Zwijgende Nederlandse film uit 1917, Het geheim van Delft enige keren te zien
Het is inmiddels alweer bijna een hele eeuw geleden dat de eerste Nederlandse zwijgende films welke tot voor enkele decennia werden gekwalificeerd als stomme film werden gerealiseerd, en één daarvan zal op dinsdag 22 juni door het digitale televisiekanaal Geschiedenis 24 worden uitgezonden. De rolprent draagt de titel Het geheim van Delft, en deze is in 1917 gereedgekomen en uitgebracht op 20 februari van dat jaar.
Thema van de film is het recept voor het vervaardigen van Delfts blauw porcelein; dat recept is verloren gegaan. Hoewel de titel van de film de stad Delft impliceert, is deze voornamelijk opgenomen in Haarlem. Voor regie, script en productie is Maurits Binger (1868-1923) verantwoordelijk.
De film zal worden uitgezonden tussen 22:51 uur en middernacht. Zoals men dat in geval van heel veel programmaonderdelen welke door genoemd digitaal televisiekanaal worden gepresenteerd, mag verwachten, zal die film ongetwijfeld nog diverse malen worden getoond; daarvoor zijn voldoende kaders te bedenken. In ieder geval kunnen degenen, die de film op dinsdagavond om enigerlei reden niet kunnen zien, de schade inhalen op de avond van woensdag 25 juni, tussen 18:51 uur en 20:01 uur.
Drie opera's van LeoÅ¡ Janáček de komende weken enkele keren op Mezzo-tv
Jenufa
De geniale Tsjechische muziekmeester Leo Janáček (1854-1928) heeft zich op tal van compositorische fronten geprofileerd, onder meer op het gebied van het muziektheater. Enige tijd geleden werd diens Jenufa uit 1904 door Mezzo-televisie uitgezonden. Deze opera wordt op zondag, vanaf 17:00 uur in de namiddag, herhaald door Mezzo-televisie. In de loop komende dagen van deze week zullen nog twee muziekdrama's van diezelfde componist door die zender aan de kijkersschare worden voorgesteld.
Katia Kabanova Op dinsdag 22 juni is de beurt aan Katia Kabanova uit 1921, te zien vanaf 20:30 uur. Daarbij gaat het om de versie uit 1988 van regisseur Derek Bailey tijdens het Glyndebourne Festival van dat jaar. Andrew Davis heeft de muzikale leiding, het instrumentaal ensemble is het London Philharmonic Orchestra. Meer over deze versie, alsmede over achtergronden en iets over de componist is te vinden in een artikel dat ik in april 2009 heb opgenomen op de Nederlandse website All art is quite useless van Rond1900.nl over de cultuur van het fin de siècle.
Mezzo-televisie herhaalt deze opera de komende vier weken nog twee keer: eerst op woensdag 30 juni, vanaf 17:00 uur en dan nog op vrijdag 16 juli, vanaf 10:00 uur in de ochtend.
Het sluwe vosje Op vrijdag 25 juni kunt u, tussen 17:00 uur en 18:35 uur, eveneens op Mezzo-tv, kijken naar Het sluwe vosje uit 1924, van dezelfde componist. Het betreft een uitvoering door het Koor en het Atelier lyrique van de Opéra national de Paris uit 2008. Dirigent is Dennis Russel Davies, de enscenering is van Don Kent. De opera wordt gezongen in het Tsjechisch.
Er volgt binnen twee weken nog een herhaling via dezelfde zender, op vrijdag 9 juli, vanaf 10:00 uur in de ochtend.
___________
Afbeeldingen
1. De componist Leo Janáček.
2. Scène uit het sluwe vosje in de versie van 2008 door de Opéra national de Paris, zoals die de komende weken nog driemaal te zien valt via Mezzo-tv.
