Twintig jaar geleden is de Berlijnse Muur uiteindelijk toch gevallen
Verstrekkende gevolgen Hoewel
de woorden van Günther Schabowski, lid van het Politbüro in
Oost-Berlijn in november 1989 over de vrijheid tot reizen vanuit de DDR
op een misverstand berustten, hebben deze ertoe geleid dat het proces
van de ontmanteling van de terreurstaat aan de andere zijde van de
Berlijnse Muur
die volgens Staatsratsvorsitzender Erich Honecker (1912-1994) over
honderd jaar nog overeind zou staan, al had VS-president Ronald Reagan
(1911-2004) in 1987 zijn ambtgenoot in het Kremlin, Michail Gorbatsjov
nog vanaf de westzijde van de Muur opgeroepen deze neer te halen [1]
in een stroomversnelling is geraakt, en de vrees- en afgrijzen wekkende
Muur uit augustus 1961, die symbolisch en praktisch de tweedeling van
één voormalige Duitse staat dag en nacht als fait accompli postuleerde,
met de grond gelijk werd gemaakt. Hoewel
de euforie aan beide zijden van het Grote Duitse Symbool van Schande
niet echt lang aanhield en de oude ressentimenten zo hier en daar weer
aardig de kop zijn gaan opsteken, is de officiële eenwording een niet
te loochenen en evenmin terug te draaien feit geworden.
Herdenkingen alom Het
ligt voor de hand dat zo'n rond getal twintig jaar aanleiding vormt
voor allerlei bespiegelingen in boek en krant, op radio, televisie en
niet te vergeten: multimediaal. Enkele Duitse televisiezenders, alsmede
onze eigen 'beeldbuishuis' Nederland 2 besteden de komende dagen
ruimschoots aandacht aan het gebeuren van 1989 en de gevolgen daarvan
voor de politieke,
economische en maatschappelijke constellatie. Bondskanselier Helmut
Kohl deed het voorkomen alsof die eenwording uit de portokas zou
(kunnen) worden betaald, en hoe kon het bij die monomaan
gestructureerde persoonlijkheid ook anders alle waarschuwingen en
goede raad sloeg hij in de wind. De critici kregen gelijk: het werd een
gigantisch 'kostspieliges Unternehmen' en de ware eenwording is nog
steeds niet een hecht gegeven: daarvoor zullen nog wel twee of drie
generaties nodig zijn.
Maandag WDR De
regionale Duitse televisiezender WDR (Westdeutscher Rundfunk, Köln)
presenteert op maandag 26 oktober, 's avonds tussen 23:15 uur en 23:45
uur, een aflevering van de reeks WDR-dok, met daarin een reportage getiteld Wo warst Du als . . . die Berliner Mauer fiel? Daarin
komen mensen aan het woord die vertellen waar ze zich hebben bevonden
toen dat Grote Gebeuren zich voltrok en wat ze daarbij toen hebben
ondervonden.
Dinsdag ZDF Het
tweede Duitse publieke televisienet ZDF zendt op dinsdag 27 oktober
tussen 20:15 uur en 21:00 uur een programma onder de titel Der schönste Irrtum der Geschichte,
over de spannende uren waarin de praktische beslissing moest vallen
over de openstelling van de grensposten in de Berlijnse Muur, in de
nacht van 9 op 10 november 1989. In
dat programma komt Michail Gorbatsjov aan het woord met zijn visie,
gebaseerd op kennis van binnenuit en de wetenschap welke rol hij daarin
nu precies heeft gespeeld.
Dinsdag Nederland 2 In
het IKON-programma met vier reportages van Paul Rosenmüller over de
ontwikkelingen, gedurende de afgelopen twee decennia, binnen de landen
achter het voormalige IJzeren Gordijn, is de beurt op dinsdagavond
tussen 22:50 uur en 23:30 uur eveneens aan de Val van de Muur die
niet alleen de stad Berlijn op strikt onnatuurlijke wijze in tweeën
deelde, maar de hele Duitse natie. In zijn programma kijkt
Hans-Dietrich Genscher toen Minister van Buitenlandse Zaken in het
Kabinet Kohl terug op die periode waarin alles gistte en woelde om
verandering. __________
[1]
Ten onrechte wordt in een artikel in de VPRO-Gids de naam van
VS-president Richard Nixon(1913-1994) in dit verband genoemd, maar die
had toen werkelijk niets meer te melden. ____________ Afbeeldingen 1. DDR-Staatsratsvorsitzender Eric Honecker. 2. Voormalig Bondskanselier Helmut Kohl. 3. Voormalig SU-president Michail Gorbatsjov. 4. Voormalig BRD-Minister van Buitenlandse Zaken Hans-Dietrich Genscher in 2007.
Ken Russells verfilming van Lawrence-roman The Rainbow op BBC 2-televisie
In de nacht van zaterdag 24 op
zondag 25 oktober tussen 02:10 uur zomertijd!, en 03:00 uur
wintertijd! staat op het programma van BBC 2 Television de speelfilm The Rainbow uit
1989, geregisseerd door de niet onomstreden Engelse regisseur met een
geheel eigen aanpak van de te verfilmen, literaire stof, Ken Russell.
