La Gioconda van Ponchielli tijdens NTR's ZaterdagMatinee in Amsterdam
Op 15 oktober begint de ZaterdagMatinee van de NTR via Radio 4 ─ ook deze keer met de toevoeginglive ─ ruimschoots eerder dan gebruikelijk: om 12:00 uur. Uitgevoerd ─ maar wel concertante ─ wordt het muziekdramaLa Gioconda uit 1876 van Amilcare Ponchielli (1834-1886). Het libretto stamt van Arrigo Boito (1842-1918), die dit onder het anagram-pseudoniem Tobio Gorrio heeft gerealiseerd, op basis van het toneelstukAngelo, tyran de Padoue van Victor Hugo (1802-1885).
Het Radio Filharmonisch Orkest en het Groot Omroepkoor, aangevuld met het Nationaal Jongenskoor, staan onder leiding van Bruno Bartoletti. Solistische medewerking wordt verleend door Eva-Maria Westbroek (sopraan), Riccardo Massi (tenor), Luciana D'Intino (mezzosopraan), Paolo Gavanelli (bariton), Diogenes Randes (bas), en anderen.
Categorie:Klassieke muziek Tags:'Angelo, 'La Gioconda', Amilcare Ponchielli, Arrigo Boito, Bruno Bartoletti, Groot Omroepkoor, Radio 4, Radio Filh. Ork., tyran de Padoue', Vara-radio, Victor Hugo, Zaterdag Matinee'
Jean d'Ormesson is gast in La grande librairie van TV5Monde
Jean d'Ormesson.
InLa grande librairie ─ een literair magazine, gepresenteerd door François Busnel, dat gewoonlijk donderdagsavonds laat begint, voorzover dat de uitzendingen door TV5 Monde betreft ─ kunnen we deze week kijken naar een aflevering, die mijns inziens wel eens een herhaling zou kunnen zijn, aangezien we de auteurs Jean d'Ormesson en Héloise d'Ormesson tegenkomen. In principe zou het, vanzelfsprekend, om een nieuwe aflevering met dezelfde personen kunnen gaan. La grande librairie begint deze week om 23:50 uur en loopt door in de nacht op vrijdag 14 oktober.
Jean d'Ormesson, geboren 1925, heeft een in alle opzichten respectabel oeuvre op zijn naam staan. De man is er bovendien in geslaagd met sommige titels zoveel aandacht te genereren ─ ook van mensen die in principe 'van een andere richting' zijn ─ dat dit de verkoop van zijn boeken, via aandacht op plekken waar je deze wellicht niet direct verwacht, flink heeft gestimuleerd.
Wat dacht u van de titelDieu, sa vie, son oeuvre. Hoewel degene/hetgeen die/dat gewoonlijk met God wordt aangeduid, mij niet in de geringste mate interesseert omdat daarbij om tijdverkwisting gaat, wordt dat met zo'n boek toch anders, al kan ─ theoretisch en praktisch ─ ook dan nog blijken dat je maar beter kastanjes had kunnen gaan zoeken.
Dit lid van de Académie française weet wat hij doet. Een roman van hem heetTous les hommes sont en fous, verschenen in 1986, en zoiets moet de nieuwsgierigheid toch prikkelen.
Dat geldt,mutatis mutandis, ook voor de titel van het vier jaar eerder verschenen boekMon dernier rêve sera pour vous (Mijn laatste droom zal voor u zijn), een sentimentele biografie over de Franse schrijver René de Chateaubriand (1768-1848).
Twee Britse documentaires over elektriciteit, achtereen uit te zenden via BBC Four-tv
Jim Al-Khalili
Geschiedenis elektriciteit De Britse televisiezender BBC4 presenteert op donderdag 13 oktober twee documentaires, die beide onderdeel vormen van een, onderling verschillende reeks. Om 22:00 uur onze tijd start genoemde zender de afleveringThe age of inventionvan de reeksShock and awe: The story of electricity. De presentatie wordt verzorgd door de Britse fysicus Jim Al-Khalili.
