Rietkwintet Calefax integreert stertrompettist Marco Blaauw als pronkjuweel voor zes concerten
Zes concerten in acht dagen Niet
alleen voor het gemak, maar tevens in volle overtuiging gaan we er van
uit dat de toegevoegde waarde waarmee de Vijf van het Riet [1],
beter bekend onder de verzamelnaam Calefax, in de periode van 20 tot en
met 28 januari voor zes optredens in den lande tijdens de dan duistere avonden bijstand krijgen van koperblazer Marco Blaauw, thans uit onze heel direct oostelijke Nachbarstaat
niet als een belasting zal worden ondergaan; niet voor de
uitvoerenden en al evenmin voor de tweebeners die komen luisteren.
Immers, die Jongens gaan niet over één nacht ijs, en dat is maar goed
ook, want bij de huidige weerssituatie tussen Tilburg en Groningen
waar deze optredens zullen plaatshebben kan men maar beter een heel
ander vervoermiddel kiezen dan schaatsen of een arreslee, anders komen
er ongelukken van en bieden vijf kleine doch o-zo-fijne rietjes niet
voldoende soelaas om boven water te blijven. Moge zulks dan ook nimmer
de aanleiding zijn dat Raaf Hekkema zijn Tranenvloed uit 2008 in de eerste maand van dit oneven jaar zesmaal de vrije loop zal laten.
Tijdelijk sextet van vijf maal hout en één keer koper Op de website van impresario Tia Schutrups worden deze optredens als volgt aangekondigd: "Calefax voegt een gouden rand toe aan zijn rietgeluid."
Hoewel we hier geen opzettelijke of tersluikse knipoog vermoeden, kon
het toepasselijker niet zijn, enige nadruk tijdens het laatste concert
op 28 januari te Groningen, aangezien deze Stad in het Grunnens Laid wordt omschreven als (Nederlands gezegd:) Pronkjuweel in Gouden Rand. [2] Ze
zijn heel wat van plan als sextet, al moet direct gezegd dat men niet
alleen samen speelt, doch ook nog onafhankelijk van elkaar en dat
verruimt het scala alleen maar ten faveure van de luisteraars die
tijdens die concerten ook best kijkers mogen zijn; en dat alles dan ter
meerdere glorie van Santa Caecilia. Karel
de Grote-laureaat Marco Blaauw, die tevens de reputatie van vernieuwer
heeft verworven, zal een eigen compositie voorstellen, Improvisaties
en er zullen ook drie premières worden gespeeld, één ware eerste
uitvoering (die dat predikaat acht dagen achtereen zal houden), en
twee Nederlandse premières, waaronder er één is van Sander Germanus,
die daarmee de derde eigentijdse Nederlandse componist blijkt welke is
vertegenwoordigd tijdens deze tournee. Het andere nieuwerwetse werk
voor Neerlands bodem nu is afkomstig van Karlheinz Stockhausen
(1928-2007): Harmonien, eveneens een solostuk voor de uitbundige trompettist. Een
andere, eenentwintigste eeuwse compositie, voor Calefax zonder dat het
vijfvoudige riet een koperen inkleuring krijgt, draagt de titel Line and length, stamt uit 2007 en is geschreven door de in 1975 geboren Australiër, die echter in Londen leeft: Matthew Shlomowitz. De
overige drie composities zijn afkomstig uit de koker van drie
oudgedienden, van wie Miles Davis nog de meest recente is. Deze
virtuoos werd in 1926 geboren en wist intens te leven en te werken
voordat hij de immer gereed zijnde Lift naar het Schavot des levens in 1991 heeft betreden. Al
het boven omschrevene aan nieuwere en nieuwste composities zal worden
omsloten door twee veel oudere stukken in een hedendaagse aanpassing
voor de beschikbare bezetting. Ter opening wordt dat een werk van
Guillaume Dufay (ca. 1397-1474); ter afsluiting komt Papa Bach (J.S.:
1685-1750) nog even met een Ricercare uit BWV 1079, dat velen van u en tal van al de uwen zullen kennen als Musikalisches Opfer.
Verdere details over het programma alsmede exacte gegevens over de uitvoerenden zijn te vinden op het daarvoor ingeruimde gedeelte van de website
van impresario Tia Schutrups. Dat geldt eveneens voor de plaatsen en
aanvangstijden op de zes dagen dat dit concert zal worden gegeven. __________ [1]
Het lijkt warempel wel de titel van een streekroman, die is ontstaan
uit eveneens een samenvoeging: van de Engelse schrijfster Enid Blyton,
die ook al legio boeken over De Vijf schreef, en de Nederlandse auteur
W.G. van de Hulst, die de calvinistische waarden tussen het riet liet
vinden. [2] "Ain Pronkjewail in golden raand is Grunnen Stad en ommelaand." ____________ Afbeeldingen 1. Stertrompettist Marco Blaauw. 2. De Nederlandse componist Sander Germanus. 3. Calefax Rietkwintet.
ZDF presenteert zondagavond documentaire over de allereerste onderzeeër
In het geschiedenismagazine met de dwaze Yanken-titel ZDF-History
zal op zondag 18 januari vanaf 23:50 uur tot 00:35 uur in de nacht op
maandag 18 januari een documentaire worden vertoond over de eerste
onderzeeboot, de CSS Hunley. Het vaartuig was genoemd naar de
ontwerper, Horace Lawrence Hunley (1823-1863). De boot is in de
aandacht van historici, krijgskundigen en andere geïnteresseerden
gebleven, in eerste instantie doordat dit vaartuig erin is geslaagd een
oorlogsschip tot zinken te brengen. Dat gebeurde in 1864, tijdens de
Amerikaanse burgeroorlog.
