Bijna een jaar geleden schreef ik hier een stukje over de ingewikkelde politieke situatie in België, onder de titel: de taal is gans het volk. Je kan het nog eens nalezen als je hier klikt: http://blog.seniorennet.be/kareldhuyvetters/archief.php?ID=336

Ik moest toen toegeven dat ik niet wist waar die uitdrukking vandaan kwam. Op mijn oproep voor meer informatie kreeg ik geen antwoord. Maar de media brachten redding! ‘Terzake’ brengt dezer dagen een reeks reportages over de toekomst van België en laten ze dat nu toch zeker wel doen onder precies die spreuk? Zij wisten ook waar Abraham de mosterd haalde: Prudens Van Duyse is de auteur en al wat je over hem wil weten staat netjes hier: http://www.literair.gent.be/html/lexicondetail.asp?ID=5&AID=569&l=V 
Op de foto zie je zijn standbeeld in Dendermonde, zijn geboortestad.

Binnen enkele dagen is het 15 juli, de datum die onze regeerders zich gesteld hadden voor het bereiken van een oplossing voor de staatshervorming. Je zou denken dat over de toekomst van een land beslist wordt in een openbaar debat, waarin iedereen, niet alleen politieke partijen maar ook verenigingen, belangengroepen en zelfs individuele burgers hun zeg mogen hebben, bijvoorbeeld via de pers en de media. Niet in België… hier voert men de gesprekken daarover in het grootste geheim, we weten zelfs niet wat de voorstellen zijn! De bevolking verkeert in het ongewisse: waar gaan we naar toe? Wat zijn eigenlijk de Vlaamse eisen, behalve het belangrijke maar voor een grote staatshervorming allesbehalve essentiële recht op zelfbestuur in Brussel-Halle-Vilvoorde? Wat zijn de eisen van de Franstaligen, behalve een symbolische corridor en de erkenning van de verfransing van Brussel en de randgemeenten? Geen mens die het weet…

Nog enkele dagen geduld. Een jaar geleden stelde ik het in de vorm van een dilemma: ofwel komt er een regering, maar geen staatshervorming, ofwel krijgen we een staatshervorming, maar geen regering. Ik moet dat nu wat nuanceren. We hébben een regering, en inderdaad geen staatshervorming; als we een staatshervorming willen, dan zal deze regering moeten vallen, want het is een Belgische regering en ‘België’ wil geen staatshervorming.

Ik heb dit verhaal destijds op wat kleinere schaal meegemaakt in Leuven, bij de splitsing van de universiteit. Ook toen was dat ‘ondenkbaar’, ook voor de bisschoppen. Een maand later was de regering gevallen en de beslissing over de splitsing van Leuven genomen. Maar de Franstaligen hadden hun slag thuisgehaald: een nieuwe ‘stad’, ‘Louvain-la-Neuve’, met een eigen postnummer en al, in de bietenvelden net over de taalgrens, met een gloednieuwe universiteit, met alles erop en eraan, inclusief de helft van de boeken uit de unitaire bibliotheken en dat alles op de kosten van de Belgische Staat, zonder tegenprestaties voor Vlaanderen, alleen maar om te willen vertrekken uit een Vlaamse stad. Puur chantage dus. Ik ben vergeten hoeveel miljarden het toen gekost heeft om de ‘Walen buiten’ te krijgen. Ik ben benieuwd hoeveel het ons nu gaat kosten om ‘in Vlaanderen Vlaams’ te krijgen.

Wie hier onlangs las wat ik schreef over afschrikking (zie het lijstje hiernaast), zal wellicht enigszins verbaasd zijn dat ik in de laatste twee teksten zoveel nadruk legde op de terechte bestraffing van misdaden. Had ik niet beweerd dat afschrikking niet werkt, niet kan werken op termijn? Is dan het enige nut van het veroordelen van misdadigers niet dat we hen uit de maatschappij verwijderen uit zelfverdediging? Is dat dan geen pleidooi voor de doodstraf, echte levenslange opsluiting, zware lijfstraffen en verminking, aangezien precies dat onze beste bescherming is?

