Omwentelingen
In aansluiting op ons artikel van maandag 4 mei over de op die dag begonnen, driedelige, documentaire over de geschiedenis van de Bundesrepublik Deutschland in de periode 1949-1990, zendt het eerste publieke Duitse televisienet ARD/Das Erste op maandag 11 mei — tussen 21:30 uur en 22:15 uur —, de tweede aflevering uit onder de titel Fremde Nachbarn, over de jaren zestig van de vorige eeuw. Over onder meer de bouw, in augustus 1961, van de Muur tussen Oost en West — die er bij bepaald niet weinig mensen binnen, en evenzeer buiten, Duitsland ertoe heeft geleid dat de angst toenam voor een Derde Wereldoorlog; zeker in de beginperiode toen de zaak op scherp stond en, onder meer, talrijke beelden van de aanleg de wereld rond gingen —, alsmede over de komst van de toen nog als gastarbeider gekwalificieerde buitenlandse werknemers, die in zeer groten getale aankwamen en er mede voor zouden zorgen dat de welvaart in de Bondsrepubliek zou toenemen.
Interwiews worden getoond met onder anderen Franz Beckenbauer (jaargang 1945) — zo ongeveer de beroemdste voetballer in de Duitssprekende gebieden, die niet zelden in opspraak is gekomen door zijn gedrag op het veld, eveneens naar het pubiek toe — en verder met de in 1942 geboren, wijd en zijd bekende Duitse feministe Alice Schwarzer, die aldaar het vrouwentijdschrift Emma heeft opgericht.
____________
Afbeeldingen
1. Voetballer Franz Beckenbauer.
2. Feministe Alice Schwarzer. (Foto uit 2007.)

11-05-2009 om 10:52 geschreven door Heinz Wallisch  

Gepast herdenken
Op 12 mei 1364 werd in Polen de Krakause Academie opgericht door Koning Casimir de Grote. Daarmee werd de eerste universiteit in dat land een feit. Als we het zicht op Midden-Europa vasthouden, moet meteen worden vastgesteld dat alleen de "gouden stad" Praag al eerder een hogeschool van een dergelijk kaliber had, en daarmee de oudste wetenschappelijke hogeschool van genoemd landsgrenzen overschrijdend gebied.
Tot 1817 droeg deze instelling voor hoger wetenschappelijk onderwijs de naam Akademia Krakowsks (Krakause Academie), maar in dat jaar kreeg het instituut de benaming Jagellonische Universiteit. Dat adjectief is afkomstig van de Jagellonen, die de Poolse dynastie van koningen vormen.

Op Radio WDR 3
De Duitstalige luisterzender WDR 3 zendt op dinsdag 12 mei in de programmareeks Zeitzeichen een kort herdenkingsprogramma van bijna een kwartier uit met betrekking tot de oprichting, dan 645 jaar geleden, van deze universiteit die als enige Poolse inrichting voor hoger onderwijs deel uitmaakt van de Coimbragroep, vernoemd naar de Portugese universiteit met die naam. Van de achtendertig deelnemende hogescholen zijn er twee uit Nederland: Leiden en Groningen, die eveneens oudere universiteiten hebben. Laatstgenoemde instelling viert dit jaar het 79ste lustrum en is dus 250 jaar jonger dan de Krakause universiteit.
____________
Afbeelding: Collegium Maius van de Poolse nuiversiteit Krakau.

11-05-2009 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

10-05-2009 om 20:04 geschreven door Heinz Wallisch  

De hemel verklaard
In aansluiting op de documentaire over de zon — die in de ZDF-serie Faszination Universum onder de overkoepelende programmatitel Terra X in die reeks werd opgenomen en verleden zondag door die zender werd gepresenteerd — kunt u deze zondag, ook weer tussen 19:30 uur en 20:15 uur, kijken naar een documentaire over sterren, in eerste linie andere dan de reeds uitgebreid behandelde zon.
Dezelfde astrofysicus, professor Harald Lesch, verschaft op heldere en aanschouwelijke wijze, evenals in de vorige documentaire, nadere informatie en daardoor — hopelijk en naar we verwachten — meer inzicht in het gebeuren aan het firmament dat, ondanks, of misschien wel dankzij, de enorme afstand van ons gewone stervelingen, zoveel fascinatie weet uit te oefenen.

