Paul Verhoeven wil De stille kracht van Louis Couperus in 2011 verfilmen
Bekendgemaakt in Zomergasten In de aflevering van 22 augustus van het VPRO-programma Zomergasten 2010 dat op de televisiezender Nederland 2 werd uitgezonden, was de in 1938 te Amsterdam geboren filmregisseur Paul Verhoeven die de laatste jaren meer in het buitenland werkt dan in Nederland de gast van Jelle Brandt Corstius. Tijdens de uitzending maakte de regisseur bekend dat hij de roman De stille kracht uit 1900 nog net op de valreep voordat de negentiende eeuw definitief zou overgaan in de twintigste. van Louis Couperus (1863-1923) in 2011 denkt te zullen verfilmen. Over de invulling van de rollen kon of wilde hij nog geen mededelingen doen.
Hoewel het alweer meer dan veertig jaar geleden is dat Verhoevens televisieserie Floris werd uitgezonden, met een zeer jonge Rutger Hauer in de titelrol, en er voldoende jongere bewoners van ons land zijn, voor wie dat helemaal geen begrip is, zijn er nog altijd ouderen, die niets van hun enthousiasme voor het fenomeen hebben verloren. Ach ja, in die jaren was de kinder-televisiehand in de letterlijke en in figuurlijke betekenis snel gevuld.
Verfilmde letteren
Enkele zeer bekende verhalen uit de Nederlandse letteren zijn door Paul Verhoeven verfilmd, zoals in 1973 Turks Fruit uit 1969 van Jan Wolkers (1925-2007).
In 1983 volgde De Vierde Man uit 1981 van Gerard Reve (1923-2006).
Van het minder literaire, maar zeker niet minder gewaardeerde, boekSoldaat van Oranje uit 1971 van Erik Hazelhof-Roelfzema (1917-2007) heeft Paul Verhoeven in 1977 gezorgd dat de omzetting in beelden werd gerealiseerd. In eerstgenoemde en in laatstgenoemde film speelde Rutger Hauer eveneens een hoofdrol.
____________
Afbeeldingen
1. Louis Couperus, standbeeld in de Haagse Surinamestraat. (Foto: P.L van Till.)
In de aflevering van het programma Twenty minutes dat op vrijdag 20 augustus tussen de beide onderdelen van het BBC Proms 2010-concert van die avond en dat is tussen 20:45 uur en 21:05 uur wordt het thema creativiteit van linkshandigen behandeld. In aansluiting daarop wordt in het tweede gedeelte van het concert, als eerste werk na de pauze het Concert voor de linkerhand van Maurice Ravel (1875-1937), uitgevoerd door het Philharmonia Orkest onder leiding van Esa-Pekka Salonen (geboren 1958); solistische medewerking zal worden verleend door de pianist Jean-Efflam Bavouzet (geboren 1962).
Ravel componeerde in 1931 dat concert voor de linkerhand van de Oostenrijkse pianist Paul Wittgenstein (1881-1967). Na zijn studie debuteerde hij in 1913. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was deze musicus militair en in die hoedanigheid was hij op patrouille bij de Poolse plaats Zamość. Bij die gelegenheid werd hij door een kogel van een sluipschutter in zijn rechterarm geraakt, waarna hij dat lichaamsdeel moest worden geamputeerd, en hij voor zijn spel op de zwarte en witte toetsen een internationale carrière in principe wel kon vergeten, doch daarin berustte hij niet, maar arrangeerde hij zelf tal van bestaande composities zodanig dat ze alleen met de linkerhand konden worden uitgevoerd, en hij toch kon blijven spelen. Diverse componisten hebben speciaal stukken voor hem geschreven: Benjamin Britten, Paul Hindemith en Richard Strauss. Maurice Ravel ging zo ver een heel concert te creëren. De pianist was hem weliswaar dankbaar, maar begreep er helemaal niets van en heeft het dan ook nooit zelf gespeeld.
Geheel anders is de situatie van linkshandigen die dit fenomeen vanaf hun geboorte meedragen, en die helaas ook in onze tijd niet zelden met achterdocht of zelfs verachting worden bekeken, aangezien zou iemand opvallend anders is, hetgeen al dan niet subliminaal als bedreigend wordt ervaren. Iemand die daarover, in tal van opzichten kan meepraten, is Rik Smits, die ovder het verschijnsel linkshandigheid een boek heeft geschreven dat in maart van dit jaar bij Nieuw Amsterdam Uitgevers is verschenen en al snel moest worden herdrukt.
Dezer dagen zal op deze site een bespreking worden gepubliceerd van Het raadsel van linkshandigheid.
Nederlandse auteur Alfred Kossmann (1922-1998) herleeft in Literaire ontmoetingen op Cultura 24-tv
In de serie Literaire ontmoetingen
Het digitale televisiekanaal Cultura 24[1] biedt op donderdag 19 augustus 's middags tussen 16:00 uur en 17:00 uur een herhaling van een aflevering van de reeks letterenprogramma's van de Avro met als serietitel Literaire ontmoetingen, gepresenteerd door Hans Gomperts (1915-1998). In de aflevering in kwestie wordt de veelzijdige letterkundige Alfred Kossmann (1922-1998) voorgesteld. Deze auteur heeft zich geprofileerd als schrijver van verhalend proza, van beschouwende teksten, en als vertaler. In die laatste hoedanigheid heeft hij zich ontfermd over teksten van de negentiende eeuwse auteur Leopold, Ritter von Sacher-Masoch (1836-1895). Naar die man is, vanzelfsprekend op basis van de inhoud van diens literatuur, het begrip (seksueel) masochisme ontstaan uit de pen van de psychiater en seksuoloog Richard von Krafft-Ebing (1840-1902), in diens Psychopathia sexualis uit 1886.
