Vijftien onderdelen

Op zaterdag 11 september zal het in de Londense Albert Hall weer een drukte van belang worden als het jaarlijkse concert met de benaming Last Night of the Proms zal worden gerealiseerd. 

Medewerkenden deze keer zijn, zoals gebruikelijk het BBC Symphony Chorus, de BBC Singers — een in 1924 opgericht, 24-koppig kamerkoor — en het BBC Symphony Orchestra onder leiding van de vaste dirigent Jiri Belohlávek.

Vijftien onderdelen telt het programma dat op een enorm aantal radio- en televisiestations, verspreid over de aardbol, zal worden uitgezonden. Om ons hier te beperken tot de belangrijkste Britse instanties in die sfeer, zij gemeld dat BBC Radio 3 vanaf 20:30 het concert zal verslaan, en datzelfde geldt voor BBC Two-television  van 20:30 uur tot 22;10 uur, waarna — inmiddels traditiegetrouw — zal worden overgeschakeld naar BBC One voor het gedeeelte na de pauze.

Vijf Strauss-liederen
Eén derde gedeelte van de vijftien composities die op het programma staan, worden door de Amerikaanse sopraan Rene Fleming voor haar rekening genomen, althans voor zover dat de te zingen teksten betreft in de vijf liederen van Richard Strauss (1864-1949). Voordien worden stukken van onder meer Tsjajkovski en Wagner uitgevoerd, verder stukken van Rogers & Hammerstein, alsmede stukken bekende en minder bekende muziekmeesters.
Na de pauze komen Engelse composities aan bod welke traditioneel het concert besluiten. Daar vinden we de namen Edward Elgar en Thomas Arne terug, evenals Charles Hubert Hastings Parry terug. Laatstgenoemde is vooral bekend geworden en gebleven door zijn, ook nu weer voorgestelde (hymn) gezang Jerusalem.

____________

Afbeeldingen

1. Logo van het kamerkoor BBC Singers.

2. Rene Fleming; zij zingt vijf liederen van Richard Strauss tijdens de Last Night of the Proms.

10-09-2010 om 23:30 geschreven door Heinz Wallisch  

Op donderdag 9 september zal het Avondconcert op Radio 4 —tussen 20:02 uur en 23:02 uur — door de VPRO worden uitgezonden. In de afdeling A worden drie werken uitgevoerd door het New Yorks Filharmonisch Orkest onder leiding van Alan Gilbert. Het tweede en derde stuk werden gecomponeerd door de ietwat buitenissige Amerikaan Charles Ives (1874-1954), eerst diens Tweede Symfonie, en als afsluiting van het concert The unanswered Question van dezelfde grootmeester.

Het betreft hier de opname van een concert dat werd gegeven op 20 september 2009, in de Avery Fischer Hall te New York.

Voor de eerste aflevering van een lang artikel over deze bijzondere componist kunt u terecht op onze zustersite, waar die aflevering heden is opgenomen; daarin meer over diens Tweede Symfonie.

08-09-2010 om 13:28 geschreven door Heinz Wallisch  

Vanaf 1970 was Salvador Allende (geboren 1908), oorspronkelijk medicus, president van de Zuid-Amerikaanse staat Chili. Zijn grote verdienste bestaat erin dat hij heeft getracht het socialisme te integreren in een democratisch bestel. Onder leiding van een monsterlijke generaal — Augusto Pinochet (1915-2006) — werd in Chili begin september 1973 een staatsgreep gepleegd — niet te vergeten met behulp van de meest weerzinwekkende instantie die deze wereld kent: de CIA — waarna voornoemde militair zich steeds meer ging profileren als massamoordenaar en toonde hij daarnaast dat hij een onwezen was, een onmenselijke dictator zonder enig niveau en zonder enige beschaving.

Het vermoeden bestaat dat Allende zelf een einde aan zijn leven heeft gemaakt, doch zeker is dat geenszins, en binnen de kring rondom die, helaas tijdelijke, president wordt dat hier en daar als hoogst onwaarschijnlijk, zo niet onmogelijk, geacht.
De documentaire — een Frans-Chileense coproductie van Patricio Guzman uit 2004 — zal worden uitgezonden op woensdag 8 september, tussen 20:15 uur en 21:55 uur, via Arte-televisie.
Een herhaling zal te zien zijn op dezelfde zender, op dinsdag 14 september, 's ochtends vanaf 10:35 uur.

