Klein oeuvre
Tal van liefhebbers van het kleine poëtische oeuvre van Vasalis: Margarethe Droogleever-Fortuyn Leenmans (1909-1998), van beroep (kinder)psychiater, zijn ervan overtuigd dat ze veel meer gedichten in portefeuille had ─ verborgen in een bureaulade of elders ─  dan we in de drie gepubliceerde bundels [1], aangevuld met enkele losse bijdragen aan Tirade, het literaire tijdschrift van uitgeverij Van Oorschot. Het zou ─ vooral volgens diezelfde liefhebbers, ongetwijfeld mede gedreven door wensdenken ─ door haar terughoudendheid, die mede werd ingegeven door de aard van haar medische beroep ─ ondanks de vrijheid van een grote liefde ─, gelijk opgaand met haar afkeer van publiciteit, te danken zijn dat de 'resterende poëzie' binnenshuis is gebleven en niet "over de rand van mijn bestaan" werd geplaatst.

Alledaagse dingen
De strofen
Vreemd, dat het leven zo terug gaat komen  
achterstevoren . . . . .
passen bij de omstandigheid dat (de) poëtische teksten van de dichteres Vasalis worden geciteerd in overlijdensberichten, die doorgaans te maken hebben met alledaagse dingen, of dat nu vogelpootjes in de sneeuw zijn of de koeien, die zo vaak geschilderd zijn, of wanhoop en welsprekendheid.
Dat alledaagse dingen het leven ─ en derhalve de poëzie ─ van Vasalis beheersten, kwam ook naar voren in haar dankwoord tijdens de uitreiking van de P.C. Hooftprijs in 1982. ". . . poëzie die zich bezighoudt met de kleine dingen van het leven . . .", aangevuld met de ironische kwalificatie "typisch vrouwelijke poëzie."

Profiel van de Ikon
In de aflevering van de reeks Profiel van de Ikon, welke op woensdag 19 oktober ─ tussen 22:55 uur en 23:35 uur ─ via Nederland 2 zal worden uitgezonden onder de titel Vasalis over deze "grootste dichter met het kleinste oeuvre", komt aan de orde dat ze net iets meer heeft gerealiseerd dan binnen het kader van haar medische professie en haar dichterschap bekend is geraakt. Zo schreef ze toespraken voor haar studie-jaargenote Juliana van Oranje (eveneens geboren in 1909), en was ze bevriend met veel dichters van voor, tijdens en direct na de Tweede Wereldoorlog, en later met Gerad Reve, die ze enorm heeft gesteund, onder meer als getuige deskundige in een pleidooi tijdens diens geruchtmakende Ezel-Proces.

Tot slot, passend in de dagen dat de Profiel-aflevering over Vasalis wordt uitgezonden:De kruinen ijl, de stammen bloot
en dit door stilte en mist omgeven [2]
__________
[1] De titels van de bundels poëzie van Vasalis luiden:
Parken en woestijnen (1940)
[aanvankelijk verschenen bij uitgeverij A.A.M. Stols te 's-Gravenhage; later bij G.A. van Oorschot te Amsterdam]
De vogel Phoenix (1947)
Vergezichten en gezichten (1954)
[2] De laatste regels van het gedicht Oktober uit de bundel De vogel Phoenix.

De slagwerkgroep Les Percussions de Strasbourg bestaat sedert 1961 en kan derhalve terugblikken op een halve eeuw muziek maken. Al moet worden toegevoegd dat de jongste telg die tot dit ensemble is toegetreden, pas in 1970 werd geboren.

Arte-tv presenteert op maandag 17 oktober, tussen 22:55 uur en 23:50 uur, een documentaire over deze musici, met de grappig-realistische titel Handwerker des Klangs ─ Les Percussions de Strasbourg.
Hierbij gaat het om een Franse documentaire uit 2011 van Eric Darmon, uit te zenden in HD-kwaliteit, op het beeldformaat 16:9, met stereofonisch geluid. Het is een bijdrage van Arte France aan deze Duits-Franse cultuurzender, die de film op zondag 23 oktober nogmaals zal uitzenden voor degenen, die bij het krieken van de dag, als de haan kraait (hoewel), vanaf 06:00 uur.

