Documentaire van Tonko Dop over Hugo Claus, vrijdag op Nederland 2
Documentaire Vandaag,
19 maart, is het exact een jaar geleden dat er een einde is gekomen aan
het leven van de toen 78 jaar oude, uiterst veelzijdig begaafde Vlaamse
kunstenaar Hugo Maurice Julien Claus, die op 5 april 1929 was geboren.
Hij is de meest bekroonde auteur van het Nederlandse taalgebied en was,
naast tal van anderen zoals Simon Vestdijk (1898-1971) en Harry
Mulisch (geb. 1927) kandidaat voor de Nobelprijs Literatuur.
In het culturele programma Het uur van de wolf
van de NPS wordt op vrijdag 20 maart de eerste sterfdag van Hugo Claus
herdacht met een documentaire film die Tonko Dop heeft gemaakt over het
leven van deze duizendpoot, die niet alleen de pen vrij aardig wist te
hanteren al beschuldigde Gerard Reve hem decennia geleden van het
produceren van keukenmeidenromans , maar ook uitstekend kon omgaan met
het penseel. Nadat hij als negentienjarige zijn eerste roman had
geschreven, De eendenjacht een boek dat later de titel De metsiers heeft gekregen werd hij door de Belgische schilder Christian Dotremont (1922-1979) bij de Cobra-groep gehaald. Verder
heeft Hugo Claus tal van scenario's geschreven, was hij toneel- en
filmregisseur en heeft hij zich bekwaamd in het vervaardigen van
liedteksten. Diverse van zijn romans en toneelstukken werden verfilmd,
zoals Het verdriet van België
dat een doorslaand succes is geworden en in tal van landen als
televisieserie is uitgezonden. Ook als schrijver van gedichten stond
Hugo Claus hoog in aanzien. De
meeste van zijn boeken zijn verschenen bij De Bezige Bij. Eén van de
uitzonderingen daarop vormt zijn in 1964, bij A.J.G. Strengholt
uitgekomen, boek over de Nederlandse schilder Karel Appel. De
film van Tonko Dop wordt uitgezonden op de televisiezender Nederland 2,
tussen 22:55 uur en 23:55 uur, en we mogen hopen dat deze later op één van de digitale themakanalen nog meer dan eens zal worden herhaald. ____________ Afbeeldingen 1. Ee bekende pose van de Vlaamse schrijver Hugo Claus. 2. Voorzijde van Hugo Claus' eerste roman, die aanvankelijk een andere titel droeg, De metsiers, hier in de zevende druk uit 1961 als Literaire Pocket van De Bezige Bij. 3. Voorkant van het boek over Karel Appel dat in 1964 werd gepubliceerd.
Helvetia in de schaduw der lawines ' documentaire tweemaal op Arte-tv
Record In februari 1999 werd
Zwitserland geconfronteerd met circa duizend lawines, hetgeen neerkomt
op gemiddeld bijna dertig per dag. Sedert het begin van de
wetenschappelijke weerkunde zeg maar: gedurende de achter ons
liggende drie eeuwen was dat aantal niet voorgekomen. Tijdens die
bewuste maand hebben, als gevolg van dat enorme aantal lawines
'slechts' zeventien mensen hun leven verloren.
Het
meest opvallende element aan die ongelukken met slachtoffers was dat
het in alle gevallen toeristen betrof en dat al dezen zonder
uitzondering gewoon buiten op straat werden getroffen, of als gevolg
van onder zo'n lawine bedolven appartement zijn omgekomen.
Documentaire Arte-televisie toont op vrijdag 20 maart, tussen 19:00 uur en 19:45 uur, de documentaire Im Schatten der Lawinen.
Daarin wordt getoond wat er sedert die gedenkwaardige maand in 1999 is
gebeurd, en heel speciaal in Evolène en Biel/Selkingen, waar de
gevolgen van tien jaar geleden tot op de huidige dag worden gevoeld en
ook merkbaar zijn. Met nadruk wordt gewezen op het feit dat er nu
weinig of niets meer over is van de solidariteit, die onmiddellijk na
de ramp bestond.
