Ferdinand Ries is Componist van de week bij de Vara op Neerlands Radio 4
Hoewel de musicus Ferdinand Ries 1784-1838) tijdens zijn leven een zeer populaire pianist is geweest, die de toehoorders tot groot enthousiasme wist te inspireren, en hij als componist grote successen wist te behalen met onder meer negen pianoconcerten en acht symfonieën, die niet alleen bij grote delen van het Duitse publiek, maar eveneens in Londen met grote instemming werden ontvangen, is de man in de loop der tijd gereduceerd tot en miniem verschijnsel in de ontwikkeling van de geschiedenis der toonkunst.
Dat gebeurde echter niet ondanks het feit dat hij voor een gedeelte parallel werkzaam was aan zowel Beethoven alsook aan Mendelssohn. Die Weense Titaan was veertien jaar eerder geboren, en de door Wagner zo benijde en daarom bestreden Jood Mendelssohn heeft nog elf jaar geleefd na het verschijden van Ferdinand Ries. Juist doordat het bij de twee hierboven genoemde andere muziekmeesters om grote genieën ging, is Ferdinand Ries in het raderwerk der historie al te zeer in de verdrukking geraakt. Dat we nu toch van zijn oeuvre kunnen kennisnemen, is onder meer te danken aan producenten van geluidsdragers die steeds op zoek blijven naar het andere eventueel marginale dat nu echter als nieuw kan gelden.
Daarnaast bestaat er op Neerlands klassieke zender Radio 4 het programma Componist van de week dat u zonder egen cd's, dvd's en wat dies meer zij in staat stelt te luisteren naar werken van deze of gene die heden ten dage niet (meer) in het brandpunt van de belangstelling staat. Zoals gebruikelijk wordt het programma vijf avonden achtereen uitgezonden: van maandag 8 maart tot en met vrijdag 12 maart, alle keren tussen 19:30 uur en 20:00 uur.
In 1941 wilde Hitler de vlammen van de oorlog naar Engeland exporteren
Een schijnbare kentering
Nadat in het eerste jaar van de Tweede Wereldoorlog de Woede van het Beest uit de Mofse Afgrond successen boekte en de politiek van Adolf Hitler en zijn extreem misdadige totalitarisme steeds meer onbedaarlijke waanzin genereerde, leek het erop dat in 1941 er een kentering zou komen en een neerwaartse spiraal zou kunnen inzetten. De geïncarneerde krankzinnigheid die de kwalificatie Führer droeg doch in de praktijk steeds opnieuw toonde dat hij de kwadratuur van Satan en Beëlzebub voorstelde , besloot om Engeland nu maar op de knieén te dwingen door middel van een duikbootoorlog. Parallel daaraan vielen Duitse troepen Noord-Afrika binnen.
Documentatie in woord en beeld
Vanzelfsprekend zijn al die gebeurtenissen door talrijke historici gedocumenteerd en via verschillende media aan belangstellenden beschikbaar gesteld. In tal van boeken en diverse losbladige series tijdschriften, op videobanden en dvd's en via nog hedendaagser communicatiemiddelen is dat alles opgenomen en sedertdien 'op afroep' te raadplegen. Ook Duitse televisiezenders hebben in een bovengemiddelde hoeveelheid uitzendingen allerlei documenten in woord en beeld voorgesteld.
De zender ARD/Das Erste biedt op maandag 8 maart tussen 21:00 uur en 21:45 uur de tweede aflevering van de driedelige reeks Der Krieg met de titel Die Welt in Flammen. Daarin wordt net als in d voorafgaand aflevering van 1 maart alsook in de aflevering van maandag 15 maart filmmateriaal vertoond van burgers, soldaten en amateur-filmers, en dat betekent in de praktijk een toch weer andere en voor velen geheel nieuwe invalshoek: die van binnenuit.
De reeks Der Krieg is van Isabelle Clark en Daniel Costelle.
Claude Debussy's muziekdrama Pelléas et Mélisande' maandagnacht op Arte-tv
Op maandag 8 maart, om 23:50 uur, begint Arte-televisie met de uitzending van de registratie van de opera in vijf bedrijven Pelléas et Mélisande ontstaan in de periode 1893-1902 van Claude Debussy (1862-1918). De uitvoering werd gegeven in het Théâtre des Champs Elysées Paris met het Orchestre National de France onder leiding van Bernard Haitink. Voor de enscènering tekent Jean-Louis Martinoty. De uitzending duurt tot 02:40 uur in de nacht op dinsdag 9 maart. De Franse tekst uit het libretto dat zijn oorsprong vindt in het gelijknamige toneelstuk van de Belgische symbolistische auteur Maurice Maeterlinck (1862-1949; Nobelprijs 1911) wordt in de geregistreerde versie voor de beeldbuis voorzien van Duitse ondertitels. Meer over deze opera kunt u vinden in ons artikel van 20 september 2007 op de fin de siècle cultuursite All art is quite useless van Rond1900.nl.