De
tweede reden dat belangstellenden alert bleven, was doordat het
vaartuig nooit meer boven water was gekomen en vele generaties op de
zeebodem heeft doorgebracht. Na 1864 zijn er tal van pogingen
ondernomen de boot te bergen, maar pas een goede eeuw later, in 1881,
zette iemand zijn tanden er wel heel erg scherp in: de schrijver Clive
Cussler, die er na een expeditie van veertien jaar in is geslaagd het
wrak te vinden, dat op 8 augustus 2000 uit de oceaan is opgevist. Ook
toen was nog steeds niet helemaal duidelijk wat exact de oorzaak is
geweest voor de letterlijke ondergang, al bestaan daarover nu, na
inspectie, wel theorieën. Het
vaartuig was twaalf meter lang en bood plaats aan totaal negen
bemanningsleden. De ontwerper, bovengenoemde advocaat en tevens
zakenman Hunley, naar wie het schip is genoemd, heeft niet meer beleefd
dat zijn ontwerp met succes is gebruikt: hij is met de gehele bemanning
omgekomen tijdens een testduik in oktober 1863. ____________ Afbeelding: Tekening uit 1902 door R.G. Skerrett van het Confederate States Ship Hunley.
Portret van de onvergetelijke tenor Fritz Wunderlich (1930-1966) op CANVAS
Blijvend belang Zondag
18 januari, 's middags tussen 12:00 en 13:00 uur, presenteert het
tweede Nederlandstalige Belgische televisienet Canvas weer een
aflevering van de reeks Canvas Klassiek. Daarin zal deze keer een
portret worden vertoond van de Duitse zanger Fritz Wunderlich, die niet
alleen wordt beschouwd als de ideale Schubert-zanger, maar die
tegelijkertijd een Mozart-tenor bij uitstek was.
Net als die beide Weense grootmeesters is ook deze zanger jong
overleden; zelfs Mozart heeft nog bijna een jaar langer geleefd. Fritz
Wunderlich werd, op negen dagen na, 36 jaar oud. In
tegenstelling tot de meeste andere musici van formaat is Fritz
Wunderlich pas met een zangstudie begonnen toen hij al twintig jaar
was. Dat laatste mag eige verbazing wekken als men bedenkt dat hij
ouders had die beiden in het officiéle muziekleven een functie
vervulden Dat deed hij tussen 1950 en 1955 aan de Musikhochschule van
Freiburg. Na zijn afstuderen werd hij direct geëngageerd door de
Staatsopera van Stuttgart. Drie jaar daarna werd hij daarnaast door de
Oper van Frankfurt am Main gecontracteerd en in 1960 is daar de
Bayerische Staatsoper te München nog bijgekomen. De
zanger ontwikkelde snel een enorm repertoire waarmee hij tevens op
tournee ging, zowel binnen het Duitse taalgebied alsook verder in en
buiten Europa. Elk jaar opnieuw was hij als zanger te gast tijdens de
Salzburger Festspiele. Naast het operarepetoire waarin hij uitblonk in
muziekdramatische rollen van Mozart en Richard Strauss, was hij
eveneens groots in rliederenecitals. Voorts heeft hij een blijvende
indruk gemaakt met de partij van de Evangelist in Bachs Matthaeus Passion.
Priveleven In1956
trad Fritz Wunderlich met de harpiste Eva Jungnitsch in het huwelijk.
Hij was toen net een jaar verbonden aan de Staatspera van Stuttgart, en
daarom nam het echtpaar in die stad ook zijn intrek. Later verhuisde
het stel naar München. Uit dat huwelijk werden drie kinderen geboren.
Medio jaren zestig, toen zijn carrière reeds op het hoogtepunt was
aangekomen en hij was uitgenodigd door de New Yorkse Metropolitan
Opera, viel Fritz Wunderlich, in een jachthuis bij vrienden, van een
trap, hetgeen hem fataal is geworden door een schedelfractuur. Binnen
een etmaal is Fritz Wunderlich overleden.
Historische opnamen Van
zijn stem bestaan tal van opnamen, waarvan vele nog in enigerlei vorm
te beluisteren vallen. In de laatste jaren van de vorige eeuw zijn erin
de reeks faszination Musik een samenwerkingsverband
van de SWR (Südwestrundfunk) en Hänssler Classic twee cd's met
zogenoemde Historische opnamen uitgegeven. Eén daarvan is een
verzameling van aria's uit opera's en operettes, die Fritz Wunderlich
in de jaren 1954-1965 [1] heeft
gezongen: Scarlatti, Gluck, Verdi, Puccini enerzijds en aan de andere
kant Robert Stolz, Franz Lehar, Emmerich Kálmán, Leo Fall en Nico
Dostal. De voordracht op de tweede Hänssler-cd beperkt zich tot Geistliche Lieder[2],
opgenomen in de jaren 1956-1958. Naast zeer bekende namen: Heinrich
Schütz, Georg Philipp Telemann en Dietrich Buxtehude komen we eveneens
componisten tegen die bij het grote publiek van nu minder naam en faam
genieten Johann Rosenmüller (1619-1684) Chriistoh Graupner (1683-1760)
en Johann Philipp Krieger (1649-1725). __________ [1] Hänssler Classics CD 93003. [2] Hänssler Classics CD 93025. ____________ Afbeeldingen 1. De tenor Fritz Wunderlich. 2. Voorzijde cd-boekje met historische opnamen: aria's uit opera's en operettes.
BBC Natural world ' Dieren in Indiaas Ghats-bergen
Zes meter regenwater In de BBC-reeks Natural world
biedt presentator Sandesh Kadur in de aflevering die hedenavond via BBC
Two Television zal worden uitgezonden tussen 21:00 uur en 22:00 uur,
onze tijd enig inzicht in Mountains of the Monsoon. Op
slechts enkele uren afstand van het drukke zakenleven dat zich in de
stad Bangalore afspeelt, vindt de voormalige zakenman maar
tegenwoordige milieuverdediger Sandesh Kadur, en de natuurwonderen die
hij daar beleeft, laat hij ons zien in de nieuwste aflevering van Natural world. De
toppen van de Ghats-bergen in het westen en de afgelegen dalen krijgen
jaarlijks zes meter regenwater te verduren. Toch leven in die omgeving
flink wat wilde dieren. Naast de bekendere als olifanten, tijgers en
pauwen, komen we er een paarse kikvors tegen met heel aparte kop, en
een aap die manen en een staart heeft als ware hij een tijger.
