Afscheid van de grootste dichter aller pianisten vrijdagnacht in <>Literatur im Foyer van WDR-tv
In het culturele programma Literatur im Foyer van de regionale Duitse televisiezender WDR (Westdeutscher Rundfunk), dat in de nacht van vrijdag 5 op zaterdag 6 maart vanaf middernacht zal worden uitgezonden, gaat één der grootste pianisten uit de twintigste eeuw in gesprek met presentatrice Thea Dorn.
De wel eens als paus onder de Duitse muziekcritici gekwalificeerde Joachim Kaiser (*1928) heeft niet zelden de loftrompet gestoken over pianist Alfred Brendel, en velen zijn hem bijgevallen in die uitermate positieve bejegening, ook toen Kaiser deze pianist omschreef als "de meest diepzinnige van onze dagen".
Volgens velen geldt die kwalificatie die steeds overtuigender ging klinken nadat Brendel eenmaal alle pianowerken van Franz Schubert op een prachtige Bösendorfer-vleugel had voorgedragen en die recitals door onder meer diverse Europese televisiezenders in het programma waren opgenomen niet alleen maar voor zijn spel, maar eveneens voor zijn opvattingen over muziek, die in enkele boeken gebundeld zijn.
Dat aspect van Brendels interpretatie van zijn muze zal ongetwijfeld een even grote, of zelfs grotere rol, spelen in de ontmoeting met Thea Dorn, aangezien Literatur im Foyer in principe een literatuurprogramma is.
In zijn nieuwste boek Nach dem Schlußakkord waarop we hier binnenkort nader hopen in te gaan zijn tal van uitingen bijeengebracht, die de vele aspecten van de persoon en kunstenaar Brendel bijeengebracht zijn.
(Foto Alfred Brendel: dpa, overgenomen van de site van WDR-Literatur im Foyer.)
Verhalen van E.Th.A. Hoffmann op donderdag: eerst in opera en vervolgens voorgelezen
Offenbachs muziekdrama
De klassieke muziekzender Mezzo-televisie presenteert op donderdag 4 maart vanaf 17:00 uur in de namiddag de opera Les contes d'Hoffmann van Jacques Offenbach (1819-1880). Meer over dit muziekdrama is te vinden in een artikel op onze zustersite Tempel van het Muziektheater. Daarin wordt u echter nog weer verwezen naar een langere bijdrage op een andere cultuursite, omdat daarin nog meer te details zijn opgenomen. Am Abend vorgelesen
Die verhalen van Ernst Theodor Amadeus Hoffmann (1776-1825) blijken nog altijd meer dan oppervlakkig populair te zijn, anders moeten geïnteresseerden zodanig aan de weg timmeren dat zij het voor elkaar krijgen dat deze via het medium radio opnieuw onder de aandacht van die luisteraars berengen welke eventueel belangstelling voor de schrijver en zijn werk zouden kunnen hebben.
Al eerder hebben we op onze zustersite Tempel der Letteren gewezen op een verhaal van deze Duitse auteur, dat zou worden voorgelezen in het literaire radioprogramma Am Abend vorgelesen op de regionale Duitse zender NDR Kultur. Daarna zijn er nog diverse avonden gewijd aan het werk van Hoffmann: eerst nog een verhaal en daarna nog acht afleveringen van hetzelfde programma aan de roman Das Majorat, die voor het eerst werd gepubliceerd in 1817.
Der Sandmann Op 4 maart zal het verhaal Der Sandmann aan de orde komen in de eerste van vier afleveringen. De Duitse theater- en filmacteur Gerd Wameling zal het voorlezen. De tweede wordt uitgezonden op vrijdag 5 maart, op dezelfde zender en op hetzelfde tijdstip: tussen 22:00 uur en 22:35 uur. De derde en vierde aflevering zullen volgen op maandag 8 en dinsdag 9 maart. ____________ Afbeeldingen
1. E.Th.A. Hoffmann. (Karikatuur door de auteur zelf.)
In het programma Culture Show waarvan BBC 2-tv op donderdag 4 maart een nieuwe aflevering zal uitzenden, kunt u onder meer kijken naar een interview met theaterregisseur Tom Morris, die over een nieuw productie komt praten: Juliet and Her Romeo, waarin de beide jonge protagonisten van de oorspronkelijke tragedie uit de jaren 1591-94 van William Shakespeare (1564-1616) worden vervangen door mensen in de leeftijdscategorie van tachtig plus. Die twee worden in hun liefde gedwarsboomd doordat ze er door hun kinderen van worden weerhouden om met elkaar te trouwen.
De betreffende aflevering van de Culture Show zal aanstaande donderdagavond worden uitgezonden tussen 20:00 uur en 21:00 uur onze tijd.
György Zemplenyl, meester-zwendelaar woensdagavond op Canvas
Internationaal gezocht
Interpol zoekt hem al jaren: een meester-oplichter van Hongaarse origine: György Zemplenyl. Als je beseft wat de man de laatste jaren al aan uitzonderlijke oplichtings-praktijken op zijn naam heeft kunnen bijschrijven, is het geen wonder dat de politie in diverse landen hem ten val wil brengen.
Zo heeft hij zich in Zweden voorgedaan als bisschop genaamd Father Mac, die schilderijen kwam kopen voor musea van het Vaticaan. Het heeft het Olympisch zwemteam van Hongarije miljoenen gekost dat het met deze man in aanraking is gekomen. Voorts heeft Zemplenyl in de vermomming van chassidische Jood ook nog eens valse diamanten verkocht.
In andere werelddelen dan Europa zoals de VS en Australië heeft deze meester-zwendelaar gezond wantrouwen weten te genereren, nadat hij eerst gebruik heeft kunnen maken van uiteraard volkomen misplaatst vertrouwen dat hem ten deel gevallen was.