Muziekdrama De stenen gast van Dargomisjki vanavond op radio WDR 3
Versie van Bolsjoj Theater
De Duitse regionale radiozender WDR 3 biedt u en ons op zondag 7 maart, 'savonds tussen 20:05 uur en 22:00 uur, in het programma Bühn: Radio de gelegenheid kennis te nemen van een voor ons land tamelijk onbekend muziekdrama van Aleksandr Dargomisjki (1813-1869) [1]: De stenen gast (Каменный гост), die bij het overlijden van de componist onvoltooid was gebleven, maar door Cesar Kjoei (1835-1918) en Nikolaj Rimski Korsakov (1844-1908) is gereedgemaakt.Het libretto is onveranderde tekst van Aleksandr Poesjkin (1799-1837), die niet niet alleen een enorme bron van inspiratie is geweest voor veel van zijn latere collega's, maar wiens oeuvre tevens een goudmijn is gebleken voor libretti van tal van muziekdrama's van uiteenlopende muziekmeesters. Het verhaal
De uit Sevilla verbannen Don Juan een rol, te vertolken door een tenor keert opeen bepaald moment terug en benadert, verkleed als monnik, op een begraafplaats donna Anna een partij die door een sopraan moet worden ingevuld. De actrice Laura een figuur die gestalte moet krijgen in een mezzosopraan raakt in vuur en vlam voor Don Juan, en daarom doodt deze, tijdens een duel, haar aanbidder Don Carlos een karakter voor bariton. Donna Anna gaat dan, ondanks dat ze de moordenaar van haat echtgenoot herkent, toch nog voor Don Juan door de knieën en nodigt hem in haar huis, waar het stenen standbeeld hem verplettert. Op lichte afwijkingen na is dit het verhaal zoals we dat eveneens kennen van Wolfgang Amadeus Mozart. Opvoeringsgeschiedenis
Het muziekdrama De stenen gast naar de gelijknamige kleine tragedie van Poejskin, afgerond in1930, werd o 28 februari 1872in Sint Petersburg voor het eerst opgevoerd. Ruim een halve eeuw daarna had de Opers Studio Leningrad hetzelfde opus op het repertoire staan. Het gezelschap kwam er, als gastensemble, zelfs mee naar Salzburg. In 1958 stond het werk op het speelplan van Dresden en Milaan. In 1985 bood de Parijse Opéra haar gasten dit drama aan. Voorts bestaat er een Duitse versie van.
De uitvoering, zondagavond 7 maart op WDR 3 wordt verzorgd door koor en orkest van het Bolsjoj Theater onder leiding van Mark Ermler. Medewerkenden zijn onder meer Wladimir Atlantov en Tamara Milasjkina.
__________
[1] Dargomisjki componeerde, naast liederen en kamermuziek, opera's, naast De stenen gast vinden we: Esmeralda (1839), Bacchus' Triomf (1845) en Russalka (1855). Dat laatste stuk was zijn hoofdwerk; ook Dvořák componeerde een muziekdrama met die titel.
Kleine vagebond met dronken miljonair en blind bloemenmeisje in City lights
Rolprent uit 1931
Op zondag 7 maart kan de fervente liefhebber van filmklassiekers haar of zijn hart zondagmiddag weer eens ophalen, indien die zich daartoe geroepen voelt, aan één van de onvergankelijke rolprenten uit de eerste helft van de twintigste eeuw, van en met Charles Chaplin (1889-1977): City lights uit 1931. Het eerste Nederlandstalige, Belgische televisienet Eén zendt deze rolprent die dag uit tussen 14:05 uur en 15:30 uur. Hierin vertolkt deze acteur en regisseur opnieuw de rol van de kleine vagebond, die er deze keer in slaagt een dronken miljonair voor zelfmoord te behoeden. Deze is de kleine zwerver voor die daad zo dankbaar dat hij hem introduceert in de betere kringen van de stad, en dat heeft nogal wat gevolgen: vooral met veel komische aspecten.
Naast Chaplin treedt Harry Myers (1882-1938) voor het voetlicht en eveneens Virginia Cherrill (1908-1996), die als het blinde bloemenmeisje speelt, dat de kleine zwerver weet te betoveren. Haar, overigens korte, carrière [1] is te danken aan Chaplin, die haar tijdens een bokswedstrijd tussen de toeschouwers heeft ontdekt.
__________
[1] De actieve jaren van Virginia Cherrill als actrice liggen in de periode 1931-1936. In die tijd was ze onder meer gehuwd met Cary Grant (1934-35).
Wagners Tristan und Isolde op 6 maart 's avonds via Klara's operaprogramma Scala
Simon Rattle's visie met de Wiener Staatsoper
Zaterdag 6 maart zal de Nederlandstalige, Belgische radiozender Klara, in het operaprogramma Scala dat gewoonlijk 's zaterdags in de avonduren vanaf 20:00 uur de ether in wordt gestuurd een uitvoering laten horen van het muziekdrama Tristan und Isolde van Richard Wagner (1813-1883). Koor en orkest van de Wiener Staatsoper worden geleid door Simon Rattle. De instrumentalisten en koorzangers worden bijgestaan door een keur van internationaal befaamde solostemmen. De rol van Tristan wordt ingevuld door de tenor Robert Dean Smith; de sopraan Violetta Urmana is zijn Isolde. Haar vertrouwelinge Brangäneis toevertrouwd aan mezzosopraan Yvonne Naëf; bariton Bo Skovhus wordt geacht Kurwenal het juiste vocale aanzien te geven, en van Franz Josef Selig wordt een hoogstaande König Marke verwacht.
Parafernalia en meer zulks over dit muziekdrama is te vinden in ons artikel van zondag 22 juni 2008 op de Nederlandse site Tempel van het Muziektheater.
Het Rusland van direct vóór 1917 verklaard en becommentarieerd door Karel van het Reve
Schrijver en slavist, criticus en essayist, dagbladcorrespondent en hoogleraar Karel van het Reve (1921-1991) volgens Gerard met dezelfde achternaam (1923-2006) "mijn geleerde broer" , die geruime tijd correspondent in Moskou voor het dagblad Het Parool is geweest, mag mede daardoor als kenner bij uitnemendheid van de Sovjetunie worden beschouwd.