Het
is een Zwitsers-Franse coproductie van 43 minuten, die onlangs is
gereedgekomen, en die door Gieri Venzin is gerealiseerd voor Arte en de
Zwitserse omroep SSR. De film, die op het beeldformaat 16:9 zal worden
uitgezonden, wordt op vrijdag 27 maart, vanaf 09:10 uur 's ochtends
door Arte-tv herhaald. ____________ Afbeeldingen 1. Voorbeeld van een lawine. 2. Restanten van een lawine, gewoon langs de weg.
Pastiche-opera van onder meer Händel donderdagmiddag op BBC Radio 3
Coproductie Niet alleen, maar wel heel duidelijk, laat BBC Radio 3 ons merken dat 2009 het Händel-jaar is. Dat wordt mede gemanifesteerd
in de uitzending van tal van opera's van Georg Friedrich Händel
(1685-1759), waaronder diverse die we zelden te horen krijgen, en die
zullen na het Händel-jaar ook wel weer vooral als muzikale
muurbloempjes dienst dien. In het muziekprogramma Afternoon on 3 wordt tijdens de aflevering Händel operas 2009 op donderdag 19 maart tussen 15:00 uur en 18:00 uur een uitvoering gerealiseerd van de opera Muzio Scevola die als pasticcio geldt.
Händel heeft hiervan het laatste bedrijf van de drie geschreven, het
eerste is van de hand van Filippo Amadei (ca. 1665-ca. 1725) die naast
componist ook eerste cellist van het opera-orkest was, het tweede stamt
uit de pen van Giovanni Bononcini (1670-1747). Het ontstaan van dit
specifieke werk heeft een geheel egen geschiedenis. Dat opera-theater
had drie eigen componisten, waarvan men aannam dat vooral Bonincini en
Händel elkaar niet verdroegen. En die door het publiek volstrekt
overdreven vete zorgde ervoor dat het publiek in twee kampen verdeeld
raakte, waarvan de éne groep meende dat meneer Händel heel ver in de
schaduw van Bonincino bleef, en de andere groep de stellige overtuiging
was toegedaan dat Bonincini zelfs niet goed genoeg was om Händel zelfs
maar tijdens het componeren bij te lichten. De
Academy kwam zoiets wel van pas, aangezien het de belangstelling voor
opera levendig hield. Daarom werd besloten dat de drie huiscomponisten
hun krachten maar eens moesten meten met hetzelfde werk. Dat werd een
ongelijke strijd doordat Händel nu eenmaal altijd op een veel hoger
plan componeerde. Het bleek alleen al uit de ouverture die
laatstgenoemde had geschreven. Het
publiek was kennelijk ingenomen met deze coproductie, aangezien er tot
aan het einde van het seizoen elf uitvoeringen werden gegeven. Er
bestaat literatuur waarin deze opera uitsluitend aan Händel wordt
toegeschreven, maar in de onlangs verschenen nieuwe, Duitse biografie
door Franz Binder staan met betrekking tot dit stuk muziektheater de
juiste feiten vermeld. Waarschijnlijk wordt het stuk in de huidige tijd
niet als een volwaardige opera beschouwd en al zeker niet in
combinatie met de naast Papa Bach (1685-1750) belangrijkste
barokcomponist uit de geschiedenis aangezien in vrijwel geen enkel
naslagwerk over het genre een beschrijving staat of zelfs maar een
vermelding in de opsomming van alle werken voor het muziektheater. Rolf
Faths Opernlexikon daarentegen vermeldt de opera wel, noemt ook twee
andere namen naast Händel, maar bij hem staat als schepper van de
eerste akte Filippo Mattei in plaats van Amadei
iets dat andere lexicografen eveneens hebben gedaan. Voorts noemt hij
de librettist, Paolo Antonio Rolli (1687-1765), alsmede plaats en datum
van de première: Londen, 26 april 1721. Binder noemt daarvoor echter de
vijftiende van diezelfde maand. Rolli heeft als uitgangspunt een
verhaal van Silvio Stampiglia genomen. Over die laatste schrijver is
relatief weinig bekend, en hij komt niet alleen niet voor op een
informatiebron als Wikipedia, maar hij komt evenmin voor in het
register van de opgemelde, hiernaast afgebeelde biografie door Franz
Binder. In Richard Streatfeilds Händel-boek, uitgegeven door de
Princeton University in 1964 zoeken we deze schrijver eveneens
tevergeefs. De grote, inmiddels klassieke, Händel-autoriteit de in
1926 geboren musicoloog Howard Chandler Robbins Landon noemt deze
daarentegen wel. ___________ Franz Binder: Georg Friedrich Händel Sein Leben und seine Zeit. 238 pag. en foto-katern op kunstdruk; paperback in de reeks dtv premium Biografie. Deutscher Taschenbuch Verlag, München, februari 2009. ISBN 978-3-423-24710-8. ____________ Afbeeldingen 1. Georg Friedrich Händel in 1733, geschilderd door Balthasar Denner (1685-1749). 2. Voorplat van de in februari verschenen Händel-biografe van Franz Binder.