De documentaire die over deze oplichter is gemaakt The swindler zal worden uitgezonden door de Nederlandstalige Belgische televisiezender Canvas, op woensdag 3 maart, tussen 22:50 uur en 23:50 uur.
Planten en hun overlevingsstrategieën in natuurserie Life donderdagavond op Canvas-tv
Bijzondere namen
In de serie natuurdocumentaires met de titel Life, welke door het tweede Nederlandstalige, Belgische televisienet wordt uitgezonden, kunnen we, indien we dat zouden willen, op donderdag 4 maart, tussen 20:40 uur en 21:30 uur, een nieuwe aflevering op het scherm van ons televisietoestel toveren: Plants. Daarin komen allerlei overlevingsstrategieën aan de orde, waarover diverse planten kunnen beschikken. Als voorbeelden passeren de venusvliegenvanger en de kattenklauw de revue, en dat geldt tevens voor de drakenbloedboom, de woestijnroos en de klimop.
Neerlands Opera Zuid met jubileumvoorstellingen van Humperdincks Hänsel und Gretel
Twintig jaar Opera Zuid
Nu Opera Zuid twintig jaar bestaat viert men dat heugelijke feit met een uitvoering van de opera Hänsel und Gretel van Engelbert Humperdinck (1854-1921). Dit muziekdrama wordt in elf steden met in total twaalf voorstellingen op de planken gebracht tussen vrijdag 26 februari première te Maatricht; herhaling als matinee op zondag 28 maart en zaterdag 27 maart in de schouwburg van Heerlen. De andere negen steden, te beginnen met Groningen op dinsdag 2 maart, kunt u vinden in de Speellijst op de website van Opera Zuid, waar directeur Miranda van Kralingen ook een opgetogen inleiding houdt op zowel het jubileum alsook op deze opera. Het Limburg Symfonie Orkest staat onder leiding van Stefan Veselka. Daar vindt u onder cast ook de namen van alle medewerkenden.
Achtergronden
Op 23 december 1893 is het muziekdrama Hänsel und Gretel van Engelbert Humperdinck (1854-1921) voor het eerst uitgevoerd te Weimar. Richard Strauss had de muzikale leiding. De opera is ontstaan op een libretto van Adelheid Wette (1858-1916), dat het gelijknamige sprookje als basis heeft genomen.
In 1894 waren Wenen en Londen aan de beurt, een jaar daarna kon het operapubliek van New York kennismaken met het werk dat later de meest succesvolle opera van Humperdinck zou blijken: een muziekdrama dat vooral in de Duitstalige theaters repertoire heeft weten te houden. Al moet daaraan direct worden toegevoegd dat Hänsel und Gretel vooral in de periode rond kerstmis wordt opgevoerd.
Dit sprookje wordt, ten dele, muzikaal uitgebeeld met behulp van een omvangrijk Wagner-ensemble; bij voorbeeld in de Hexenritt, die reminiscenties oproept aan de Walkürenritt in Wagners Götterdämmerung. In de vocale gedeelten heeft Humperdinck enige traditionele volksliederen opgenomen, waarvan het bekendste Ein Männlein steht im Walde is.
Het verhaal
Hans en Grietje hebben de opdracht gekregen enig huishoudelijk werk te verrichten, maar in plaats van te gehoorzamen, dansen ze om de tafel. Daarbij worden Hans mezzosopraan en Gretel sopraan betrapt door de moeder des huizes. Als die dan ook nog eens per abuis de melkkan kapot slaat, stuurt ze de kinderen het bos in om bessen te zoeken.
Eenmaal in het bos, vergissen de kinderen zich in hun route, en gaan daarom eerst maar eens slapen. Een zandmannetje sopraan en enkele engelen brengen hen in slaap. De volgende dag worden de beide kinderen door de bosheks gevangen genomen. Hoewel er tot op dat moment alleen vrouwenstemmen te horen zijn de partij van Hans is in Hunperdincks beleving een zogenoemde Hosenrolle , laat de componist in het geval van de heks de mogelijkheid open voor een mannenstem: naast de voor de hand liggende alt, mag deze partij ook door een tenor worden gezongen, waarmee de omgekeerde wereld der geslachten binnen deze opera voor enige blijdschap in de vrouwenbeweging zou kunnen hebben gezorgd: de gruwelteef op de bezemsteel ingevuld door een man. Die heks sluit Hänsel op met de bedoeling hem vet te mesten. Gretel slaagt erin haar broertje te bevrijden. Daarna werpen ze samen de heks in de kachel en bevrijden ze de in dat huis-van-snoepgoed aanwezige andere kinderen, die eveneens waren opgesloten.
Aanpassingen van het verhaal voor de bühne
Dat het libretto van Adelheid Wette afwijkt van het oosrponkelijke sprookje, wordt al direct in de eerste alinea's van het oorspronkelijke verhaal duidelijk, dat overigens in tegenstelling met de veelal geuite veronderstelling niet alleen bij de gebroeders Jacob (1785-1863) en Wilhelm (1786-1859) Grimm in hun omvangrijke verzameling sprookjes voorkomt, doch tevens in het eerste onderdeel Deutsches Märchenbuch (1857) van de bundel Sämtliche Märchen van Ludwig Bechstein (1801-1860). De versie van Grimm begint als volgt:
Vor einem großen Walde wohnte ein armer Holzhacker mit seiner Frau und seinen zwei Kindern; das Bübchen hieß Hänsel und das Mädchen Gretel. Er hatte wenig zu beißen und zu brechen, und einmal, als große Teuerung ins Land kam, konnte er auch das tägliche Brot nicht mehr schaffen. Wie er sich nun Abends im Bette Gedanken machte und sich vor Sorgen herumwälzte, seufzte er und sprach zu seiner Frau:
"Was soll aus uns werden? Wie können wir unsere armen Kinder ernähren, da wir für uns selbst nichts mehr haben?" "Weißt du was, Mann?"antwortete die Frau, "wir wollen morgen in alle Frühe die Kinder hinaus in denWald führen, wo er am dicksten ist da machen wir ihnen ein Feuer an und geben jedem noch ein Stückchen Brot, dann gehen wir an unsere Arbeit und lassen sie allei. Sie finden den Weg nicht wieder nach Haus, und wir sind sie los."