Het Uur van de Wolf In het NPS-televisieprogramma Het Uur van de Wolf
van de NPS wordt op vrijdag 16 januari via de zender Nederland 2
tussen 22:50 uur en 23:50 uur een muzikale documentaire gepresenteerd
over onze Meestergitaarbouwer Flip Scipio,
een tot op het merg door liefde voor de muziek en nog andere uitingen
van schoonheid bezeten man, die in staat blijkt een combinatie te
realiseren tussen vakmanschap en niet in vervulling gegane beloften. De
man is weliswaar Nederlander, maar hij heeft een werkplaats op Staten
Island in New York.
Het
betreft een film uit 2007, gerealiseerd door Claire Pijman, voor wier
rekening niet alleen de regie maar tevens het draaiboek komt. Naast
Flip Scipio die een der meest geroemde en daardoor tevens geliefde
gitaarbouwers van onze planeet is komen in de rolprent tal van andere
bekende grootheden uit de internationale muziekwereld voor, waarbij
opvalt dat er niet echt namen uit de sfeer der klassieke kunstmuziek
voorkomen. Wel zien we op de rol de namen van Carly Simon en Paul Simon
staan, naast Ry Cooder en Jackson Browne, Ben Taylor en David Shaw,
alsmede nog elf anderen. In de film zien we Bob Dylan, Bruce
Springsteen en Paul McCartney weliswaar niet, maar ook die drie zijn
klanten van Flip Scipio. De
film die overigens eveneens als dvd bestaat, maar dan een duur van 73
minuten heeft , zal worden herhaald op zondag 18 januari maar dan
tussen 22:00 uur en 23:00 uur op het digitale kanaal met de stupide
naam Holland Doc.
Doordrongen van natuur
Op
zondag 18 januari zal in het in meer dan één opzicht magistrale
Gasunie-gebouw aan de Concourslaan in Groningen een nieuwe expositie
officieel van start gaan: Basic Elements
van de in 1969 te Talinn geboren Estlandse kunstenaar Urmo Raus, die
intussen naar Nederland is verhuisd en nu direct achter de Haagse
duinen woont.
Voor
iemand, die zich principieel door de natuur laat inspireren en
oorspronkelijke elementen in zijn werk integreert, moet dat een hele
omslag zijn geweest na de zo anders gestructureerde aspecten van het
Estlandse landschap. In wezen kan zoiets alleen maar heilzame invloed
hebben op de creativiteit van in principe ieder mens, die bewust leeft
en zich mede laat leiden door wat haar of hem wordt geboden, maar voor
iemand die kunstzinnige creaties stelt tegenover zoveel kunstmatigs dat
de maatschappij in de sleur van het menselijk bestaan niet zo zeer te
bieden heeft als wel aan ons opdringt met bijna dagelijks nieuwe
technologiche ontwikkelingen moet
de kans om heel snel de drukte van alledag in te ruilen voor een oase
aan rust en een aanrollende dan wel wegebbende zee, een inspiratiebron
vormen, waarbij hij een creatieve voorsprong heeft op alle andere al
dan niet beeldende kunstenaars, die deze basis elements niet min of meer in de schoot geworpen krijgen.
Dat heeft voor Urmo Raus tot gevolg dat hij vanuit de chaos
werkt om via grote gebaren tot resultaten te komen, die zijn
(over)gevoeligheid voor hetgeen de natuur te bieden heeft blijvend
moeten uitdrukken. Dat proces is vergelijkbaar met datgene wat
gymnasiasten in het kader van de (Griekse) mythologie wordt bijgebracht
over het ontstaan van de wereld lees: de natuur uit zo'n zelfde
Chaos. Het onderbewuste dat gestalte krijgt in onder meer de aarde, is
dan ook als fundament terug te vinden in de van natuur doordrenkte
doeken van Urmo Raus, die vanaf zondag in het Gasunie-gebouw te
bezichtigen zijn.
Ambassadeur van Estland
De expositie van Urmo Raus, die als aan artistiek ambassadeur van Estland mag worden
beschouwd, zal op zondag 18 januari 's middags om 15:30 uur, in
aanwezigheid van de kunstenaar, officieel worden geopend door de in ons
land al even officiële ambassadeur van Estland: mevrouw Gita Kalmet.
Een half uur daaraan voorafgaand kunnen al die tentoongestelde werken
van haar landgenoot door de genodigden reeds worden bekeken, en dat zal
tot 17:30 uur het geval zijn.
Op
de zeer fraai vormgegeven uitnodigingskaart worden geen verdere
openingstijden en eventuele -dagen vermeld en evenmin de termijn van
deze expositie, aangezien deze uitsluitend op zondag 18 januari voor externe bezoekers te bezichtigen valt.
Afbeeldingen
1. Werk van Urmo Raus, te bezichtigen tijdens de expositie in het Gasunie-gebouw te Groningen.
2. Urmo Raus, een Estlands-Nederlandse kunstenaar.
3. Twee doeken van deze kunstenaar, geëxposeerd in Groningen.
Een teken aan de wand ' Achtdelig drama Het wassende water na twintig jaar opnieuw op de Nederlandse buis
Acht zondagen vroeg in de avond
Dat
de tijd steeds sneller gaat in de loop van een mensenleven, is al zo
vaak gebleken, al gebeurt dat vanzelfsprekend niet letterlijk, doch
gevoelsmatig. Maar doordat het inmiddels twintig jaar geleden is dat de
NCRV de achtdelige dramaserie Het wassende water gecreëerdnaar de gelijknamige roman uit 1925 van Herman de Man (1898-1946) [1] heeft uitgezonden,
besef je ook alleen al door de toevoeging van het jaartal in de
aankondiging van de herhaling, hoe razendsnel de tijd henen vliedt. Het
geheel zal ook nu weer in acht afleveringen, steeds op zondagavond, in
principe tussen 19:20 en 20:15 uur, door de NCRV worden uitgezonden via
Nederland 2. De eerste keer is dat op zondag 18 januari.