Van Sacher-Masoch vertaalde Alfred Kossmann de 'langere novelle' Venus im Pelz uit 1870, onderdeel van de bundel Das Vermächtnis Kains. [2] Over de auteur van dat verhaal heeft Alfred Kossmann een biografisch essay geschreven fantasierijk getiteld Martelaar voor een dagdroom. [3]
__________
[1] Ongetwijfeld zal Cultura 24 deze 'ontmoeting' nog wel eens in de programmering opnemen.
[2] In 1969 verschenen bij de Arbeiderspers: Grote ABC 141.
[3] Uitgekomen in 1962 bij uitgeverij Ad. Donker te Rotterdam en uitgeverij Ontwikkeling te Antwerpen. De studie over de auteur in kwestie is aangevuld met twee verhalen van Sacher-Masoch: De capitulant en Het volksgericht. De studie is later als paperback, maar dan zonder die beide vertaalde verhalen, bij Querido verschenen (1970).
Tags:Alfred Kossmann, Leopold von Sacher-Masoch, Richard von Krafft-Ebing, Hans Gomperts 'Literaire ontmoetingen', Avro-tv, Cultura 24-tv, 'Venus im Pelz'
Thema-avond, dinsdag 17 augustus, van Arte-tv over de macht van de maffia
Mafia
Om 22:04 uur begint op dinsdag 17 augustus de thema-avond van de Frans-Duitse cultuurzender Arte-televisie. Deze keer is het thema Das Geheimnis der Macht,over het geheim achter de macht van de maffia.
Na een zeer korte inleiding volgt om 22:05 uur de documentaire Mafia, Parasit, over het als Dracula fungerende fenomeen van de macht die de mafia heeft en inzet voor alles wat slecht is. iet alleen in Italië, waar het instituut zijn tentakels in alle geledingen laat werken, maar ook al enige tijd elders in de wereld, en in ons werelddeel meer en meer sedert binnen de Europa de grenzen officieel zijn vervallen. De Duitse auteur Petra Reski heeft daarover in 2008 het boek Mafia von Paten, Pizzerien und falschen Priestern gepubliceerd, waarna de vermaarde Amerikaanse schrijfster Donna Leon liet weten dat ze alles wat ze over de mafia wist, aan Petra Reski te danken had.
Camorra
Om 23:00 uur begint de discussieronde over het thema. Deze duurt twintig minuten. Daarna volgt een tweede documentaire, getiteld Dreckige Geschäfte, over de verstrekkende macht die in handen van de Camorra is en die dan ook wordt ingezet om datgene te bereiken wat de heren aan het roer willen en dat komt uiteindelijk neer op aards slijk dat als representatie van het ongrijpbare fenomeen macht geldt. Die tweede documentaire duurt tot 00:05 uur, en dan is er alweer een einde gekomen aan de twee uur durende thema-avond.
Nobelprijswinnaar Boris Pasternak in de focus van BBC Proms Literary Festival op BBC Radio 3
In het programma BBC Proms Literary Festival van maandag 16 augustus, dat zoals gebruikelijk tussen de onderdelen van hetconcert in het kader van dat jaarlijkse festival in de Royal Albert Hall te Londen wordt gespeeld, staat de schrijver Boris Pasternak (1890-1960) centraal. De man, die onder moeilijke omstandigheden zijn werk heeft moeten doen, werd in 1958 gehuldigd door de internationale culturele gemeenschap door middel van de toekenning van de Nobelprijs voor literatuur. Hoewel de onderscheiding hem is toegekend voor zij gehele oeuvre, mag men ervan uitgaan dat de roman Doktor Zjivago, die in het daaraan voorafgaande jaar voor het eerst is verschenen in Italië en in tal van landen op onze aardbol groot opzien heeft gebaard [1]. Een verfilming met Omar Sharif (geb. 1932) als de dokter in het epos, werd gerealiseerd in 1965 door Metro-Golwyn-Mayor, met David Lean (1908-1991) met Carlo Ponti (1912-2007) als producent.
In het programma van BBC Radio 3 dat tussen 21:20 uur en 21:40 uur onze tijd te beluisteren valt, worden leven en oeuvre van de Russische auteur aan een nader onderzoek onderworpen.
__________
[1] De roman is in ons land voor het eerst verschenen in 1958, in de vertaling van Nico Scheepmaker.
____________
Afbeeldingen
1. Boris en Aleksander Pasternak (rechts), geschilderd door vader Leonid (1862-1945).
2. Het huis te Peredelkino waar Boris Pasternak op 30 mei 1960 is gestorven.Nobelprijswinn
Rossini's muziekdrama Guillaume Tell zaterdagmiddag op Radio 4-NL
Matinee
In het kader van de ZomerZaterdagMatinee Uit het archief wordt op zaterdag 14 augustus de opera Guillaume Tell uit 1829 van Gioacchino Rossini (1792-1868) uitgevoerd door het Radio Filharmonisch Orkest en het Groot Omroepkoor, onder leiding van Paolo Olmi, alsmede de benodigde vocale solisten.
Willem Tell is een muziekdrama in vier bedrijven op een libretto van Victor-Joseph-Étienne de Jouy (1764-1846), Hippolyte-Louis-Florent en Armant Marast, naar het nog steeds befaamde verhaal in het toneelstuk van Friedrich (von) Schiller (1759-1805).