De versie van het verhaal, zoals die te vinden is in de verzameling van Ludwig Bechstein, kunt u lezen in het artikel over de film Hänsel und Gretel, die zaterdagmiddag op Nederland 3 werd uitgezonden.
____________
Afbeeldingen
1. Poster van Opera Zuid voor Hänsel und Gretel.
2. Opera-Zuid directrice Miranda van Kralingen als moeder en als Knusperhexein de jubileumvoorstellingen van Hänsel und Gretel.
3. Scène uit het muziekdrama Hänsel und Gretel door Opera Zuid.
4. Karin Strobos en Kim Savelsbergh als Hänsel und Gretel.
La Wally van Alfredo Catalani in twee verschillende NPS-cultuurprogramma's via Neerlands Radio 4
Wisselend succes Eénentwintig jaar oud was Alfredo Catalani geboren te Luca in 1854 toen hij de eenakter La falce, op een tekst van Arrigo Boito (1842-1918), als afstudeerproject aan het Conservatorium van Milaan presenteerde [1]. In 1880 ontstond Elda op het libretto van Carlo d'Ormeville (1840-1924), Angelo Zanardini (1820-1893) en anderen. Pas korte tijd voor het overlijden van deze componist in 1893, als gevolg van tuberculose, lukte het hem om voor Elda onder een andere titel, Loreley, wel ruime aandacht te genereren.
In 1883 voltooide Catalani Dejanice[2], twee jaar daarna Ero e Leandro, en een jaar daarna Edmea, op een libretto van Antonio Ghislanzoni (1824-1893). In het jaar vóór Catalani's verscheiden kwam La Wally op de bühne; dit opus wordt tot op heden nog af en toe opgevoerd. Tweemaal op Radio 4 in NPS-programma
Op zaterdag 27 februari is La Wally in Nederland te horen op Radio 4 met een live-uitvoering tijdens een ZaterdagMatinee. Tussen 13:02 uur en ongeveer 17:00 uur kunt u luisteren naar het Radio Filharmonisch Orkest en het Groot Omroepkoor onder leiding van Giuliano Carella. Eva Maria Westbroek en Irma Dukach beiden sopraan ; Piero Terranova, bariton; Diogenes Randes, bas; en de tenor Rossi Giordano. Een herhaling van deze uitvoering staat op de rol van dezelfde zender op dinsdag 2 maart, 's avonds vanaf 20:02 uur in het NPS-programma Zaterdag jongstleden.
Oorsprong
Het muziekdrama in vier bedrijven op een libretto van Luigi Illica (1857-1919), naar de roman Die Geier-Wally Eine Geschichte aus den Tyroler Alpen uit 1875 van de Duitse Wilhelmine von Hillern (1936-1916), kind van twee ouders, die zelf op diverse fronten vruchtbaar met de schrijverspen in de weer waren.
De eerste voorstelling werd gegeven aan de Milanese Scala op 20 januari 1892. Een jaar daarna werd een Duitse versie op tekst van de auteur van het boek in de Hamburgische Oper op de planken gebracht.
Veel muziekdrama's uit de tijd van het (pre)verisme werden tijdens het één na laatste decennium van de twintigste eeuw opgegraven en opnieuw in het repertoire van diverse theaters opgenomen. Met La Wally is dat gebeurd in 1985, zowel te Bremen alsook in Ulm.
Het verhaal
Het drama speelt zich af omstreeks 1800 in Tirol. Daar wil de oude Stromminger een partij die wordt gezongen door een bas dat zijn dochter Wally een rol voor sopraan met ene Gellner gezongen door een bariton trouwt. Wally is op haar beurt echter verliefd op Joseph Hagenbach een personage dat moet worden vertolkt door een tenor , maar ze laat het hem niet merken. Tijdens een feest flirt Joseph met Afra een partij voor mezzosopraan waardoor hij Wally diep beledigt: zo zeer zelfs dat ze Gellner ertoe overhaalt om Hagenbach te vermoorden. Die overleeft echter zijn verwondingen en bekent haar zijn liefde, waarop Wally opbiecht wat zij heeft aangericht. Beiden komen echter, als gevolg van een plotseling opkomende storm, in een lawine om het leven.
De reeds relatief bekende aria Ebben. Ne andrò lontano uit dit muziekdrama kreeg door de Franse film Diva[3] alsmede door enige andere rolprenten opnieuw wereldwijde roem.
__________
[1]La falce werd in 1987 in Catalani's geboorteplaats opnieuw in het repertoire opgenomen.
[2]Dejanice werd in 1985 in Lucca weer op het speelplan gezet.
[3]Diva, een film uit 1981 van Jean-Jacques Beineix (*1946).
____________
Afbeeldingen 1. De componist Alfredo Catalani, overleden te Milaan in 1893.
2. De librettist Luigi Illica, die een groot aantal componisten van teksten voor muziekdrama's heeft voorzien.
Sprookjesfilm Hänsel und Gretel zaterdagmiddag op Nederland 3-tv
Op zaterdag 27 februari wordt in het middagprogramma van de televisiezender Nederland 3, tussen 15:30 uur en 16:45 uur de Duitse sprookjesfilm Hänsel und Gretel uit 2005, van Anne Wild uitgezonden. Hier gaat het om de wereldvermaarde vertelling van de gebroeders Jacob (1785-1863) en Wilhelm Grimm (1786-1859), opgenomen in hun verzameling Märchen uit de jaren 1812-1814. Overigens komt het verhaal eveneens voor in de bundel met de Sämtliche Märchen, in het gedeelte Deutsches Märchenbuch uit 1857, van Ludwig Bechstein (1801-1860).