Canadese liefdesgeschiedenis donderdagavond op TV5 Monde
Terugblik biedt nieuw perspectief Donderdag 19 maart presenteert TV5 Monde de Canadese speelfilm Le secret de ma mère uit 2008, geregisseerd door Ghyslaine Côté.
Het
is 1 januari als in Montréal diverse mensen in een rouwkamer
bijeenkomen om afscheid te nemen van een man in de zeventig, die de
naam Jos draagt. Familie, vrienden en kennissen houden zich
aanvankelijk rustig, zoals dat in een relatief sombere omgeving en de
daarbij behorende sfeer past. Maar dan komen de herinneringen los en
vertelt de één na de ander belevenissen waarin de overledene een rol
speelt, en die worden in flashbacks aan de kijker voorgesteld.
Genuanceerd geheel Het
totaal is nogal genuanceerd en speelt zich af tussen aan de ene kant
anekdotische voorvallen, maar daar staan weer absurde verhalen
tegenover. Ook een nuchtere verhaal vindt hierin zijn plaats evenals
situaties die, vooral binnen het gebeuren van literatuur en film als
zwarte komedie worden gekwalificeerd. Dat alles tezamen zorgt ervoor
dat de weduwe en de dochter van de overleden Jos een heel andere kijk
op hun vader krijgen. Dat dit alles toch als liefdesgeschiedenis kan
worden gezien, is mede te danken aan de overtuigende presentatie door
de acteurs en de sterke dialogen.
We zien Ginette Rebo, Joëlle Morin, Céline Bonnier en David Boutin. De film wordt donderdag tussen 21:00 uur en 22:35 uur uitgezonden.
De laatste dag van president Abraham Lincoln in documentaire op Arte-televisie
Duitse productie Tijdens de avond van woensdag 18 maart presenteert de Frans-Duitse cultuurzender Arte-televisie een tweedelige documentaire getiteld Lincolns letzter Tag.
Het betreft hier een film over de levens van president Abraham Lincoln
(1809-1865) en diens jonge moordenaar John Wilkes Booth (1838-1865). Het eerste deel Das Attentat zal worden uitgezonden tussen 21:00 uur en 21:50 uur, de tweede helft Reise in die Unsterblichtkeit volgt direct daarna, vanaf 21:50 tot 22:45 uur.
Een herhaling van deel één is te zien op dinsdag 31 maart, 's ochtends
om 09:55uur. Ook dan wordt deel twee direct in aansluiting daarop
uitgezonden vanaf 10:45 uur. Het
verhaal over die beide levens wordt in deze Duitse documentaire uit
2008 van Wilfried Hauke gedraaid voor de Norddeutsche Rundfunk in
parallelle handelingen verteld. Gedurende de eerste drie decennia van
Lincolns leven zijn er echter totaal geen overeenkomsten tussen hem en
zijn latere moordenaar, aangezien de latere zestiende president van de
Verenigde Staten in 1809 werd geboren, John Wilkes Booth daarentegen
pas in 1838.
De moord Op
(goede) vrijdag 14 april was Abraham Lincoln aanwezig bij een
voorstelling in het Ford's Theater, een schouwburg in Washington. Booth
schoot de president in het achterhoofd, die daarop
de volgende dag overleed. De dader wist te ontkomen en slaagde erin
zich twaalf dagen schuil te houden, onder meer in een tabaksschuur in
Virginia, waar hij alsnog werd opgespoord. Hij weigerde zich over te
geven, en omdat men vreesde dat hij vanuit die schuur het vuur op de
hem belegerende beambten zou openen, is Booth door het kordate optreden
van een sergeant van de cavalerie door een kier in de schuur
neergeschoten. Booth was op fatale wijze getroffen en is enkele uren
later overleden. heeft hij een openbare terechtstelling kunnen ontlopen.