Als gevolg van zijn kennis van (de geschiedenis van) de Russische literatuur en daardoor van de Russische maatschappij als geheel kon deze pennenvoerder interessante feiten aandragen over de historie van dat enorme land. In 1977 is dat reeds gebleken in een reportage, die de titel draagt Van Tsaar tot Lenin . . . . . en verder, en in die dagen door de VPRO is uitgezonden. Het digitale kanaal Geschiedenis 24 zal deze reportage opnieuw uitzenden op vrijdag 6 maart, tussen 21:53 uur en 22:46 uur. In die film worden authentieke beelden getoond van de periode voorafgaande aan de Oktoberrevolutie van 1917. Deze zullen door Karel van het Reve van commentaar worden voorzien. Deze reportage zal de komende tien dagen in ieder geval nog tweemaal te zien zijn: voor de eerste keer op donderdag 11 maart, vanaf 21:53 uur. Ook op vrijdag 12 maart kunt u die reportage opnieuw bekijken: om 17:05 uur. Eventueel nog meer herhalingen, bijvoorbeeld tijdens de nachtelijke uren, kunt u zoeken op de website van de zender Geschiedenis 24, bij de programmagegevens. __________ Foto: Karel van het Reve (midden) met broer(tje) Gerard en hun beider moeder.
Afscheid van de grootste dichter aller pianisten vrijdagnacht in <>Literatur im Foyer van WDR-tv
In het culturele programma Literatur im Foyer van de regionale Duitse televisiezender WDR (Westdeutscher Rundfunk), dat in de nacht van vrijdag 5 op zaterdag 6 maart vanaf middernacht zal worden uitgezonden, gaat één der grootste pianisten uit de twintigste eeuw in gesprek met presentatrice Thea Dorn.
De wel eens als paus onder de Duitse muziekcritici gekwalificeerde Joachim Kaiser (*1928) heeft niet zelden de loftrompet gestoken over pianist Alfred Brendel, en velen zijn hem bijgevallen in die uitermate positieve bejegening, ook toen Kaiser deze pianist omschreef als "de meest diepzinnige van onze dagen".
Volgens velen geldt die kwalificatie die steeds overtuigender ging klinken nadat Brendel eenmaal alle pianowerken van Franz Schubert op een prachtige Bösendorfer-vleugel had voorgedragen en die recitals door onder meer diverse Europese televisiezenders in het programma waren opgenomen niet alleen maar voor zijn spel, maar eveneens voor zijn opvattingen over muziek, die in enkele boeken gebundeld zijn.
Dat aspect van Brendels interpretatie van zijn muze zal ongetwijfeld een even grote, of zelfs grotere rol, spelen in de ontmoeting met Thea Dorn, aangezien Literatur im Foyer in principe een literatuurprogramma is.
In zijn nieuwste boek Nach dem Schlußakkord waarop we hier binnenkort nader hopen in te gaan zijn tal van uitingen bijeengebracht, die de vele aspecten van de persoon en kunstenaar Brendel bijeengebracht zijn.
(Foto Alfred Brendel: dpa, overgenomen van de site van WDR-Literatur im Foyer.)
Verhalen van E.Th.A. Hoffmann op donderdag: eerst in opera en vervolgens voorgelezen
Offenbachs muziekdrama
De klassieke muziekzender Mezzo-televisie presenteert op donderdag 4 maart vanaf 17:00 uur in de namiddag de opera Les contes d'Hoffmann van Jacques Offenbach (1819-1880). Meer over dit muziekdrama is te vinden in een artikel op onze zustersite Tempel van het Muziektheater. Daarin wordt u echter nog weer verwezen naar een langere bijdrage op een andere cultuursite, omdat daarin nog meer te details zijn opgenomen. Am Abend vorgelesen
Die verhalen van Ernst Theodor Amadeus Hoffmann (1776-1825) blijken nog altijd meer dan oppervlakkig populair te zijn, anders moeten geïnteresseerden zodanig aan de weg timmeren dat zij het voor elkaar krijgen dat deze via het medium radio opnieuw onder de aandacht van die luisteraars berengen welke eventueel belangstelling voor de schrijver en zijn werk zouden kunnen hebben.
Al eerder hebben we op onze zustersite Tempel der Letteren gewezen op een verhaal van deze Duitse auteur, dat zou worden voorgelezen in het literaire radioprogramma Am Abend vorgelesen op de regionale Duitse zender NDR Kultur. Daarna zijn er nog diverse avonden gewijd aan het werk van Hoffmann: eerst nog een verhaal en daarna nog acht afleveringen van hetzelfde programma aan de roman Das Majorat, die voor het eerst werd gepubliceerd in 1817.
Der Sandmann Op 4 maart zal het verhaal Der Sandmann aan de orde komen in de eerste van vier afleveringen. De Duitse theater- en filmacteur Gerd Wameling zal het voorlezen. De tweede wordt uitgezonden op vrijdag 5 maart, op dezelfde zender en op hetzelfde tijdstip: tussen 22:00 uur en 22:35 uur. De derde en vierde aflevering zullen volgen op maandag 8 en dinsdag 9 maart. ____________ Afbeeldingen
1. E.Th.A. Hoffmann. (Karikatuur door de auteur zelf.)
In het programma Culture Show waarvan BBC 2-tv op donderdag 4 maart een nieuwe aflevering zal uitzenden, kunt u onder meer kijken naar een interview met theaterregisseur Tom Morris, die over een nieuw productie komt praten: Juliet and Her Romeo, waarin de beide jonge protagonisten van de oorspronkelijke tragedie uit de jaren 1591-94 van William Shakespeare (1564-1616) worden vervangen door mensen in de leeftijdscategorie van tachtig plus. Die twee worden in hun liefde gedwarsboomd doordat ze er door hun kinderen van worden weerhouden om met elkaar te trouwen.