08-09-2010 om 10:30 geschreven door Heinz Wallisch  

Deze tragedie van William Shakespeare (1564-1616), die in de oorspronkelijk taal de titel draagtThe Most Excellent and Lamentable Tragedy of Romeo and Juliet, werd voor het eerst gepubliceerd in 1597, is — samen met alle andere werken van deze grote internationaal nog steeds als één van de meest befaamde en beste auteurs uit de wereldliteratuur geldende schrijvers — diverse malen in het Duits vertaald door vermaarde schrijvers van toen tot en met heden. Eén daarvan is van de hand van Ernst Ortlepp (1800-1864), en die is opgenomen in deel 11 van de twaalfdelige complete versie, die in 1839 in vier halfleren banden is verschenen bij Georg Brigand's Verlag.

05-09-2010 om 17:59 geschreven door Heinz Wallisch  

04-09-2010 om 19:22 geschreven door Heinz Wallisch  

Expressionistisch drama
In de nacht van maandag 30 op dinsdag 31 augustus wordt — tussen 00:25 uur en 01:40 uur — door Arte-televisie, eenmalig, de inmiddels reeds negentig jaar oude speelfilm Von morgens bis Mitternachtuitgezonden. Het is een zwijgende rolprent, gerealiseerd door Karlheinz Martin (1886-1948), waarvan de inhoud is gebaseerd op het gelijknamige expressionistische drama uit 1917 van Georg Kaiser (1878-1945). [1]

De regisseur had de beschikking over onder meer de acteur Ernst Deutsch (1890-1969) en diens vrouwelijke collega Erna Morena (1885-1962). De film uit 1920 is nimmer in roulatie geweest binnen het circuit van de Duitse bioscopen. Dit expressionistische monument van het witte doek, dat als een produit maudit werd beschouwd, gold lange tijd als verloren, totdat er in 1962 in Japan een kopie werd ontdekt.

Het verhaal
Als een nogal kleurloze bankemployé geld heeft verduisterd om daarmee een beter leven te kunnen leiden, en daarbij en passant een cliënte in moeilijkheden te helpen, hoont deze de man, omdat ze direct beseft dat hij te maken zal krijgen met verstrekkende gevolgen van die daad.De rolprent biedt een zwartgallige morele vertelling, letterlijk en figuurlijk uitgebeeld in zwart/wit, waardoor de grijstinten — eveneens letterlijk en figuurlijk — ontbreken. Daarmee was dit product afwijkend van het gebruikelijke, hetgeen — wie zal het verbazen — zowel de recensenten alsook distributeurs van films enorm heeft afgeschrikt.

De decors bestaan uit geschilderde stukken en stellen — zij het gestileerd — achtergronden voor zonder letterlijke diepte.

__________

[1] Hier wordt u doorverwezen naar een artikel (in het Engels) over het drama van Georg Kaiser op de website Malcolm Lowry @ The 19th Hole van auteur Colin Dilnot die onder meer op de website Keeping Soul Alive publiceert.

____________

Afbeeldingen

1. Scène uit Von morgens bis Mitternacht. (© ARD/Degeto.)

2. Ernst Deutsch in 1927. (Foto van Alexander Binder.)

3. Erna Morena in Von morgens bis Mitternacht, één van de 104 films waarin zij is opgetreden. (Foto van Wanda Dunebschitz-Kunowski.)

30-08-2010 om 14:26 geschreven door Heinz Wallisch  

28-08-2010 om 10:39 geschreven door Heinz Wallisch  

26-08-2010 om 21:47 geschreven door Heinz Wallisch  

Het is alweer bijna acht decennia geleden dat de Afsluitdijk werd voltooid. De bouw nam zes jaar in beslag; in 1932 werd deze afgerond. De belangrijkste reden voor de constructie lag in de overstroming van 1916 waardoor grote delen van Noord-Holland onder water waren komen te staan. Maar er bestond nog een niet onbelangrijke, tweede 'programma' onder het oppervlak: een pr-stunt die internationaal gezien, Nederland weer eens 'op de kaart' moest zetten.