De regisseuse heeft een voortreffelijke keuze gemaakt waar het om de opname-locatie gaat: de nog ongerepte bossen van de Duitse deelstaat Thüringen. En dat is precies wat men nodig had om het oude verhaa van het juiste decor te voorzien.
Twee (kind)acteurs, die de hoofdrollen voor hun rekening hebben genomen Johann Sturm als Hänsel, en Nastassja Hahn als Gretel spelen volgens filmkenners zeer natuurlijk en zijn doordat ze in het verhaal dor hun ouders in de steek gelaten zijn volkomen geloofwaardig als bij de aanvankelijk zeer vriendelijke heks terechtkomen. Afwijkingen in het verhaal en eventuele 'trouvailles' heeft de regisseur vermeden waardoor het orginele verhaal in deze rolprent geen geweld wordt aangedaan. In de rol van de heks zien we Sibylle Canonica.
* * *
Es war einmal ein armer Holzhauer, der lebte mit seiner Frau und zwei Kindern in einer dürftigen Waldhütte. Die Kinder hießen Hänsel und Gretel, und wie sie so heranwuchsen, gebrach es immermehr den armen Leuten an Brot. Auch wurde die Zeit immer schwerer und alle Nahrung teurer, das machte den beiden Eltern große Sorge. Eines Abends als sie ihr hartes Lager gesucht hatten, seufzte der Mann: "Ach Frau, wie wollen wir nur die Kinder durchbringen, da der Winter herankommt, und wir für uns selbst nichts haben."
Und da erwiderte die Mutter: "Keinen andern Rat weiß ich daß du sie in den Wald führst je eher je lieber, gibst jedem noch ein Stücklein Brot, machst ihnen ein Feuer an, befiehlst sie dem lieben Gott, und gehst hinweg." . . . . .
__________
Afbeelding: De beide kinderen bij het huisje van de heks. Tekening van Ludwig Richter (1803-1884), die passend voor zowel voor Grimm-uitgaven, alsook voor de complete editie van Bechsteins Märchen een kleine tweehonderd illustraties heeft gemaakt.
Deeltjesfysicus Brian Cox stelt Newton en Einstein ter discussie in Arte-documentaire
Onder de titel Schwerkraft zendt Arte-televisie op vrijdag 26 februari tussen 23:15 die avond en 00:05 uur op zaterdag 17 februari een documentaire uit met de deeltjesfysicus Brian Cox. Zijn optreden leidt tot de vraag "Is de zwaartekracht de sleutel tot een nieuwe, allesomvattende wereldtheorie?" Genoemde wetenschapper gelooft daar stellig in, en daarom heeft hij de volgens menigeen beslist euvele moed om de theorieën van niet alleen een der belangrijkste van de leidende figuren in de wetenschappelijke revolutie van de zeventiende eeuw, Isaac Newton (1643-1727), ter discussie te stellen, maar ook die van één der drie figuren die het denken van de twintigste eeuw met grote nadruk hebben beïnvloed: Albert Einstein (1879-1955).
Dit doet hij echter niet lukraak, doch op grond van inzichten die zijn ontstaan door onderzoek. In de documentaire kunnen we Brian Cox zelf horen oreren en verkaren, en daarbij zal hij 'gebruik' maken van nieuwe wetenschappelijke experimenten.
Het is een Britse documentaire van Paul Olding uit 2008; deze wordt uitgezonden op het beeldformaat 16:9 met stereofonisch geluid. Het is een bijdrage van Arte France aan deze tweetalige zender. Arte herhaalt deze documentaire op zaterdag 27 februari vanaf 10:55 uur in de ochtend.
___________
Afbeeldingen 1. Sir Isaac Newton.
2. Albert Einstein tijdens een voordracht te Wenen in 1921, waar hij op een bord aantekeningen maakt die zijn woorden ondersteunen.
Canvas-tv presenteert dinsdagavond de BBC-documentaire De allergieplaneet
De tweede Belgische, Nederlandstalige televisiezender Canvas presenteert op dinsdag 23 februari, 's avonds tussen 22:00 uur en 23:00 uur, de BBC-documentaire Allergy planet van Naomi Austin, over de meer dan schrikbarende toename van eczeem, alstma en tal van voedselintoleranties. Ondanks hele reeksen aan wetenschappelijke bewijzen en praktijkvoorbeelden die niet weg te redeneren vallen, zijn er nog altijd hele volksstammen, inclusief een aantal witjassen, die er zeker van zijn dat het om inbeelding gaat, om psychosomatische achtergronden die zorgen voor fenomenen die we samenvatten in het letterwoord cara: chronische aspecifieke respiratorische aandoeningen. Wij herinneren ons dat er jaren geleden in Engeland een onderzoek was gedaan naar het voorkomen van allergieën in een bepaald groot flatgebouw. Er was 'slechts' sprake van een relatief klein aantal mensen met zulke symptomen. Na de aanleg van de ingebruikneming van een zeer brede, uiterst druk bereden snelweg, direct langs dat flatgebouw, bleek na enige tijd dat het aantal mensen aldaar dat cara in enigerlei vorm was gaan ontwikkelen, met een opvallend groot percentage was toegenomen.
Twee muziekmeesters vervullen vijf dagen achtereen een bekende etherfunctie
Twee vooraanstaande West-Europese componisten zijn tijdens de werkdagen maandag 22 tot en met vrijdag 26 februari in de grotendeels vergelijkbare functie van componist van de week, respectievelijk composer of the week. Luigi Cherubini (1760-1842) vervult die rol 's avonds tussen 19:30 uur en 20:00 uur op Neerlands klassieke zender Radio 4, de Tsjechische meester Leo Janáček(1854-1928) komt gedurende die vijf dagen zelfs tweemaal een uur aan bod, maar dan op voor dat programma gebruikelijke Britse zender BBC Radio 3, en wel tussen 13:00 uur en 14:00 uur onze tijd, alsmede tussen 23:00 uur en middernacht steeds van dezelfde dag.