Brits elektriciteitsnet Een uur later begint nog een documentaire die binnen deze discipline valt: deze duurt tot middernacht:Switching onluidt de titel; deze is onderdeel van een reeks over de geschiedenis van het Britse elektriciteitsnet. De documentaire maakt onderdeel uit van de serieThe secret life of the national grid. __________
Beide documentaires krijgen een vervolg op donderdag 20 oktober, op dezelfde zender en elk op hetzelfde tijdstip. Eerstgenoemde docu wordt gevolgd doorRevelations, tussen 22:00 uur en 23:00 uur onze tijd, en in aansluiting daarop volgt het derde deel van de geschiedenis van het nationale Britse elektriciteitsnet,Pulling the plug, tussen 23:00 uur en middernacht.
Nieuwe versie van Katja Kabanova van Janacek bij Opera Zuid, onder regie van Harry Kupfer
Naar Aleksandr Ostrovski
De grootmeester van de Russische
toneelkunst: Aleksandr Ostrovski.
Op vrijdag 18 november, goed vijf weken na heden, wordt in het Theater aan de Vrijthof in Maastricht de eerste voorstelling gegeven van tien ─ verspreid over de beide laatste maanden van het jaar ─ door Opera Zuid van het muziekdramaKatja Kabanova uit de jaren 1920-1921 van de geniale Tsjechische muziekmeester Leos Janácek (1854-1928), die zelf het libretto schreef op basis van het toneelstukHet onweer (Russisch: Groza; Engels: The storm) uit 1859, één van de bijna vijftig oorspronkelijke toneelstukken van de Russische tegenhanger van één van Frankrijks grootste dramaturgen: Molière: Aleksandr Ostrovski (1823-1886).
Deze letterkundige kan worden beschouwd als de toneelschrijver bij uitstek uit de geschiedenis der Russische letteren, zoals Aleksandr Poesjkin (1799-1837) mag worden beschouwd als de grootste dichter uit diezelfde letteren.'
Heroisch, Hartstochtelijk en Hormonaal
Het thema dat Opera Zuid in het seizoen 2011-2012 hanteert, luidtHeroïsche, Hartstochtelijke en Hormonale Vrouwen. Om het tragische lot van een vrouw in het tsaristische Rusland over het voetlihct te brengen, met een hopelijk nog grotere dramatiek dan in een toneelstuk sec aan de toeschouwers kan worden overgebracht, isKatja Kabanova onder de meesterhand van Janácek tot de meest oprecht denkbare gevoelserupties op het hoogst denkbare niveau opgestuwd, en ─ vooropgesteld dat de regie zich niet te buiten gaat aan tegenwoordig bijna verplichte, en ook nog eens alsmoderngekwalificeerde, doch niet zelden door fantasieloosheid uitmuntende ─ presentatie; zeg maar gerust: zich daartoe niet laat verleiden, dan kan Katja Kabanova een doorslaand succes worden. Mede daardoor is de naam Harry Kupfer in combinatie met deze productie een vakman, die we vanaf deze plek vol overtuiging toeroepen:noblesse oblige.
Categorie:Klassieke muziek Tags:'Heroïsche, Hartstochtelijke en Hormonale Vrouwen, Aleksandr Ostrovski, Poesjkin, Leos Janácek, Maastricht, Molière, Opera Zuid, Theater aan de Vrijthof
Das Unmöglichste von Allem, komische opera van Anton Urspruch ─ zondagavond via WDR3
De laatromantische, Duitse componist Anton Urspruch. Foto uit 1895.
Bijna totaal vergeten In het programma Bühne:Radio van de Duitse regionale zender WDR3 wordt, tussen 20:05 uur en 23:00 uur, de komische opera Das Unmöglichste von Allem uit 1897 uitgezonden. Het is een werk van de inmiddels bijna volkomen in vergetelheid geraakte Duitse componist Anton Urspruch (1850-1907), die ooit als een vooraanstaande vertegenwoordiger van de Duitse laatromantiek werd beschouwd, en dat, objectief gezien, nog altijd is.'