Tags:muziekdrama, Leoš Janáč,ek, Glyndebourne Festival, London Philharmonic Orchestra, Andrew Davis, Derek Bailey, Don Kent, Choer et orchestre de l'Opéra national de Paris, Dennis Russel Davies
Enkele elementen van het Rijk van de Nacht in documentaires op Holland Doc 24
Zes invalshoeken
Tal van aspecten van het verschijnsel Nacht komen aan de orde in zes achtereenvolgende programmaonderdelen die op dinsdag 22 juni door de digitale televisiezender Holland Doc 24 zullen worden uitgezonden. 1 Om 20:15 uur begint de VPRO-film Wat vreten onze kinderen toch uit 's nachts? Regisseur Hansje van Etten heeft vijf pubers een kleine camera meegegeven en hun ouders (al dan niet) nietsvermoedend thuis achtergelaten hebben. 2 Om 20:48 uur volgt een korte documentaire tot 21:00 uur getiteld Insomnia, gedraaid door studenten van de Nederlandse Film en Televisie Academie. Het feit dat wij inmiddels leven in een 24-uurs maatschappij, gaat ten koste van onze zo dringend benodigde slaap. Gedurende de achter ons liggende halve eeuw is het aantal uren dat wij in slaap doorbrengen, gemiddeld met twee uur afgenomen, Daarbij heeft nu zo'n dertig procent van de bevolking te kampen met slaapproblemen. 3 21:00 uur is het als het derde onderdeel van deze thematiek slaapproblemen wordt behandeld in de vijftig minute durende film De macht van Morpheus. We zijn in onze beschaving al zo ver voortgeschreden dat één derde van onze bevolking met slaapproblemen te kampen heeft. Frans Hoeben en Caroline Moens tonen ons in hun tijdstip welke de maatschappelijke gevaren van slaapstoornissen zijn.
4 In de daarop om 21:51 uur aansluitende documentaire met een duur van tien minuten NOFF: De machine van de nacht wordt ons het nachtleven van Neerlands hoofdstad getoond, waarbij de nadruk ligt op de mensen die in de nachtelijke uren werken. 5 Om 22:01 uur volgt een aflevering uit de reeks Dokument met eveneens een veelzeggende titel: Slapeloze nachten. De meester van de film doet ons uit de doeken in welke mate de 24-uurs maatschappij het leven van de mensen niet alleen nadrukkelijk beïnvloedt, maar die tevens ontwricht. 6 Als laatste onderdeel van deze aansluitende zes films over het nachtelijke leven bgint om 22:45 uur een aflevering uit de reeks Metropolis van de VPRO, getiteld Zware jongens. Daarin wordt ons een kijkje gegund in de plaatselijke, zogenoemde kleine criminaliteit van wereldsteden. Een etmaal lang volgen de makers een aantal zakkenrollers in Nairobi, handelaren in illegale vechtkrekels in Sjanghai, en komen we in aanraking met de man die als Israëlische Robin Hood boek staat. Deze film duurt tot23:09 uur.
Radio 4-NL: Leonard Bernstein (1918-1990) is vijf dagen componist van de week
Uitvoerend musicus en componist
Leonard Bernstein (1918-1990) was een veelzijdig musicus en een ruimdenkend en ruimhartig mens, over wie vele anekdotes de ronde doen. Naast zijn onmiskenbare talenten in het kader van de breed geschakeerde kunstzinnigheid had de man een enorme handicap, juist in het kader van zijn werk: al te veel muziek veranderde onder zijn handen in een 'Hollywood-productie' met flink wat hela-hola elementen. Dat geldt voor de man als dirigent èn als componist. Gelukkig waren er ook nog componisten, en delen uit het oeuvre van andere collega's, de zo'n aanpak best konden hebben, zoals de werken van George Gershwin (1898-1937), en de Ländliche Hochzeit-Sinfonie opus 26 uit 1876 van Karl Goldmark (1830-1915), alsmede enkele van de meest bekende stukken van Aaron Copland (1900-1990). Tijdens de opening van het Holland Festival 1976 trad Bernstein met de New York Philharmonic Orchestra op in de Houtrusthallen te Den Haag, met Gershwin en de Derde Symfonie van Copland. Lenny kwam, zag en overwon, maar een concert van hoog gehalte werd het niet: er kwam maar geen einde aan dat ondraaglijke, totaal overbodige stuk "Syncop(e)land".