Foto: Professor Harald Lesch verklaart voor een auditorium één en ander uit zijn vakgebied.

10-05-2009 om 03:10 geschreven door Heinz Wallisch  

Sprookjes in bewegende beelden
Min of meer in aansluiting op de twee onlangs, vrij snel achter elkaar door de Westdeutsche Rundfunk (WDR) uitgezonden, films op basis van sprookjes, die werden verzameld en in druk werden doorverteld door de gebroeders Jacob en Wilhelm Grimm, presenteert diezelfde zender op zondag 10 mei, 's middags tussen 14:05 uur en 15:05 uur Christian Theede's speelfilm Das tapfere Schneiderlein uit 2008.
De bekendste van alle acteurs die in deze rolprent een rol spelen, is ongetwijfeld Axel Milberg — die de rol van König Ernst vertolkt. Deze in 1956 te Kiel geboren acteur is een tamelijk markante, Noord-Duitse persoonlijkheid die vooral bekendheid geniet als één van de vele ARD-Tatort-commissarissen, maar daarnaast tevens in nog diverse films op andere zenders dan Duitsland 1 te zien is.
Het draaiboek voor de sprookjesfilm Das tapfere Schneiderlein werd geschreven door Leonie Bongartz en Dieter Bongartz; de leiding over het camerateam viel toe aan Philipp H. Timme. De muziek werd gecomponeerd door Peter W. Schmitt.
_________
Afbeelding: De in Noord-Duitsland geboren en woonachtige film- en televisieacteur Axel Milberg.

10-05-2009 om 02:35 geschreven door Heinz Wallisch  

09-05-2009 om 15:50 geschreven door Heinz Wallisch  

Ramp voor fruittelers
"Bijensterfte bijna verdubbeld", kopte NRC/Handelsblad op 3 februari van dit jaar. Hele bijenvolken zijn de laatste twee jaar het hoekje om gegaan als gevolg van allerlei infecties, die door de meeste imkers niet kunnen worden bestreden, aangezien dezen het bijen houden als liefhebberij doen. Dat dezen meest niet over voldoende kennis beschikken om op adequate met hun bijen om te (kunnen) gaan, wordt al zo'n vijftien jaar beklaagd door professionele imkers, die veel kleiner in aantal zijn. Bovendien gaat het bij die hobbyisten vaak om ouderen met als gevolg dat er op een gegeven moment al te veel — min of meer tegelijk — sterven en dat is de laatste tijd veelvuldig voorgekomen.

Wereldwijde sterfte
Op 17 februari 2008 werd reeds vastgesteld dat er in het zogenoemde Groene Hart van ons land ook massale bijensterfte is voorgekomen, en op 5 mei van dit jaar valt op een website die zich met het thema bezighoudt, te lezen dat het fenomeen zich inmiddels wereldwijd voordoet. Dan is er nog het feit dat de aarde opwarmt, hetgeen eveneens bijensterfte in de hand werkt. En er zijn niet zo lang geleden aanwijzingen gevonden dat de straling die onder meer wordt veroorzaakt door mobiele telefoons.
Hoe belangrijk voor ons leven op deze planeet de aanwezigheid van bijen is, besefte de geleerde Albert Einstein (1879-1955), die in 1949 het volgende postuleerde:
"Wenn die Biene einmal von der Erde verschwindet, hat der Mensch nur noch vier Jahre zu leben. Keine Bienen mehr, keine Bestäubung mehr, keine Pflanzen mehr, keine Tiere mehr, keine Menschen mehr."