De eerste uitvoering werd gerealiseerd op 3 augustis1829 in de Grand Opéra van Parijs. Een jaar later werd het drama opgevoerd in Frankfurt am Main, Wenen, Londen en Berlijn. Het ligt voor de hand dat in een deel van die steden een versie in het Duits werd gepresenteerd. In New York werd twee jaar na de Parijse première een uitvoering gerealiseerd. In hetzelfde jaar konden de operaliefhebbers in het Italiaanse Lucca dit stuk als Guglielmo Tell (van Calisto Basi) tot zich laten komen. Er werden nog verdere Duitse versies gespeeld van Julius Kapp (1883-1962) in 1934 te Berlijn, en van Kurt Honolka (1913-1988) te Karlsruhe in 1968.
Angsten en Beven In onze tijd van Verlichting vol met alle (on)mogelijke Informatie, waarover men via alle denkbare kanalen kan beschikken, bestaat nog steeds het Bijgeloof ten aanzien van het Getal Dertien, dat ongeluk zal brengen. Zo bestaan er in tal van kantoorgebouwen en hotels geen kamers met het nummer 13, aangezien toch niemand zich daar wil ophouden, aangezien men zo is bevooroordeeld door middel van allerlei bakersprookjes die in de jonge jaren van al degenen die er nog steeds onder te lijden hebben, dat er een permanente leegstand zou heersen in dergelijke vertrekken of op zulke verdiepingen. Zelf kreeg ik ooit de vraag of ik, als bewoner van een huis met het nummer 11, wel besefte dat ik heel snel een bepaalde naam zou krijgen. Dat dit inderdaad is gebeurd, doet mij helemaal niets, evenmin als het feit dat uit de aard der zaak mijn buren het huisnummer 13 (moeten) dragen. Doch niets van het één en/of het ander heeft ook maar de geringste gevolgen met zich meegebracht welke zo veelvuldig worden verwacht. In angstige spanning ook nog.
Wetenschaps-clip
In het programma Wissen vor Acht van het eerste Duitse publieke televisienet ARD/Das Erste, een 'Wissenschaftsclip' die elke gewone dinsdag tot en met vrijdag, 's avonds vanaf 19:45 uur, waarin de wereld in 145 seconden wordt verklaard door Ranga Yogeshwar, wiens wijze van verklaren je doorgaans na elf seconden al zodanig op de zenuwen gaat dat je onmiddellijk gaat geloven dat het getal 13 ongeluk brengt.
Deze wetenschapsjournalist in beelden wilde ons informeren over de oorsprong van die menselijke afkeer jegens 13. Hij legde de oorsprong bij het voorafgaande getal 12: het dozijn. Immers, twaalf was zo veelzijdig: het getal biedt ons tweemaal zes, driemaal vier, viermaal drie en zesmaal twee; dan zijn er nog eens twaalf maanden, twaalf sterrenbeelden en twaalf apostelen, alsmede twaalf halve tonen in een octaaf.
De vlag van de Europese Unie vertoont ondanks het feit dat het aantal leden veel groter is in een cirkel, die kennelijk zo vicieus is dat deze niet meer kan worden doorbroken, twaalf sterren, en dat is een soort standaard van de perfecte ordening.
Een aardige gedachte terzijde: telt u het 'gekkengetal' 11 en het 'ongeluksgetal' 13 op, en u bent in een verdubbelde sfeer van het grandioze, want 24 is immers twee maal twaalf. Tweemaal negatief is positief, een wiskundige stelregel, die in deze context niet mooier kan worden geadstrueerd.
Weerstand tegen perfectie
Volgens Ranga Yogeshwar is het getal 13 in die context een verrader, die tegen de perfecte ordening in opstand komt, en dat zonder succes. Zelfs in de tijd dat het sprookje Doornroosje werd geconcipieerd, wist men al beter, en men zou maar bij Leonardo da Vinci hoeven zoeken om bevestiging te vinden.
En als het getal dertien wordt gekoppeld met een vrijdag, wordt er door die combinatie alleen al zoveel narigheid voorspeld dat eigenlijk iedereen zo'n etmaal een soort winterslaap moet houden, zelfs bij een buiten- of binnentemperatuur van 36° Celsius. Kan het nog erger?
Nog een geluk dat dergelijke overwegingen geen opgeld (hoeven te) doen voor al degenen die zich niet door (bij)geloof, vooroordeel en aanverwants uit de sfeer van het nonsensicale en gebrek aan rationeel inzicht in de luren laten leggen.
Dertien heeft menigeen in de loop der tijden danig een priemend gevoel van onrust gegeven, doch dertien is niets minder en niets meer dan een Priemgetal. Waarvan akte.
Moche en Bel ami van Guy de Maupassant in verschillende radioprogramma's
BBC Radio 3
In het programma Twenty minutes van BBC Radio 3, dat tussen 21:30 uur en 21:50, in de pauze van het BBC Proms-concert van donderdag 12 augustus zal worden uitgezonden is het thema van de aflevering Moche, dat is tevens de titel van een kort verhaal van de Franse top-auteur uit de tweede helft van de negentiende eeuw: Guy de Maupassant (1850-1893), dat handelt van liefde en vriendschap gedurende een zomer. Het verhaal is voor het eerst verschenen in 1890, opgenomen in de bundel L'inutile beauté, gepubliceerd door de Parijse uitgeverij Victor-Havard.
ARD Radiofestival In de week van maandag 16 tot en met vrijdag 20 augustus kunt u opnieuw via een luistermedium in dit geval via (enkele) regionale radiozenders (zoals NDR Kultur en WDR 3) van ARD/Das Erste kennisnemen van het verhaal Bel ami uit 1885 van bovengenoemde auteur. In het programma Die Lesung dat in deze periode een vast onderdeel vormt van de genoemde zenders wordt het verhaal Bel ami voorgelezen door de toneel-, televisie- en filmacteur Christoph Bantzer (geb. 1936).