Voor de
voornaamste rollen in dit drama waren Kitty Courbois, Thom Hoffman en
Hans Veerman geëngageerd, en hen allen kunt u nu opnieuw zien.
Laatstgenoemde speelde, twee decennia eerder, tevens een rol in de
hoorspelbewerking door Anton Quintana, die door dezelfde
omroepgemachtigde vanaf oktober 1970 in twintig afleveringen werd
uitgezonden.
___________ [1]
Herman de Man werd op 11 juli 1898 geboren als Salomon Herman
Hamburger, en hij kreeg de doopnamen Ezechiel Petrus Paulus. Kort na de
Tweede Wereldoorlog is hij op Schiphol omgekomen door een
vliegtuigongeluk als gevolg van mist.
Händels opera Rodrigo donderdagmiddag op BBC Radio 3
Aan het begin van het Händel-jaar In het radioprogramma Afternoon on 3
van de Britse zender BBC Radio 3, dat op donderdag 18 januari zal
worden uitgezonden tussen 15:00 uur en 18:00 uur (onze tijd), zal als
eerste onderdeel van het programma een complete opera van Georg
Friedrich Händel (1685-1759) ongetwijfeld met een zijdelingse of
zelfs rechtstreekse blik naar het (onder meer) Händel-jaar 2009
worden uitgezonden. Het werk is een muziekdrama in drie bedrijven op
een tekst, die zijn oorsprong vindt in een libretto van Francesco
Silvani. Deze man, die tevens bekendheid genoot onder het
anagram-pseudoniem Frencasco Valsini, werd omstreeks 1660 in Venetië
geboren, waar hij eveneens is overleden, maar over het sterfjaar
bestaat onduidelijkheid: het zal ergens tussen en 1744 zijn
geweest. Silvani had dat libretto geschreven voor Marc Antonio Ziani,
die het voor Il duello d'amore e di vendetta van 1700 had willen gebruiken.
Rodrigo De eerste uitvoering van Rodrigo werd in november 1707 in Florence gegeven. De laatste kwart eeuw is dit
muziekdrama uit de barok nog weer opgevoerd, zowel in Londen, alsook in
Karlsruhe, maar dan in het Duits. Zoals de korte en krachtige titel al
doet vermoeden, is er sprake van een Spaanse achtergrond. Het verhaal
speelt aan het begin van de achtste eeuw in Spanje. Twee vrouwen
Eliselena, echtgenote van koning Rodrigo van Castilië , alsmede diens
minnares Florinda strijden om de gunst van hun geliefde. Maar Rodrigo
blijkt niet bereid terg te keren naar Florinda, en dat leidt ertoe dat
haar broers Giulino en Evanco wraak zweren. In de strijd delft Rodrgo
weliswaar het onderspit, maar hij blijft in leven door af te zien van
de troon. Alan Curtis leidt het ensemble Il complesso Barocco.
Afgezien van de gewone vrouwenrollen worden nog drie mannenpartijen
door vrouwenstemmen gezongen. Exacte namen van de zangeressen en de
door hen te zingen partijen, zijn te vinden op het betreffende onderdeel van de website van BBC Radio 3.
____________ Afbeeldingen
1. Georg Friedrich Händel, geschilderd door Thomas Hudson (1701-1779).
2. Dirigent Alan Curtis in gepaste kledij, in dito omgeving.
Ook in januari 2009 sijpelt het Puccini-jaar nog gestadig door
Opera's en documentaire
Mezzo-televisie
heeft op 13 januari diverse Puccini-programma's uitgezonden, onder meer
een opera, een Making of en een portret van die componist. Hoewel
sommige programmagidsen voor aanstaande zaterdag melden dat die zender
dan zelfs vier onderdelen van de programmering aan deze vooraanstaande
Italiaan zal wijden, is overigens niet juist. Maar drie verschillende
bijdragen vergen in totaal ook al zes uur zendtijd.
In de ochtenduren wordt vanaf 10:00 uur Puccini's opera Turandot uitgezonden, gevolgd door een documentaire The making of..... In de avonduren volgt dan nog de veel minder bekende opera Edgar,
waarvan het verhaal zich in het veertiende eeuwse Vlaanderen afspeelt.
De verfilming vn dit laatstgenoemde muziekdrama zal op zondag 25
januari, vanaf 17:00 uur in de namiddag, nog eens door Mezzo-televisie
worden uitgezonden.
Op de Nederlandse fin de siècle-site All art is quite useless van Rond1900.nl heb ik daarnet een uitgebreid artikel geplaatst over al deze prgramma-onderdelen, welke Mezzo zaterdag 17 januari aan u en al de (eventuele) uwen zal presenteren.
Dmitri Sjostakovits' Vijfde Symfonie dinsdagnacht via WDR-tv
Sjostakovitsj' meestgespeelde symfonie Het
Symfonieorkest van de Westdeutsche Rundfunk (WDR) is te zien op die
zender in de nacht van dinsdag 13 op woensdag 14 januari. Eigenlijk is
het dan al de veertiende van deze eerste maand, maar de programmering
van al die ether-instanties loopt gewoon door, en meestal vindt men
aldaar dat op het tijdstip van 06:00 uur in de ochtend de nieuwe dag
begint. Dat ensemble, met dirigent Semyon Bychkov [1] presenteert dan een uitvoering van de Symfonie nr. 5 in d kleine terts, opus 47, van Dmitri Sjostakovitsj (1906-1975), afgerond in het jaar 1937. Mijns
inziens is het de meest gespeelde van de vijftien symfonieën van deze
componist. Hetzelfde werk staat in februari tevens als laaste
compositie op het programma van het jaarlijkse concert dat het
Nederlands Studentenorkest weer in diverse steden van ons land geeft. __________ [1]
Niet dat familiebanden een belangrijke rol in de berichtgeving mogen
spelen, maar omdat men het qua namen niet zou verwachten, hier toch de
informatie dat Semyon Bychkov de oudere broer van dirigent Yakov
Kreizberg is. __________ Foto: Dirigent Semyon Bychkov.
