De Sahara nader onderzocht door Duitse wetenschappers
Anatomie van een woestijn Op maandag 12 januari presenteert de Frans-Duitse cultuurzender Arte-televisie, vanaf 19:00 uur,de documentaire Das Herz der Sahara,
een film van Sylvia Strasser, die in 2008 voor het tweede Duitse
publieke televisienet werd gerealiseerd, en thans binnen één week twee
keer door Arte zal worden uitgezonden. Het is een rolprent op het
formaat 16:9, voorzien van stereofonisch geluid, met een lengte van 43
minuten.
Niet
altijd werd de woestijn, die wij kennen onder de naam Sahara,
gekenmerkt door hitte en droogte. Er zijn perioden geweest dat hier
regen in de juiste hoeveelheden zijn neergedaald, die vruchtbaarheid
van de bodem ten gevolge hebben gehad, waardoor het mogelijk is geweest
om er te leven. De Sahara die de grootste woestijn op aarde is
vormt dan ook een gebied waar ooit beschavingen zich hebben kunnen
manifesteren en een hele tijd lang hebben kunnen staande houden.
Prognose Wetenschappers
van het in Keulen gevestigde Henrich-Barth-Institut hebben, met behulp
van de in het zuiden van Lybië woonachtige Toereg-bevolking, onderzoek
gedaan naar de geschiedenis van de natuur en de aldaar gevestigde
mensen. Eén van de conclusies van hun werkzaamheden in de huidige
woestijn is dat er, in het kader van de klimatologische veranderingen,
die op aarde zijn ingezet, het opieuw mogelijk zal zijn dat regenval
aldaar er op termijn voor zal zorgen dat er zich weer mensen kunnen
vestigen.
Arte-televisie zendt maandag Jevgeni Onegin uit door Bolsjoj Theater
Moskous gezelschap speelde in Parijs Begin september 2008 heeft het gezelschap van het Moskouse Bolsjoj Theater in de Parijse Opéra Garnier een uitvoering gegeven van de lyrische scènes, die als totaal muziekdrama bekend staan onder de naam Jevgeni Onegin
van een componist die zichzelf als honderd procent Rus beschouwde:
Pjotr Iljitsj Tsjajkovski (1840-1893). Filmregisseuse Chloé Perlemuter
heeft die voorstellingvastgelegd, en het resultaat, met een lengte van
160 minuten, wordt op maandag 12 januari vanaf 22:50 uur tot in de
nacht op dinsdag de dertiende van deze maand, omstreeks half twee
door de Frans-Duitse cultuurzender Arte gepresenteerd. Over deze gebeurtenis heb ik op vrijdag 10 januari een artikel
met informatie over de opera en zijn personages, en over de
uitvoerenden alsmede voorzien van enkele kanttekeningen opgenomen
op de Nederlandse fin de siècle-site All art is quite useless van Rond1900.nl.
Romantisch drama in speelfilm The horse whisperer op BBC 1
Kijken in de ziel van een paard Het budget van de film The horse whisperer
uit 1998 wordt geschat op zo'n zestig miljoen dollar. Een
bovengemiddelde hoeveelheid geld voor die tijd, maar het is dan ook een
rolprent geworden met bijna de dubbele lengte 170 minuten van een
gemiddelde speelfilm.
De
film werd geregisseerd door Robert Reford, die tevens een van de
hoofdrollen voor zijn rekening neemt en daarin wordt bijgestaan door
Kristin Scott Thomas, Dianne West, Scarlet Johansson en Sam Neill. Het
verhaal is gebaseerd op de gelijknamige roman uit 1995 van de in 1950
geboren Engelse journalist, scriptschrijver en romancier Nick Evans.
Het draaiboek naar dit verhaal werd samengesteld door Ezric Roth en
Richard LaGravenese.
Kijken in de ziel van de begeleider van het paard In
dit verhaal speelt Robert Redford de figuur van Tom Booker, die als
'paardenfluisteraar' tot in de ziel van een dier kan kijken en veel
daar eventueel aangetroffen schade kan beperken. De man zelf is echter
van mening dat hij niets anders doet dan paarden te ondersteunen bij de
problemen die deze dieren ondervinden in de omgang met mensen. Een
vrouw, stadmens door en door, maar die wel inziet dat haar paard en
haar dochter in ernstige mate getraumatiseerd zijn, neemt die beiden op
sleeptouw en dan voltrekt zich het romantische drama doordat de
stadsmens gefascineerd raakt door de eenvoud en daarbij behorende
wijsheid van de plattelander. De filmbeelden zijn gerealiseerd door Robert Richardson; de muziek werd gecomponeerd door Thomas Newman en Gwil Owen. BBC One Television zendt deze film uit op zondag 11 januari, tussen 16:20 uur 's middags en 19:00 uur 's avonds onze tijd. ____________ Afbeeldingen 1. Filmposter van The horse whisperer. 2. Acteur Robert Redford in jongere jaren. (Zonder jaartal.)