Al die vijf avonden wordt de uitzending gerealiseerd via de radiostations in kwestie, tussen 22:30 uur en 23:00 uur.
Een uitgebreid artikel verschijnt dezer dagen op de aan deze site gelieerde Tempel van het fin de siècle. Daarvoor hoeft u alleen maar hier te klikken.
____________
Afbeeldingen
1. Signatuur van de Franse schrijver Guy de Maupassant.
Documentaire Yodok Stories enige malen te zien op Holland Doc 24-tv
Musical als medium Het digitale televisiekanaal Holland Doc 24 zendt op donderdag 12 augustus, tussen 21:00 uur en 22:24 uur, het programma Yodok stories (2008) uit, over de vraag en het antwoord daarop hoe je het beste de gruwelijkheden die in concentratiekampen hebben plaatsgegrepen, op zo'n wijze onder de aandacht kunt brengen dat kijkers (en luisteraars) zich niet letterlijk en figuurlijk afwenden.
De Poolse documentairemaker Andrzej Fidyk (geb. 1953) en de uit Noord Korea gevluchte theaterregisseur Jung Sung San hebben een geslaagde, want effectieve, oplossing gevonden: de wederwaardigheden van de geïnterneerden moeten worden verteld in de vorm van een musical. Hoe ongelooflijk en zelfs uitermate pijnlijk dit moge lijken, het doorslaggevende in de problematiek was, is en blijftde overdracht van de gegevens op zo'n wijze dat de juiste snaar in het gemoed van de kijker/luisteraar wordt getroffen.
Terugdenken aan Holocaust
Die onverwachte wijze van presenteren van gruwelen roept reminiscenties op aan de Amerikaanse mini-serie Holocaust [1], waarin de nazi-gruwelen ook op een soap-achtige wijze werden voorgesteld. Deze serie uit 1978 werd in een groot aantal landen hetzij nagesynchroniseerd bijvoorbeeld in het Duitse taalgebied , hetzij met ondertiteling zoals in Nederland en België uitgezonden en is er niet alleen in geslaagd enorme aantallen kijkers aan zich te binden, maar ook een stroom van uiteenlopende reacties los te weken. De, begrijpelijke, afkeer die tal van overlevenden en intellectuelen hebben geuit, deden echter niets af aan het feit dat een relatief beroerd film met acteurs meer heet kunnen bewerkstelligen dan tal van zeer hoogwaardige documentaires.
De film wordt, eveneens op Holland Doc 24, herhaald op vrijdag 13 augustus, tussen 17:28 uur en 18:52 uur.
_____________
Afbeeldingen
1. De Poolse regisseur Andrzej Fidyk.
2. De Koreaanse theatermaker Jung Sung San.
__________
[1] Naar een scenario van de succesvolle Amerikaanse auteur Gerald Green (1922-2006).
Kirk Douglas in de rol van Vincent van Gogh in de speelfilm Lust for Life uit 1956
Amerikaanse klassieker Voor degenen onder u die de Amerikaanse televisiezender Turner Classic Movies kunnen ontvangen, bestaat op donderdag 12 augustus, tussen 13:20 uur en 15:20 uur, de gelegenheid te kijken naar de 'biografische speelfilm' Lust for Life uit 1956 van Vincente Minelli (1903-1986). Deze film is gebaseerd op het gelijknamige boek uit 1934 van de Amerikaanse schrijver Irving Stone (1903-1989). De ondertitel van dat boek luidt A Novel of Vincent van Gogh. Van de inhoud daarvan heeft de thans 100-jarige Norman Corwin het scenario geschreven.
Bekenden van het witte doek
In de film wordt de rol van Van Gogh gespeeld door Kirk Douglas (geb. 1916). Naast hem zien we Anthony Quinn (1915-2001) als Paul Gauguin, en James Donald (1917-1993) als Theo van Gogh.
Dat in die rolprent veel terug te vinden zal zijn van wat er in het leven van Vincent van Gogh (1853-1890) is voorgevallen, en dat dit in overeenstemming zal zijn met de werkelijkheid, mogen we wel aannemen, maar Irving Stone heeft zelf geschreven dat er gedeelten als pure fiction moeten worden beschouwd, aangezien niet alles uit het leven van de schilder boven tafel is gekomen, ook al heeft de auteur diens leven 'nagelopen', vanaf diens jonge jaren in Londen tot en met diens tragische einde in Frankrijk.
Ontmoeting met Cézanne? Zulks geldt ook betrekking tot een scène die in het verhaal voorkomt: een korte ontmoeting tussen Paul Cézanne en de schilder met de rode baard, hetgeen niet door middel van documenten kon worden bevestigd. Als belangrijkste bron voor zijn roman heeft Stone gebruik gemaakt van de driedelige editie brieven van Vincent aan zijn broer Theo, in de Engelstalige editie welke is verschenen in de jaren 1927-30. De film Lust for Life zal de komende tijd ongetwijfeld diverse malen door dezelfde zender worden vertoond.