Vrijwel oneindige mogelijkheden
Deze uitspraak wordt gebruikt bovenaan een hoofdstuk in het eind vorige maand verschenen boek,  Krisenmanagerin Natur, van de beide wetenschapsjournalisten Kurt G. Blüchel en Helge Sieger. Daarin wordt in veertien hoofdstukken, door in totaal tien auteurs uit de doeken gedaan waarom het zo belangrijk is dat de maatschappij en daarbinnen in de eerste plaats het bedrijfsleven allemaal kunnen leren van de meest succesvolle onderneming ooit: de Natuur.
In het bewuste hoofdstuk legt Helge Sieger uit wat er allemaal mogelijk is als het gedrag van bijenvolken en de daaruit te trekken conclusies zouden worden gerealiseerd, over de patent-situaties uit de wereld van de honing en over het feit dat bijenvolken informatie verzamelen en opslaan als in grootuitgevallen hersenen. Dat ook de geometrie van honingraten een rol van intens belang speelt, komt daarin eveneens aan de orde. Bijennesten hebben iets gemeen met de architectuur van moderne flatgebouwen: die zullen moeten worden geklimatiseerd. Dat gebeurt bij bijen eveneens: als in de zomer de binnentemperatuur in hun leefruimte te hoog oploopt, grijpen de bijen terug op een biologische klimaatregeling: werkbijen zwermen uit en komen terug met water dat ze vervolgens als een filterdun laagje over de randen en de 'deksels' van de cellen strijken.

Levensbelang
Dat zijn enkele aspecten van het bijenleven waaruit we niet alleen kunnen afleiden hoe belangrijk een bijenvolk is voor de kringloop van enkele aspecten van ons leven, maar dat ze tevens een functie hebben — evenals zoveel andere dieren — als leerschool voor de mens.
Meer daarover — met name over diverse andere elementen van het genoemde boek —  is dezer dagen te vinden op de Nederlandse website Tempel der Wetenschappen.
__________
Krisenmanagerin NATUR — Was Wirtschaft und Gesellschaft vom erfolgreichsten Unternehmen aller Zeiten lernen können. Herausgegeben von Kurt G. Blüchel und Helge Sieger. 240 pag., gebonden. DWC Medien, München, April 2008. ISBN 978-3-98 10355-1-3.
____________
Afbeeldingen
1. Type 1: Werkbij — waarvan er tussen 15.000 en 65.000 in één bijenvolk voorkomen.
2. Type 2: Dar — waarvan er enkele honderden in een bijenvolk leven.
3. Type 3: Konigin of Moer — waarvan er in elk bijenvolk maar één voorkomt.
4. Voorzijde stofomslag van het recentelijk verschenen, behartenswaardige boek dat openingen biedt m.b.t. diverse aspecten van de complexe wereldwijde crisis.

09-05-2009 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

08-05-2009 om 23:17 geschreven door Heinz Wallisch  

Onnodige ingreep
In de Huffington Post van gisteren, donderdag 7 mei — 04:59 p.m. plaatselijke tijd; en derhalve in onze contreien 22:59 uur — heeft Aaron Belkin — Associate Professor of Political Science and Director of the Palm Center of the UCSB [1] — een artikel gepubliceerd waarin hij een helder, kritisch betoog houdt tegen het feit dat VS-president Barack Obama het ontslag heeft goedgekeurd van Dan Choi — een Army National Guard — die openlijk homoseksueel is. Dan Choi is afgestudeerd aan de militaire academie West Point en heeft gediend als specialist voor Arabische talen in onder meer Irak, waar hij erin is geslaagd levens te redden van Irakezen en Amerikanen, juist doordat hij vloeiend Arabisch spreekt, hetgeen in precaire situaties deëscalerend kan fungeren. De collega's, die geen probleem hebben met het feit dat Dan Choi het een absolute noodzaak vindt om voor zijn homoseksualiteit uit te komen, ondersteunen de man.

Alternatief
Aaron Belkin legt uit dat er voor Barack Obama in wezen geen directe aanleiding bestaat om met één pennestreek het ontslag — in het kader van de bestaande wetevging van de VS mogelijk maar niet per definitie noodzakelijk — te effectueren. Daarnaast maakt Aaron Belkin in enkele alinea's op heldere wijze duidelijk wat de president — mede op basis van de feitelijke situatie met betrekking tot het fenomeen homoseksualiteit binnen de samenleving — had kunnen doen, repectievelijk laten, om een betere weg te gaan. Details vindt u in het artikel in die elektronische krant van Arianna Huffington.
__________
[1] University of California Santa Barbara.
____________
Foto: Aaron Belkin, overgenomen uit de Huffington Post van May 7.