In de grandioze reeks natuurdocumentaires, die door de Duitse televisiezender ARD/Das Erste in het uitzendschema zijn opgenomen onder de titel Erlebnis Erde ─ Wildes Deutschland, staat op maandag 17 oktober, tussen 20:15 uur en 21:00 uur (zogeheten prime time), de aflevering Die Berchtesgadener Alpen op de rol.

Arte-tv presenteert op de avond van vrijdag 14 oktober een natuurdocumentaire over de bedreiging van de regenwouden wereldwijd, maar in dit geval met de focus op dat natuurgebied in Australië. De meeste tropische regenwouden, in Zuid-Amerika, Azië en Afrika. Aangezien al deze gebieden niet door de laatste ijstijd zijn aangetast, is de biologische veelzijdigheid nergens ter wereld groter dan in juist die gebieden.

De Australische documentaire op het beeldformaat 16:9, uit 2008 van David Warth en Michael Balson, is een bijdrage van Arte France aan het programma van deze Frans-Duitse cultuurzender; uitzending is tussen 19:30 uur en 20:15 uur.

Arte zal de film herhalen op vrijdag 21 oktober, 's middags vanaf 14:00 uur.
__________

Zie tevens de bijdrage over palmolie, mede in verband met de kap van regenwouden, op onze zustersite Tempel der Documentaires.

Op 15 oktober begint de ZaterdagMatinee van de NTR via Radio 4 ─ ook deze keer met de toevoeging live ─ ruimschoots eerder dan gebruikelijk: om 12:00 uur. Uitgevoerd ─ maar wel concertante ─ wordt het muziekdrama La Gioconda uit 1876 van Amilcare Ponchielli (1834-1886). Het libretto stamt van Arrigo Boito (1842-1918), die dit onder het anagram-pseudoniem Tobio Gorrio heeft gerealiseerd, op basis van het toneelstuk Angelo, tyran de Padoue van Victor Hugo (1802-1885).

Het Radio Filharmonisch Orkest en het Groot Omroepkoor, aangevuld met het Nationaal Jongenskoor, staan onder leiding van Bruno Bartoletti. Solistische medewerking wordt verleend door Eva-Maria Westbroek (sopraan), Riccardo Massi (tenor), Luciana D'Intino (mezzosopraan), Paolo Gavanelli (bariton), Diogenes Randes (bas), en anderen.

In La grande librairie ─ een literair magazine, gepresenteerd door François Busnel, dat gewoonlijk donderdagsavonds laat begint, voorzover dat de uitzendingen door TV5 Monde betreft ─ kunnen we deze week kijken naar een aflevering, die mijns inziens wel eens een herhaling zou kunnen zijn, aangezien we de auteurs Jean d'Ormesson en Héloise d'Ormesson tegenkomen. In principe zou het, vanzelfsprekend, om een nieuwe aflevering met dezelfde personen kunnen gaan. La grande librairie begint deze week om 23:50 uur en loopt door in de nacht op vrijdag 14 oktober.

Jean d'Ormesson, geboren 1925, heeft een in alle opzichten respectabel oeuvre op zijn naam staan. De man is er bovendien in geslaagd met sommige titels zoveel aandacht te genereren ─ ook van mensen die in principe 'van een andere richting' zijn ─ dat dit de verkoop van zijn boeken, via aandacht op plekken waar je deze wellicht niet direct verwacht, flink heeft gestimuleerd.

Wat dacht u van de titel Dieu, sa vie, son oeuvre. Hoewel degene/hetgeen die/dat gewoonlijk met God wordt aangeduid, mij niet in de geringste mate interesseert omdat daarbij om tijdverkwisting gaat, wordt dat met zo'n boek toch anders, al kan ─ theoretisch en praktisch ─ ook dan nog blijken dat je maar beter kastanjes had kunnen gaan zoeken.

Dit lid van de Académie française weet wat hij doet. Een roman van hem heet Tous les hommes sont en fous, verschenen in 1986, en zoiets moet de nieuwsgierigheid toch prikkelen.