____________
Afbeeldingen
1. Schrijver en professor Norman Corwin in 1973 met de door hem nadrukkelijk gekoesterde schrijfmachine.
2. Voorzijde van de dvd-doos met daarin de speelfilm Lust for Life.
Film-hommage aan Hollywood-musical: Les demoiselles de Rochefort; tweemaal op Arte-tv
Twee zussen 'Deneuve'
Catherine Deneuve als jonge, blonde godin van het witte doek en tegenwoordig, als het even kan, nog meer van het huiskamerscherm is op woensdag 11 augustus weer te zien op Arte-tv, tussen 14:45 uur en 16:55 uur in Les demoiselles de Rochefort uit 1967. Jacques Demy (1931-1990) regisseerde deze rolpent in samenwerking met Agnès Varda. Het is een film, die kan worden beschouwd als een eloge aan het fenomeen musical van Hollywood. Naast Catherine Deneuve (geb. 1943) zien we Françoise Dorleac (1942-1967) in het burgerlijk bestaan was zij de zuster van Catherine Deneuve , en Danielle Darrieux (geb. 1917).
Wending van het lot
Die beide wekelijke zussen spelen in Les demoiselles de Rochefort een tweeling in Rochefort-sur-mer, die enorm verlangen naar het grotestadsleven. In de kleine plaats gaat men ervan uit dat de beide jonge vrouwen en hun moeder waardin van beroep, gespeeld door Danielle Darrieux tijdens de jaarmarkt tegen de voor hen bedoelde liefdes zullen aanlopen, doch dat blijkt steeds weer mis te gaan. Vanzelfsprekend volgen er wel ontmoetingen, en hoe kan het ook anders in een musical. Maar deze film blijft een Frans product, hetgeen duidelijk wordt aan de hand van de wijze waarop de rolprent is vormgegeven. Het camerawerk is van Ghislain Cloquet (1924-1981); de muziek werd geschreven door één van de bekendere film filmcomponisten: Michel Legrand (geb. 1932). Les demoiselles de Rochefort zal worden herhaald op dezelfde zender op maandag 16 augustus, eveneens van 14:45 uur tot 16:55 uur.
____________
Afbeeldingen
1. Catherine Deneueve (tijdens het Filmfestival van Cannes in 2000.)
Documentaire Lieber Fidel ' Maritas Geschichte enige keren te zien op Holland Doc 24-tv
Marita en Fidel De Duitse Marita Lorenz geboren op 18 augustus 1939 te Bremen was nog maar negentien jaar toen ze in 1959 een verhouding kreeg met Fidel Castro, die net dezer dagen zijn rentree heeft gemaakt in het parlement van Cuba, en dat aan de wereld heeft getoond. Castro liet haar daaop stikken, waardoor ze gedwongen werd abortus te plegen.Dat is te volgen in de documentaire van Wilfried Huismann, getiteld Dear Fidel, die echter ook bekend is onder de Duitse titel Lieber Fidel Maritas Geschichte, welke elementen van een thriller in zich bergt. Zo kunnen we Marita's contacten met de CIA vervolgen, en dat geldt tevens voor haar betrokkenheid bij de moord op VS-president John Fitzgerald Kennedy in november 1963. Meer over de persoon en haar wederwaardigheden kunt u hierlezen.De film wordt op dinsdag 10 augustus uitgezonden via het digitale televisiekanaal Holland Doc 24, tussen 22:30 uur en 23:27 uur, en zal in ieder geval nog eenmaal worden herhaald: op woensdag 11 augustus, tussen 21:00 uur en 21:57 uur.
Canvas-tv: Lev Trotski, niet alleen held en slachtoffer, maar tevens dader
Niet de vermoorde onschuld Heel lang, bijna tot en met het einde van de twintigste eeuw, gold Lev Davidovitsj Bronstein beter bekend als Trotski (1879-1940) als de 'incarnatie' van het Russische communisme met een menselijk gezicht. De van oorsprong Australische en sedert bijna een halve eeuw in Groot Brittannië werkzame schrijver en televisiemaker Clive James (geb. 1939) publiceerde enige jaren geleden een essay waarin hij zich keerde tegen de houding van (toch nog) velen, die Trotski vereren, niet alleen maar ook omdat hij in opdracht van een meedogenloze meneer Dzjoegiswilli (Stalin, 1879-1953) werd vermoord. Weliswaar is dat laatste juist, doch dat mag niet vanzelfsprekend leiden tot de conclusie dat het slachtoffer in kwestie een volkomen onschuldig, aangenaam en tegemoetkomend wezen is.
Ogenschijnlijk aantrekkelijk
Trotski die, tijdens de Russische revolutie van 1917 naast Vladimir Iljitsj Oeljanov, zich noemende en schrijvende Lenin (1870-1924), de meest vooraanstaande leider was, is er mede door zijn intellectuele niveau onder meer in de functie van schrijver in geslaagd zichzelf als een aantrekkelijk wezen te profileren. Voor Arte-televisie hebben Daniel en Jürgen Ast een documentaire over Lev Trotski gemaakt, die door het tweede Nederlandstalige Belgische televisienet op dinsdag 10 augustus zal worden uitgezonden tussen 22:15 uur en 23:10 uur. Daarin geven diverse deskundigen onder wie historici commentaar, hetgeen volgens insiders niet zoveel toevoegt aan alles wat reeds bekend is. Ondanks het ontbreken van spectaculair nieuws in deze biografische documentaire is het leven van de man in kwestie wel zo interessant geweest dat de film de moeite van het bekijken waard is.
Maar Clive James komt daarin met zijn heldere kritiek niet aan het woord, en dat geldt tevens voor de Britse romancier Martin Amis (geb. 1949), die niet is teruggeschrokken voor zeer duidelijke, zij het tevens on-parlementaire, bewoordingen voor het omschrijven van zijn gevoel en inzicht omtrent Lev Trotski.