Op maandagavond kunt u, vanaf 20:00 uur, als opening van het programma Performance on 3, luisteren naar de Suite uit de opera Katja kabanova van diezelfde componist.
Die Luigi Cherubini is met zijn 82 levensjaren aan het begin van de negentiende eeuw waarachtig oud geworden. Aanvankelijk werkte de man in Florence, maar pas na zijn vertrek naar de Franse hoofdstad slaagde hij erin een zeer vooraanstaande schakel te worden binnen het kader van de Europese geschiedenis van het muziektheater. Cherubini was een musicus met een enorm groot gevoel voor hoge kwaliteit. Dat bleek (z)onder meer in zijn bewondering voor de bijzondere instrumentatie van Joseph Haydn, waardoor deze jongere Italiaan zich maar wat graag liet beïnvloeden en inspireren.
__________
Afbeelding: De Italiaanse componist Maria Luigi Carlo Zanobio Salvatore Cherubini, hier samen met de muze van de lyrische poëzie. Een schilderij uit 1842 van Jean Auguste Dominique Ingres (1780-1867).
Tweede Mahler door Neerlands Nationaal jeugdorkest in NPS-Podium op Nederland 2
Bewust beperkte keuze In de laatste Gustav Mahler-bijdrage op deze site hebben we reeds aangegeven dat we ons in verband met die componist tot het wezenlijke zullen beperken, voorzover dat enige aankondiging of verdere toelichting, respectievelijk een zeer uitputtende behandeling, van een compositie van deze superheld onder de scheppende toonmeesters van dit ondermaanse betreft. Niet alleen omdat we zelf de hoeveelheid uitvoeringen binnen ons land en de ons direct omringende staten lees: België, Luxemburg, Frankrijk, Groot Brittannië en het Duitse taalgebied nauwelijks meer kunnen bijbenen, zelfs als die stuk voor stuk zeer de moeite waard mochten blijken, doch tevens omdat daardoor alle andere thema's in de kunsten tekort zullen komen. Dat betekent in de praktijk dat er alleen nog bijzondere Mahler-projecten in deze kolom aan de orde zullen komen, en in een jubileumjaar dat zich richt op een persoon uit de wereld der kunsten geeft daartoe voldoende aanleiding. En dat al helemaal als reeds is gebleken dat het Mahler-Jaar in dit geval vierentwintig maanden zal duren, waarvan er nog niet eens twee geheel en al zijn verstreken.
Mahlers Tweede door jonge mensen
Het Nationaal Jeugdorkest onder leiding van Mark Wigglesworth zal de Tweede Symfonie in c kleine terts uitvoeren van de man met in zijn hoofd een groter scala dan gemiddeld aan noten diehet aardse bestaan en alle eventualiteiten daarna kunnen interpreteren. Wat dat laatste aangaat, is die Tweede Symfonie met de titel Auferstehung een indicatie voor het nogal wijd verbreide geloof in een 'leven na de dood': een wederopstanding. Niet voor niets is dit opus nogal geliefd bij diegenen in spiritualistische kringen, die iets verder denken, kijken en doen dan de luisteraars onder hen die zich laten platwalsen door muziekverkrachters en dito moordenaars, die niet alleen geen wederopstanding verdienen doch als honorarium voor hun optredens een klein beschuitje met veel dioxinemuisjes zouden dienen te krijgen geserveerd om dit onder toeziend oog van deskundigen in ijltempo te consumeren.
Dat zulk een beloning niet van toepassing zal kunnen zijn op een jeugdorkest dat zich vol vuur en verve inzet voor een vertolking van een Mahler-symfonie welke dan ook moge hier met nadruk worden gesteld, want dat wij dergelijke muzikanten en instrumentisten dienen te koesteren, is een wetmatigheid in het kader van de stelling "wie de jeugd heeft, heeft de toekomst", en wie is nu zo dom om niet de voorkeur te geven aan jonge lieden die musiceren in plaats van dat zij abri's vernielen of ouderen van hun spaarcentjes beroven.
Maar ja, ik ben dan ook op meerdere fronten partij in deze, aangezien ik niet alleen in hogesnelheidslijnsvaart de ouderdom tegemoet ga, doch tevens het erfgoed van Gustav Mahler zo lang mogelijk onder uw aandacht wil blijven brengen.
Twee televisie-programma's over de Tweede
Vandaar dan ook dat wij u vanaf deze plek bemoedigend willen toespreken met de hartewens dat u gaat kijken, ondanks het late dan wel zeer vroege tijdstip waarop het NPS-programma Podium in de nacht van maandag 22 op dinsdag 23 februari de opname van Mahlers Tweede met dat Nationaal Jeugdorkest zal presenteren: van 00:00 uur tot 01:25 uur, althans als het daaraan voorafgaande NOS-Journaal niet uitloopt vanwege bijzonderheden aangaande Neerlands inmiddels demissionaire kabinet, dat of aangeeft te zijn wederopgestaan, dan wel dat het steeds meer laden opentrekt vol met cultuurvijandige plannen, want dat we in die context van geen enkel kabinet ook maar enig goeds te verwachten hebben, moge een iegelijk die culturele uitingen een warm hart toedraagt, nadrukkelijk in gedachen houden.
De uitvoering via de ether van die Tweede Mahler-symfonie door het reeds genoemde conglomeraat van jonge mensen kan echter geen enkel kabinet of andere antiquiteit meer tegenhouden.