Spaanse oorsprong Het libretto van dit laatste van zijn beide muziekdrama's ─ drie bedrijven met een Proloog ─ stamt van de componist zelf en is gebaseerd op een stuk van de Spaanse toneelschrijver en dichter Lope de Vega, die in Madrid werd geboren, getogen en er tevens de laatste adem uitblies (1562-1635).
De eerste uitvoering werd gerealiseerd op 5 november 1897 te Karlsruhe, nog in hetzelfde jaar volgde een opvoering te Darmstadt, waarna het drama aan talrijke Duitse theaters werd voorgesteld. In 1899 was Praag aan de beurt.
Radio-uitvoering
Het Orchester des Sorbischen Nationalensembles Bautzen wordt geleid door Israel Yinon. Onder de vocale solisten komen we, onder anderen, de volgenden tegen: Rebecca Broberg en Roberet Wilhelm Fendl; Ana Maria Pinto en Caterina Maier; Matthias Grätzel en Ralf Sauerbrey, alsmede Johannes Föttinger.
Op onze zustersite Muziek en mensen zullen we dezer dagen een portret van de man voorstellen.
Documentaire over Mstislav Rostropovitsj te zien via BBC Four-tv
Zinderende hartstocht
De wereldvermaarde cellist en dirigent, Mstislav Rostropovitsj, die in de ochtend van vrijdag 27 april 2007 is overleden, heeft een bewogen en kleurrijk leven gehad, vol tegenstellingen in menig opzicht. Met verve verzette hij zich tegen dictatoriale overheden, zoals die in de voormalige Sovjetunie, waar hij in het begin van de jaren zeventig vier jaar achtereen onderdak had verleend aan de door het partijapparaat gewraakte schrijver Aleksandr Solzjenitsyn. Daarom werd hem het staatsburgerschap ontnomen en vertrok hij in 1974 met zijn echtgenote de sopraan Galína Visjnjèvskaja (geb. 1926), die geruime tijd vast was verbonden aan het Moskouse Bolsjój Theater en de overige gezinsleden naar het westen, waar hij drie jaar daarna werd aangesteld als dirigent van het National Symphony Orchestra te Washington, een positie die hij zou bekleden tot 1994, waarna hij weer meer solistisch met zijn cello en ook als gastdirigent kon optreden, zoals tijdens festiviteiten in het Amsterdamse Concertgebouw, ten faveure van Beatrix der Nederlanden, met wie hij persoonlijk bevriend was.
Irritatie Aan het eind van de jaren zestig trad Rostropovitsj op met het Limburgs Symfonie Orkest, doch snel daarna meldde een groot, schreeuwerig ochtendblad dat de vermaarde cellist had gemeld het orkest van Maastricht weliswaar een verdienstelijk ensemble te vinden, maar dat hij liever was opgetreden met één van de grote orkesten in het westen des lands. Verder was hij boos op tal van muziekrecensenten, die zijn inziens ten onrechte erg negatief schreven over de werken van zijn vriend Benjamin Britten (1913-1976), en dat hij niet meer in ons land wilde optreden als ze dat bleven doen. Kortom, een emotionele man, hetgeen mij werd bevestigd door cellisten die een masterclass bij hem hadden gevolgd. Bijzondere gebeurtenissen, die veel emoties bij tal van verschillende groeperingen losmaakten, konden op zijn aandacht en dikwijls tevens op zijn onverdeelde steun rekenen, zoals zijn optreden bij de Val van de Berlijnse Muur in 1989 heeft aangetoond. Nog spectaculairder was zijn openluchtoptreden, bijna twee jaar later toen hij in Moskou de Cellosuites van Bach heeft gespeeld ter ondersteuning van een dringend gewenst democratiseringsproces, midden in een staat van beleg.