In Trouw van maandag 12 januari "Fusies
kosten vaak meer dan het oplevert", meldde de elektronische
middageditie van het voor de rest, in taalbegrip en taalbeheersing,
doorgaans voortreffelijke dagblad Trouw.
Ziet u wat er fout is in die zin, of vergaat het u al net als menig
lezer van het NOS-Journaal, en is het u ook al om het even wat er
achter de, al dan niet praktisch geplaatste, komma staat? Fusies is een meervoudsvorm, dus hoort er in het tweede deel van de zin te staan: dan ze opleveren. Een andere mogelijkheid ware geweest het woord fusies te vervangen door fuseren: dan was de zin wel juist geweest. Dat
veel mensen dit soort fouten maken, is een vaststaand gegeven, maar als
instanties met een voorbeeldfunctie zoals de gedrukte èn de
elektronische media al niet verantwoord met ons Nederlands omgaan,
hoe kan men dan nog verwachten dat de consumenten van dergelijke
programma's die zelf geen verder 'onderzoek doen' het nog wel
kunnen weten. Die onwetendheid, respectievelijk die intense
slordigheid, breidt zich uit als een olievlek met sneeuwbaleffect, en
met de gevolgen van een in de vijver geworpen steentje.
In De Pers van maandag 12 januari Ook
in een andere kwaliteitskrant de enige tussen de drie die ons maandag
tot en met vrijdag van iedere week gratis beschikbaar worden gesteld De Pers
maken (de) scribenten er ook steeds meer een potje van. Tijdens snel
doorbladeren stelde ik in de uitgave van eveneens heden, binnen een
minuut veel te veell stupiditeiten vast. Zo
is de werkloosheid in Duitsland meer toegenomen dan verwacht. Nog
afgezien van het feit dat dit naief is van al degenen die zulks hadden
verwacht binnen het kader van de algemeen-maatschappelijke
ontwikkelingen op basis van de financieel-economische crisis die op en
over het ondermaanse is losgebarsten, staat verderop in de kleine
bijdrage dat het aantal werkelozen nu 7,6 procent bedraagt. Aangezien werkelozen niet per definitie werkloos hoeven te zijn en werklozen niet werkeloos hoeven toe te zien, lijkt het erop dat de verantwoordelijke voor die tekst in de burelen van De Pers
al evenmin het verschil tussen die beide begrippen kent als zo menig
medewerker van het NOS-Journaal die deze begrippen ook door elkaar
gebruikt, kennelijk zonder het geringste besef dat daartussen nog
werelden van verschil bestaan. Op een andere pagina in diezelfde krant meldt iemand onder de kop Veronica doet humor, dat deze zendgemachtigde vindt dat in 2009 humor een peiler moet worden van de zender. U zag het natuurlijk al: het woord moet PIJLER zijn. En
dat zijn dan nog maar de dwaasheden die mij bij snel bladeren in het
oog sprongen. Zou dat toevallig zo zijn en de rest van deze krant
alleen een toonbeeld van taalkundig exact Nederlands? Kom
nou, er doemen immers meer en meer mensen op, ook binnen de
journalistiek, die helaas het verschil niet blijken te kennen tussen materiaal en materieel, en die al evenmin weten dat schijnbaar iets heel anders is dan blijkbaar.
Televisieperikelen qua taal Maar:
hoe diep is men in de wereld der algemene media gezonken als men
Taalprogramma op de televisie laat presenteren door lieden die op voet
van oorlog met het Nederlands verkeren. En dan is er nog die
veelgeprezen quiz-presentatrice, die niet alleen bijna stikt in het
overmatige en op zich al onaanvaardbare Yankenwoord okay, maar die er evenmin voor terugdeinst om te zeggen: "het NRC" of "Dan hadden hun gewonnen", en niet te vergeten "Dan had het goed geweest." Weet zij dan helemaal niet (meer) dat in het koppelwerkwoord zijn binnen de vervoeging gebruik gemaakt wordt van vormen uit oudere Nederlandse werkwoorden: issen, bennen en wezen?
Maar kom, ook de zichzelf als zo taalgevoelig profilerende ooit-CdK in
de provincie Groningen, Henk Vonhoff, zei eveneens in een interview.
"Dan had ...... geweest." Zou die man later in zijn memoires echt opschrijven: "Ik heb ook nog jaren CdK in Groningen geweest"? Dus
wat moet er gebeuren bij de Vara èn in de Haagse-, provinciale en de
gemeentepolitiek? Er zullen als de wiedeweerga reeksen speciale
cursussen Nederlands voor taalverloederende medewerkers dienen te
worden georganiseerd. Figuren
als mevrouw Joosten, die er al vele jaren lang een ergerlijk potje van
maakt, dient de aanzegging te krijgen dat er een heel hoge
hardleersheidstoeslag zal worden ingesteld, die ten goede zal komen aan
groeperingen die hulp dringend behoeven. Op die manier komt er dan toch
nog iets goeds voort uit een zeer kwalijk fenomeen dat hand over hand
toeneemt. En
dan hebben we het nog helemaal niet gehad over het geraaskal van zo
menig, of toch elke zich profilerende, medewerker van de uitzinnig
irritante, Nederlandse zogeheten jongerenzender BNN.
Als vrouwen eemaal aan het moorden slaan, wees dan op uw aller hoede
Voorbedacht Al
heel lang maakt een moordenares het de Duitse politie en justitie knap
lastig door ze steeds een paar stappen voor te blijven. Men is al jaren
naar haar op zoeken en steeds opnieuw vist men, soms heel direct,
achter het net. Ondanks het DNA dat sedert kort bekend is en,
vanzelfsprekend, verspreid over alle gelieerde instanties binnen
Interpol, volgt men nog steeds het spoor. Maar zolang het een kwestie
blijft van op de hielen zitten, is het wel een uitermate frustrerende
zij het tegelijkertijd zeer uitdagende bezigheid. Misschien
hoort de op dit moment meest gezochte moordenares in het Duitse
taalgebied tot die categorie van criminele pleegsters van deze ultieme
misdrijven, die waarlijk berekenend en koelbloedig tot in het merg te
werk gaan. Zulks hebben de instanties in kwestie
meer dan eens beleefd en inmiddels is er een boek over verschenen,
geschreven door een politiecommissaris, Stephan Harbort. In dat boek
worden opzienbarende moordzaken van de twintigste eeuw behandeld, en
over de daarbij betrokken vrouwen in de rol van dader, zegt de
politieman dat er een groot verschil is met mannelijke moordenaars. De
laatste categorie handelt niet zelden in blinde woede, bijvoorbeeld aan
het slot van een steeds hoger oplopende ruzie. Vrouwen daarentegen gaan
volkomen anders te werk. Zij doden hun object(en) na een grondige
voorbereiding, in het geniep en veelvuldig in de huiselijke kring.