De betreffende aflevering van de Culture Show zal aanstaande donderdagavond worden uitgezonden tussen 20:00 uur en 21:00 uur onze tijd.
György Zemplenyl, meester-zwendelaar woensdagavond op Canvas
Internationaal gezocht
Interpol zoekt hem al jaren: een meester-oplichter van Hongaarse origine: György Zemplenyl. Als je beseft wat de man de laatste jaren al aan uitzonderlijke oplichtings-praktijken op zijn naam heeft kunnen bijschrijven, is het geen wonder dat de politie in diverse landen hem ten val wil brengen.
Zo heeft hij zich in Zweden voorgedaan als bisschop genaamd Father Mac, die schilderijen kwam kopen voor musea van het Vaticaan. Het heeft het Olympisch zwemteam van Hongarije miljoenen gekost dat het met deze man in aanraking is gekomen. Voorts heeft Zemplenyl in de vermomming van chassidische Jood ook nog eens valse diamanten verkocht.
In andere werelddelen dan Europa zoals de VS en Australië heeft deze meester-zwendelaar gezond wantrouwen weten te genereren, nadat hij eerst gebruik heeft kunnen maken van uiteraard volkomen misplaatst vertrouwen dat hem ten deel gevallen was.
De documentaire die over deze oplichter is gemaakt The swindler zal worden uitgezonden door de Nederlandstalige Belgische televisiezender Canvas, op woensdag 3 maart, tussen 22:50 uur en 23:50 uur.
Planten en hun overlevingsstrategieën in natuurserie Life donderdagavond op Canvas-tv
Bijzondere namen
In de serie natuurdocumentaires met de titel Life, welke door het tweede Nederlandstalige, Belgische televisienet wordt uitgezonden, kunnen we, indien we dat zouden willen, op donderdag 4 maart, tussen 20:40 uur en 21:30 uur, een nieuwe aflevering op het scherm van ons televisietoestel toveren: Plants. Daarin komen allerlei overlevingsstrategieën aan de orde, waarover diverse planten kunnen beschikken. Als voorbeelden passeren de venusvliegenvanger en de kattenklauw de revue, en dat geldt tevens voor de drakenbloedboom, de woestijnroos en de klimop.
Neerlands Opera Zuid met jubileumvoorstellingen van Humperdincks Hänsel und Gretel
Twintig jaar Opera Zuid
Nu Opera Zuid twintig jaar bestaat viert men dat heugelijke feit met een uitvoering van de opera Hänsel und Gretel van Engelbert Humperdinck (1854-1921). Dit muziekdrama wordt in elf steden met in total twaalf voorstellingen op de planken gebracht tussen vrijdag 26 februari première te Maatricht; herhaling als matinee op zondag 28 maart en zaterdag 27 maart in de schouwburg van Heerlen. De andere negen steden, te beginnen met Groningen op dinsdag 2 maart, kunt u vinden in de Speellijst op de website van Opera Zuid, waar directeur Miranda van Kralingen ook een opgetogen inleiding houdt op zowel het jubileum alsook op deze opera. Het Limburg Symfonie Orkest staat onder leiding van Stefan Veselka. Daar vindt u onder cast ook de namen van alle medewerkenden.
Achtergronden
Op 23 december 1893 is het muziekdrama Hänsel und Gretel van Engelbert Humperdinck (1854-1921) voor het eerst uitgevoerd te Weimar. Richard Strauss had de muzikale leiding. De opera is ontstaan op een libretto van Adelheid Wette (1858-1916), dat het gelijknamige sprookje als basis heeft genomen.
In 1894 waren Wenen en Londen aan de beurt, een jaar daarna kon het operapubliek van New York kennismaken met het werk dat later de meest succesvolle opera van Humperdinck zou blijken: een muziekdrama dat vooral in de Duitstalige theaters repertoire heeft weten te houden. Al moet daaraan direct worden toegevoegd dat Hänsel und Gretel vooral in de periode rond kerstmis wordt opgevoerd.
Dit sprookje wordt, ten dele, muzikaal uitgebeeld met behulp van een omvangrijk Wagner-ensemble; bij voorbeeld in de Hexenritt, die reminiscenties oproept aan de Walkürenritt in Wagners Götterdämmerung. In de vocale gedeelten heeft Humperdinck enige traditionele volksliederen opgenomen, waarvan het bekendste Ein Männlein steht im Walde is.
Het verhaal
Hans en Grietje hebben de opdracht gekregen enig huishoudelijk werk te verrichten, maar in plaats van te gehoorzamen, dansen ze om de tafel. Daarbij worden Hans mezzosopraan en Gretel sopraan betrapt door de moeder des huizes. Als die dan ook nog eens per abuis de melkkan kapot slaat, stuurt ze de kinderen het bos in om bessen te zoeken.
