verband met de opera Mignon, die twee jaar eerder in première is gegaan. Dat is op zich geen wonder, aangezien dit muziekdrama de man alom bekend heeft gemaakt. Maar zelfs auteurs van handboeken die nog wel eens 'de nek uitsteken' en andere werken dan de meest gangbare bespreken, laten hier, in het geval van Hamlet gewoonlijk verstek gaan. Zelfs Kobe's operabijbel gaat alleen in opMignon. Toen dat muziekdrama in 1866 was afgerond, had de componist echter al drie decennia opera's geschreven. Dat was in 1837 begonnen met La double échelle, en tot aan Mignon was het aantal muziekdrama's uit de koker van Ambroise Thomas opgelopen tot zeventien. In zijn gehele bestaan werden het er tussen 1837 en 1866 drieëntwintig, waarbij moet worden aangetekend dat er twee versies van Mignon bestaan, welke snel achtereen zijn ontstaan (1863, respectievelijk 1866). Zijn laatst verschenen opera, Le Songe d'úne nuit d'été uit 1886 was eveneens een bewerking van het in 1850 met dezelfde titel uitgebrachte muziekdrama, waaraan recitatieven waren toegevoegd. Na afronding van Mignon is Ambroise Thomas aan het werk gegaan met Hamlet. De eerste uitvoering werd gegeven in de Grand Opéra van Parijs, op 9 maart 1868. In het jaar daarna werd een Duitse versie gepresenteerd. Meer dan honderd jaar later, in 1973 werd er in Saarbrücken een nieuwe Duitse versie voorgesteld.
Happy end snel aangepast
Opvallend is dat de oorspronkelijke editie van 1868 een happy end had, maar dit fenomeen het zogeheten Italiaanse slot werd reeds in 1870 omgewerkt tot een tragische finale.
Zoals te verwachten viel, valt er in oudere literatuur wel iets over Hamlet te vinden. De kunsthistoricus en publicist Oscar Bie (1864-1938) die ook als verantwoordelijke redacteur van het cultuurtijdschrift Neue Rundschau van uitgeverij S. Fischer fungeerde heeft in zijn standaardwerk Die Oper voor het eerst verschenen in 1913 en in een reprografische herdruk in
1980 opnieuw uitgebracht wel een lans gebroken voor Hamlet. Hij deed dat, beginnend met een aanwijzing dat de handeling binnen het muziekdrama afwijkt van die in het oorspronkelijke drama van Shakespeare, met de woorden:
Nun, der Hamlet des Thomas heiratet Ophelia nicht, aber immerhin, er wird König nachdem er den Claudius erstochen hat. Den Lichterglanz des dekolletierten second empire sehe ich schleierlos in dieser Oper, vor allem in der großen Sterbeszene der Ophelia, die ein virtuos verfeinerter Wahnsinn wird, idyllische Dämonie, tänzerische Verzweiflung, weltmännische Operngymnastik mit exotischen Farben, schöner Ballade, Brumstimmen des Chors, blinkendem Orchester. Auch das groteske Totengräberduett nenne ich und die reichlich musikalische Begräbnisszene, die gute Stimmung des Terzetts der Königin mit Ophelia und Hamlet und das Dunkel im Duett des Königspaares. Die Ironie Hamlets ist musikdramatisch dankbar, er wird ein Stiefbruder Masaniellos oder Roberts, er singt und trinkt mit den Schauspielern und plötzlich gerät er in ein ander Tempo und Tonart. Aber daß solche Musik sehr geeignet ist, schwankende Charaktere zu vertiefen oder gar zu enthüllen, kann man nicht behaupten. Im Ganzen ist diese Oper, auch wenn sie noch so arienbeklebt ist, viel sympatischer als Mignon, anständiger in der Mache, malerischer, reinlicher, und man begreift nicht, warum man sie bei uns vor dieser verschminkten Theaterpuppe so ganz vergessen hat.
Het verhaal
De Deense prins Hamlet toont zich ontzet over de trouweloosheid van zijn moeder, die snel na de dood van haar echtgenoot in het huwelijk is getreden met diens broer Claudius. De geest van de (vermoorde) koning dringt er bij Hamlet op aan, wraak te nemen. Tijdens een feest wordt de nieuwe koning binnen een toneelspel ontmaskerd.
Hamlet laat zijn relatie met Ophelia los, die daardoor tot waanzin vervalt en voor een vrijwillige dood kiest. Hamlet doodt de koning en volgt zijn geliefde Ophelia naar gene zijde.
De uitvoering
Hamlet wordt aanstaande zaterdag 27 maart als Matinee opgevoerd in de Metropolitan Opera van NewYork. Door het tijdverschil tussen New York en onze contreien, kan de uitzending op enkele radiozenders als avondvoorstelling worden gerealiseerd. Hoewel de toevoeging Live from the Met deze keer in programmagidsen ontbreekt, is er sprake van een lijnverbindng tussen in ieder geval het radioprogramma Opera on 3 en met de Duitse regionale zender NDR Kultur. Die zender kondigt de uitvoering wel aan onder het opschrift Live aus der Metropolitan Opera New York. Het muziekdrama heeft een duur van 240 minuten.
Koor en orkest van dat gerenommeerde instituut worden gedirigeerd door Louis Langrée. Vocale solisten zijn Simon Keenslyde, bariton in de rol van Hamlet, Marlis Petersen, sopraan, als Ophelia.
Voor de bezetting van de overige rollen kunt u terecht op de wesite van BBC Radio 3: Opera on 3; u hoeft alleen maar hier te klikken.
____________
Afbeeldingen
1. Componist Ambroise Thomas.
2. Auteur Oscar Bie.
3. Marlis Petersen en Simon Keenslyde als Ophelia en Hamlet in de versie van Hamlet in 2010 door de Metropolitan Opera, New York.
Cultuurspectrum