Driemaal twee grootheden tijdens BBC Proms-concert van maandag 9 augustus
Tsjajkovski en Shakespeare Het concert in de reeks BBC Proms 2010 dat op maandag 9 augustus vanaf 20:00 uur onze tijd wordt gegeven, bestaat uit drie onderdelen in twee etappes. Voor de pauze klinken twee werken van componisten met internationaal bijzonder grote namen. De twee composities zijn geïnspireerd op mijlpalen uit de literatuurgeschiedenis. Pjotr Iljitsj Tsjajkovski (1840-1893) componeerde in 1869 de ouverture-fantasie Romeo en Julia, waarmee de muziekavond in de Royal Albert Hall wordt geopend. Twee keer heeft de componist dit 'weinig ouverture, totaal geen fantasie'-stuk aangepast: in 1870 en tien jaar daarna nog eens. Gezien de titel mag men ervan uitgaan dat het opus is geïnspireerd door het gelijknamige toneelstuk van William Shakespeare (1564-1616). De VPRO-Gids, die in de sector informatiepagina's steeds onbetrouwbaarder wordt hetgeen we in deze en aanverwante kolommen veelvuldig hebben aangekaart , meldt dat het om een fragment uit die compositie zou gaan [1]. Hoogst onwaarschijnlijk dat tijdens een BBC Prom een deel van die, niet eens zo lange, 'ouverture' zal klinken.
Janáček en Gogolj Na Tsjajkovski's bijdrage volgt Taras Boelba uit 1915, geschreven door de Tsjech Leo Janáček (1854-1928). Deze rapsodie voor orkest is gebaseerd op de roman sommige vakmensen spreken van een novelle met dezelfde titel van Nikolaj Gogolj (1809-1852), gepubliceerd in 1835 in de bundel Mirgorod.
Dit laatste werk klonk enige jaren geleden nog in dezelfde zaal, tijdens een concert van het British Youth Orchestra onder leiding van Colin Davis. De orgelpartij in deze compositie kreeg tijdens dat concert een extra dimensie via het grote instrument op het podium van de Albert Hall, waarvan kort tevoren de restauratie was voltooid.
Ook deze keer is het ensemble van jongeren dat het gehele concert zal verzorgen: The European Union Youth Orchestra. Dirigent is Matthias Bamert.
In de pauze: Childe Harold
In de Albert Hall, en derhalve op BBC radio 3, is et Prom-pauze tussen 20:50 uur en 21:10 uur. Twee kenners van de materie de historicus Tom Holland en de romanschrijver Ben Markovits bespreken het gedicht Childe Harold's Pilgrimage van George Noel Gordon, lord Byron. De Byronic hero, een fenomeen dat voor het eerst in dit gedicht opdook, vormde voor Hector Berlioz aanleiding voor de compositie die na de pauze in het kader van dit Proms-concert zal worden uitgevoerd.
Berlioz en Byron Vanaf 21:10 uur is de focus weer gericht op de gebeurtenissen op de musici op het podium van de Albert Hall. De uitvoerenden voor de pauze worden dan nog aangevuld met altviolist Maxim Rysanov voor de uitvoering van de symfonie Harold en Italie opus 16 van Hector Berlioz (1803-1869). Een uitgebreidetoelichting op dat werk uit 1834 is te vinden op de siteTempel der Toonkunst, gepubliceerd op 6 januari 2009.
__________
[1] Hoe diep de kwaliteit van de informatie in de VPRO-Gids is gezonken, blijkt weer eens met betrekking tot de gegevens die over dit concert worden verstrekt: Maxim Rysanov wordt als violist gekwalificeerd, en dat komt waarschijnlijk doordat de gegevens uit een Engelse tekst zijn overgenomen en daarin staat dan terecht violist, hetgeen viola-bespeler (altist) betekent.
Erger is het dat Byrons gedicht Childe Harold's Pilgrimage wordt aangekondigd als "het gedicht Pilgrimage van Childe Harold", waarmee de protagonist posthuum tot poëet wordt verheven.
Tags:Pjotr Iljitsj Tsjajkovski, Wiliam Shakespeare, Leoš Janáč,ek, Nikolaj Gogolj, Hector Berlioz, George Gordon Lord Byron, The European Union Youth Orchestra, Matthias Bamert, Maxim Rysanov, BBC Proms 2010, Royal Albert Hall London, BBC Radio 3
De (grote) liefde voor het (grote) geld filmisch gedocumenteerd
Documentaire in drie delen
In 1986 heeft de Nederlandse filmer Johan van der Keuken (1938-2001) een driedelige reeks documentaires gemaakt over het fenomeen Geld, hetgeen overigens een abstract begrip is. Opvallend daarbij is dat het verschijnsel wordt aangeduid met een enkelvoud, en dat is eveneens het geval in de drie zogenoemde moderne talen. Doch in twee van de vier talen in kwestie Nederlands en Duits komt het ook als meervoud voor: (de) gelden, respectievelijk (die) Gelder. Maar dan is de context wel een andere dan in het geval van het gebruik van het begrip geld.
Herhaling op Geschiedenis 24
Op zondag 8 augustus biedt het digitale televisiekanaal Geschiedenis 24 de gelegenheid om de drie delen van de documentaire van een kwart eeuw geleden achtereen te zien. Daarin toont Johan van der Keuken de obsessie voor geld in vier grote steden verspreid over de wereld, welke op enigerlei wijze een meer dan gemiddelde rol van betekenis spelen in het internationale geldcircuit in verband met Beurs of bankenwereld. Het eerste deel van het drieluik, dat de titel heeft gekregen I love dollars, wordt uitgezonden tussen 20:01 en 20:49 uur en heet Amsterdam, New York. Op laatstgenoemd tijdstip volgt deel twee, New York, Hong Kong dat tot 21:36 uur duurt, waarna de slotaflevering volgt Hong Kong, Genève, Amsterdam. Dan is het 22:32 uur en heeft het door Johan van der Keuken gefilmde verhaal over Geld dat recht maakt wat krom is tweeëneenhalf uur geduurd: een waarachtige cyclus.