Dat geldt, mutatis mutandis, ook voor de titel van het vier jaar eerder verschenen boek Mon dernier rêve sera pour vous (Mijn laatste droom zal voor u zijn), een sentimentele biografie over de Franse schrijver René de Chateaubriand (1768-1848).

Geschiedenis elektriciteit
De Britse televisiezender BBC4 presenteert op donderdag 13 oktober twee documentaires, die beide onderdeel vormen van een, onderling verschillende reeks. Om 22:00 uur onze tijd start genoemde zender de aflevering The age of invention van de reeks Shock and awe: The story of electricity. De presentatie wordt verzorgd door de Britse fysicus Jim Al-Khalili.

Brits elektriciteitsnet
Een uur later begint nog een documentaire die binnen deze discipline valt: deze duurt tot middernacht: Switching on luidt de titel; deze is onderdeel van een reeks over de geschiedenis van het Britse elektriciteitsnet. De documentaire maakt onderdeel uit van de serie The secret life of the national grid.
__________

Beide documentaires krijgen een vervolg op donderdag 20 oktober, op dezelfde zender en elk op hetzelfde tijdstip. Eerstgenoemde docu wordt gevolgd door Revelations, tussen 22:00 uur en 23:00 uur onze tijd, en in aansluiting daarop volgt het derde deel van de geschiedenis van het nationale Britse elektriciteitsnet, Pulling the plug, tussen 23:00 uur en middernacht.

Naar Aleksandr Ostrovski

Op vrijdag 18 november, goed vijf weken na heden, wordt in het Theater aan de Vrijthof in Maastricht de eerste voorstelling gegeven van tien ─ verspreid over de beide laatste maanden van het jaar ─ door Opera Zuid van het muziekdrama Katja Kabanova uit de jaren 1920-1921 van de geniale Tsjechische muziekmeester Leos Janácek (1854-1928), die zelf het libretto schreef op basis van het toneelstuk Het onweer (Russisch: Groza; Engels: The storm) uit 1859, één van de bijna vijftig oorspronkelijke toneelstukken van de Russische tegenhanger van één van Frankrijks grootste dramaturgen: Molière: Aleksandr Ostrovski (1823-1886).

Deze letterkundige kan worden beschouwd als de toneelschrijver bij uitstek uit de geschiedenis der Russische letteren, zoals Aleksandr Poesjkin (1799-1837) mag worden beschouwd als de grootste dichter uit diezelfde letteren.'

Heroisch, Hartstochtelijk en Hormonaal

Het thema dat Opera Zuid in het seizoen 2011-2012 hanteert, luidt Heroïsche, Hartstochtelijke en Hormonale Vrouwen. Om het tragische lot van een vrouw in het tsaristische Rusland over het voetlihct te brengen, met een hopelijk nog grotere dramatiek dan in een toneelstuk sec aan de toeschouwers kan worden overgebracht, is Katja Kabanova onder de meesterhand van Janácek tot de meest oprecht denkbare gevoelserupties op het hoogst denkbare niveau opgestuwd, en ─ vooropgesteld dat de regie zich niet te buiten gaat aan tegenwoordig bijna verplichte, en ook nog eens als modern gekwalificeerde, doch niet zelden  door fantasieloosheid uitmuntende ─ presentatie; zeg maar gerust: zich daartoe niet laat verleiden, dan kan Katja Kabanova een doorslaand succes worden. Mede daardoor is de naam Harry Kupfer in combinatie met deze productie een vakman, die we vanaf deze plek vol overtuiging toeroepen: noblesse oblige.

Bijna totaal vergeten
In het programma Bühne:Radio van de Duitse regionale zender WDR3 wordt, tussen 20:05 uur en 23:00 uur, de komische opera Das Unmöglichste von Allem uit 1897 uitgezonden. Het is een werk van de inmiddels bijna volkomen in vergetelheid geraakte Duitse componist Anton Urspruch (1850-1907), die ooit als een vooraanstaande vertegenwoordiger van de Duitse laatromantiek werd beschouwd, en dat, objectief gezien, nog altijd is.'