Grote namen
Al vanaf zijn jonge jaren werkte Rostropovitsj samen met de toen belangrijkste componisten in de Sovjetunie: Sergéj Prokófjev (1891-1953) en Dmítri Sjostakóvitsj (1906-1975). Deze laatste schreef zijn Tweede Celloconcert in 1967 voor Rostropovitsj, Benjamin Britten deed hetzelfde met zijn Cello Sonata, opus 65 (1961), de Cello Symfonie, opus 68 (1962-63) en zijn Cellosuites, opus 72 (1964), opus 80 (1967) en opus 87 (1971), en verder nog schreef hij nieuwe cadenzen voor Joseph Haydns Celloconcert in C (1964), eveneens voor zijn vriend. Twee maanden voor zijn verscheiden werd Mstislav Rostropovitsj die ook op zijn tachtigste nog gold als de onaangetaste grootmeester van de cello opgenomen in een zekenhuis; volgens de Russische kranten om voor een carcinoom te worden behandeld. Vanaf 11 april verbleef hij daar opnieuw. Maar in maart gaf hij wel acte de présence op een galabijeenkomst in het Moskouse Kremlin, ter gelegenheid van zijn tachtigste verjaardag, en waar hij werd onderscheiden met de Orde van Verdienste aan het Vaderland, voor zijn muzikale prestaties en vanwege zijn activisme. Het is een bevreemdende contradictie aan het eind van het leven van een der grootste kunstenaars uit de twintigste eeuw, dat hij die onderscheiding heeft aanvaard uit handen van president Vladimir Poetin, een man die zich heeft geprofileerd als alles andere dan een democraat, en die zich geenszins om de meest basale mensenrechten wenst te bekommeren. Om daartegen te strijden, is in het huidige Rusland opnieuw dringend behoefte aan iemand van het niveau en het karakter, en met hetzelfde internationale aureool, van Mstislav Rostropovitsj. Uniek talent Vrienden, familieleden en voormalige studenten van de meester vertellen in een documentaire over het unieke talent van deze opvallende figuur uit de Russische cultuur, die zijn invloed meer en meer heeft doen gelden in de westerse wereld. BBC Four-tv presenteert op vrijdag 7 oktober de documentaireRostropovich: The genius of the cello. Deze zal worden uitgezonden tussen 20:30 uur en 22:00 uur.
Michel van der Aa en Pierre Boulez in Hear and now van BBC Radio 3
Onlangs dirigeerde Pierre Boulez in het Amsterdamse Concertgebouw, tijdens de ZaterdagMatinee van 24 september zijn compositiePli selon pli uit 1962, waarvan hij de première in dat jaar eveneens zelf had geleid in diezelfde muziektempel. Uit het gebruikte tekstmateriaal van de Franse dichterStéphane Mallarmé (1842-1898)blijkt de voorkeur die Boulez voor symbolistisch-modernistische letteren heeft en dat is terug te vinden, soms na zoeken en overdenkingen, composities.
Michel van der Aa. Foto Marco Borggreve.
Voor zijn orkestwerkLe marteau sans maître, geschreven in de jaren 1953-1957, heeft de meester eveneens teruggegrepen op Franse poëzie, deze keer eigentijds, van René Char (1907-1988).
Dit opus voor vrouwenstem en orkest besluit het programmaHear and now van BBC Radio 3, dat op zaterdag 8 oktober, vanaf 23:30 uur, tot 01:00 uur in de nacht op zondag 9 oktober ─ onze tijd ─ wordt uitgezonden.
Dat programma wordt geopend met de compositieSpaces of blank ─ een liedcyclus voor mezzosopraan, orkest en tape uit 2007 van de jongere Nederlander, wiens naam we steeds vaker tegenkomen, Michel van de Aa (geboren 1970), die werd onderscheiden met enkele prestigieuze muziekprijzen, en die tot de meest gevraagde muziekmeesters uit ons lage land blijkt te behoren.