Programma vooraf Voorafgaande aan de complete uitvoering door genoemde menselijk-muzikale wezens zal diezelfde NPS in een aflevering van hetzelfde programma Podium op zondag 21 februari, tussen 13:00 uur en 13:55 uur eveneens via Nederland 2 een aflevering uitzenden die over hetzelfde werk gaat en in direct verband met de genoemde uitvoering staat. U mag er dan ook van uit gaan dat er in die aflevering niet alleen zal worden verwezen naar het Nationaal Jeugdorkest, doch als het even meezit, komt, onder anderen, dirigent Mark Wigglesworth aan het woord en zullen we reeds enkele flitsen uit de verfilming voorgezet krijgen. __________ Afbeelding: Portretfoto van Gustav Mahler omstreeks 1885, voorzien van handtekening vsn de componist.
Reportageserie VPRO Van Moskou tot Moermansk start zondag op Nederland 2
Op zondag 21 februari tussen 20:20 uur en 21:10 uur start de VPRO op Nederland 2 de achtdelige reisreeks Van Moskou tot Moermansk, waarin Jelle Brandt Corstius door Rusland trekt van het Noorden naar het Zuiden.
In de eerste aflevering start het gebeuren in in Nizni Novgorod dat in de sovjetperiode Gorki heette, genoemd naar de schrijver Aleksej Maksimovitsj Pesjkov, die zich Maksim Gorki (1868-1936) liet noemen en in die stad is geboren. De stad heeft zo'n 1,3 miljoen inwoners en is daarmee de vijfde stad van Rusland. Dikwijls wordt deze palats gekwalificeerd als het Russische Detroit, dat ten gevolge van de enorme autofabriek GAZ die aldaar is gevestigd. De hele week op Holland Doc
Een herhaling van deze eerste aflevering zal op maandag 22 februari, vanaf 17:52 uur, worden herhaald op het digitale televisiekanaal Holland Doc 24.
De resterende afleveringen van deze reeks zijn gedurende de rest van de week eveneens te zien op dat digitale kanaal. Dat geldt overigens ook voor de andere reportages en -series van Jelle Brand Corstius, zoals Van Moskou tot Magadan, alsmede zijn Tegenlicht-documentaire 24 uur Moskou.
Ook te zien op hetzelfde kanaal de zevendelige reeks van Emile Fallaux en camerman Erik Zuyderhoffover hun verblijf in Siberië: Post Irkoetsk. __________
Foto: Jelle Brandt Corstius met camerman. (Foto overgenomen van de site van Holland Doc.)
Muziekdrama Ariadne auf Naxos zaterdagavond op twee radiozenders gelijktijdig
Opera en commedia gelijktijdig
Op zaterdag 20 februari zal, vanaf ongeveer 19:00 uur in de vroege avond op Neerlands klassieke muziekzender Radio 4 en de Britse zender BBC Radio 3, de opera Ariadne auf Naxos, van Richard Strauss (1864-1949) worden uitgezonden. In beide gevallen gaat het om de versie zoals die wordt gepresenteerd door de Metropolitan Opera House New York. Koor en orkest van dat instituut zullen worden gedirigeerd door Kirill Petrenko. In de belangrijkste rollen zullen de sopraan Nina Stemme en Kathleen Kim eveneens sopraan en de tenor Lance Ryan te horen zijn.
Twee verschillende premières
Ariadne auf Naxos is een muziekdrama in één bedrijf met een voorspel, op tekst van Hugo von Hofmannsthal (1874-1929). De première daarvan werd in de Wiener Oper gegeven op 4 oktober 1916. [1] De toen befaamde dirigent Franz Schalk (1863-1931), met in de hoofdrol Maria Jeritza (1887-1982) die bij de burgerlijke stand als Mimi Jedlitzka stond geregistreerd, In 1924 werd deze opera in Londen opgevoerd, tien jaar later in de New Yorkse Juilliard School.
Het verhaal
In het huis van een zeer rijke man in Wenen zal de zeer ernstige Ariadne-handeling als spel binnen een spel door een klein operagezelschap worden opgevoerd. Op het laatste moment echter komt de hofmeier des huizes met de mededeling dat die voorstelling tegelijkertijd meet de opvoering van een ander stuk, door een eveneens geëngageerde commedia dell'arte-troep met plaatshebben. De componist van de opera gezongen door een mezzosopraan is verliefd geworden op Zerbinetta de leidster van de komedianten een rol voor sopraan en daarom geeft hij zijn verzet tegen dat samen optreden van de zo verschillende troepen op.Dan mengen de vier harlekijnen en Zerbineta zich in de handeling van de opera, die draait om de figuren Ariadne (sopraan) en Bacchus (tenor).
[1] Van Ariadne auf Naxos bestond reeds een versie die in 1912 te Stuttgart in premi~ere is gegaan met de componist als dirigent en Max Reinhardt als regisseur. Daarin speelde Maria Jeritza reeds de hoofdrol. Deze versie, maar dan zonder voorspel, was oorspronkelijk bedoeld als naspel bij Der Burger als Edelmann, eveneens van Richard Strauss. Die versie is later echter uit de roulatie verdwenen.
Tags:Richard Strauss, Hugo von Hofmannsthal, Max Reinhardt, Franz Schalk, Maria Jeritza, Metropolitan Opera House New York, Nina Stemme, Kathleen Kin, Lance Ryan, Kirill Petrenko, NL-Radio 4, BBC Radio 3
Verhaal Rat Krespel van E.Th.A. Hoffmann op NDR Kultur
Via de literatuurreeks Am Abend vorgelesen een programma dat de Duitse regionale radiozender NDR Kultur in principe elke week van maandag tot en met vrijdag in de uitzendingen 's avonds presenteert, hebben de luisteraars op donderdag 18 februari en op vrijdag 19 februari beide keren 's avonds vanaf 22:00 uur de mogelijkheid om de stem van acteur Wolf Dietrich Sprenger die inmiddels bijna een halve eeuw in de Duitse theater- en filmwereld aanwezig is te horen in de presentatie van de tekst Rat Krespel, ontstaan in , en geschreven door Ernst Theodor Amadeus Hoffmann (1776-1825).