Spaanse oorsprong
Het libretto van dit laatste van zijn beide muziekdrama's ─ drie bedrijven met een Proloog ─ stamt van de componist zelf en is gebaseerd op een stuk van de Spaanse toneelschrijver en dichter Lope de Vega, die in Madrid werd geboren, getogen en er tevens de laatste adem uitblies (1562-1635).

De eerste uitvoering werd gerealiseerd op 5 november 1897 te Karlsruhe, nog in hetzelfde jaar volgde een opvoering te Darmstadt, waarna het drama aan talrijke Duitse theaters werd voorgesteld. In 1899 was Praag aan de beurt.

Radio-uitvoering

Het Orchester des Sorbischen Nationalensembles Bautzen wordt geleid door Israel Yinon. Onder de vocale solisten komen we, onder anderen, de volgenden tegen:
Rebecca Broberg en Roberet Wilhelm Fendl; Ana Maria Pinto en Caterina Maier; Matthias Grätzel en Ralf Sauerbrey, alsmede Johannes Föttinger.

Op onze zustersite Muziek en mensen zullen we dezer dagen een portret van de man voorstellen.

Zinderende hartstocht

De wereldvermaarde cellist en dirigent, Mstislav Rostropovitsj, die in de ochtend van vrijdag 27 april 2007 is overleden, heeft een bewogen en kleurrijk leven gehad, vol tegenstellingen in menig opzicht. Met verve verzette hij zich tegen dictatoriale overheden, zoals die in de voormalige Sovjetunie, waar hij in het begin van de jaren zeventig vier jaar achtereen onderdak had verleend aan de door het partijapparaat gewraakte schrijver Aleksandr Solzjenitsyn. Daarom werd hem het staatsburgerschap ontnomen en vertrok hij in 1974 met zijn echtgenote — de sopraan Galína Visjnjèvskaja (geb. 1926), die geruime tijd vast was verbonden aan het Moskouse Bolsjój Theater — en de overige gezinsleden naar het westen, waar hij drie jaar daarna werd aangesteld als dirigent van het National Symphony Orchestra te Washington, een positie die hij zou bekleden tot 1994, waarna hij weer meer solistisch met zijn cello en ook als gastdirigent kon optreden, zoals tijdens festiviteiten in het Amsterdamse Concertgebouw, ten faveure van Beatrix der Nederlanden, met wie hij persoonlijk bevriend was.

Irritatie
Aan het eind van de jaren zestig trad Rostropovitsj op met het Limburgs Symfonie Orkest, doch snel daarna meldde een groot, schreeuwerig ochtendblad dat de vermaarde cellist had gemeld het orkest van Maastricht weliswaar een verdienstelijk ensemble te vinden, maar dat hij liever was opgetreden met één van de grote orkesten in het westen des lands. Verder was hij boos op tal van muziekrecensenten, die zijn inziens ten onrechte erg negatief schreven over de werken van zijn vriend Benjamin Britten (1913-1976), en dat hij niet meer in ons land wilde optreden als ze dat bleven doen. Kortom, een emotionele man, hetgeen mij werd bevestigd door cellisten die een masterclass bij hem hadden gevolgd. Bijzondere gebeurtenissen, die veel emoties bij tal van verschillende groeperingen losmaakten, konden op zijn aandacht en dikwijls tevens op zijn onverdeelde steun rekenen, zoals zijn optreden bij de Val van de Berlijnse Muur in 1989 heeft aangetoond. Nog spectaculairder was zijn openluchtoptreden, bijna twee jaar later toen hij in Moskou de Cellosuites van Bach heeft gespeeld ter ondersteuning van een dringend gewenst democratiseringsproces, midden in een ‘staat van beleg’.