Friedrich Gottlieb Klopstock ' Der Eislauf (1764)
DER EISLAUF
Begraben ist in ewige Nacht Der Erfinder großer Name zu oft! Was ihr Geist grübelnd entdeckt, nutzen wir; Aber belohnt Ehre sie auch?
Wer nannte dir den kühneren Mann, Der zuerst am Maste Segel erhob? Ach, verging selber der Ruhm dessen nicht, Welche dem Fuß Flügel erfand!
Und sollte der unsterblich nicht sein, Der Gesundheit und Freuden erfand, Die das Roß, mutig im Lauf, niemals gab, Welche der Reih'n selber nicht hat!
Unsterblich ist sein Name dereinst! Ich erfinde noch dem schlüpfenden Stahl Seinen Tanz! Leichteres Schwungs fliegt er hin, Kreiset umher, schöner zu sehn.
Du kennest jeden reizenden Ton Der Musik, drum gib dem Tanz Melodie! Mond und Wald höre den Schall ihres Horns, Wem die des Flugs Eile gebeut!
O Jüngling, der den Wasserkothurn Zu beseelen weiß, und flüchtiger tanzt, Laß der Stadt ihren Kamin! Komm mit mir, Wo des Kristalls Ebne dir winkt!
Sein Licht hat er in Düfte gehüllt; Wie erhellt des Winters werdender Tag Sanft den See! Glänzenden Reif, Sternen gleich, Streute die Nacht über ihn aus!
Wie schweigt um uns das weiße Gefild! Wie ertönt vom jungen Froste die Bahn! Fern verrät deines Kothurns Schall dich mir, Wenn du, dem Blick, Flüchtling enteilst.
Wir haben doch zum Schmause genug Von des Halmes Frucht? und Freuden des Weins? Winterluft reizt die Begier nach dem Mahl; Flügel am Fuß reizen sie mehr!
Zur Linken wende du dich! ich will Zu der Rechten hin halbkreisend mich drehn. Nimm den Schwung, wie du mich ihn nehmen siehst: Also! nun fleug schnell mir vorbei!
So gehen wir den schlängelnden Gang Am dem langen Ufer schwebend hinab. Künstle nicht! Stellung, wie die, lieb ich nicht, Zeichnet dir auch Preisler nicht nach.
Was horchst du nach der Insel hinauf? Unerfahrne Läufer tönen dort her! Huf und Last gingen doch nicht übers Eis, Netze noch nicht unter ihm fort.
Sonst späht dir dein Ohr ja alles; vernimm, Wie der Todeston wehklagt auf der Flut! O wie tönt's anders! wie hallt's, wenn der Frost Meilen hinab spaltet den See!
Zurück! laß nicht die schimmernde Bahn Dich verführen, weg von Ufer zu gehn! Denn wo dort Tiefen sie deckt, strömt's vielleicht, Sprudeln vielleicht Quellen empor.
Den ungehörten Wogen entströmt, Dem geheimen Quell entrieselt der Tod! Glittst du auch leicht, wie dies Laub, ach! dorthin, Sänkest du doch, Jüngling, und stürbst! ___________ Friedrich Gottlieb Klopstock (1724-1803)
Dode dienaren der onsterfelijke Klankmuze het hele jaar herdacht
Herdenken tot in den treure Zoals
dat inmiddels meer dan gebruikelijk is, wordt elke gelegenheid
aangegrepen om een jaar te koppelen aan een of andere grootheid, die
iets heeft betekend voor de ontwikkeling van de mensheid. Zo was
2009 al heel lang voorbestemd het Darwin-jaar te worden want die
goede man is op 12 februari 1809 geboren maar tevens het jaar van
Georg Friedrich Händel, aangezien die op 14 april 1759 is heengegaan,
maar hoewel het nu nog goed drie maanden duurt voordat hij zich echt
een kwart millennium in de ruimten met de eeuwige toetsen en snaren
bevindt, kan de commercie het niet afwachten en wordt er van alles
verzonnen om talrijke mensen gelukkig te maken met allerhande
snuisterijen, bonbons, en misschien zelfs wel Händel-pruiken, alsmede
dito hemden en voor het notenschrift geschikte ganzenvederen. Dat zou
in onze tijden van een krediet- en anderszins economische crisis nog
wel eens wat stroever kunnen verlopen dan het met de vele parafernalia
van de voorgangers in de sfeer der vele herdenkingen is gegaan.