Deze schrijver, criticus, essayist en componist, muziekcriticus, dirigent, tekenaar en karikaturist, droeg vanaf zijn geboorte de voornamen Ernst Theodor Wilhelm, maar liet deze laatste in 1805 vervangen door Amadeus, om daarmee zijn geweldige bewondering voor Mozart te onderstrepen.
Het verhaal Rat Krespel werd voor het eerst gepubliceerd in 1816 in het Frauentaschenbuch van Fouqué. Twee jaar daarna werd het opgenomen in het eerste deel van Hoffmanns verzameling Die Serapionsbrüder. Van de vele edities die inmiddels in bijna twee eeuwen zijn verschenen, komt het verhaal ook voor onder de titel Antoine, omdat de auteur in correspondentie naar het onderhavige verhaal heeft verwezen met die titel.
De eindeloosheid van Mahler-symfonieën in 2010 en 2011 via alle denkbare media
Laten we het hier nu eens voor de verandering hebben over Gustav Mahler, en met name over de veelheid aan uitvoeringen van diens werken welke langs de weg der ethergolven ons kunnen bereiken, en ons daarbij beperken tot de landen direct om ons heen en die welke via internationale zendgemachtigden kunnen bereiken.
Zoals inmiddels tot tal van muziekliefhebbers zal zijn doorgedrongen, zal zowel 2010 alsook 2011 als Mahler-Jaar de geschiedenis ingaan, en die 'opeenhoping' kan heel wat teweegbrengen. Opeenhoping lijkt een zwaar begrip, maar in vierentwintig maanden kan er ook in tijden van financieel-economische crisis, zowel door zendgemachtigden alsook door programmamakers vrijwel overal ter wereld voor heel wat aan Mahler-composities in tal van herhalingen een prominente, en wellicht zelfs dominante, plaats in al die verschillende kaders worden ingeruimd. Het hangt er maar van af welke herhalingen en hoe vaak in een eventueel zeer beperkte tijdspanne.
Het kan mijns inziens niet de bedoeling zijn dat we, gedurende die periode, op deze site al die herhalingen aankondigen. Want: kijken we naar de klassieke muziekzender Mezzo-tv, dan valt op dat deze binnen één week acht van de negen symfonieën op het programma had staan [1]; de ontbrekende wordt dit weekeinde vertoond. Direct daarna begint de cyclus opnieuw, en dan in de juiste volgorde.
Het lijkt ons daarom een juist besluit om alleen nog bij uitzondering in dergelijke kaders op uitvoeringen te wijzen. Het spreekt vanzelf dat nieuwe versies wel aan bod zullen kunnen komen, en dat geldt ook voor de liederen met orkest, de symfonie Das Lied von der Erde, en eventuele uitvoeringen van Mahlers kamermuziek.
Kortom: Seine Zeit ist definitiv gekommen.
__________
[1] De Derde was afgelopen week niet in de Mezzo-cyclus opgenomen, maar deze werd, zo blijkt nu, verwacht. Nu deze afgelopen zondag in het Concertgebouw te Amsterdam in het Middagconcert onder leiding van Mariss Jansons is uitgevoerd, kan deze in de Mezzo-cyclus van volgende week, worden ingelast hetgeen op zaterdag 20 februari vanaf 17:00 uur ook zal gebeuren , waarna de cyclus verder in de normale volgorde kan worden afgewerkt.
Wellicht dat Mezzo in deze bijzondere periode nog eens tot een andere samenstelling komt. Men heeft de beschikking over meer uitvoeringen dan die, welke nu worden uitgezonden.
De komende tijd is er één van die werken op de buis te zien onder Haitink (Eerste), één onder Jansons (Derde), één onder Abbado (Zesde) en de rest onder Christoph Eschenbach.
Mochten zich daar interessante verschuivingen voordoen, dan kunnen we daarvan eventueel wel gewag maken.
__________
Afbeelding: Gustav Mahler door Auguste Rodin. Bayerische Staatsgemäldesammlung, Neue Pinakothek, München.
(Overgenomen uit het tekstboekje bij de doos met cd's met daarop alle Mahler-symfonieën, gedirigeerd door Michael Gielen.)
Tags:Mahler, Eschenbach, Orchestre de Paris, Mezzo-tv, Haitink, Abbado, Jansons, Concertgebouworkest, Luzerne Festival Orchestra, Berliner Philharmoniker,
Twee Mahler-symfonieën op Mezzo-televisie: de Achtste en de Negende
De Achtste en de Negende
De ware Mahler-adepten en andersoortige geïnteresseerden in het oeuvre van de componist die het muzikale wezen van onder anderen Bach, Beethoven, Schubert, Schumann, Wagner, Bruckner en Brahms in zijn oeuvre heeft geïntegreerd, hebben de afgelopen week hun hart kunnen ophalen: zes van de eerste zeven symfonieën hebben ze op de beeldbuis voorgetoverd gekregen door de zender Mezzo, tweemaal de Derde op evenzovele verschillende radiozenders.
Op dinsdag 16 februari volgen op Mezzo tussen 20:30 uur en 23:40 uur de Achtste, die Sinfonie der Tausend, en direct daarop aansluitend de Negende een waarachtie 'Abschiedssinfonie', die echter niet die naam draagt. Over dat opus heb ik een uitgebreid artikel met achtergrond-informatie en nadere gegevens over de muzikale inhoud gepubliceerd op de website All art is quite useless van Rond1900.nl, over de cultuur van het fin de siècle, op 10 januari 2007.
Van beide genoemde werken wordt via Mezzo-televisie de interpretatie uitgezonden van Christoph Eschenbach met het Orchestre de Paris.
__________
Afbeelding: Gustav Mahler in 1909. (Foto genomen in de Foyer van de Wiener Hofoper.)