Eenmaal in het bos, vergissen de kinderen zich in hun route, en gaan daarom eerst maar eens slapen. Een zandmannetje sopraan en enkele engelen brengen hen in slaap. De volgende dag worden de beide kinderen door de bosheks gevangen genomen. Hoewel er tot op dat moment alleen vrouwenstemmen te horen zijn de partij van Hans is in Hunperdincks beleving een zogenoemde Hosenrolle , laat de componist in het geval van de heks de mogelijkheid open voor een mannenstem: naast de voor de hand liggende alt, mag deze partij ook door een tenor worden gezongen, waarmee de omgekeerde wereld der geslachten binnen deze opera voor enige blijdschap in de vrouwenbeweging zou kunnen hebben gezorgd: de gruwelteef op de bezemsteel ingevuld door een man. Die heks sluit Hänsel op met de bedoeling hem vet te mesten. Gretel slaagt erin haar broertje te bevrijden. Daarna werpen ze samen de heks in de kachel en bevrijden ze de in dat huis-van-snoepgoed aanwezige andere kinderen, die eveneens waren opgesloten.
Aanpassingen van het verhaal voor de bühne
Dat het libretto van Adelheid Wette afwijkt van het oosrponkelijke sprookje, wordt al direct in de eerste alinea's van het oorspronkelijke verhaal duidelijk, dat overigens in tegenstelling met de veelal geuite veronderstelling niet alleen bij de gebroeders Jacob (1785-1863) en Wilhelm (1786-1859) Grimm in hun omvangrijke verzameling sprookjes voorkomt, doch tevens in het eerste onderdeel Deutsches Märchenbuch (1857) van de bundel Sämtliche Märchen van Ludwig Bechstein (1801-1860). De versie van Grimm begint als volgt:
Vor einem großen Walde wohnte ein armer Holzhacker mit seiner Frau und seinen zwei Kindern; das Bübchen hieß Hänsel und das Mädchen Gretel. Er hatte wenig zu beißen und zu brechen, und einmal, als große Teuerung ins Land kam, konnte er auch das tägliche Brot nicht mehr schaffen. Wie er sich nun Abends im Bette Gedanken machte und sich vor Sorgen herumwälzte, seufzte er und sprach zu seiner Frau:
"Was soll aus uns werden? Wie können wir unsere armen Kinder ernähren, da wir für uns selbst nichts mehr haben?" "Weißt du was, Mann?"antwortete die Frau, "wir wollen morgen in alle Frühe die Kinder hinaus in denWald führen, wo er am dicksten ist da machen wir ihnen ein Feuer an und geben jedem noch ein Stückchen Brot, dann gehen wir an unsere Arbeit und lassen sie allei. Sie finden den Weg nicht wieder nach Haus, und wir sind sie los."
De versie van het verhaal, zoals die te vinden is in de verzameling van Ludwig Bechstein, kunt u lezen in het artikel over de film Hänsel und Gretel, die zaterdagmiddag op Nederland 3 werd uitgezonden.
____________
Afbeeldingen
1. Poster van Opera Zuid voor Hänsel und Gretel.
2. Opera-Zuid directrice Miranda van Kralingen als moeder en als Knusperhexein de jubileumvoorstellingen van Hänsel und Gretel.
3. Scène uit het muziekdrama Hänsel und Gretel door Opera Zuid.
4. Karin Strobos en Kim Savelsbergh als Hänsel und Gretel.
La Wally van Alfredo Catalani in twee verschillende NPS-cultuurprogramma's via Neerlands Radio 4
Wisselend succes Eénentwintig jaar oud was Alfredo Catalani geboren te Luca in 1854 toen hij de eenakter La falce, op een tekst van Arrigo Boito (1842-1918), als afstudeerproject aan het Conservatorium van Milaan presenteerde [1]. In 1880 ontstond Elda op het libretto van Carlo d'Ormeville (1840-1924), Angelo Zanardini (1820-1893) en anderen. Pas korte tijd voor het overlijden van deze componist in 1893, als gevolg van tuberculose, lukte het hem om voor Elda onder een andere titel, Loreley, wel ruime aandacht te genereren.
In 1883 voltooide Catalani Dejanice[2], twee jaar daarna Ero e Leandro, en een jaar daarna Edmea, op een libretto van Antonio Ghislanzoni (1824-1893). In het jaar vóór Catalani's verscheiden kwam La Wally op de bühne; dit opus wordt tot op heden nog af en toe opgevoerd. Tweemaal op Radio 4 in NPS-programma
Op zaterdag 27 februari is La Wally in Nederland te horen op Radio 4 met een live-uitvoering tijdens een ZaterdagMatinee. Tussen 13:02 uur en ongeveer 17:00 uur kunt u luisteren naar het Radio Filharmonisch Orkest en het Groot Omroepkoor onder leiding van Giuliano Carella. Eva Maria Westbroek en Irma Dukach beiden sopraan ; Piero Terranova, bariton; Diogenes Randes, bas; en de tenor Rossi Giordano. Een herhaling van deze uitvoering staat op de rol van dezelfde zender op dinsdag 2 maart, 's avonds vanaf 20:02 uur in het NPS-programma Zaterdag jongstleden.
Oorsprong
Het muziekdrama in vier bedrijven op een libretto van Luigi Illica (1857-1919), naar de roman Die Geier-Wally Eine Geschichte aus den Tyroler Alpen uit 1875 van de Duitse Wilhelmine von Hillern (1936-1916), kind van twee ouders, die zelf op diverse fronten vruchtbaar met de schrijverspen in de weer waren.
De eerste voorstelling werd gegeven aan de Milanese Scala op 20 januari 1892. Een jaar daarna werd een Duitse versie op tekst van de auteur van het boek in de Hamburgische Oper op de planken gebracht.