In 2007 werd een reportage over dit waterbouwkundige en verkeerstechnische kunstwerk gemaakt voor het programma Andere tijden van VPRO/NPS. Deze week wordt die reportage herhaald op het digitale televisiekanaal Geschiedenis 24. Eerst op woensdag 25 augustus, tussen 19:17 uur en 19:44 uur, en dan nog op donderdag 26 augustus, tussen 20:00 uur en 20:30 uur.

__________

Afbeelding: De Afsluitdijk aan Noord-Hollandse kant met het standbeeld van ir. Lely.

25-08-2010 om 06:47 geschreven door Heinz Wallisch  

Hoewel het alweer meer dan veertig jaar geleden is dat Verhoevens televisieserie Floris werd uitgezonden, met een zeer jonge Rutger Hauer in de titelrol, en er voldoende jongere bewoners van ons land zijn, voor wie dat helemaal geen begrip is, zijn er nog altijd ouderen, die niets van hun enthousiasme voor het fenomeen hebben verloren. Ach ja, in die jaren was de kinder-televisiehand — in de letterlijke en in figuurlijke betekenis — snel gevuld.

Verfilmde letteren

Enkele zeer bekende verhalen uit de Nederlandse letteren zijn door Paul Verhoeven verfilmd, zoals in 1973 Turks Fruit uit 1969 van Jan Wolkers (1925-2007).

In 1983 volgde De Vierde Man uit 1981 van Gerard Reve (1923-2006).

23-08-2010 om 09:46 geschreven door Heinz Wallisch  

20-08-2010 om 10:43 geschreven door Heinz Wallisch  

19-08-2010 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

17-08-2010 om 07:15 geschreven door Heinz Wallisch  

16-08-2010 om 15:40 geschreven door Heinz Wallisch  

Matinee

In het kader van de ZomerZaterdagMatinee — Uit het archief wordt op zaterdag 14 augustus de opera Guillaume Tell uit 1829 van Gioacchino Rossini (1792-1868) uitgevoerd door het Radio Filharmonisch Orkest en het Groot Omroepkoor, onder leiding van Paolo Olmi, alsmede de benodigde vocale solisten.

Willem Tell is een muziekdrama in vier bedrijven op een libretto van Victor-Joseph-Étienne de Jouy (1764-1846), Hippolyte-Louis-Florent en Armant Marast, naar het nog steeds befaamde verhaal in het toneelstuk van Friedrich (von) Schiller (1759-1805).

De eerste uitvoering werd gerealiseerd op 3 augustis1829 in de Grand Opéra van Parijs. Een jaar later werd het drama opgevoerd in Frankfurt am Main, Wenen, Londen en Berlijn. Het ligt voor de hand dat in een deel van die steden een versie in het Duits werd gepresenteerd.
In New York werd twee jaar na de Parijse première een uitvoering gerealiseerd. In hetzelfde jaar konden de operaliefhebbers in het Italiaanse Lucca dit stuk als Guglielmo Tell (van Calisto Basi) tot zich laten komen. Er werden nog verdere Duitse versies gespeeld van Julius Kapp (1883-1962) in 1934 te Berlijn, en van Kurt Honolka (1913-1988) te Karlsruhe in 1968.

__________

Afbeelding: Victor-Joseph-Étienne de Jouy.