Thema-avond van Arte-tv: over de slachtoffers van wereldwijde financiële crisis
Bestaan tussen hoop en vrees
Arte-televisie presenteert op dinsdag 16 februari tussen 20:15 uur en 22:05 uur een thema-avond als centrale gebeurtenis tussen al het andere dat voor uitzending geschikt bleek. Het thema deze keer is Die Opfer der Krise.
Zoals gebruikelijk is het programma in drie onderdelen opgesplitst. Als eerste kan men, vanaf 20:15 uur, kijken naar de documentaire Angst vor dem Absturz, waarin wordt stilgestaan bij zeer grote groeperingen mensen die in Frankrijk en Duitsland slschtoffer zijn geworden van de financiële crisis, en dat zijn zeer uiteenlopende categorieën, variërend van arbeiders tot werklozen en daarnaast directeuren van bedrijven.
Krediethaaien en hun prooi
Om 21:15 uur volgt de tweede documentaire, die een groepering personen behandelt, welke wereldwijd reeds ruimschoots is besproken, maar die er kennelijk althans een niet onbelangrijk deel in slaagt de kwalijke praktijken te continueren. Kredithaie auf Beutejagd luidt de titel van de ongeveer dertig minuten durende film over woekeraars die hun geld en veelal gaat het daarbij om aanzienlijke bedragen binnenhalen door handig gebruik te maken van de ellende waarin een groot aantal mensen verkeert als gevolg van de vrijwel overal ter wereld om zich heen gegrepen hebbende crisissfeer. Debat
Het derde onderdeel van de thema-avond is het debat dat in aansluiting op de beide documentaires wordt gevoerd. Die Debatte duurt van 21:45 uur tot 22:05 uur. Zoals velen inmiddels weten, wordt een thema-avond van Arte-televisie niet herhaald.
Dichteres en schrijfster Helen MacDonald over het trainen van een havik
Vijf keer een klein kwartier zal er de komende week, steeds vroeg in de nacht van maandag 15 op dinsdag 16, tot en met de nacht van vrijdag 19 op zaterdag 20 februari door de BBC's cultuurzender Radio 3 worden uitgetrokken voor de dichteres en prozaschrijfster Helen MacDonald.
Dat geschiedt in het programma The essay dat elke nacht wordt uitgezonden tussen 00:0 uur en 00:15 uur, als het thema het trainen van een havik zal worden behandeld. De vijf afleveringen dragen elk voor zich echter ook nog een titel:
1. The egg and the chick
2. The bird in the spare room
3. On the glove
4. First flight
5. Kills.
__________
Foto: Een havik, zittend op een tak. Dit dier werd in Toronto gesignaleerd voor het Fields Institute.
Documentaire serie met vijf afleveringen op Arte: Vom Pionier zum Millionär
Vijf pioniers in één week voorgesteld
De namen die we in de vijfdelige documentairereeks van Arte-televisie tegenkomen, worden alle weliswaar in eerste instantie geassocieerd met de Verenigde Staten van Amerika, maar meer nog in het bijzonder met de functie als het Land van de Toekomst en het Land der Ongekende Mogelijkheden een associatie die veel mensen, verspreid over ons ondermaanse ook in deze tijd nog koesteren.
Van maandag 15 februari tot en met vrijdag 19 februari wordt er elke avond tussen 19:30 uur en 20:14 uur een aflevering uitgezonden over iemand die zelf of zijn directe voorouder uit de oude wereld afkomstig was, en hier: uit het Duitse taalgebied, en die een naam draagt, die bijna geen enkel menselijk wezen dat middenin het leven staat, niet kent. Hun roem heeft echter pas enige werkelijke omvang gekregen nadat de personen zich in het verre Amerika hadden gevestigd en zich daar hebben weten te manifesteren en de ladder van het succes hebben weten te beklimmen.
Hun doel hebben deze mannen inderdaad, het gaat in deze documentaires uitsluitend om 'heren der schepping' bereikt door hun vermogen tot hard werken, de doortastendheid die aan hen eigen is, en niet in de laatste plaats heeft hun doorzettingsvermogen ervoor gezorgd dat zij aan de top geland zijn en een kolossale naam hebben gevestigd over heel de aarde. Van Boïng tot Boeing
De eerste aflevering is getiteld William Edward Boeing Der Traum vom Fliegen en behandelt het wel en wee van de man die in Hohenlimburg was geboren, en als tweeëntwintigjarige naar Michigan in de VS is geëmigreerd en daar aanvankelijk in een zagerij werkzaam was, maar vervolgens met een eigen houtbedrijf de grondsteen heeft gelegd voor een wereldimperium. Zijn naam is en blijft onverbrekelijk verbonden met de naar hem genoemde vliegmachines; bijna altijd ook bij degenen die nog nimmer in zo'n kist of zelfs helemaal niet hebben gevlogen. Diens zoon die in 1881 te Detroit werd geboren bouwde vaders bedrijf uit en zo kwam het uiteindelijk tot de wereldvermaarde Boeing-vliegtuigen. In de film die in 2009 voor de Norddeutsche Rundfunk werd gedraaid door Achim Scheunert. Overige afleveringen en herhalingen
De overige afleveringen met het doen en laten van de vier overige grootheden zijn:
Henry E. Steinway Die Geburt einer Legende.
Hendry John Heinz Leidenschaft für Ketchup.
John Jacob Astor Der reichste Mann Amerikas.
Levi Strauss Ein Leben für die Jeans.
Al deze afleveringen zullen in de week van maandag 22 februari tot en met vrijdag 26 februari worden herhaald, maar dan 's middags vanaf 14:00 uur.
__________
Foto: William Edward Boeing, links, in 1929. Samen met hem Frederick B. Rentschler.
Cultuurspectrum
.jpg)
.jpg)
..gif)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Bewust beperkte keuze.jpeg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.JPG)
.jpg)
.jpg){kind=link}