Grote namen

Al vanaf zijn jonge jaren werkte Rostropovitsj samen met de toen belangrijkste componisten in de Sovjetunie: Sergéj Prokófjev (1891-1953) en Dmítri Sjostakóvitsj (1906-1975). Deze laatste schreef zijn Tweede Celloconcert in 1967 voor Rostropovitsj, Benjamin Britten deed hetzelfde met zijn Cello Sonata, opus 65 (1961), de Cello Symfonie, opus 68 (1962-63) en zijn Cellosuites, opus 72 (1964), opus 80 (1967) en opus 87 (1971), en verder nog schreef hij nieuwe cadenzen voor Joseph Haydns Celloconcert in C (1964), eveneens voor zijn vriend.
Twee maanden voor zijn verscheiden werd Mstislav Rostropovitsj — die ook op zijn tachtigste nog gold als de onaangetaste grootmeester van de cello — opgenomen in een zekenhuis; volgens de Russische kranten om voor een carcinoom te worden behandeld. Vanaf 11 april verbleef hij daar opnieuw. Maar in maart gaf hij wel acte de présence op een galabijeenkomst in het Moskouse Kremlin, ter gelegenheid van zijn tachtigste verjaardag, en waar hij werd onderscheiden met de Orde van Verdienste aan het Vaderland, voor zijn muzikale prestaties en vanwege zijn activisme.
Het is een bevreemdende contradictie aan het eind van het leven van een der grootste kunstenaars uit de twintigste eeuw, dat hij die onderscheiding heeft aanvaard uit handen van president Vladimir Poetin, een man die zich heeft geprofileerd als alles andere dan een democraat, en die zich geenszins om de meest basale mensenrechten wenst te bekommeren. Om daartegen te strijden, is in het huidige Rusland opnieuw dringend behoefte aan iemand van het niveau en het karakter, en met hetzelfde internationale aureool, van Mstislav Rostropovitsj.

Uniek talent
Vrienden, familieleden en voormalige studenten van de meester vertellen in een documentaire over het unieke talent van deze opvallende figuur uit de Russische cultuur, die zijn invloed meer en meer heeft doen gelden in de westerse wereld.
BBC Four-tv presenteert op vrijdag 7 oktober de documentaire Rostropovich: The genius of the cello. Deze zal worden uitgezonden tussen 20:30 uur en 22:00 uur.

Onlangs dirigeerde Pierre Boulez in het Amsterdamse Concertgebouw, tijdens de ZaterdagMatinee van 24 september zijn compositie Pli selon pli uit 1962, waarvan hij de première in dat jaar eveneens zelf had geleid in diezelfde muziektempel. Uit het gebruikte tekstmateriaal van de Franse dichter Stéphane Mallarmé (1842-1898) blijkt de voorkeur die Boulez voor symbolistisch-modernistische letteren heeft en dat is terug te vinden, soms na zoeken en overdenkingen, composities.

Voor zijn orkestwerk Le marteau sans maître, geschreven in de jaren 1953-1957, heeft de meester eveneens teruggegrepen op Franse poëzie, deze keer eigentijds, van René Char (1907-1988).

Dit opus voor vrouwenstem en orkest besluit het programma Hear and now van BBC Radio 3, dat op zaterdag 8 oktober, vanaf 23:30 uur, tot 01:00 uur in de nacht op zondag 9 oktober ─ onze tijd ─ wordt uitgezonden.

Dat programma wordt geopend met de compositie Spaces of blank ─ een liedcyclus voor mezzosopraan, orkest en tape uit 2007 van de jongere Nederlander, wiens naam we steeds vaker tegenkomen, Michel van de Aa (geboren 1970), die werd onderscheiden met enkele prestigieuze muziekprijzen, en die tot de meest gevraagde muziekmeesters uit ons lage land blijkt te behoren.

Vandaag is het tweehonderd en achtennegentig jaar geleden dat de Franse filosoof Denis Diderot te Langres werd geboren, in het gezin van een meester-messenmaker. De man heeft, vooral in kringen der geesteswetenschappen en de daaraan direct en indirect verbonden letteren, vermaardheid weten te behouden tot in onze tijd door zijn levenswerk, samen met de wiskundige Jean Le Rond d'Alembert (1717-1783), de eerste westerse, algemene Encyclopédie, verschenen in de jaren 1752-1772.