Het betreft de 'bewerking'
van de gelijknamige roman van de over de gehele globe beroemde en
eveneens beruchte romancier, essayist, polemist, dramaschrijver en
dichter David Herbert Lawrence (1885-1930). Het boek stamt uit 1915 en
geeft onder meer een beeld van de opvattingen, die de auteur
huldigde met betrekking tot "de vrije liefde", meteen ook in praktijk
gebracht door zijn relatie vanaf 1912, met de echtgenote van één van
Lawrence's hoogleraren aan de Nottingham Universiteit. Een uitgebreider artikel hierover is te vinden op de fin de siècle website All art is quite useless van Rond1900.nl. __________ Afbeelding: Regisseur Ken Russell in 2008.
NB Het gedicht PIANO van David Herbert Lawrence is vanaf heden te vinden op de website van het Nederlandse muziektijdschrift Mens en melodie.
Elke inwoner van IJsland heeft op dit moment vier miljoen euro 'schulden'
In VPRO's Tegenlicht Het geiserparadijs IJsland in het hoge Noorden is failliet gegaan als gevolg van de wereldwijde, financiële crisis. Dat heeft ertoe geleid dat omgerekend iedere IJslander [1]
nu een 'schuldenlast' torst van vier miljoen euro. De vraag die zich
daarmee aan zo menigeen opdringt, is: Hoe overleeft ieder individu en
in dit geval van lieverlee die complete staat zoiets? [2] Mogelijkerwijs komt er een antwoord op die vraag in de aflevering De IJsland-ervaring van de regisseurs Olaf Oudheusden en Jos de Putter, in het VPRO-programma Tegenlicht die op maandag 19 oktober wordt uitgezonden via Nederland 2, tussen 20:55 uur en 22:00 uur.
Thema-avond op Arte-televisie Dinsdag
20 oktober zal de Frans-Duitse cultuurzender Arte-televisie, vanaf
22:00 uur, in haar programma een thema-avond aan IJsland en de aldaar
bestaande toestanden en gebeurtenissen wijden. Die thema-avond welke in
principe tot 00:20 uur in de nacht op dinsdag 21 oktber zal duren, is
opgesplitst in drie onderdelen: als eerste een zeventig minuten durende
documentaire Aufstand in Island. Daarin
volgt Helgi Felixson diverse bewoners van IJsland vanaf het moment dat
de financiële crisis onomstotelijk bleek. Het gaat daarbij om een
econoom en een filosoof, een satiricus en een jeugdige activist, een
visser en een koffiebar-houder. Zij allen reageren op de vraag hoe het
allemaal zo ver heeft kunnen komen. Om 23:10 uur volgt de reportage Insel der grünen Träume,
over de toekomst van IJsland: aan de ene kant ziet men aldaar een
paradijs voor ecologisch toerisme, doch daar staat tegenover dat de
metaalindustrie in een enorm tempo uitbreidt. Tot slot volgt er, vanaf 23:40 uur, een veertig minuten durende Gesprächsrunde. _________ [1]
Het aantal inwoners van IJsland bedraagt per 1 juli 2009, volgens een
niet-officiële schatting van het VS-Bureau of the Census, 306.694,
hetgeen neerkomt op drie mensen per vierkante kilometer.
[2] Op de Economie-pagina van het6 dagblad Trouw
van heden wordt gemeld dat het land van premier Jóhanna Sigurdardóttir
met Groot-Brittannië en Nederland een akkoord heeft bereikt over een
afbetalingsregeling van vier miljard euro. Die regeling in de vorm
van een voorschot is gerealiseerd opdat die spaarders schadeloos
kunnen worden gesteld welke geld bij de ineengestorte Icesave-bank
hadden uitstaan.
Afbeeldingen 1. Geiser in het IJslandse landschap. 2. IJsland, gezien vanuit een satelliet. 3. IJslands minister-president Jóhanna Sigurdardóttir.
Herman Heijermans' drama Ghetto uit 1898 is opnieuw zeer actueel
Nu diverse dubieuze,
respectievelijk uitermate kwalijke politici hun steken onder en boven
water zeer berekenend uitdelen, waardoor de daarvoor gevoeligen
subliminaal ook gaan geloven dat andersdenkenden onze maatschappij om
zeep willen helpen, is het thema etniciteit aan de orde van de dag,
niet alleen in Nederland. Daarom mag het geen verbazing wekken dat de toneelgroep Het Toneel Speelt gedurende deze herfst in totaal drieënveertig keer het drama Ghetto,
uit 1898, van Neerlands befaamde en zeer hard werkende fin de siècle
dramaschrijver Herman Heijermans (1864-1924), verspreid over ons land
in tal van theaters voor het voetlicht brengt. De eerste acht
voorstellingen zijn inmiddels gegeven, tot en met 19 december
aanstaande volgen de resterende vijfendertig. Radio 6 presenteert op maandag 19 oktober, in het VPRO-programma De Avonden,
gesprekken van Anton de Goede met zowel regisseur Jaap Spijkers, alsook
met de twee mannelijke protagonisten: Mark Rietman en Nasrdin Dschar. Meer informatie hierover is te vinden in mijn uitgebreidere artikel, gisteren opgenomen in het elektronische fin de siècle tijdschrift All art is quite useless van Rond1900.nl. ___________ Afbeelding: Theaterposter voor Heijermans' Ghetto door de theatergroep Het Toneel Speelt.
Cultuurspectrum