Driedelige documentaire Dat
bovengenoemde boek van de commissaris vormt de basis voor een
driedelige serie documentaires over moordende vrouwen, waarvan het
eerste Duitse publieke televisienet op maandag 12 januari, 's avonds
direct na de Tagesschau tussen 21:00 uur en 21:45 uur het eerste deel zal uitzenden. Wenn Frauen morden luidt de titel van de serie. De aflevering in kwestie Madonna oder Mörderin,
een film van Ute Bönnen en Gerald Endres gaat over gebeurtenissen
rond Ruth Blaue, die zich weliswaarvooral tijdens het begin van de
jaren vijftig van de vorige eeuw afspelen, maar waarvoor de basis reeds
was gelegd in 1946 tijdens de direct op de Tweede Wereldoorlog volgende
jaren van crisis en enorme chaos, die mede werden veroorzaakt door de
vier verschillende bezettingszones waarin het land was verdeeld. De twee andere afleveringen staan gepland voor maandag 19, respectievelijk maandag 26 januari aanstaande. ____________ Afbeeldingen 1. Scène uit de documentaire Wenn Frauen morden. 2. De 'madonna' Ruth Blaue, ruim een halve eeuw geleden.
De Sahara nader onderzocht door Duitse wetenschappers
Anatomie van een woestijn Op maandag 12 januari presenteert de Frans-Duitse cultuurzender Arte-televisie, vanaf 19:00 uur,de documentaire Das Herz der Sahara,
een film van Sylvia Strasser, die in 2008 voor het tweede Duitse
publieke televisienet werd gerealiseerd, en thans binnen één week twee
keer door Arte zal worden uitgezonden. Het is een rolprent op het
formaat 16:9, voorzien van stereofonisch geluid, met een lengte van 43
minuten.
Niet
altijd werd de woestijn, die wij kennen onder de naam Sahara,
gekenmerkt door hitte en droogte. Er zijn perioden geweest dat hier
regen in de juiste hoeveelheden zijn neergedaald, die vruchtbaarheid
van de bodem ten gevolge hebben gehad, waardoor het mogelijk is geweest
om er te leven. De Sahara die de grootste woestijn op aarde is
vormt dan ook een gebied waar ooit beschavingen zich hebben kunnen
manifesteren en een hele tijd lang hebben kunnen staande houden.
Prognose Wetenschappers
van het in Keulen gevestigde Henrich-Barth-Institut hebben, met behulp
van de in het zuiden van Lybië woonachtige Toereg-bevolking, onderzoek
gedaan naar de geschiedenis van de natuur en de aldaar gevestigde
mensen. Eén van de conclusies van hun werkzaamheden in de huidige
woestijn is dat er, in het kader van de klimatologische veranderingen,
die op aarde zijn ingezet, het opieuw mogelijk zal zijn dat regenval
aldaar er op termijn voor zal zorgen dat er zich weer mensen kunnen
vestigen.
Arte-televisie zendt maandag Jevgeni Onegin uit door Bolsjoj Theater
Moskous gezelschap speelde in Parijs Begin september 2008 heeft het gezelschap van het Moskouse Bolsjoj Theater in de Parijse Opéra Garnier een uitvoering gegeven van de lyrische scènes, die als totaal muziekdrama bekend staan onder de naam Jevgeni Onegin
van een componist die zichzelf als honderd procent Rus beschouwde:
Pjotr Iljitsj Tsjajkovski (1840-1893). Filmregisseuse Chloé Perlemuter
heeft die voorstellingvastgelegd, en het resultaat, met een lengte van
160 minuten, wordt op maandag 12 januari vanaf 22:50 uur tot in de
nacht op dinsdag de dertiende van deze maand, omstreeks half twee
door de Frans-Duitse cultuurzender Arte gepresenteerd. Over deze gebeurtenis heb ik op vrijdag 10 januari een artikel
met informatie over de opera en zijn personages, en over de
uitvoerenden alsmede voorzien van enkele kanttekeningen opgenomen
op de Nederlandse fin de siècle-site All art is quite useless van Rond1900.nl.
Romantisch drama in speelfilm The horse whisperer op BBC 1
Kijken in de ziel van een paard Het budget van de film The horse whisperer
uit 1998 wordt geschat op zo'n zestig miljoen dollar. Een
bovengemiddelde hoeveelheid geld voor die tijd, maar het is dan ook een
rolprent geworden met bijna de dubbele lengte 170 minuten van een
gemiddelde speelfilm.
De
film werd geregisseerd door Robert Reford, die tevens een van de
hoofdrollen voor zijn rekening neemt en daarin wordt bijgestaan door
Kristin Scott Thomas, Dianne West, Scarlet Johansson en Sam Neill. Het
verhaal is gebaseerd op de gelijknamige roman uit 1995 van de in 1950
geboren Engelse journalist, scriptschrijver en romancier Nick Evans.
Het draaiboek naar dit verhaal werd samengesteld door Ezric Roth en
Richard LaGravenese.