Daarnaast publiceerde Diderot proza: verhalen, satires en otmoetingen (entretiens), alsmede romans. Bekend en verfilmd daarvan is La religieuse (De non). Eveneens in het Nederlands vertaald Jacques le fataliste et son maître (Jacques le fataliste et son maître). In de titels van enkele van zijn in boekvorm gepubliceerde werken vinden we de naam van zijn co-auteur d'Alembert terug.
Denis Diderot overleed te Parijs op 31 juli 1784.
_________
De afbeelding is te vinden als olieverfschilderij uit 1767, op het formaat 81 x 65 cm, van Louis-Michel van Loo (1707-1771). Het doek bevindt zich in de collectie van het Musée du Louvre.

Hoewel de Parijse periode van de Nederlandse schilder Piet Mondriaan ─ geboren op 7 maart 1872 te Amersfoort ─ niet de verwachte verandering, dat wil zeggen: verbetering in de zin van een grotere bekendheid tot gevolg heeft gehad ─ daarvoor was hij in 1921 uit ons land vertrokken ─, is die tijd, tot 1938, van doorslaggevende betekenis geweest, niet alleen door hetgeen hij toen aan kunstwerken heeft gecreëerd, maar evenzeer vanwege de directe omgeving waarin hij zijn werk heeft verricht. Dat was een atelier met een volstrekt eenmalig, strak vormgegeven interieur, dat ─ net als het gros van zijn werken ─ in primaire kleuren was geschilderd: wit, geel, rood en blauw.

Piet Mondriaan, de pionier van de abstracte en non-figuratieve kunst,  overleed op 1 februari 1944 te New York.
In aflevering van de Avro-reeks Close up, welke wordt uitgezonden via Nederland 2-tv, op dinsdag 4 oktober, tussen 22:55 uur en 23:55 uur, is de film In het atelier van Mondriaan te zien.
__________
De foto van Piet Mondriaan werd in het decembernummer van 1922 van het tijdschrift De Stijl gepubliceerd. 

In 2009 heeft regisseur Dror Zahavi een biografische speelfilm gemaakt naar het boek Mein Leben uit uit 1999, van Marcel Reich-Ranicki (geboren 1920), die als enige echt literatuurpaus binnen de Duitse cultuur geldt. De film is gerealiseerd op basis van de levensherinneringen die voornoemde criticus te boek gesteld heeft.
Ook over het  over het boek in kwestie, de schrijver ervan en diverse parafernalia in verband met diens functie binnen het Duitse culturele leven is op deze site en/of elders meer te vinden.

De biopic, met camerawerk van Gero Steffen wordt op maandag 3 oktober, tussen 16:15 uur en 17:50 uur door de Frans-Duitse cultuurzender Arte-tv uitgezonden; een herhaling mogen we tegemoet zien via dezelfde zendgeachtigde, in de nacht van maandag 17 op dinsdag 18 oktober, vanaf 01:20 uur.

Een groeiproces zonder weerga
Heden is het exact zes decennia geleden dat in Nederland voor het eerst een, niet meer experimentele, televisie-uitzending werd gerealiseerd, vanuit Studio Irene in Bussum.
In de massale, te verwachten aandacht, die de meest uiteenlopende zenders aan het fenomeen besteden, trekken beelden uit die periode voorbij aan al degenen die de moeite nemen om ernaar te kijken.
Veelvuldig zullen daarbij bekende tv-persoonlijkheden uit die periode aan ons voorbijtrekken: variërend van de zwerver Swiebertje ─ zelfs die korte terugblik is ondraaglijk, maar wat hebben we er ongeveer een halve eeuw geleden, samen met de cameralieden om gelachen ─ en de al even onaangename Mies Bouwman, maar die was het ook toen al, en in elke rol, want echt of oprecht is ze op mij nooit overgekomen. Nou vooruit, in Vara's Zo is het toevallig ook nog eens een keer kon ze ermee door.
Gelukkig zijn er in die periode ook andere figuren op de beeldbuis verschenen, die wel aanvaardbaar of zelfs de moeite waard waren: Sonja Barend, Koot en Bie en niet te vergeten Adriaan van Dis met talrijke gasten.