Niet echt boeiend
Van de diverse soorten stukken die Bernstein zelf heeft gecomponeerd, is er evenmin nauwelijks iets dat echt zal beklijven, aangezien het meeste al was versleten toen het voor de eerste keer werd uitgevoerd. En de slag met de tand des tijds zal vrijwel al het andere evenmin doorstaan. De vreselijke rimram van zijn drie symfonieën, waarvan de tweede wordt geacht een diep doorleefd-intellectueel gebeuren te zijn Age of anxiety op tekst van de Engelse dichter Wystan Hugh Auden bevat de slapst denkbare aftreksels van wat Gershwin, Gustav Mahler (1860-1911) en Dmitri Sjostakvitsj (1906-1975) hebben gecomponeerd. En de omringende werken in hetzelfde genre de Eerste: Jeremiah, en de Derde: Kaddish; in memoriam John F. Kennedy kunnen we hier ook afdoen als larmoyante gruwelkitsch. En die drie symfonieën werden geschreven door een man die voordien de stellige bewering had gedaan dat er na het gebeuren van Hiroshima/Nagasaki geen symfonie meer zou kunnen worden gecomponeerd. [1] West Side Story
Met zijn composities had Bernstein ook niet echt succes, totdat hij met het enige grotere werk uit zijn brein voor het voetlicht kwam: de musical West Side Story, in 1957 op Broadway, in 1961 als speelfilm van Jerome Robbins en Robert Wise, op het brede witte doek, wereldwijd. Niet al te lang daarna meldde de componist in een interview dat hij, terugblikkend, West Side Story : "teveel" Puccini vond. Radio 4-programma
Peter Bree heeft uit het oeuvre van Leonard Bernstein vijf maal zo'n dertig minuten samengesteld, welke in de avonduren tussen 19:30 uur en 20:00 uur, deze week van maandag 21 tot en met vrijdag 25 juni, zullen worden gepresenteerd via de klassieke zender Radio 4 in het inmiddels klassieke programma Componist van de week. _________
[1] Zoals er diverse Europese schrijvers zijn geweest die meenden dat er na het gebeuren in 'Auschwitz' geen roman meer geschreven zou kunnen worden, en er vervolgens lustig op los hebben geschreven in dat genre. __________
Afbeelding: Dirigent en componist Leonard Bernstein in 1971.
Tags:componist van de week, Radio 4-NL,, Leonard Bernstein, Aaron Copland, Karl Goldmark, George Gershwin, Peter Bree, 'West Side Stor', Jerome Robbins, Robert Wise
Over het beroep van toneelspeler in The essay van BBC Radio 3
De Britse zender BBC Radio 3 biedt de komende vijf dagen, direct na middernacht al die dagen tussen 00:00 uur en 00:15 uur onze tijd, in het vaste programmaonderdeel The essay de aflevering van deze week in vijf delen onder de titel Half shame, half glory Postcards from the acting profession. Het eerste onderdeel dat in de nacht van maandag op dinsdag te beluisteren valt behandelt de rol van de toneelspeler die in de onderhavige context beter acteur kan worden genoemd als verteller van verhalen, waarbij de stem een instrument van doorslaggevende betekenis is. In het tweede gedeelte tijdens de nacht van dinsdag op woensdag komt de stellin aan de orde dat optreden in een toneelstuk veel meer een kwestie is van perfectioneren in plaats van een zaak van oefenen. Het derde deel in de nacht van woensdag op donderdag is het thema de relatie russen acteur en regisseur.
Deel vier als het officieel reeds vrijdag is laat de luisteraar kennismaken met acteur Mat Fraser (geboren 1962), die altijd een koffertje bij zich heeft, en over de inhoud daarvan vertelt: allemaal hulpmiddelen voor een acteur, welke hem aan een baan zouden kunnen helpen; hij neemt het dan ook altijd mee naar audities. Het laatste onderdeel dat in de nacht van vrijdag op zaterdag ter kennisname de ether zal worden ingezonden gaat over de vraag wat het betekent om als acteur werk te hebben, en daarnaast wat het inhoudt om werkloos te zijn. Hetgeen niet hoeft te, en zelden zal, betekenen dat de persoon in kwestie ook werkeloos is.