08-05-2009 om 04:56 geschreven door Heinz Wallisch  

De juiste man  voor die opdracht
De uiterst productieve componist Igor Stravinski (1882-1971) had voor zijn vijftigste al een aardig oeuvre op zijn naam staan. Kennelijk was de, eveneens van oorsprong Russische, dirigent Sergej Koessevitski — die een vermogend man was en graag als mecenas optrad — eveneens de mening toegedaan dat hij met de keuze van die landgenoot de juiste muziekmeester zou vinden om een opdrachtwerk te schrijven ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan, in 1930, van Koessevitski's ensemble — het Boston Symphony Orchestra — aan het eind van dat jaar.
Igor Stravinski aanvaardde deze opdracht en het resultaat was de Psalmensymfonie, die hij in 1948 nog eens heeft gereviseerd.
De compositie werd echter niet in de VS gegeven, maar in het Palais des Beaux Arts te Brussel, onder leiding van Ernest Ansermet. Dat gebeurde op 13 december 1930, en zes dagen daarna beleefde dit opus een eerste uitvoering door het Boston Symfonie Orkest.
Een versie van deze Psalmensymfonie, zoals die in het kader van de Zaterdagmatinee in het Concertgebouw te Amsterdam, op 13 september 2008 werd gegeven door het Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van Ed Spanjaard, zal te horen en tevens te zien zijn in de nacht van donderdag 7 op vrijdag 8 mei in het tv-programma NPS Podium, tussen 00:15 uur en 01:12 uur.
____________
Afbeeldingen
1. Igor Stravinski, tekening van Jarko Aikens, Groningen, 1984. Collectie Heinz Wallisch.
2. Contrabassist, dirigent, mecenas en zo meer: Sergej Koessevitski.

07-05-2009 om 14:26 geschreven door Heinz Wallisch  

Eigentijdse klassieker
De Britse schouwzender BBC One Television biedt u en ons allen — althans diegenen van hen welke beschikken over een behoorlijk tot uitnemend gezichtsvermogen — de gelegenheid om in de nacht van vrijdag 8 op zaterdag 9 mei, tussen 00:40 uur en 02:25 uur, te gaan kijken naar de speelfilm High Fidelity, die in 2000 door regisseur Stephen Frears werd gerealiseerd als Brits-Ameriaanse coproductie. Grondslag voor die rolprent was het gelijknamige boek van Nick Hornby dat in 1995 is verschenen en een enorme bestseller is geworden. 

Omzetting in beelden
Sadie Smith in Time Magazine bedacht deze Engelse auteur met het superlatief aandoende epitheton 'European Ambassador of Goodness'. De man die tal van zijn lezers weer heeft laten geloven in de bevrijdende kracht van de muziek en van de liefde, heeft mijn onverdeelde aandacht, maar zodra die beide — maar de meeste van deze is de liefde — elementen worden aangevuld met een derde: Het Spel— en hier wordt bedoeld: Voetbal — dan haak ik resoluut af. Dat element op zich doet, vanzelfsprekend, geen enkele afbreuk aan eventueel voorhanden zijnde kwaliteiten van het boek. Dat moet ook Stephen Frears hebben beseft toen hij besloot dat boek te verfilmen met acteurs, die er 3 voor wat betreft de hoofdrollen — niet om liegen: John Cusak die, als het moet, een wandelend understatement kan voordragen, Jack Black, Tim Robbins en Joan Cusak. Als basis voor de film dient de inhoud van High Fidelity, vanzelfsprekend de grote lijnen daarvan. De locatie van het boek, Londen, is ingeruild voor Chicago, waar een man genaamd Rob — in die rol zien we een ongelooflijke John Cusak — een platenzaakje runt waar alleen de ware adepten binnentreden. 