Natuurdocumentaires op het huiskamerscherm, zondag 8 augustus
Een olifant genaamd Echo
De Britse televisiezender BBC Two presenteert op zondag 8 augustus een nieuwe aflevering van de serie natuurdocumentaires die bekendheid hebben gekregen over de gehele globe: Natural World.
In die aflevering wordt aandacht besteed aan de beroemdste olifant die op deze aarde heeft geleefd, en op 64-jarige leeftijd in 2009 is overleden.
De vraag die in de documentaire aan de orde komt, is: hoe gaat haar omvangrijke familie om met het verlies van de matriarch? De uitzending zal worden gerealiseerd tussen 19:00 uur en 20:00 uur onze tijd.
Het wilde China Eveneens tijdens de avonduren van zondag 8 augustus begint de Nederlandstalige, Belgische televisiezender Canvas met de eerste aflevering van de zesdelige reeks natuurdocumentairesWild China, waarover wij eerder hebben bericht op de site Tempel der Natuur, op 3 juli 2008. Het eerste deel is getiteld Heart of the dragon, en zal worden uitgezonden tussen 21:00 uur en 21:50 uur.
De tovenaarsleerling van Paul Dukas zaterdagavond tijdens BBC Proms in Albert Hall
Paul Dukas Hedenavond wordt op BBC Radio 3, als onderdeel van de zomerreeks BBC Proms 2010 weer en concert uitgezonden dat tegelijkertijd op het podium van de Royal Albert Hall zal worden gerealiseerd. Eerste compositie tijdens het concert is L'apprenti sorcier (De tovenaarsleerling) van Paul Dukas (1865-1935), geschreven in 1897 en gekwalificeerd als scherzo voor orkest. Dat opus is gebaseerd op een als sprookje de geschiedenis ingegaan gedicht van de Duitse grootmeester Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832), Der Zauberlehrling uit 1797, exact een eeuw eerder dan de omzetting in muziek. Vele ouderen kennen het verhaal nog wel uit Goethe's tekstcompositie, veel jongeren daarentegen kennen het verhaal in verkort vorm en vrijwel uitsluitend doordat ze het van de uitleg bij een muzikale gebeurtenis jeugdconcert of muziekles op school hebben onthouden.
De uitdrukking tovenaarsleerling is een symbool geworden voor een menselijk wezen dat iets heeft ontketend zonder de gevolgen ervan te overzien, welke hem overrompelen en dan bijna en soms zelfs geheel en al overspoelen.
De tekst van het gedicht is te vinden op de Nederlandse letteren-site Tempel der Dichtkunst.
Uitvoering en herhaling
Het concert, dat om 20:30 uur onze tijd begint, wordt gegeven door het National Youth Orchestra of Great Britain onder leiding van Semyon Bychkow. Op het programma staat als tweede werk de Londense première van Fantasias van Julian Anderson (geb. 1967). Dit gedeelte van het Prom-concert duurt tot 21:10 uur. Na de pauze, vanaf 21:30 uur volgt de Symphonie fantastique van Hector Berlioz. Een uitgebreide toelichting op dat opus is te vinden op de site Tempel der Toonkunst, gepubliceerd op 6 januari 2009.
Om 22:45 uur is het optreden van dit ensemble ten einde.
Het gedeelte van het concert vóór de pauze (Dukas, Anderson) wordt op donderdag 12 augustus op dezelfde zender herhaald, vanaf 15:00 uur in de namiddag in het programmaAfternoon on 3.
Tags:Paul Dukas, Johann Wolfgang von Goethe, BBC Proms 2010, National Youth Orchestra of Great Britain, Semyon Bychkow, Julian Anderson, Hector Berlioz, Royal Albert Hall London, BBC Radio 3
Zwangerschapsmisselijkheid is een teken van blijde verwachting
In het programma Max Geheugentrainer van OMROEP MAX dat op werkdagen 's ochtends, direct na het Journaal van half tien, via Nederland 1 wordt uitgezonden, komt een vast onderdeel voor Stap 3: Kennis van het Brein waarin één van de aan de zender (min of meer) verbonden wetenschappers die zich intensief bezighouden met de functie van onze hersenen hetgeen er noodgedwongen toe leidt dat ook wel eens het veelal in minder volume voorkomende fenomeen hersens aan de orde komt , iets uitlegt dat voor alle kijkers en luisteraars interessant kan zijn. In de aflevering die hedenochtend naar u onderweg was naar u thuis, was dat het verschijnsel zwangerschapsmisselijkheid, dat bij drie kwart van de vrouwen 'in blijde verwachting' blijkt voor te komen. Met op de achtergrond een rijk geornamenteerd draaiorgel met daarop een in rode 'positiekleding' gestileerde vrouwenfiguur legde wetenschapsjournalist Mark Mieras (geb. 1962) uit dat dit fenomeen door Canadese wetenschappers nader is onderzocht en dat de uitkomsten aanleiding geven tot dat blijde element in die verwachting: het is een voorbode van de geboorte van een intelligent kind.