Veel muziekdrama's uit de tijd van het (pre)verisme werden tijdens het één na laatste decennium van de twintigste eeuw opgegraven en opnieuw in het repertoire van diverse theaters opgenomen. Met La Wally is dat gebeurd in 1985, zowel te Bremen alsook in Ulm.
Het verhaal
Het drama speelt zich af omstreeks 1800 in Tirol. Daar wil de oude Stromminger een partij die wordt gezongen door een bas dat zijn dochter Wally een rol voor sopraan met ene Gellner gezongen door een bariton trouwt. Wally is op haar beurt echter verliefd op Joseph Hagenbach een personage dat moet worden vertolkt door een tenor , maar ze laat het hem niet merken. Tijdens een feest flirt Joseph met Afra een partij voor mezzosopraan waardoor hij Wally diep beledigt: zo zeer zelfs dat ze Gellner ertoe overhaalt om Hagenbach te vermoorden. Die overleeft echter zijn verwondingen en bekent haar zijn liefde, waarop Wally opbiecht wat zij heeft aangericht. Beiden komen echter, als gevolg van een plotseling opkomende storm, in een lawine om het leven.
De reeds relatief bekende aria Ebben. Ne andrò lontano uit dit muziekdrama kreeg door de Franse film Diva[3] alsmede door enige andere rolprenten opnieuw wereldwijde roem.
__________
[1]La falce werd in 1987 in Catalani's geboorteplaats opnieuw in het repertoire opgenomen.
[2]Dejanice werd in 1985 in Lucca weer op het speelplan gezet.
[3]Diva, een film uit 1981 van Jean-Jacques Beineix (*1946).
____________
Afbeeldingen 1. De componist Alfredo Catalani, overleden te Milaan in 1893.
2. De librettist Luigi Illica, die een groot aantal componisten van teksten voor muziekdrama's heeft voorzien.
Sprookjesfilm Hänsel und Gretel zaterdagmiddag op Nederland 3-tv
Op zaterdag 27 februari wordt in het middagprogramma van de televisiezender Nederland 3, tussen 15:30 uur en 16:45 uur de Duitse sprookjesfilm Hänsel und Gretel uit 2005, van Anne Wild uitgezonden. Hier gaat het om de wereldvermaarde vertelling van de gebroeders Jacob (1785-1863) en Wilhelm Grimm (1786-1859), opgenomen in hun verzameling Märchen uit de jaren 1812-1814. Overigens komt het verhaal eveneens voor in de bundel met de Sämtliche Märchen, in het gedeelte Deutsches Märchenbuch uit 1857, van Ludwig Bechstein (1801-1860).
De regisseuse heeft een voortreffelijke keuze gemaakt waar het om de opname-locatie gaat: de nog ongerepte bossen van de Duitse deelstaat Thüringen. En dat is precies wat men nodig had om het oude verhaa van het juiste decor te voorzien.
Twee (kind)acteurs, die de hoofdrollen voor hun rekening hebben genomen Johann Sturm als Hänsel, en Nastassja Hahn als Gretel spelen volgens filmkenners zeer natuurlijk en zijn doordat ze in het verhaal dor hun ouders in de steek gelaten zijn volkomen geloofwaardig als bij de aanvankelijk zeer vriendelijke heks terechtkomen. Afwijkingen in het verhaal en eventuele 'trouvailles' heeft de regisseur vermeden waardoor het orginele verhaal in deze rolprent geen geweld wordt aangedaan. In de rol van de heks zien we Sibylle Canonica.
* * *
Es war einmal ein armer Holzhauer, der lebte mit seiner Frau und zwei Kindern in einer dürftigen Waldhütte. Die Kinder hießen Hänsel und Gretel, und wie sie so heranwuchsen, gebrach es immermehr den armen Leuten an Brot. Auch wurde die Zeit immer schwerer und alle Nahrung teurer, das machte den beiden Eltern große Sorge. Eines Abends als sie ihr hartes Lager gesucht hatten, seufzte der Mann: "Ach Frau, wie wollen wir nur die Kinder durchbringen, da der Winter herankommt, und wir für uns selbst nichts haben."
Und da erwiderte die Mutter: "Keinen andern Rat weiß ich daß du sie in den Wald führst je eher je lieber, gibst jedem noch ein Stücklein Brot, machst ihnen ein Feuer an, befiehlst sie dem lieben Gott, und gehst hinweg." . . . . .
__________
Afbeelding: De beide kinderen bij het huisje van de heks. Tekening van Ludwig Richter (1803-1884), die passend voor zowel voor Grimm-uitgaven, alsook voor de complete editie van Bechsteins Märchen een kleine tweehonderd illustraties heeft gemaakt.
Deeltjesfysicus Brian Cox stelt Newton en Einstein ter discussie in Arte-documentaire
Onder de titel Schwerkraft zendt Arte-televisie op vrijdag 26 februari tussen 23:15 die avond en 00:05 uur op zaterdag 17 februari een documentaire uit met de deeltjesfysicus Brian Cox. Zijn optreden leidt tot de vraag "Is de zwaartekracht de sleutel tot een nieuwe, allesomvattende wereldtheorie?" Genoemde wetenschapper gelooft daar stellig in, en daarom heeft hij de volgens menigeen beslist euvele moed om de theorieën van niet alleen een der belangrijkste van de leidende figuren in de wetenschappelijke revolutie van de zeventiende eeuw, Isaac Newton (1643-1727), ter discussie te stellen, maar ook die van één der drie figuren die het denken van de twintigste eeuw met grote nadruk hebben beïnvloed: Albert Einstein (1879-1955).