Censuur Deze
John Wilkes Booth is de geschiedenis ingegaan als een zware psychopaat,
maar de feiten omtrent zijn leven zijn lange tijd achtergehouden, en
dat kon doordat al zijn papieren door de federale overheid inbeslag
genomen werden en vervolgens onderhevig waren aan censuur. In 1972
heeft de Amerikaanse schrijfster Jan Jordan over het leven van JW Booth
een roman gepubliceerd, die is gebaseerd op overgeleverde feiten. De roman, Dim the Faring lamps,
schetst het weliswaar turbulente, maar toch ook verrassende leven van
Booth, maar weet het eveneens te plaatsen in het juiste kader van zijn
enorme teleurstelling omtrent de verovering tijdens de grote
Burgeroorlog van het Zuiden, dat hij door zijn inspanningen hoopte
nieuw leven te kunnen inblazen. Zijn laatste, niet bepaald heroïsche,
doch ongetwijfeld als zodanig bedoelde daad, maakt daarvan onderdeel
uit. ____________ Afbeeldingen 1. Portret van Abraham Lincoln. 2. John Wilkes Booth, de moordenaar van de president. 3. Uitbeelding van de moord in de schouwburg te Washington. 4. Afbeelding op de omslag van Jan Jordans roman over het leven van John Wilkes Booth.
De das op het Duitse eiland Rügen is nader bekeken en gefilmd voor NDR-televisie
Fabeldier Das Op
woensdag 18 maart wordt in het avondprogramma van de Duitse
televisiezender Norddeutscher Rundfunk (NDR) een nieuwe aflevering
gepresenteerd van de reeks Expeditionen ins Tierreich. Deze keer wordt het 'fabeldier' de das behandeld, en wel in een heel bijzondere omgeving: het eiland Rügen. In
sprookjes en fabels komen we de das al eeuwen lang tegen, en in de
tiendelige reeks Nederlandse kinderboeken van A.D. Hildebrand over
Bolke de Beer speelt Doris Das eveneens een rol van betekenis. Doch
bijna niemand schijnt over ware kennis omtrent dit type marter te
beschikken. Dierenfilmer Günter Goldmann is met de camera dit schuwe
dier gevolgd, dat in de programmatoelichting van de NDR Meister Grimbart
wordt genoemd. Daardoor krijgen we een veel beter beeld van wat het
dier zoal onderneemt aan avondlijke tochten en wat hij aan trucs in
huis heeft om aan eten te komen. Eens per jaar krijgt een das jongen,
soms tot wel zes stuks. Günter Goldmann is erin geslaagd te filmen hoe
liefdevol de Moeder Das met haar kroost omgaat.
Onderzoek van biologe Biologe
Gertrud Walliser onderzoekt eveneens het leven van de das, maar dan
meer voor het verkrijgen van wetenschappelijk inzicht. Ook zij heeft de
nodige nachtelijke tochten ondernomen om het gewenste 'plaatje'
compleet te maken. Een van de dingen die zij wilde weten was, welke
veranderingen in het leven van de das op Rügen heeft plaatsgegrepen
nadat de beide Duitslanden zijn herenigd. Wat ze heeft ontdekt, is
onder meer dat de das uitstekend kan leven met het 'boerenbedrijf' en
dat het dier geen last schijnt te hebben van de nabije aanwezigheid van
mensen, maar dat de aanleg van steeds meer wegen wel een probleem voor
het dier vormt. Deze natuurdocumentaire wordt via de NDR uitgezonden op woensdag 18 maart, tussen 20:15 uur en 21:00 uur. ____________ Afbeeldingen 1. De goedmoedige, schuwe das op Rügen. (Foto: NDR Fernsehen.) 2. De krijtrotsen van het eiland Rügen. (Foto: NDR Fernsehen.)