Doctor Nakamatsu, Japans eigen Edison anno nu, vrijdagavond in Terzake van Canvas-tv
Wereldkampioen Patenten
De Japanse uitvinder Yoshiro Nakamatsu (geboren in 1928), in de wandelgangen beter bekend als doctor Nakamatsu heeft in zijn geboorteland Japan een heel bijzonder status, die hij te danken heeft aan de ruim drieduizend patenten die op zijn naam staan, waarmee hij in die sfeer wereldrecordhouder is. Zelfs Edison laat hij daarmee ver achter zich laat: die bezet een derde plaats met bijna elfhonderd patenten. Sommige daarvan hebben weliswaar hun functie wereldwijd min of meer gehad, doch hebben zij wel degelijk een zeer vooraanstaande rol gespeeld in de ontwikkeling van datgene waarvoor ze waren bedoeld. Andere van zijn uitvindingen kunnen nog steeds blijvend van groot nut zijn, zoals het door Nakamatsu geconstrueerde bed dat mits voor het doel van slapen gebruikt ervoor zorgt dat men na vier uur nachtrust verkwikt en uitgeslapen is. De man heeft in zijn jonge jaren het uitvinderspad betreden met een pompje voor sojasaus, speciaal bedoeld voor zijn moeder.
Canvas-docu in Terzake Canvas-televisie, de tweede Nederlandstalige Belgische kijk- en luister-zender, biedt op vrijdag 6 augustus tussen 20:00 uur en 20:45 uur in het programma Terzake een portret met humoristische elementen over deze vreemde vogel, die tegelijkertijd een witte raaf blijkt te zijn. De man is alleen al door zijn opvallende gewoontes een uitzonderlijk wezen. Zo heeft de man een aparte relatie met fotocamera's: die gebruikt hij weliswaar ook gewoon om dingen 'op de gevoelige plaat vast te leggen', zoals al zijn maaltijden, met het doel het evenwicht in zijn voeding te controleren. Daarnaast verzamelt hij fototoestellen, maar alleen als ze een onmiskenbaar eigen geur bezitten. De bijzondere positie die dotor Nakamatsu in Japan geniet en als je beseft dat hij tevens de uitvinder is van de compact disc en van de dvd, verbaast je dat zeker niet biedt hem ruimschoots de gelegenheid om voor een pittig honorarium spreekbeurten te verzorgen.
Mahlers Vierde en Vijfde Symfonie donderdagavond in Albert Hall tijdens BBC Proms
In het Mahler Jaar Nu het jaar 2010 in de wereld van de klassieke muziek in het teken staat van onder meer Gustav Mahler (1860-1911), is het niet zo verwonderlijk dat er veel en, ruim bekeken, alles uit diens oeuvre via tal van beeld- en geluidsmedia te zien en te horen valt. Niemand zal zich er dan ook over verbazen dat in de zomerreeks BBC Proms 2010 de naam Mahler diverse kere in de reeks voorkomt die te horen, en tevens te zien, is in de Londense Royal Albert Hall, en dat de opnamen daarvan alle via BBC Radio 3 te beluisteren zijn en (een deel ervan) tevens, maar lang niet altijd gelijktijdig met de radio-uitzendingen, te zien zijn op één van de televisiekanalen van de BBC.
World Orchestra for Peace
Dat is ook het geval op donderdag 5 augustus als in de genoemde Proms-serie het World Orchestra for Peace zal optreden onder leiding van Valery Gergiev. Zowel vóór alsook na de pauze zal dit ensemble een Mahler-symfonie tot klinken brengen. Het concert begint op BBC Radio 3 om 20:30 uur onze tijd met de Symfonie nr. 4 in G groot, gecomponeerd in de jaren 1899-1901. De sopraanpartij in het vierde deel van dat opus zal worden vertolkt door de Zweedse sopraan Camilla Trilling.
Na de pauze die staat ingepland voor 21:30-21:50 uur vervolgt het genoemde ensemble dat prom-concert met de Symfonie nr.5 in cis-klein uit de jaren 1901-1902 van dezelfde meester en onder leiding van diezelfde dirigent als vóór de pauze. Het einde van het concert is voorzien voor circa 23:15 uur. Deze uitvoering van de laatstgenoemde symfonie wordt aanstaande zaterdag, 7 augustus uitgezonden door BBC Two-tv, tussen 20:00 uur en 21:30 uur onze tijd. Het gehele concert wordt door BBC Radio nogmaals uitgezonden op dinsdag 9 augustus, in de namiddag vanaf 15:00 uur in het programma Afternoon on 3.
____________
Afbeeldingen
1. Grootmeester Gustav Mahler.
2. De Zweedse sopraan Camilla Trilling. (Foto van Anna Hult, overgenomen van de website van Camilla Trillings impresario IMG Artists.)
Cultuurspectrum
.jpg)
.jpg)
.jpg)
medewerking zal worden verleend door de pianist Jean-Efflam Bavouzet (geboren 1962).
+(2).jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
De Poolse documentairemaker Andrzej Fidyk (geb. 1953) en de uit Noord Korea gevluchte theaterregisseur Jung Sung San hebben een geslaagde, want effectieve, oplossing gevonden: de wederwaardigheden van de geïnterneerden moeten worden verteld in de vorm van een musical.
.jpg)
.jpg)
Ontmoeting met Cézanne?.jpg)
.jpg)
.jpg)
Het camerawerk is van Ghislain Cloquet (1924-1981); de muziek werd geschreven door één van de bekendere film filmcomponisten: Michel Legrand (geb. 1932)..jpg)
Niet de vermoorde onschuld.jpg)
De VPRO-Gids, die in de sector informatiepagina's steeds onbetrouwbaarder wordt hetgeen we in deze en aanverwante kolommen veelvuldig hebben aangekaart , meldt dat het om een fragment uit die compositie zou gaan [1]. Hoogst onwaarschijnlijk dat tijdens een BBC Prom een deel van die, niet eens zo lange, 'ouverture' zal klinken.
.jpg)
.jpg)