14-08-2010 om 10:35 geschreven door Heinz Wallisch  

Angsten en Beven
In onze tijd van Verlichting vol met alle (on)mogelijke Informatie, waarover men via alle denkbare kanalen kan beschikken, bestaat nog steeds het Bijgeloof ten aanzien van het Getal Dertien, dat ongeluk zal brengen. Zo bestaan er in tal van kantoorgebouwen en hotels geen kamers met het nummer 13, aangezien toch niemand zich daar wil ophouden, aangezien men zo is bevooroordeeld door middel van allerlei bakersprookjes die in de jonge jaren van al degenen die er nog steeds onder te lijden hebben, dat er een permanente leegstand zou heersen in dergelijke vertrekken of op zulke verdiepingen. Zelf kreeg ik ooit de vraag of ik, als bewoner van een huis met het nummer 11, wel besefte dat ik heel snel een bepaalde naam zou krijgen. Dat dit inderdaad is gebeurd, doet mij helemaal niets, evenmin als het feit dat — uit de aard der zaak — mijn buren het huisnummer 13 (moeten) dragen. Doch niets van het één en/of het ander heeft ook maar de geringste gevolgen met zich meegebracht welke zo veelvuldig worden verwacht. In angstige spanning ook nog.

Wetenschaps-clip

In het programma Wissen vor Acht van het eerste Duitse publieke televisienet ARD/Das Erste, een 'Wissenschaftsclip' die elke gewone dinsdag tot en met vrijdag, 's avonds vanaf 19:45 uur, waarin de wereld in 145 seconden wordt verklaard door Ranga Yogeshwar, wiens wijze van verklaren je doorgaans na elf seconden al zodanig op de zenuwen gaat dat je onmiddellijk gaat geloven dat het getal 13 ongeluk brengt.

Deze wetenschapsjournalist in beelden wilde ons informeren over de oorsprong van die menselijke afkeer jegens 13. Hij legde de oorsprong bij het voorafgaande getal 12: het dozijn. Immers, twaalf was zo veelzijdig: het getal biedt ons tweemaal zes, driemaal vier, viermaal drie en zesmaal twee; dan zijn er nog eens twaalf maanden, twaalf sterrenbeelden en twaalf apostelen, alsmede twaalf halve tonen in een octaaf.

De vlag van de Europese Unie vertoont — ondanks het feit dat het aantal leden veel groter is — in een cirkel, die kennelijk zo vicieus is dat deze niet meer kan worden doorbroken, twaalf sterren, en dat is een soort standaard van de perfecte ordening.

Een aardige gedachte terzijde: telt u het 'gekkengetal' 11 en het 'ongeluksgetal' 13 op, en u bent in een verdubbelde sfeer van het grandioze, want 24 is immers twee maal twaalf. Tweemaal negatief is positief, een wiskundige stelregel, die in deze context niet mooier kan worden geadstrueerd.

Weerstand tegen perfectie

Volgens Ranga Yogeshwar is het getal 13 in die context een verrader, die tegen de perfecte ordening in opstand komt, en dat zonder succes. Zelfs in de tijd dat het sprookje Doornroosje werd geconcipieerd, wist men al beter, en men zou maar bij Leonardo da Vinci hoeven zoeken om bevestiging te vinden.

En als het getal dertien wordt gekoppeld met een vrijdag, wordt er door die combinatie alleen al zoveel narigheid voorspeld dat eigenlijk iedereen zo'n etmaal een soort winterslaap moet houden, zelfs bij een buiten- of binnentemperatuur van 36° Celsius. Kan het nog erger?

Nog een geluk dat dergelijke overwegingen geen opgeld (hoeven te) doen voor al degenen die zich niet door (bij)geloof, vooroordeel en aanverwants uit de sfeer van het nonsensicale en gebrek aan rationeel inzicht in de luren laten leggen.

Dertien heeft menigeen in de loop der tijden danig een priemend gevoel van onrust gegeven, doch dertien is niets minder en niets meer dan een Priemgetal. Waarvan akte.

13-08-2010 om 21:58 geschreven door Heinz Wallisch  

BBC Radio 3

In het programma Twenty minutes van BBC Radio 3, dat tussen 21:30 uur en 21:50, in de pauze van het BBC Proms-concert van donderdag 12 augustus zal worden uitgezonden is het thema van de aflevering Moche, dat is tevens de titel van een kort verhaal van de Franse top-auteur uit de tweede helft van de negentiende eeuw: Guy de Maupassant (1850-1893), dat handelt van liefde en vriendschap gedurende een zomer. Het verhaal is voor het eerst verschenen in 1890, opgenomen in de bundel L'inutile beauté, gepubliceerd door de Parijse uitgeverij Victor-Havard.