Duits tv-raad-spel Ich trage einen groÃen Namen zondags SWR; woensdags NDR-televisie
Wie is de beroemde voorouder? In
principe elke zondag in de vooravond tussen 18:15 uur en 18:45 uur
wordt op de Duitse televisiezender SWR (Südwest Rundfunk) het raad-spel
Ich trage einen großen Namen gepresenteerd door WielandBackes,
die op dezelfde zender waar hij in 1973 tevens zijn carrière is
begonnen elke vrijdag 's avonds tussen 22:00 uur en 23:30 uur het
praatprogramma Nachtcafé[1]
leidt, dat ooit door hemzelf van de grond werd getild. Zijn manier van
presenteren is uniek en wel zodanig dat hij daarmee alle andere
gastheren en gastvrouwen van alle overige Duitse praatprogramma's die
onnodigerwijs vrijwel alle als talk show
worden gekwalificeerd en waarin door sommige presentatoren al op even
overbodige wijze nogal wat wordt afgebruld ver achter zich laat. Deze
man is mede daardoor de geschikte gastheer voor Ich trage einen großen Namen. Woensdag
's avonds laat, tussen 23:30 uur en middernacht, wordt de uitzending
van zondag herhaald, maar dan in het 'derde programma' van de
Norddeutsche Rundfunk (NDR).
Formule De
formule is vrij simpel: drie, meestentijds door het medium televisie,
bekende Duitsers moeten raden wie hun als gast wordt voorgezet Het
enige dat ze van tevoren te horen krijgen is een stuk muziek uit de
betreffende periode. Tijdens die muziek wordt voor de kijkers thuis
die niet het geduld hebben mee te raden de naam van de beroemde
voorouder op het scherm getoond.Wieland
Backes ontvangt de gast en laat de teamleden raden. Als die door de
antwoorden die in principe uit Ja of Nee bestaan dreigen af te
dwalen, grijpt een loods in met een tip. Aan het eind van de sessie
beroemde persoon geraden of niet vertelt de loods in het kort nog via
een minibio één en ander over de gezochte. Heel
wat beroemde protagonisten zijn zo via hun directe of indirecte
nazaten in dat programma hetgeen al enige decennia bestaat de
revue gepasseerd: componisten, filosofen, schrijvers en dichters,
uitvinders en zo meer. Sigmund Freud was lang geleden vertegenwoordigd
door zijn kleinzoon Thomas, de zoon van Anna Freud die de kijkers
en luisteraars liet delen in enkele bijzonderheden omtrent zijn
grootvader en over datgene wat hij zelf zoal in het leven deed. Wieland
Backes voert nog altijd een gesprek met de gast. Hoewel de tijd
daarvoor beperkt is, slaagt hij er steevast in bijzonderheden naar
boven te halen door zijn gerichte manier van vragen en bijpassende
interactie, waarmee altijd duidelijk de gast centraal blijft. Menig
presentator zou bij Wieland Backes in de leer moeten, en niet alleen
Duitstaligen die zich via de beeldbuis als schreeuwerige, al te
egocentrische, typen profileren. __________ [1] Het praatprogramma Nachtcafé van Wieland Backes, die wel als gevoelige polarisator met diepgang wordt omschreven wordt direct zaterdags, vroeg in de middag vanaf 12:20 uur ook weer door de SWR herhaald.
De bankmanager-bonus als terechte steen des aanstoots
Afkeuring door president Obama Ondanks
de hier en daar diep ingrijpende gevolgen der wereldwijde
financieel-economische crisis betalen tal van banken aan diverse
managers recordbedragen als bonus voor hun werkzaamheden. Het is
begrijpelijk dat dit door de gewone man, die van een minumum of een
beetje daarboven, en tevens door mensen met een inkomen boven modaal,
van de hand wordt gewezen. Immers, dat gaat nu allemaal van ons
belastinggeld.
Overheden in tal van Europese landen en in de VS hebben astronomische
bedragen gestoken in het overeind houden van veel banken, en dan gaat
het niet aan om voor de top van deze instituten te doen of er niets aan
de hand is en kwistig te strooien met flink wat slordige tientallen
miljoenen. President Barack Obama liet in een vooraf verspreide tekst ook weten dat hij voor zulke gedragingen geen begrip kon opbrengen.In The Huffington Post van vandaaglezen we
"How do they justify this outrage to the taxpayers who are keeping the
company afloat?" Obama will ask, according to the prepared text.