Kijken in de ziel van de begeleider van het paard In
dit verhaal speelt Robert Redford de figuur van Tom Booker, die als
'paardenfluisteraar' tot in de ziel van een dier kan kijken en veel
daar eventueel aangetroffen schade kan beperken. De man zelf is echter
van mening dat hij niets anders doet dan paarden te ondersteunen bij de
problemen die deze dieren ondervinden in de omgang met mensen. Een
vrouw, stadmens door en door, maar die wel inziet dat haar paard en
haar dochter in ernstige mate getraumatiseerd zijn, neemt die beiden op
sleeptouw en dan voltrekt zich het romantische drama doordat de
stadsmens gefascineerd raakt door de eenvoud en daarbij behorende
wijsheid van de plattelander. De filmbeelden zijn gerealiseerd door Robert Richardson; de muziek werd gecomponeerd door Thomas Newman en Gwil Owen. BBC One Television zendt deze film uit op zondag 11 januari, tussen 16:20 uur 's middags en 19:00 uur 's avonds onze tijd. ____________ Afbeeldingen 1. Filmposter van The horse whisperer. 2. Acteur Robert Redford in jongere jaren. (Zonder jaartal.)
Friedrich Gottlieb Klopstock ' Der Eislauf (1764)
DER EISLAUF
Begraben ist in ewige Nacht Der Erfinder großer Name zu oft! Was ihr Geist grübelnd entdeckt, nutzen wir; Aber belohnt Ehre sie auch?
Wer nannte dir den kühneren Mann, Der zuerst am Maste Segel erhob? Ach, verging selber der Ruhm dessen nicht, Welche dem Fuß Flügel erfand!
Und sollte der unsterblich nicht sein, Der Gesundheit und Freuden erfand, Die das Roß, mutig im Lauf, niemals gab, Welche der Reih'n selber nicht hat!
Unsterblich ist sein Name dereinst! Ich erfinde noch dem schlüpfenden Stahl Seinen Tanz! Leichteres Schwungs fliegt er hin, Kreiset umher, schöner zu sehn.
Du kennest jeden reizenden Ton Der Musik, drum gib dem Tanz Melodie! Mond und Wald höre den Schall ihres Horns, Wem die des Flugs Eile gebeut!
O Jüngling, der den Wasserkothurn Zu beseelen weiß, und flüchtiger tanzt, Laß der Stadt ihren Kamin! Komm mit mir, Wo des Kristalls Ebne dir winkt!
Sein Licht hat er in Düfte gehüllt; Wie erhellt des Winters werdender Tag Sanft den See! Glänzenden Reif, Sternen gleich, Streute die Nacht über ihn aus!
Wie schweigt um uns das weiße Gefild! Wie ertönt vom jungen Froste die Bahn! Fern verrät deines Kothurns Schall dich mir, Wenn du, dem Blick, Flüchtling enteilst.
Wir haben doch zum Schmause genug Von des Halmes Frucht? und Freuden des Weins? Winterluft reizt die Begier nach dem Mahl; Flügel am Fuß reizen sie mehr!
Zur Linken wende du dich! ich will Zu der Rechten hin halbkreisend mich drehn. Nimm den Schwung, wie du mich ihn nehmen siehst: Also! nun fleug schnell mir vorbei!
So gehen wir den schlängelnden Gang Am dem langen Ufer schwebend hinab. Künstle nicht! Stellung, wie die, lieb ich nicht, Zeichnet dir auch Preisler nicht nach.
Was horchst du nach der Insel hinauf? Unerfahrne Läufer tönen dort her! Huf und Last gingen doch nicht übers Eis, Netze noch nicht unter ihm fort.
Sonst späht dir dein Ohr ja alles; vernimm, Wie der Todeston wehklagt auf der Flut! O wie tönt's anders! wie hallt's, wenn der Frost Meilen hinab spaltet den See!
Zurück! laß nicht die schimmernde Bahn Dich verführen, weg von Ufer zu gehn! Denn wo dort Tiefen sie deckt, strömt's vielleicht, Sprudeln vielleicht Quellen empor.
Den ungehörten Wogen entströmt, Dem geheimen Quell entrieselt der Tod! Glittst du auch leicht, wie dies Laub, ach! dorthin, Sänkest du doch, Jüngling, und stürbst! ___________ Friedrich Gottlieb Klopstock (1724-1803)
Dode dienaren der onsterfelijke Klankmuze het hele jaar herdacht
Herdenken tot in den treure Zoals
dat inmiddels meer dan gebruikelijk is, wordt elke gelegenheid
aangegrepen om een jaar te koppelen aan een of andere grootheid, die
iets heeft betekend voor de ontwikkeling van de mensheid. Zo was
2009 al heel lang voorbestemd het Darwin-jaar te worden want die
goede man is op 12 februari 1809 geboren maar tevens het jaar van
Georg Friedrich Händel, aangezien die op 14 april 1759 is heengegaan,
maar hoewel het nu nog goed drie maanden duurt voordat hij zich echt
een kwart millennium in de ruimten met de eeuwige toetsen en snaren
bevindt, kan de commercie het niet afwachten en wordt er van alles
verzonnen om talrijke mensen gelukkig te maken met allerhande
snuisterijen, bonbons, en misschien zelfs wel Händel-pruiken, alsmede
dito hemden en voor het notenschrift geschikte ganzenvederen. Dat zou
in onze tijden van een krediet- en anderszins economische crisis nog
wel eens wat stroever kunnen verlopen dan het met de vele parafernalia
van de voorgangers in de sfeer der vele herdenkingen is gegaan.
Voor elk 365 dagen Doch
met Händel alleen, die de nodige aandacht in concertzalen en kerken wel
zal krijgen, is het niet gedaan; het is twaalf maanden
Mendelssohn-jaar, want die geniale muziekmaker werd in 1809
geboren op 3 februari, hetgeen betekent dat veel gerechtvaardigde
festiviteiten over een week of drie over de naar klassieke muziek
luisterende mens zullen (mogen) worden uitgestort. En om een andere
grootmeester niet te vergeten, die in het jaar van Jakob Ludwig Felix
Mendelssohns verschijning is overleden, mogen we om u niet direct met
tientallen grootmogols tegelijk de keuze te bemoeilijken, beperken we
ons hier en nu eerst maar tot die drie heren der muzikale scheppingen
Franz Joseph Haydn niet in deze context aan de vergetelheid prijsgeven.