ARD Radiofestival
In de week van maandag 16 tot en met vrijdag 20 augustus kunt u opnieuw via een luistermedium — in dit geval via (enkele) regionale radiozenders (zoals NDR Kultur en WDR 3) van ARD/Das Erste — kennisnemen van het verhaal Bel ami uit 1885 van bovengenoemde auteur. In het programma Die Lesung dat in deze periode een vast onderdeel vormt van de genoemde zenders wordt het verhaal Bel ami voorgelezen door de toneel-, televisie- en filmacteur Christoph Bantzer (geb. 1936).

Al die vijf avonden wordt de uitzending gerealiseerd via de radiostations in kwestie, tussen 22:30 uur en 23:00 uur.

Een uitgebreid artikel verschijnt dezer dagen op de aan deze site gelieerde Tempel van het fin de siècle. Daarvoor hoeft u alleen maar hier te klikken.

____________

Afbeeldingen

1. Signatuur van de Franse schrijver Guy de Maupassant.

2. De Duitse acteur Christoph Bantzer.

(Foto © Jan Kopp 2001; overgenomen van de website van Christoph Bantzers impresario Agentur Alexander.)

12-08-2010 om 19:25 geschreven door Heinz Wallisch  

Musical als medium
Het digitale televisiekanaal Holland Doc 24 zendt op donderdag 12 augustus, tussen 21:00 uur en 22:24 uur, het programma Yodok stories (2008) uit, over de vraag — en het antwoord daarop — hoe je het beste de gruwelijkheden die in concentratiekampen hebben plaatsgegrepen, op zo'n wijze onder de aandacht kunt brengen dat kijkers (en luisteraars) zich niet letterlijk en figuurlijk afwenden.

De Poolse documentairemaker Andrzej Fidyk (geb. 1953) en de uit Noord Korea gevluchte theaterregisseur Jung Sung San hebben een geslaagde, want effectieve, oplossing gevonden: de wederwaardigheden van de geïnterneerden moeten worden verteld in de vorm van een musical.
Hoe ongelooflijk — en zelfs uitermate pijnlijk — dit moge lijken, het doorslaggevende in de problematiek was, is en blijftde overdracht van de gegevens op zo'n wijze dat de juiste snaar in het gemoed van de kijker/luisteraar wordt getroffen.

Terugdenken aan Holocaust

Die onverwachte wijze van presenteren van gruwelen roept reminiscenties op aan de Amerikaanse mini-serie Holocaust [1], waarin de nazi-gruwelen ook op een soap-achtige wijze werden voorgesteld. Deze serie uit 1978 werd in een groot aantal landen — hetzij nagesynchroniseerd — bijvoorbeeld in het Duitse taalgebied —, hetzij met ondertiteling — zoals in Nederland en België — uitgezonden en is er niet alleen in geslaagd enorme aantallen kijkers aan zich te binden, maar ook een stroom van uiteenlopende reacties los te weken. De, begrijpelijke, afkeer die tal van overlevenden en intellectuelen hebben geuit, deden echter niets af aan het feit dat een relatief beroerd film met acteurs meer heet kunnen bewerkstelligen dan tal van zeer hoogwaardige documentaires.

De film wordt, eveneens op Holland Doc 24, herhaald op vrijdag 13 augustus, tussen 17:28 uur en 18:52 uur.

_____________

Afbeeldingen

1. De Poolse regisseur Andrzej Fidyk.

2. De Koreaanse theatermaker Jung Sung San.

__________

[1] Naar een scenario van de succesvolle Amerikaanse auteur Gerald Green (1922-2006).

12-08-2010 om 14:47 geschreven door Heinz Wallisch  

Amerikaanse klassieker
Voor degenen onder u die de Amerikaanse televisiezender Turner Classic Movies kunnen ontvangen, bestaat op donderdag 12 augustus, tussen 13:20 uur en 15:20 uur, de gelegenheid te kijken naar de 'biografische speelfilm' Lust for Life uit 1956 van Vincente Minelli (1903-1986). Deze film is gebaseerd op het gelijknamige boek uit 1934 van de Amerikaanse schrijver Irving Stone (1903-1989). De ondertitel van dat boek luidt A Novel of Vincent van Gogh. Van de inhoud daarvan heeft de thans 100-jarige Norman Corwin het scenario geschreven.