Voor elk 365 dagen Doch
met Händel alleen, die de nodige aandacht in concertzalen en kerken wel
zal krijgen, is het niet gedaan; het is twaalf maanden
Mendelssohn-jaar, want die geniale muziekmaker werd in 1809
geboren op 3 februari, hetgeen betekent dat veel gerechtvaardigde
festiviteiten over een week of drie over de naar klassieke muziek
luisterende mens zullen (mogen) worden uitgestort. En om een andere
grootmeester niet te vergeten, die in het jaar van Jakob Ludwig Felix
Mendelssohns verschijning is overleden, mogen we om u niet direct met
tientallen grootmogols tegelijk de keuze te bemoeilijken, beperken we
ons hier en nu eerst maar tot die drie heren der muzikale scheppingen
Franz Joseph Haydn niet in deze context aan de vergetelheid prijsgeven.
Hij, die op 31 maart 1732 was geboren, vertrok uit dit aardse in het
jaar 1809 op 31 mei.
Veelvuldige herhalingen Toch heeft de digitale Nederlandse televisiezender Cultura enige
programma's aan Haydn gewijd, waarin symfonieën worden gespeeld, andere
concerten worden gepresenteerd, een documentaire over de man en zijn
werk wordt uitgezonden en op andere momenten van andere dagen hetzelfde
wordt herhaald en andere stukken worden voorgesteld. Op zondag 11
januari is die aaneengesloten reeks van diverse bijdragen op Cultura te volgen tussen 15:42 uur en17:22 uur. Kortom,
een stoet van dode componisten zullen wij zien en horen langstrekken in
dit reeds lopende jaar. Maar daarna komt er, naar verwachting, direct
weer een jaar; het houdt vooralsnog niet op. Anders gezegd: herdenken
tot we erin blijven. Doch niemand zal ons luisteraars daarna herdenken.
En dat is hoogstwaarschijnlijk maar beter ook. ____________ Afbeeldingen 1. Georg-Friedrich Händel. 2. Felix Mendelssohn-Bartholdy. 3. Joseph Haydn met zijn ensemble.
Roven, stelen en ook nog manipuleren ' dat alles doet de koekoek
Bijzondere bijnaam
"Broedparasiet"
wordt de koekoek wel genoemd, aangezien het vrouwtje, na een ei te
hebben gelegd, dit in het nest van een andere vogel legt en het laat
uitbroeden. Verder heeft de koekoek de reputatie van bedrieger en dief,
en om het plaatje maar direct compleet te maken ook nog van
moordenaar.
Het
heet dan ook wel dat de koekoek een waarachtig criminele vogel is.
Alleen: crimineel naar wiens maatstaven? Naar die van een menselijke
wetgever en (delen van) een justitieel apparaat dat ook grotendeels de
kop in de veren heeft gestoken. Maar zulks werkt alleen maar
contraproductief, weten we uit ervaring, en dus moeten we ons maar niet
actief met het gedrag van de koekoek bemoeien.
De natuurdocumentaire
over de koekoek is zondag 11 januari te zien op BBC Two Television,
tussen 18:00 uur en 18:50 uur onze tijd.
___________ Afbeelding: Enkele voorbeelden van de vogel in kwestie.
La Rondine van Puccini zaterdagavond op vijf zenders tegelijkertijd
Puccini's stiefkindje De
meest onbekende, want het minst vaak opgevoerde muziekdrama van Giacomo
Puccini staat dit seizoen op het programma van de New Yorkse
Metropolitan Opera, waar het op zaterdag 10 januari als Matinee zal
worden gepresenteerd.
Deze
uitvoering zal door tal van radiozenders over de gehele wereld worden
overgenomen en rechtsreeks worden uitgezonden. Er wordt wel eens
beweerd dat de BBC het verst is gevorderd in de technologische
ontwikkeling van de geluidsmogelijkheden, maar zo'n oordeel kan de
luisteraar zelf ook vellen. Bovendien wordt de lyrische opera eveneens
door de Frans-Duitse cultuurzender Arte-televisie uitgezonden. Voor meer details over dit muziekdrama, de uitvoerenden en nog enige technische details verwijs ik u naar een uitgebreid artikel dat ik donderdag 8 januari heb opgenomen in het Nederlandse, elektronische fin de siècle-cultuurtijdschrift All art is quite useless van Rond1900.nl. __________ Afbeelding: Scène uit Puccini's La Rondine,
in de versie van de Metropolitan Opera New York, zoals die te horen en
te zien zal zijn via tal van ethergemachtigden in Europa, op zaterdag
10 januari, 's avonds vanaf 19:00 uur.