__________
Afbeelding: Acteur Mat Fraser op de confronterende toer met een striptease, waarbij hij zich ook ontdoet van zijn armprotheses.
Een scheermes als botte bijl in BRAVA NL-programma
Binnen een paar weken nadat ik voor het eerst heb kennisgemaakt met de nieuwe muziekzender BRAVA NL, presenteert dit instituut zich op de wijze van een agressief commercieel instituut. Van de zenders buiten het publieke bestel verwachten we, door ervaringen wijs geworden, niet anders dan schreeuwerigheid en nog veel meer ondraaglijks de eerste, en best denkbare, reden waarom ik in mijn eigen elektronische publicaties per definitie weiger aandacht aan programma's van dergelijke zenders te besteden, en dit principe eveneens handhaaf op sites die weliswaar van een andere eigenaar zijn, maar die ik redactioneel beheer. Hetzelfde geldt voor alle zenders zodra zij een nagesynchroniseerde versie van een speelfilm of ander cultuurproduct uitzenden. Dat zijn uitingen van degeneratie en die verdienen niet anders dan de meest negatieve bejegening die denkbaar is, aangezien deze uitsluitend bijdragen tot debilisering van degenen die hun tijd verkwisten met dergelijke nonsensicale uitingen. Het zou derhalve wel eens kunnen gebeuren dat onze belangstelling voor die nieuweling op de beeldbuis de muziekzender BRAVA NL snel tot nihil blijkt te zijn gereduceerd.
Wagners Lohengrin
De nagalm van de laatste noten voor de pauze in het muziekdrama Lohengrin (1850) van Richard Wagner (1813-1993) was nog niet weggeëbd of daar werden we reeds geconfronteerd met bewegende beelden van de haven van Stavoren met schepen en het standbeeld van het in de verte starende Vrouwtje aangevuld met muziek op reclame-geluidsniveau dus veel te lawaaiïg uit een heel andere periode. Een dergelijke technische slordigheid of misschien wel bewust zo grof aangebrachte cesuur veroorzaakt een ware cultuurschok en bewerkstelligt maar één ding: vluchten, ook van de daaraan voorafgaande Wagner-opera, aangezien de erotische lustbeleving die een goed muziekdrama, zelfs met alle eventueel twijfelachtige elementen, dient te genereren onmiddellijk was omgeslagen in een conglomeraat van onlustgevoelens over zo'n intens gebrek aan fijngevoeligheid bij de verantwoordelijken van de sedert kort onze beeldbuis in beslag nemende muziekzender BRAVA NL, die in ieder geval nog niet de benaming cultuurzender verdient, zeker niet zolang een vakbekwame castratie het gevolg is van het onvermogen aan die zijde om na te denken over een passende invulling van een Pauze binnen een muziekdrama.
Passende formule bedenken
Vanzelfsprekend is er een formule denkbaar die recht doet aan het fenomeen Pauze, met daarin (een) passend programma-onderdeel. Men kan op het huiskamerscherm teksten laten verschijnen, een (of enkele) 'still(s)' uit de voorafgaande delen van het muziekdrama al dan niet aangevuld met een daarbij behorende tekstregel , of portretten van Wagner eventueel aangevuld met passende teksten, en zo voort. Doch, in ieder geval de eerste 1-2 minuten, zonder geluid.
En waarom worden we opgezadeld met een Engelse ondertiteling? Liever geen ondertiteling dan één in een andere buitenlandse taal dan die waarin de opera wordt gepresenteerd. De betreffende uitvoering van Lohengrin werd tekstueel zo duidelijk gepresenteerd want gezongen dat er hooguit een Nederlandse ondertiteling voor mede-uitzending in aanmerking komt.
Bij BRAVA NL moet men nog veel leren, en zoals in de meeste gevallen dat bestaat in eerste instantie uit het afleren van één en ander.