Dit doet hij echter niet lukraak, doch op grond van inzichten die zijn ontstaan door onderzoek. In de documentaire kunnen we Brian Cox zelf horen oreren en verkaren, en daarbij zal hij 'gebruik' maken van nieuwe wetenschappelijke experimenten.
Het is een Britse documentaire van Paul Olding uit 2008; deze wordt uitgezonden op het beeldformaat 16:9 met stereofonisch geluid. Het is een bijdrage van Arte France aan deze tweetalige zender. Arte herhaalt deze documentaire op zaterdag 27 februari vanaf 10:55 uur in de ochtend.
___________
Afbeeldingen 1. Sir Isaac Newton.
2. Albert Einstein tijdens een voordracht te Wenen in 1921, waar hij op een bord aantekeningen maakt die zijn woorden ondersteunen.
Canvas-tv presenteert dinsdagavond de BBC-documentaire De allergieplaneet
De tweede Belgische, Nederlandstalige televisiezender Canvas presenteert op dinsdag 23 februari, 's avonds tussen 22:00 uur en 23:00 uur, de BBC-documentaire Allergy planet van Naomi Austin, over de meer dan schrikbarende toename van eczeem, alstma en tal van voedselintoleranties. Ondanks hele reeksen aan wetenschappelijke bewijzen en praktijkvoorbeelden die niet weg te redeneren vallen, zijn er nog altijd hele volksstammen, inclusief een aantal witjassen, die er zeker van zijn dat het om inbeelding gaat, om psychosomatische achtergronden die zorgen voor fenomenen die we samenvatten in het letterwoord cara: chronische aspecifieke respiratorische aandoeningen. Wij herinneren ons dat er jaren geleden in Engeland een onderzoek was gedaan naar het voorkomen van allergieën in een bepaald groot flatgebouw. Er was 'slechts' sprake van een relatief klein aantal mensen met zulke symptomen. Na de aanleg van de ingebruikneming van een zeer brede, uiterst druk bereden snelweg, direct langs dat flatgebouw, bleek na enige tijd dat het aantal mensen aldaar dat cara in enigerlei vorm was gaan ontwikkelen, met een opvallend groot percentage was toegenomen.
Twee muziekmeesters vervullen vijf dagen achtereen een bekende etherfunctie
Twee vooraanstaande West-Europese componisten zijn tijdens de werkdagen maandag 22 tot en met vrijdag 26 februari in de grotendeels vergelijkbare functie van componist van de week, respectievelijk composer of the week. Luigi Cherubini (1760-1842) vervult die rol 's avonds tussen 19:30 uur en 20:00 uur op Neerlands klassieke zender Radio 4, de Tsjechische meester Leo Janáček(1854-1928) komt gedurende die vijf dagen zelfs tweemaal een uur aan bod, maar dan op voor dat programma gebruikelijke Britse zender BBC Radio 3, en wel tussen 13:00 uur en 14:00 uur onze tijd, alsmede tussen 23:00 uur en middernacht steeds van dezelfde dag.
Op maandagavond kunt u, vanaf 20:00 uur, als opening van het programma Performance on 3, luisteren naar de Suite uit de opera Katja kabanova van diezelfde componist.
Die Luigi Cherubini is met zijn 82 levensjaren aan het begin van de negentiende eeuw waarachtig oud geworden. Aanvankelijk werkte de man in Florence, maar pas na zijn vertrek naar de Franse hoofdstad slaagde hij erin een zeer vooraanstaande schakel te worden binnen het kader van de Europese geschiedenis van het muziektheater. Cherubini was een musicus met een enorm groot gevoel voor hoge kwaliteit. Dat bleek (z)onder meer in zijn bewondering voor de bijzondere instrumentatie van Joseph Haydn, waardoor deze jongere Italiaan zich maar wat graag liet beïnvloeden en inspireren.
__________
Afbeelding: De Italiaanse componist Maria Luigi Carlo Zanobio Salvatore Cherubini, hier samen met de muze van de lyrische poëzie. Een schilderij uit 1842 van Jean Auguste Dominique Ingres (1780-1867).
Tweede Mahler door Neerlands Nationaal jeugdorkest in NPS-Podium op Nederland 2
Bewust beperkte keuze In de laatste Gustav Mahler-bijdrage op deze site hebben we reeds aangegeven dat we ons in verband met die componist tot het wezenlijke zullen beperken, voorzover dat enige aankondiging of verdere toelichting, respectievelijk een zeer uitputtende behandeling, van een compositie van deze superheld onder de scheppende toonmeesters van dit ondermaanse betreft. Niet alleen omdat we zelf de hoeveelheid uitvoeringen binnen ons land en de ons direct omringende staten lees: België, Luxemburg, Frankrijk, Groot Brittannië en het Duitse taalgebied nauwelijks meer kunnen bijbenen, zelfs als die stuk voor stuk zeer de moeite waard mochten blijken, doch tevens omdat daardoor alle andere thema's in de kunsten tekort zullen komen. Dat betekent in de praktijk dat er alleen nog bijzondere Mahler-projecten in deze kolom aan de orde zullen komen, en in een jubileumjaar dat zich richt op een persoon uit de wereld der kunsten geeft daartoe voldoende aanleiding. En dat al helemaal als reeds is gebleken dat het Mahler-Jaar in dit geval vierentwintig maanden zal duren, waarvan er nog niet eens twee geheel en al zijn verstreken.