Hij, die op 31 maart 1732 was geboren, vertrok uit dit aardse in het
jaar 1809 op 31 mei.
Veelvuldige herhalingen Toch heeft de digitale Nederlandse televisiezender Cultura enige
programma's aan Haydn gewijd, waarin symfonieën worden gespeeld, andere
concerten worden gepresenteerd, een documentaire over de man en zijn
werk wordt uitgezonden en op andere momenten van andere dagen hetzelfde
wordt herhaald en andere stukken worden voorgesteld. Op zondag 11
januari is die aaneengesloten reeks van diverse bijdragen op Cultura te volgen tussen 15:42 uur en17:22 uur. Kortom,
een stoet van dode componisten zullen wij zien en horen langstrekken in
dit reeds lopende jaar. Maar daarna komt er, naar verwachting, direct
weer een jaar; het houdt vooralsnog niet op. Anders gezegd: herdenken
tot we erin blijven. Doch niemand zal ons luisteraars daarna herdenken.
En dat is hoogstwaarschijnlijk maar beter ook. ____________ Afbeeldingen 1. Georg-Friedrich Händel. 2. Felix Mendelssohn-Bartholdy. 3. Joseph Haydn met zijn ensemble.
Roven, stelen en ook nog manipuleren ' dat alles doet de koekoek
Bijzondere bijnaam
"Broedparasiet"
wordt de koekoek wel genoemd, aangezien het vrouwtje, na een ei te
hebben gelegd, dit in het nest van een andere vogel legt en het laat
uitbroeden. Verder heeft de koekoek de reputatie van bedrieger en dief,
en om het plaatje maar direct compleet te maken ook nog van
moordenaar.
Het
heet dan ook wel dat de koekoek een waarachtig criminele vogel is.
Alleen: crimineel naar wiens maatstaven? Naar die van een menselijke
wetgever en (delen van) een justitieel apparaat dat ook grotendeels de
kop in de veren heeft gestoken. Maar zulks werkt alleen maar
contraproductief, weten we uit ervaring, en dus moeten we ons maar niet
actief met het gedrag van de koekoek bemoeien.
De natuurdocumentaire
over de koekoek is zondag 11 januari te zien op BBC Two Television,
tussen 18:00 uur en 18:50 uur onze tijd.
___________ Afbeelding: Enkele voorbeelden van de vogel in kwestie.
La Rondine van Puccini zaterdagavond op vijf zenders tegelijkertijd
Puccini's stiefkindje De
meest onbekende, want het minst vaak opgevoerde muziekdrama van Giacomo
Puccini staat dit seizoen op het programma van de New Yorkse
Metropolitan Opera, waar het op zaterdag 10 januari als Matinee zal
worden gepresenteerd.
Deze
uitvoering zal door tal van radiozenders over de gehele wereld worden
overgenomen en rechtsreeks worden uitgezonden. Er wordt wel eens
beweerd dat de BBC het verst is gevorderd in de technologische
ontwikkeling van de geluidsmogelijkheden, maar zo'n oordeel kan de
luisteraar zelf ook vellen. Bovendien wordt de lyrische opera eveneens
door de Frans-Duitse cultuurzender Arte-televisie uitgezonden. Voor meer details over dit muziekdrama, de uitvoerenden en nog enige technische details verwijs ik u naar een uitgebreid artikel dat ik donderdag 8 januari heb opgenomen in het Nederlandse, elektronische fin de siècle-cultuurtijdschrift All art is quite useless van Rond1900.nl. __________ Afbeelding: Scène uit Puccini's La Rondine,
in de versie van de Metropolitan Opera New York, zoals die te horen en
te zien zal zijn via tal van ethergemachtigden in Europa, op zaterdag
10 januari, 's avonds vanaf 19:00 uur.
De Grote Slagwerkavond vrijdag op Duitse radiozender NDR-Kultur
Eigentijdse percussiemuziek
De Duitse radiozender NDR Kultur presenteert op vrijdag 9 januari in het programma NDR Radiophilharmonie 's avonds tussen 20:00 en 22:00 uur een percussieconcert dat het predikaat Die Große Nacht des Schlagzeugs
heeft meegekregen. Daarin komen namen van componisten voor die weinigen
binnen de wereld der klassieke muziek dagelijks zullen tegenkomen. De
bekendste is nog Bruno Hartl (geboren 1963) die op meer dan één
muzikaal front veelvuldig van zich heeft doen spreken. De andere
componistennamen zijn Anders Koppel, H. Gruber, Rolf Wallin, Avner
Dorman, en Keiko Abe.
De NDR Radiophilharmonie wordt gedirigeerd
door John Axelrod; medewerking wordt verleend door de
multipercussionist Martin Grubinger, aan wie we al meer dan eens een artikel hebben gewijd.
Hedendaagse slagwerk-componisten
Van Anders Koppel speelt Martin Grubinger het Concerto nr. 3
dat speciaal voor hem is geschreven. Dat hij de lievelingsslagwerker
van de componist is, blijkt tevens uit de vier al eerder gecomponeerde
Marimba-concerten, die aan dezelfde topsporter van het slagwerk zijn
opgedragen. Van Bruno Hartl, met wiens compositie Concert voor multipercussie en orkest,
geschreven in de jaren 2000/2001, het slagwerkgebeuren van die avond
wordt afgesloten, weten we wel wat meer. Die is zelf op meer dan één
punt in het Oostenrijkse muziekleven positief in de aandacht van de
klassieke muziekliefhebber gekomen. Naast zijn functie als
solo-paukenist binnen een orkest vult ook hij zijn tijd met componeren
voor instrumenten die tot de nogal uitgebreide sfeer van het slagwerk
behoren, en ook hij heeft reeds eerder speciaal voor Martin Grubinger
een marimbaconcert geschreven.
____________ Afbeeldingen
1. Martin Grubinger bescheiden met één stokje.
2. Martin Grubinger met een gedeelte van de enorme batterij aan slagwerk die tot zijn beschikking staat.
Cultuurspectrum