Een zeer trouwe lezer merkte terecht op dat mijn voorstel om te straffen vóór de feiten niet realistisch is. En toch is dat precies de betekenis van straffen als afschrikking. We bestraffen de misdaad van de ene als een duidelijk signaal aan een andere, om die ervan te weerhouden om een gelijksoortige misdaad te begaan, dus vóór zijn feiten. Het is daarbij evenwel noodzakelijk dat de potentiële misdadiger zich kan identificeren met de echte: als we de oudere broer een ernstige straf geven voor inbraak met geweld, dan zal de jongere broer misschien toch even nadenken voor hij dezelfde weg opgaat. Maar het opknopen van jonge homo’s in Iran zal bij homoseksuelen hier bij ons geen andere reactie oproepen dan de walging die wij allen voelen bij dergelijk zinloos staatsgeweld.

Aan het einde van mijn bedenkingen over afschrikking verwees ik naar de mensenrechten als de basis voor onze omgang met elkaar. Maar wat is de grond van die algemene of universele mensenrechten en op wie zijn ze van toepassing?

Laten we met die laatste vraag beginnen. Wij zelf zijn vanzelfsprekend de eerste betrokkenen, ik bedoel elk van ons als eerste persoon enkelvoud: ik. Zelfbehoud is de eerste regel van elk leven, niet in het minst voor de mens. Zelfs Christus’ boodschap zegt: bemin uw naaste zoals uzelf en inderdaad: als we onze naaste zelfs maar half zo graag zouden zien als onszelf, dan is hij of zij nog goed af. Die drang naar zelfbehoud is zo fundamenteel dat hij niet moet aangeleerd worden, aan dieren noch aan mensen. Als een mens moet kiezen tussen zijn eigen leven en dat van een andere, is er weinig kans dat hij spontaan voor de eigen dood zal kiezen.

Een tweede basiswet van het leven is dat het zich wil voortplanten. Het individu is sterfelijk, dat wordt ook heel snel duidelijk voor iedereen, en dus wordt individueel levensbehoud noodzakelijker wijze ook begrepen als voortplantingsdrang. Dat brengt met zich mee dat men zijn voortplantingspartner, want bij de meeste soorten gebeurt het voortplanten met zijn tweeën, dat men die partner in bescherming neemt, ervoor zorgt, liefheeft, omdat men dezelfde belangen heeft: het voortzetten van het leven, ook een beetje het eigen leven, in de vorm van de eigen genen, die de helft uitmaken van het genetisch materiaal van de eigen de kinderen. En even vanzelfsprekend zijn die kinderen het voorwerp van bescherming, zorg en liefde, zij zijn ons het dierbaarst want zij zorgen ervoor, door onze tussenkomst, dat het leven niet ten onder gaat. En zo kunnen we verder gaan, steeds verder: de ruimere familie, het dorp, de sociale groep, de collega’s, de vrienden, de verenigingen, de streek, het land… de hele mensheid?

Uiteindelijk wel, want wij behoren tot dezelfde soort, wat eenvoudig kan aangetoond worden door het biologische feit dat álle mensen samen succesvol kunnen paren, althans in principe en in het algemeen en dat ook doen zonder veel aarzeling, zonder aanzien des persoons, zonder onderscheid van ras of kleur of godsdienst of wat dan ook. En hoe kan men in hemelsnaam neerzien op zijn partner, met wie men samen het belangrijkste doet dat hier op aarde voor ons mensen mogelijk is, namelijk het voortzetten van het leven? En indien elke mens in principe in aanmerking komt om samen met ons dat wonderbaarlijke avontuur aan te gaan, hoe kunnen we dan tussen mensen een onderscheid maken op basis van totaal bijkomstige zaken als huidskleur of overtuiging?

De rechten van de mens leiden we af uit die zelfde basisgegevens. Je kan de tekst van de universele verklaring hier vinden, netjes in het Nederlands (en in alle mogelijke andere talen): http://www.ohchr.org/EN/UDHR/Pages/Language.aspx?LangID=dut

Het zijn indrukwekkende rechten waarop elk van ons aanspraak kan maken, die de integriteit van de persoon vrijwaren, hem toestaan zich voort te planten en de elementaire regels van de samenleving vastleggen. Lees de hele tekst eens door, het is zeer de moeite en het is goed dat we eens stilstaan bij dit hoogtepunt van onze beschaving, ook al zullen we bij de lectuur vaak denken: was het maar zo…

De basis voor ons doen en denken ligt in wat we zijn: mensen die samen met anderen leven in deze wereld, hier op aarde samen met ander leven en met levenloze materie, met een onweerstaanbare drang om het leven te behouden en voort te zetten.