Grootse televisie

Het past mij, die veel per definitie al niet wil zien, en comemrciële televisie principieel mijdt, niet om te menen de fraaiste stukken op een rij te zetten. Wel kan ik een paar uitzendingen noemen, die tot grootse televisie horen: vrijwel alle, uit de eerste reeks van tien, afleveringen Herenleed, de show rond Sjef van Oekel, op 11 november 1966 (ik heb er de kinderen met Sint Martinusliedjes voor laten bellen), en Juffrouw Van Eeghen met haar waaiers en haar doopsgezinde zuinigheid-in-kleine-dingen, in gesprek met Adriaan van Dis. Onder meer die drie gebeurtenissen hebben het fenomeen televisie tot een deels waardig fenomeen opgestuwd.
Alle schemergebieden tussen groots en verfoeilijk zullen dezer dagen de revue wel weer passeren op dat gifscherm (want dat is de beeldbuis eveneens).

'Kijkersbijbeltje' 
Naast, respectievelijk tegenover, al die bewegende beelden is er zeer recentelijk, in verband met deze datum, ook een boek verschenen, Beeldenstorm van Ruud van Gessel en Jan Libbenga, waarin "de rumoerige geschiedenis van 60 jaar televisie" op tweehonderd bladzijden chronologisch wordt voorgesteld in twaalf hoofdstukken. Elk kapittel is met een ietwat fantasierijke titel ─ als vlag die de lading moet dekken ─ gekoppeld aan een persoonlijkheid, die weliswaar populair is (geweest) maar die ik vooral als ranzige kwallen heb ervaren, met uitzondering van de reeds genoemde Sonja Barend, en dat geldt tevens voor Paul Witteman. Dat betekent dat u alle andere in de inhoudsopgave van dat boek genoemde figuren gerust kunt vergeten, al kan het gebeuren dat de programma's waaraan ze waren, of zelfs zijn, verbonden als basis niet eens altijd even slecht of fantasieloos waren of zijn.
Voor het fenomeen Sport heb ik geen seconde over, dus welke figuren daar ook aan bod komen in dat gedrukte overzicht, ik kan en wil ze niet beoordelen anders dan als geheel: volmaakt oninteressant, want verbonden aan de totale zinloosheid genaamd sport.
Dat is echter een andere benadering van deze kant dan het mijden van programma's vanwege de presentatoren.
Het betekent, onder de streep, dat we het Boek ─ een kijkersbijbel ─, graag in uw aandacht aanbevelen. Mede doordat het heel prettig, want vloeiend, leest. Dat is voor het doornemen, respectievelijk voor het nadrukkelijk bestuderen van de inhoud, toch weer mooi meegenomen.
__________

Ruud van Gessel & Jan Libbenga: Beeldenstorm ─ De rumoerige geschiedenis van 60 jaar televisie. 208 pag., geïllustreerd: kleuren en zwart/wit. Nieuw Amsterdam Uitgevers, Amsterdam, september 2011. ISBN 978 90 468 1052 1.

Barokdichter

Het programma ZeitZeichen: Stichtag heute van de regionale Duitse radiozender WDR3 besteedt op zondag 2 oktober, tussen 17:45 uur en 18:00 uur, aandacht aan de Duitse dichter uit de barok: Andreas Gryphius (1616-1664), die op 2 okotber werd geboren, maar dat is inmiddels al wel weer drie honderd en vijf en negentig jaar geleden.

Om hem te eren en zijn naam niet in vergetelheid te doen geraken, is de 496ste asteroïde Gryphia genoemd.

Het is dit jaar een eeuw geleden dat de Nederlandse musicus Samuel de Lange jr. in Stuttgart is overleden. Hij was een muzikale duizendpoot, die heden ten dage als bijna vergeten geldt. Zo werkte hij als pianist, dirigent, conservatorium-directeur, organisator van muzikale gebeurtenissen en als pedagoog. Over zijn functie als organist, die hoog in de ranglijst van internationaal vermaarde vakmensen stonden genoteerd, en datzelfde geldt voor zijn werken als schepper van composities.
Gezien het feit dat er heel wat namen zijn overgeleverd van mensen die minder hebben gepresteerd, is het een goede zaak dat Melchior Huurdeman in het televisieprogramma Vrije geluiden van de VPRO, op zondag 2 oktober ─ tussen 10:30 uur en 11:30 uur uit te zenden op Nederland 1 ─ tijd heeft ingeruimd om de schijnwerper te richten op deze, in onze muziekhistorie bepaald niet onbelangrijke, figuur.