Platen en vrouwen
De ietwat manische eigenaar van dat winkeltje behept met een ware verzameldrift, waarbij hij alles indeelt volgens het systeem van een Top 5. Zolang iemand vrijgezel is en zich weet te distantiëren van sterk persoonlijk getinte bindingen en van al te onmaatschappelijke verwikkelingen, kan zoiets nog wel goed gaan, maar die Rob heeft een vriendin: Laura. En als die het besluit neemt dat ze er toch beter aan doet die Rob af te schrijven en zich te binden aan iemand anders, dringt het besef bij de verzamelaar door dat high fidelity niet alleen opgaat voor de door hem aanbeden zwarte schijf. Dat er aanvankelijk werd gedacht dat Nick Hornby (alle) mannen afschilderde als wezens die nauwelijks meer kunnen dan het opwekken dan een meewarig hoofdschudden, is, oppervlakkig beschouwd, zeker begrijpelijk, en — laten we wel wezen — hoeveel meerderjarige mannen zijn er niet die inderdaad nooit verder zijn gekomen dan het (al dan niet werkelijk) cultiveren van hun eigen (pre)puberaal getinte homoërotische — meestentijds diep verborgen — verlangens. Dat Tim Robbins het ook hier weer geweldig doet, kan een extra impuls vormen om die film te gaan zien; die positieve kwalificatie geldt overigens in niet mindere mate voor Jack Black.

Serendipiteit
Gisterochtend vond ik, tussen de afgeschreven boeken in een antiquariaat in Groningen, een nog ongelezen exemplaar van High Fiudelity. Een paar uur later zie ik dat de film nog deze week door de BBC zal worde uitgezonden. In geen van beide gevallen zocht ik naar hifi, maar ik kreeg deze dubbel en dwars in de schoot geworpen.
____________
Afbeeldingen
1. Voorzijde van de Penguin paperbackeditie uit 2000 van High Fidelity.
2. Regisseur Stephen Frears tijdens het Cardiff Filmfestival van 2006.
3. Acteur John Cusak tijdes een persconferentie.
4. De Engelse auteur Nick Hornby. (Foto van het Blog Nick Hornby.)

07-05-2009 om 11:56 geschreven door Heinz Wallisch  

06-05-2009 om 13:42 geschreven door Heinz Wallisch  

Kamermuziek op hoog niveau
Op de avond van de dag dat de Duitse componist Hans Erich Pfitzner (1869-1949) honderdveertig jaar zou zijn geworden, op dinsdag 5 mei, vroeg in de avond, presenteert de Duitse radiozender NDR Kultur diens opus 55, geschreven in 1945: het Sextet in g kleine terts voor viool, altviool, violoncello, contrabas, klarinet en piano.   Het werk wordt gespeeld door het Consortium Classicum, en valt te beluisteren tussen 19:30 uur en 20:00 uur. Een uitgebreid artikel over deze veelzijdige musicus — dirigent tevens liedbegeleider, conservatorium- alsmede operadirecteur, regisseur, operaproducent en professor compositie —, geboren te Moskou, maar vanaf zijn derde jaar voornamelijk, doch niet alleen maar, werkzaam in Duitsland, en overleden enkele maanden voordat zijn tegenpool in tal van opzichten — Richard Strauss, die vijf jaar eerder dan Pfitzner het levenslicht had aanschouwd — zijn lier aan de wilgen heeft gehangen, is heden opgenomen op de Nederlandse website All art is quite useless van Rond1900.nl over de cultuur van het fin de siècle.
____________
Afbeelding: De muziekmeester Hans Pfitzner. Postzegel van 100 Pfennig, uitgegeven door de Deutsche Bundespost ter gelegenheid van de 125ste geboortedag van de componist — in 1994.

05-05-2009 om 11:34 geschreven door Heinz Wallisch  

Eenheid nog altijd niet gerealiseerd
Nu twintig jaar na de 'val' van de Berlijnse muur, met als gevolg de zogeheten eenwording van de beide Duitse staten door zo menigeen als gerealiseerd wordt beschouwd — al moet daaraan direct worden toegevoegd dat velen, en niet in de laatste plaats (in)direct daarbij betrokken politici op de meest diverse niveaus, hier een staaltje wensdenken ten beste geven —, de verhoudingen plotsklaps toch opnieuw schijnen te verslechteren tussen "wir hier und ihr dort", begint Arte-televisie deze week met een vijfdelige documentaireserie over de politieke en sociale veranderingen in het zogenoemde Oostblok, waarbij de voormalige DDR deel van heeft uitgemaakt.