Wie is er vandaag de dag nog bang voor de moeilijke teksten van Franz Kafka?
Hoe dikwijls zeggen bepaalde literatuurliefhebbers niet dat ze graag meer van Franz Kafka zouden willen lezen als het niet zo moeilijk was de man te volgen, zijn teksten inhoudelijk te begrijpen. Op de achterzijde van de hierbij afgebeelde bundel met Kafka-teksten begint de zin achterop met de volgende, zeer verstandige woorden: "Muß man Kafka verstehen, um ihn zu lieben? Man muß nicht, aber es hilft."
In aansluiting op het artikel over onder meer de radio-opera Ein Landarzt van Hans Werner Henze, op basis van bijna letterlijk het gelijknamige verhaal van Kafka, gaan we even verder in op dat boek: niet alleen omdat daarin de belangrijkste verhalen van deze buitengewone schrijver (1883-1924) zijn verenigd, maar vooral omdat daarin elk verhaal wordt voorafgegaan door inleidende teksten, welke niet alleen het lezen van de verhalen in kwestie vereenvoudigen, maar deze tegelijkertijd plaatsen in het kader van de levensloop en de ontwikkeling van de persoonlijkheid in casu. Niet alleen heeft de bundel een titel meegekregen die meer niveaus vertegenwoordigt Einfach Kafka. Het boek is voorzien van een tijdtafel van vijf bladzijden; zo'n onderdeel vormt weliswaar in alle omstandigheden een informatief aspect van het geheel, maar juist in het bedoelde kader heeft zo'n overzicht meer dan alleen een technisch toegevoegde waarde.
Wie helemaal door Kafka wordt gegrepen, heeft ook de mogelijkheid om voor relatief weinig geld het complete werk van deze schrijver in één grote dundruk-paperback te verwerven. En wie zodanig door het verhalend proza van deze auteur in de ban zijn geraakt dat ze daaruit concluderen met een zeer fascinerende persoonlijkheid te maken te hebben, bestaat de mogelijkheid om uit de veelheid van literatuur over deze mens en kunstenaar enkele markante biografische werken te kiezen, welke op alle fronten meer informatie en daardoor meer inzicht te verschaffen.
__________
Einfach Kafka, herausgegeben von Peter Höfle. 350 pag., paperback st 3972, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main, 2008. ISBN 978-3-518-45972-0. (BRD-prijs 7,00.)
Franz Kafka: Sämtliche Werke. Mit einem Vorwort von Peter Höfle. 1463 pagina's dundruk, grote paperback, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main, 2008. ISBN 978-3-15-42001-0. (BRD-prijs 25,00.)
Oliver Jahraus: Kafka Leben, Schreiben, Machtapparate. Mit 24 Abbildungen, gebunden mit Umschlag. Philipp Reclam jun., Stuttgart, 2006. ISBN 978-3-15-0106161-7. (BRD-prijs 18,00.)
Andreas B. Kilcher: Franz Kafka Leben, Werk, Wirkung. 160 pagina's, geïllustreerd. Suhrkamp Basisbio, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main, 2008. ISBN 978-3-518-18223-4. (BRD-prijs 7,90.)
____________
Afbeeldingen
1. Voorzijde van de paperback met Kafka-verhalen.
2. Voorplat van Kafka compleet in de Suhrkamp-editie in één band.
3. Voorkant van het stofomslag van de Kafka-bio van Oliver Jahraus.
Twee radio-opera's van Hans Werner Henze direct achtereen, zondag op WDR3
Gecomponeerd als radio-opera De regionale Duitse radiozender WDR 3 biedt de liefhebber van het fenomeen muziektheater in dit geval muziektheater uit de tweede helft van de twintigste eeuw de gelegenheid om direct achtereen twee opera's te beluisteren, die oorspronkelijk als radio-opera waren gecomponeerd door Hans Werner Henze (*1926). De beide werken nemen tezamen nog net geen twee uur in beslag. Ein Landarzt naar Kafka
In de nieuwste aflevering van de reeks Bühne: Radio wordt vanaf 20:05 uur op zondag 20 juni de presentatie gestart met Ein Landarzt, een radio-opera in één bedrijf uit 1951, met en tekst van de componist naar het gelijknamige verhaal [1] van Franz Kafka (1883-1924).