De uitzending zal worden herhaald op zaterdag 22 oktober, eveneens via Nederland 1, vanaf 09:00 uur.

Relatief weinig bekend

Een niet zo dikwijls opgevoerd muziekdrama van Giuseppe Verdi (1813-1901), Le corsaire, uit 1848, is op zondag 2 oktober ─ tussen 20:05 uur en 22:00 uur ─ te beluisteren in het programma Bühne: Radio van de regionale Duitse zender WDR3. Het gaat hierbij om een opname die is gemaakt van een optreden in het Konzertmuseum.
Uitvoerenden zijn het koor van de Staats Muziekacademie van Minsk en het Rundfunkorchester Köln van de Westdeutsche Rundfunk, onder leiding van Carlo Montanero. Vocale solisten zijn Giuseppe Varano, Elena Mosuc, Sebastian Catana, Maria Guleghini en Adrian Sampetrean.

Het verhaal
Het libretto van De Corsicaan is afkomstig van de Italiaanse auteur Francesco Maria Piave (1810-1876), die zich heeft gebaseerd op het gedicht The corsair van George Gordon Lord Byron (1788-1822).
De première werd gerealiseerd op 25 oktober 1848 in Triëst, met vocale vermaardheden uit die dagen. In 1971 werd Il corsaro weer in het repertoire van de Opera van Venetië opgenomen.
Corsaro Corrado (partij voor een tenor) laat zijn geliefde Medora (sopraan) achter, en trekt vanaf zijn eiland in de Aegeïsche Zee op tegen Pasja Seid (bariton). Tijdens die onderneming raakt de Corsaro in gevangenschap, waaruit hij echter wordt bevrijd door Gulnara (sopraan) nadat deze de pasja heeft gedood.
Als die beiden op het eiland van Corrado terugkeren, blijkt Medora op sterven te liggen, waarna de man zich in zee stort.

Sjostakovitsj componeert poëzie van Aleksandr Blok
In het Nachtconcert dat de Avro via Radio 4 presenteert en als eerste programma in de nacht van dinsdag 27 op woensdag 28 september wordt uitgezonden, staat als tweede onderdeel van het uit drie delen bestaande programma de compositie Zeven romances op gedichten van Aleksandr Blok, voor sopraan, viool, cello en piano, opus 127, uit 1967, van Dmitri Sjostakovitsj (1906-1975) op de rol. Donna Brown zingt, het Hochelage Trio begeleidt haar.

Deze romances zullen worden voorafgegaan door Welsh and Scottish folk songs van Franz Joseph Haydn (1732-1809). Het concert ─ dat tussen 00:02 uur en 01:30 uur staat geprogrammeerd, zal worden besloten met een Pianotrio nr. 1, opus 32, uit 1894 van de Russische muziekmeester Anton Arenski (1861-1906).

De naam Ernst Lubitsch (1892-1947) is in de wereld van de klassieke filmliefhebbers ─ en met name die van de zwijgende rolprent ─ ook nu nog altijd een begrip. De naam is verbonden met kwaliteit in de hoogste regionen.

In het verhaal van Das Weib des Farao, dat in deze honderd minuten durende beeldenreeks uit 1922 wordt voorgesteld, zien we hoe de koning van Ethiopië zijn dochter aan de Farao van Egypte schenkt om daarmee de vrede tussen de beide landen te garanderen.

We zien één van de sterren van de Duitse film uit die tijd, Emil Jannings (1884-1950), naast Harry Liedke en Dagny Servaes (1894-1961). Ook Paul Wegener (1874-1948) en diens echtgenote, de Tsjecho-Slowaakse Lyda Salmonova zijn van de partij. De muziek werd gecomponeerd door één der meesters van de operette in die dagen: Eduard Künneke (1885-1953). Arte-tv zendt de film uit tussen 23:45 uur op maandag 26 september en 01:25 uur in de nacht op dinsdag 27 september.