Naar aanleiding van de tirade die we op onze site op 10 maart hebben geplaatst
tegen de volstrekt onbekwame inhoud van het Persbericht met betrekking
tot herdenkingsconcerten voor de in 1999 overleden, internationaal
vermaarde, violist Yehudi Menuhin (1916-1999) waarin een onjuistheid
over diens optreden, snel na de Tweede Wereldoorlog, in Berlijn, en een
kwalijke, want onterecht beschuldigende mededeling over Wilhelm
Furtwängler stonden heeft de schrijver van het Persbericht laten
weten dat hij de tekst zal (laten) aanpassen in de door ons bedoelde
zin. Hij had de gegevens zo opgekregen van de impresario in kwestie. Dat
is een respectabele reactie, en heel anders dan de hysterische post die
we van de mede-verspreider(s) van deze onjuiste informatie mochten
ontvangen nadat ik deze(n) op die kwalijke omissies had gewezen.
Eertijds symbool van harmonie Ooit
was de brug van de stad Mitrovica, over de rivier de Ibar, een symbool
van harmonie met betrekking tot de multi-etniciteit in het betreffende
gebied, maar in het kader van de nasleep van de oorlog in Kosovo, is
deze thans een veelbezochte plek, voornamelijk voor
protestdemonstraties en geweldsuitbarstingen, waarmee het is veranderd
in het tegendeel van de 'functie' die deze vroeger had. Helaas is er nu
sprake van een scheidslijn tussen de Albanese bevolking in het Zuiden
en de Serven ten noorden van de brug. En dat is een oneigenlijke
functie voor een brug die nu eenmaal van oudsher de functie van
liefst stabiel verbindingsmiddel dient te vervullen.
Verdeeldheid is troef Het
belangrijkste fenomeen dat thans in verband wordt gebracht met deze
brug in Mitrovica, is echter verdeeldheid pure verdeeldheid tussen
christenen, moslims en Roma. Kennelijk zijn er nog steeds streken in
het oude Europa waar menigeen helemaal niets heeft geleerd van de
monstruositeiten in de Tweede Wereldoorlog, en aldaar zelfs heel weinig
of niets van de ellende die daar decennialang op het dagelijkse
programma stond. De problematiek in dat deel van Europa is overigens al
meer dan een eeuw oud. Als je sommige teksten leest uit het einde van
de negentiende eeuw en even afziet van een datering en in het kielzog
daarvan de technologische ontwikkelingen even terzijde schuift , dan
denk je dat je de een beschrijving leest van de jaren tachtig en
negentig van de twintigste eeuw. Op
maandag 16 maart vanaf 23:15 uur tot in de nacht van dinsdag om 00:45
uur vertoont de Duitse televisiezender WDR een documentaire over deze
situatie bij de brug in Mitrovica.
Gustave Flauberts verhaal Un coeur simple verfilmd
Verhaal uit 1877 Op maandag 15 maart, 's middags vanaf 14:00 uur, vertoont TV5 Monde de speelfilm Un coeur simple: een Franse
productie uit 2008, geregisseerd door Marion Laine. Dit drama in
filmbeelden vindt zijn oorsprong in het gelijknamige verhaal van één
van Frankrijks grootste zonen op het gebied van de literatuur: Gustave
Flaubert (1821-1880). Het is van de drie verhalen, die in 1877 tezamen
zijn verschenen in de bundel Trois contes.
Hoewel het verhaal in een behoorlijke letter nog geen zeventig pagina's
beslaat, wordt het nog bijna altijd, geheel ten onrechte, als roman
aangekondigd. Doch een ooit gepostuleerde mededeling, die is gebaseerd
op affectieve preoccupatie, is nu eenmaal een lang leven beschoren. Dat
blijkt opnieuw, nu in gegevens over deze verfilming ook weer wordt
gerept van het begrip roman. In de film zien we Sandrine Bonnaire,
Marina Foïs, Pascal Elbé en Noémie Lvovsky. Deze
uitzending is reeds een herhaling, maar het is niet uitgesloten dat TV5
deze film binnen redelijke termijn nogmaals zal presenteren. ____________ Afbeelding: Voorzijde van een pocket-versie, verschenen in 1956, als onderdeel van de reeks Bibliothèque précieuse van Librairie Gründ. Het gaat hier echter eveneens om de Trois contes.
Cultuurspectrum