Mahlers Tweede door jonge mensen
Het Nationaal Jeugdorkest onder leiding van Mark Wigglesworth zal de Tweede Symfonie in c kleine terts uitvoeren van de man met in zijn hoofd een groter scala dan gemiddeld aan noten diehet aardse bestaan en alle eventualiteiten daarna kunnen interpreteren. Wat dat laatste aangaat, is die Tweede Symfonie met de titel Auferstehung een indicatie voor het nogal wijd verbreide geloof in een 'leven na de dood': een wederopstanding. Niet voor niets is dit opus nogal geliefd bij diegenen in spiritualistische kringen, die iets verder denken, kijken en doen dan de luisteraars onder hen die zich laten platwalsen door muziekverkrachters en dito moordenaars, die niet alleen geen wederopstanding verdienen doch als honorarium voor hun optredens een klein beschuitje met veel dioxinemuisjes zouden dienen te krijgen geserveerd om dit onder toeziend oog van deskundigen in ijltempo te consumeren.
Dat zulk een beloning niet van toepassing zal kunnen zijn op een jeugdorkest dat zich vol vuur en verve inzet voor een vertolking van een Mahler-symfonie welke dan ook moge hier met nadruk worden gesteld, want dat wij dergelijke muzikanten en instrumentisten dienen te koesteren, is een wetmatigheid in het kader van de stelling "wie de jeugd heeft, heeft de toekomst", en wie is nu zo dom om niet de voorkeur te geven aan jonge lieden die musiceren in plaats van dat zij abri's vernielen of ouderen van hun spaarcentjes beroven.
Maar ja, ik ben dan ook op meerdere fronten partij in deze, aangezien ik niet alleen in hogesnelheidslijnsvaart de ouderdom tegemoet ga, doch tevens het erfgoed van Gustav Mahler zo lang mogelijk onder uw aandacht wil blijven brengen.
Twee televisie-programma's over de Tweede
Vandaar dan ook dat wij u vanaf deze plek bemoedigend willen toespreken met de hartewens dat u gaat kijken, ondanks het late dan wel zeer vroege tijdstip waarop het NPS-programma Podium in de nacht van maandag 22 op dinsdag 23 februari de opname van Mahlers Tweede met dat Nationaal Jeugdorkest zal presenteren: van 00:00 uur tot 01:25 uur, althans als het daaraan voorafgaande NOS-Journaal niet uitloopt vanwege bijzonderheden aangaande Neerlands inmiddels demissionaire kabinet, dat of aangeeft te zijn wederopgestaan, dan wel dat het steeds meer laden opentrekt vol met cultuurvijandige plannen, want dat we in die context van geen enkel kabinet ook maar enig goeds te verwachten hebben, moge een iegelijk die culturele uitingen een warm hart toedraagt, nadrukkelijk in gedachen houden.
De uitvoering via de ether van die Tweede Mahler-symfonie door het reeds genoemde conglomeraat van jonge mensen kan echter geen enkel kabinet of andere antiquiteit meer tegenhouden.
Programma vooraf Voorafgaande aan de complete uitvoering door genoemde menselijk-muzikale wezens zal diezelfde NPS in een aflevering van hetzelfde programma Podium op zondag 21 februari, tussen 13:00 uur en 13:55 uur eveneens via Nederland 2 een aflevering uitzenden die over hetzelfde werk gaat en in direct verband met de genoemde uitvoering staat. U mag er dan ook van uit gaan dat er in die aflevering niet alleen zal worden verwezen naar het Nationaal Jeugdorkest, doch als het even meezit, komt, onder anderen, dirigent Mark Wigglesworth aan het woord en zullen we reeds enkele flitsen uit de verfilming voorgezet krijgen. __________ Afbeelding: Portretfoto van Gustav Mahler omstreeks 1885, voorzien van handtekening vsn de componist.
Reportageserie VPRO Van Moskou tot Moermansk start zondag op Nederland 2
Op zondag 21 februari tussen 20:20 uur en 21:10 uur start de VPRO op Nederland 2 de achtdelige reisreeks Van Moskou tot Moermansk, waarin Jelle Brandt Corstius door Rusland trekt van het Noorden naar het Zuiden.
In de eerste aflevering start het gebeuren in in Nizni Novgorod dat in de sovjetperiode Gorki heette, genoemd naar de schrijver Aleksej Maksimovitsj Pesjkov, die zich Maksim Gorki (1868-1936) liet noemen en in die stad is geboren. De stad heeft zo'n 1,3 miljoen inwoners en is daarmee de vijfde stad van Rusland. Dikwijls wordt deze palats gekwalificeerd als het Russische Detroit, dat ten gevolge van de enorme autofabriek GAZ die aldaar is gevestigd. De hele week op Holland Doc
Een herhaling van deze eerste aflevering zal op maandag 22 februari, vanaf 17:52 uur, worden herhaald op het digitale televisiekanaal Holland Doc 24.
De resterende afleveringen van deze reeks zijn gedurende de rest van de week eveneens te zien op dat digitale kanaal. Dat geldt overigens ook voor de andere reportages en -series van Jelle Brand Corstius, zoals Van Moskou tot Magadan, alsmede zijn Tegenlicht-documentaire 24 uur Moskou.
Ook te zien op hetzelfde kanaal de zevendelige reeks van Emile Fallaux en camerman Erik Zuyderhoffover hun verblijf in Siberië: Post Irkoetsk. __________
Foto: Jelle Brandt Corstius met camerman. (Foto overgenomen van de site van Holland Doc.)
Cultuurspectrum
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
..gif)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Bewust beperkte keuze.jpeg)