Bekenden van het witte doek

In de film wordt de rol van Van Gogh gespeeld door Kirk Douglas (geb. 1916). Naast hem zien we Anthony Quinn (1915-2001) als Paul Gauguin, en James Donald (1917-1993) als Theo van Gogh.

Dat in die rolprent veel terug te vinden zal zijn van wat er in het leven van Vincent van Gogh (1853-1890) is voorgevallen, en dat dit in overeenstemming zal zijn met de werkelijkheid, mogen we wel aannemen, maar Irving Stone heeft zelf geschreven dat er gedeelten als pure fiction moeten worden beschouwd, aangezien niet alles uit het leven van de schilder boven tafel is gekomen, ook al heeft de auteur diens leven 'nagelopen', vanaf diens jonge jaren in Londen tot en met diens tragische einde in Frankrijk.

Ontmoeting met Cézanne?
Zulks geldt ook betrekking tot een scène die in het verhaal voorkomt: een korte ontmoeting tussen Paul Cézanne en de schilder met de rode baard, hetgeen niet door middel van documenten kon worden bevestigd. Als belangrijkste bron voor zijn roman heeft Stone gebruik gemaakt van de driedelige editie brieven van Vincent aan zijn broer Theo, in de Engelstalige editie welke is verschenen in de jaren 1927-30.
De film Lust for Life zal de komende tijd ongetwijfeld diverse malen door dezelfde zender worden vertoond.

____________

Afbeeldingen

1. Schrijver en professor Norman Corwin in 1973 met de door hem nadrukkelijk gekoesterde schrijfmachine.

2. Voorzijde van de dvd-doos met daarin de speelfilm Lust for Life.

12-08-2010 om 10:53 geschreven door Heinz Wallisch  

Twee zussen 'Deneuve'

Catherine Deneuve als jonge, blonde godin van het witte doek — en tegenwoordig, als het even kan, nog meer van het huiskamerscherm — is op woensdag 11 augustus weer te zien op Arte-tv, tussen 14:45 uur en 16:55 uur in Les demoiselles de Rochefort uit 1967. Jacques Demy (1931-1990) regisseerde deze rolpent in samenwerking met Agnès Varda. Het is een film, die kan worden beschouwd als een eloge aan het fenomeen musical van Hollywood. Naast Catherine Deneuve (geb. 1943) zien we Françoise Dorleac (1942-1967) — in het burgerlijk bestaan was zij de zuster van Catherine Deneuve —, en Danielle Darrieux (geb. 1917).

Wending van het lot

Die beide wekelijke zussen spelen in Les demoiselles de Rochefort een tweeling in Rochefort-sur-mer, die enorm verlangen naar het grotestadsleven. In de kleine plaats gaat men ervan uit dat de beide jonge vrouwen en hun moeder — waardin van beroep, gespeeld door Danielle Darrieux — tijdens de jaarmarkt tegen de voor hen bedoelde liefdes zullen aanlopen, doch dat blijkt steeds weer mis te gaan. Vanzelfsprekend volgen er wel ontmoetingen, en hoe kan het ook anders in een musical. Maar deze film blijft een Frans product, hetgeen duidelijk wordt aan de hand van de wijze waarop de rolprent is vormgegeven.
Het camerawerk is van Ghislain Cloquet (1924-1981); de muziek werd geschreven door één van de bekendere film filmcomponisten: Michel Legrand (geb. 1932).
Les demoiselles de Rochefort zal worden herhaald op dezelfde zender op maandag 16 augustus, eveneens van 14:45 uur tot 16:55 uur.

____________

Afbeeldingen

1. Catherine Deneueve (tijdens het Filmfestival van Cannes in 2000.)

2. Françoise Dorleac.

3. Danielle Darrieux in 2008, 91 jaar oud.

11-08-2010 om 15:36 geschreven door Heinz Wallisch