De eerste opvoering werd gerealiseerd in 1951 via de toen nog bestaande Nord West Deutsche Rundfunk. Een scenische presentatie werd twee jaar later gegeven: op 27 mei in Keulen. Het feit dat Hans Werner Henze heeft getracht het oorspronkelijke verhaal van Franz Kafka dat slechts enkele pagina's beslaat qua tekst zo getrouw mogelijk weer te geven, leverde de componist in 1953 de Prix d'Italia op.
Uitvoerenden zijn het WDR Sinfonieorchester Köln en het kinderkoor van het Kölner Domchor, aangevuld met vocale solisten. Het geheel staat onder leiding van Markus Stenz.
Das Ende der Welt
In het bewuste radioprogramma wordt direct daarna het tweede korte muziekdrama uit 1953 voorgesteld: Das Ende der Welt, dat eveneens als radio-opera is geconcipieerd en tevens als zodanig is uitgevoerd opnieuw door de NWDR te Hamburg in het jaar van ontstaan 1953. De tekst is afkomstig van Wolfgang Hildesheimer (1916-1991), een toneelversie werd in 1964 gerealiseerd.
Het WDR Rundfunkchor en het WDR Sinfonieorchester worden geleid door Markus Stenz, die ook hier wordt bijgestaan door vocale solisten.
__________
[1]Ein Landarzt werd geschreven in de winter van 1916/17, en in 1919 gepubliceerd in een bundel verhalen, die ook deze titel kreeg.
____________
Afbeeldingen
1. Componist Hans Werner Henze. 2. Auteur Franz Kafka.
Mezzo-tv presenteert drie programma's achtereen met Dietrich Fischer-Dieskau
In het avondprogramma van de internationale muziekzender Mezzo-televisie is op maandag 14 juni bijna drie uur ingeruimd voor de bariton Dietrich Fischer-Dieskau (geb. 1925). Vanaf 20:30 uur kunnen we drie films achtereen bekijken: om 20:30 uur wordt de eerste van twee afleveringen uitgezonden van het programma met daarin Dichterliebe, opus 48 van Robert Schumann (1810-1856), met de tekst van zestien gedichten van Heinrich Heine (1797-1856), ontstaan in 1840. Dit opus was opgedragen aan de indertijd fameuze zangeres Wilhelmina Schröder-Devrient (1804-1860).
Exact een uur daarna volgt de voor Mezzo-tv op dat moment tweede aflevering van de liederencyclus op gedichten van Wilhelm Müller (1794-1827) Die schöne Müllerin uit 1823 op muziek van Franz Peter Schubert (1797-1828).
Weer een uur later start Mezzo-televisie een aflevering uit de reeks Klassiek Archief, eveneens over de internationaal vermaarde bariton, die zich in de loop van zijn carrière verder heeft ontwikkeld als dirigent en als eigenaar van een eigen geluidsdragers-label: Orfeo. Doch daarbij zou het niet blijven: eveneens als kunstschilder en musicoloog heeft de man zich doen gelden. En niet te vergeten als auteur van diverse boeken over muziek, componisten en over het Duitse kunstlied.
Het onderdeel van deze televisieavond dat over Robert Schumann gaat, zal, in verband met het feit dat de componist dit jaar twee eeuwen geleden werd geboren, ongetwijfeld nog vele malen door Mezzo-televisie worden herhaald. In ieder geval zal dat gebeuren op dinsdag 22 juni, tussen 17:00 uur en 19:50 uur.
____________ Afbeeldingen
1. De bariton Dietrich Fischer-Dieskau, enkele decennia geleden.
2. Voorzijde van het boek van Dietrich Fischer-Dieskau over het Vokalwerk van Robert Schumann, met daarin uitgebreide informatie over Dichterliebe.
Cultuurspectrum
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
