Salome van Oscar Wilde als zwijgende film uit 1923 in een eenmalige voorstelling op Arte-televisie, maandag 28 januari
Fin de siècle-drama in filmversie Aanstaande
maandag, 28 januari, is het avondprogramma van de Frans-Duitse
cultuurzender een aantrekkelijke optie voor toeschouwen, althans voor
de cultureel breed geïnteresseeren. Tussen 21:00 uur en ruim een uur na
middernacht vertoont deze zender drie bijzondere programma's. Als
eerste een speelfilm met de jubilerende Jeanne Moreau in de hoofdrol.
Over haar en enkele films, waaronder de genoemde, hebben we op de Nederlandse site Tempel der Filmkunst reeds bericht. Na deze rolprent is er een uur aandacht voor Ravels bekendste compositie, de Bolero, en ook daarover kunt u een uitgebreid artikel lezen op de zustersite daarvan, Tempel der Toonkunst. Aansluitend op die twee buitengemeen interessante programma-onderdelen wordt de zwijgende film Salome
uit 1923 uitgezonden, te beginnen om 23:45 uur. Het is een film van 73
minuten, die slechts eenmaal door Arte zal worden gepresenteerd. Onder
regie van Charles Bryant spelen Alla Nazimova [1], Mitchell Lewis en Nigel de Brulier.
Oscar Wilde's schandaalstuk Hoewel de mare lang in stand werd gehouden dat niet Oscar Wilde (1854-1900), maar de actrice Sarah Bernhardt de auteur van Salome
was en die praatjes wellicht voor nog meer faam, ten faveure dan wel
ten detrimente, hebben gezorgd , liggen de feiten anders. In een
gesprek dat de beiden in het laatste decennium van de negentiende eeuw
hadden, vroeg de actrice aan Wilde of hij voor haar een stuk wilde
schrijven, en hij riposteerde dat hij dat al had gedaan. Vervolgens
vertelde hij daar over zijn drama, en zij wilde het manuscript lezen.
Na kennisneming van de inhoud besloot ze het in Londen op te voeren.
Dat was in 1892. Na de repetities, die direct zijn gestart, zou het
stuk in het Palace Theatre in de Britse hoofdstad worden opgevoerd,
doch de censor greep in en verbood Salome
voordat het zover kon komen. Een jaar daarna kwam het tegelijkertijd in
boekvorm uit in Frankrijk, in de oorspronkelijke door Wilde geschreven
versie [2], en in Engeland in
de vertaling van Alfred Douglas. De eerste opvoering werd drie jaar
later in Frankrijk gegeven door Aurélien Lugné Poë (1869-1940) in het Théâtre de l'Oeuvre te Parijs.Oscar Wilde was daarbij niet aanwezig doordat hij nog gevangen zat te Reading. Hoewel
de pers het stuk zeer gunstig beoordeelde en Lugné-Poë een glansrol als
Herodes voor het voetlicht presenteerde, was het succes niet bepaald
overmatig. In de andere culturele hoofdstad van het Europa van die
dagen werd het in 1901 voorgesteld en vier jaar later kwam Londen toch
nog aan de beurt. Sedertdien is het geruime tijd vast onderdeel van de
programmering in tal van schowburgen op het continent gebleven.
Inspiratie Wilde's Salome
heeft tal van andere kunstenaars geïnspireerd. De Duitse componist
Richard Strauss zag er wel een goed muziekdrama in, maar dan op basis
van een gecomprimeerde tekst. De eerste opvoering werd in de Semper
Oper te Dresden gegeven in 1905. Ook in de beeldende kunsten heeft
Salome in die periode veel aandacht gekregen, zoals in de zestien
tekeningen van Wilde's tijdgenoot Aubrey Beardsley (1872-1898). Meer
gedetailleerde informatie over tal van achtergronden en aspecten van
deze tragedie die de enige was waarmee Oscar Wilde succes heeft
geoogst kunt u vinden in mijn langere bijdrage in het
gespecialiseerde, elektronische fin de siècle-'periodiek' All art is quite ueseless van Rond1900.nl. __________ [1]
Alla Nazimova was de toneelnaam van Miriam Edez Adelaida Leventon. Ze
was geboren in 1879 te Jalta op de Krim, en overleed in 1945 te Los
Angeles. Ze schitterde niet alleen in films, maar vertolkte ook
theaterrollen, schreef draaiboeken en trad op als producer van films. [2] "Hij sprak bijna perfect Frans," vertelde Wilde's goede vriend André Gide later eens. ____________ Afbeeldingen 1. Alla Nazimova in 1922, gefotografeerd door Maurice Goldberg (1881-1949). 2.
Gedeelte van het voorplat (bindmateriaal behangselpaper) van de
Nederlandse versie door Chr. van Balen Jr. Deze uitgave, gerealiseerd
in 1920 in de reeks Meulenhoff's Kleine Boeken van groote schrijvers,
was reeds de tweede druk van deze vertaling. 3. Zo zag de fin de siècle-artiest Gustav Klimt (1862-1918) de figuur van Salome (135 x 40 cm).
Cultuurspectrum