Veranderingen waren te voorzien
Je moest wel blind geweest zijn om toen niet te beseffen dat er snel veranderingen zouden worden gerealiseerd toen Michail Gorbatsjov de DDR bezocht en naast de machthebbers aldaar stond gedurende een plechtigheid. Zijn lichaamstaal sprak boekdelen en dat zag menigeen. Tal van hen voelden toen dat Gorbatsjov niet zou ingrijpen als de bevolking van de Deutsche Demokratische Republik zou laten merken dat de tijd rijp was om het roer om te gooien. Tot degenen die dat niet begrepen behoorde de Staatsratsvorsitzender Erich Honecker (1912-1994), die wilde geloven — en dat alles daarom dan ook zo heeft geïncporporeerd — dat alles koek en ei was binnen zijn staat en dat de Muur er over honderd jaar nog zou staan als een monument van politieke gerechtigheid.

Vijfdelige serie
Dat één en ander in de DDR versneld kon gebeuren, is mede te danken aan de passief, dan wel nadrukkelijk actief, ondersteunende houding van de regimes in de directe oostblok-buurlanden van die staat, en vooral aan Tsjechië en Hongarije. Dat de blik van de hele wereld op de gebeurtenissen aldaar waren gericht, heeft voor een versnelling in de ontwikkelingen geleid.
In deze vijfdelige documentairereeks Als der Ostblock Geschchte wurde, waarvan het eerste deel op woensdag 6 mei 's avonds door Arte-televisie zal worden uitgezonden komt als eerste de USSR (Unie van Socialistische Sovjet Repblieken) aan bod. Die aflevering draagt als titel: UdSSR — Der Fotograf der Perestroika, en is te zien tussen 21:00 uur en 21:55 uur. Daarin wordt vooral aandacht besteed aan het beeldmateriaal dat werd vervaardigd door de als Gorbatsjov-fotograaf' gekwalificeerde Aleksandr Tsjoemitsjov.
Deze eerste aflevering is een bijdrage uit 2008 van Stephan Kühnrich, die voor de regionale ARD-zender Mitteldeutsche Rundfunk werd gerealiseerd. De rolprent is op het beeldformaat 16:9, voorzien van stereofonisch geluid.
Herhalingen van deze aflevering zijn door Arte-televisie gepland voor zaterdag 9 mei, 's middags om 14:00 uur en voor dinsdag 12 mei, 's ochtends vanaf 09:55 uur.
____________
Afbeeldingen
1. USSR-President Leonid Breznjev hier samen met Erich Honecker, Staatsratsvorsitzender van de DDR, op een gedenkpostzegel van 20 Ostpfennige.
2. Michail Gorbatsjov, president van de USSR, zorgde voor Glasnost en Perestrojka.
3. Situatie die te zien is in de eerste aflevering van de documentairereeks. (Foto: MDR; © Aleksandr Tsjoemitsjov / LEVISION.)

05-05-2009 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

04-05-2009 om 19:17 geschreven door Heinz Wallisch  

Relatief grote toeloop
Nee, het gaat bij de Piratenpartij waarover hier wordt bericht, niet om politiek georganiseerde Somalische bandieten die tot de tanden en tot in het diepste midden van hun merg zijn be- en gewapend, maar om de Zweedse Piratenpartij. Die melding kwam van de Duitse Nachrichtenagentur dpa. De partij in kwestie is met haar eis om films en muziek uit het internet vrij te mogen downloaden inmiddels zover in de vaart der volkeren opgestoten dat haar opname binnen de gelederen van het Europese Parlement niet ver meer is.
Het nieuwsagentschap leidt dat af uit een enquête die jongstleden donderdag is gepubliceerd door het in Stockholm gevestigde dagblad Dagens Nyheter. De Piratenpartij is kandidaat voor het EP en uit de enquête blijkt dat 5,1 procent van de ondervraagden op de partij zou stemmen. Als gevolg van de veroordeling, medio april, van vier verantwoordelijken voor The Pirate Bay — een internet ruilbeurs — mag de partij, althans volgens de laatst beschikbaar gekomen gegevens, zich verheugen in een enorme toeloop.

04-05-2009 om 17:32 geschreven door Heinz Wallisch  

04-05-2009 om 11:33 geschreven door Heinz Wallisch  

04-05-2009 om 10:26 geschreven door Heinz Wallisch  

04-05-2009 om 10:21 geschreven door Heinz Wallisch  

03-05-2009 om 18:49 geschreven door Heinz Wallisch