Categorie:Klassieke muziek Tags:'Hear and now', 'Le marteau sans maître', 'Spaces of blank', BBC Radio 3, Michel van der Aa, Pierre Boulez, René Char, Stéphane Mallarmé, Marco Borggreve, muziekprijzen
De éne eerste encyclopédiste Denis Diderot werd heden 298 jaar geleden geboren
Vandaag is het tweehonderd en achtennegentig jaar geleden dat de Franse filosoof Denis Diderot te Langres werd geboren, in het gezin van een meester-messenmaker. De man heeft, vooral in kringen der geesteswetenschappen en de daaraan direct en indirect verbonden letteren, vermaardheid weten te behouden tot in onze tijd door zijn levenswerk, samen met de wiskundige Jean Le Rond d'Alembert (1717-1783), de eerste westerse, algemene Encyclopédie, verschenen in de jaren 1752-1772.
Daarnaast publiceerde Diderot proza: verhalen, satires en otmoetingen (entretiens), alsmede romans. Bekend en verfilmd daarvan is La religieuse (De non). Eveneens in het Nederlands vertaald Jacques le fataliste et son maître (Jacques le fataliste et son maître). In de titels van enkele van zijn in boekvorm gepubliceerde werken vinden we de naam van zijn co-auteur d'Alembert terug. Denis Diderot overleed te Parijs op 31 juli 1784. _________ De afbeelding is te vinden als olieverfschilderij uit 1767, op het formaat 81 x 65 cm, van Louis-Michel van Loo (1707-1771). Het doek bevindt zich in de collectie van het Musée du Louvre.
Piet Mondriaan nader belicht in Close up van dinsdag 4 oktober via Nederland 2-tv
Hoewel de Parijse periode van de Nederlandse schilder Piet Mondriaan ─ geboren op 7 maart 1872 te Amersfoort ─ niet de verwachte verandering, dat wil zeggen: verbetering in de zin van een grotere bekendheid tot gevolg heeft gehad ─ daarvoor was hij in 1921 uit ons land vertrokken ─, is die tijd, tot 1938, van doorslaggevende betekenis geweest, niet alleen door hetgeen hij toen aan kunstwerken heeft gecreëerd, maar evenzeer vanwege de directe omgeving waarin hij zijn werk heeft verricht. Dat was een atelier met een volstrekt eenmalig, strak vormgegeven interieur, dat ─ net als het gros van zijn werken ─ in primaire kleuren was geschilderd: wit, geel, rood en blauw.
Piet Mondriaan, de pionier van de abstracte en non-figuratieve kunst, overleed op 1 februari 1944 te New York. In aflevering van de Avro-reeksClose up, welke wordt uitgezonden via Nederland 2-tv, op dinsdag 4 oktober, tussen 22:55 uur en 23:55 uur, is de filmIn het atelier van Mondriaante zien. __________ De foto van Piet Mondriaan werd in het decembernummer van 1922 van het tijdschriftDe Stijl gepubliceerd.
Arte-tv vertoont deze maand, opnieuw, tweemaal de biografische speelfilm Mein Leben
De Duitse literatuurpaus Marcel Reich-Ranicki; foto uit 2009.
In 2009 heeft regisseur Dror Zahavi een biografischespeelfilmgemaakt naar het boekMein Leben uit uit 1999, van Marcel Reich-Ranicki (geboren 1920), die als enige echt literatuurpaus binnen de Duitse cultuur geldt. De film is gerealiseerd op basis van de levensherinneringen die voornoemde criticus te boek gesteld heeft. Ook over het over hetboekin kwestie, de schrijver ervan en diverse parafernalia in verband met diens functie binnen het Duitse culturele leven is op deze site en/of elders meer te vinden.
Debiopic, met camerawerk van Gero Steffen wordt op maandag 3 oktober, tussen 16:15 uur en 17:50 uur door de Frans-Duitse cultuurzender Arte-tv uitgezonden; een herhaling mogen we tegemoet zien via dezelfde zendgeachtigde, in de nacht van maandag 17 op dinsdag 18 oktober, vanaf 01:20 uur.