De Grote Slagwerkavond vrijdag op Duitse radiozender NDR-Kultur
Eigentijdse percussiemuziek
De Duitse radiozender NDR Kultur presenteert op vrijdag 9 januari in het programma NDR Radiophilharmonie 's avonds tussen 20:00 en 22:00 uur een percussieconcert dat het predikaat Die Große Nacht des Schlagzeugs
heeft meegekregen. Daarin komen namen van componisten voor die weinigen
binnen de wereld der klassieke muziek dagelijks zullen tegenkomen. De
bekendste is nog Bruno Hartl (geboren 1963) die op meer dan één
muzikaal front veelvuldig van zich heeft doen spreken. De andere
componistennamen zijn Anders Koppel, H. Gruber, Rolf Wallin, Avner
Dorman, en Keiko Abe.
De NDR Radiophilharmonie wordt gedirigeerd
door John Axelrod; medewerking wordt verleend door de
multipercussionist Martin Grubinger, aan wie we al meer dan eens een artikel hebben gewijd.
Hedendaagse slagwerk-componisten
Van Anders Koppel speelt Martin Grubinger het Concerto nr. 3
dat speciaal voor hem is geschreven. Dat hij de lievelingsslagwerker
van de componist is, blijkt tevens uit de vier al eerder gecomponeerde
Marimba-concerten, die aan dezelfde topsporter van het slagwerk zijn
opgedragen. Van Bruno Hartl, met wiens compositie Concert voor multipercussie en orkest,
geschreven in de jaren 2000/2001, het slagwerkgebeuren van die avond
wordt afgesloten, weten we wel wat meer. Die is zelf op meer dan één
punt in het Oostenrijkse muziekleven positief in de aandacht van de
klassieke muziekliefhebber gekomen. Naast zijn functie als
solo-paukenist binnen een orkest vult ook hij zijn tijd met componeren
voor instrumenten die tot de nogal uitgebreide sfeer van het slagwerk
behoren, en ook hij heeft reeds eerder speciaal voor Martin Grubinger
een marimbaconcert geschreven.
____________ Afbeeldingen
1. Martin Grubinger bescheiden met één stokje.
2. Martin Grubinger met een gedeelte van de enorme batterij aan slagwerk die tot zijn beschikking staat.
Celloconcert van Aleksandr Gretsjaninov vrijdagmiddag op radio WDR 3
Te weinig bekend in onze contreien De
Russische componist Aleksandr Gretsjaninov heeft de hoge leeftijd van
92 jaar bereikt. De eerste vijf decennia van zijn leven heeft hij in
zijn geboorteland doorgebracht, maar daarna, via een tussentijds
verblijf in de Franse hoofdstad, heeft hij zich in de Verenigde Staten
gevestigd, waar hij de rest van zijn leven is blijven wonen, en op 3
januari 1956 te New York de laatste adem heeft uitgeblazen. Van
zijn veelzijdige oeuvre wordt, zeker in onze contreien, weliswaar veel
te weinig uitgevoerd, maar op vrijdag 9 januari kunt u vroeg in de
middag, in het programma Passagen van de Duitse radiozender WDR 3, luisteren naar zijn Concert voor cello en orkest, opus 8, gecomponeerd in 1897. Aan Gretsjaninow heb ik daarom een uitgebreid artikel gewijd in het Nederlandse elektronische cultuurtijdschrift All art is quite useless van Rond1900.nl, dat op woensdag 7 januari is gepubliceerd.
Arte vertoont Duitse documentaire uit 2008 over onderzoek naar dinosaurus-sporen
Veel info-programma's De
Duits-Franse cultuurzender Arte barst weer bijna uit zijn voegen door
de vele documentaires over natuur en milieu, over wetenschap en andere
belangrijke thema's. Zo wordt er op donderdag 8 januari een nieuwe
aflevering uitgezonden van reeds lopende series over het Wilde Afrika en een uit de docusoap over een vulkanoloog die met zijn team in tien delen verschillende vulkanen op de aardkloot bezoekt.
Integenstelling
tot hetgeen in sommige omroepgidsen wordt vermeld, kunt u niet tussen
beide bovengenoemde films in wordt de documentaire getiteld Die Dino-Fundgrube zien, maar voorafgaande
aan de docusoap: tussen 18:15 uur en 19:00 uur. Daarin wordt uit de
doeken gedaan hoe wetenschappelijk onderzoek wordt verricht naar sporen
van dinosaurussen in Grand Staircase Escalante National Monument in de
Amerikaanse staat Utah. Het
betreft een Duitse film met een lengte van 43 minuten, in 2008
gereliseerd door Kerstin Woldt. De rolprent wordt uitgezonden op het
formaat 16:9 en is voorzien van stereofonische geluidsweergave. In de
gegevens op de sites van Arte wordt gemeld dat het om een éénmalige
uitzending gaat.
Zembla-documentaire over De Slag om het Groningse gehucht Ganzedijk
Politieke destructiedrift
Het
Oost-Groningse gehucht Ganzedijk, dat zich ten noordoosten van
Finsterwolde bevindt, is begin 2008 nogal explosief in het landelijke
nieuws gekomen doordat de politiek maar eigenlijk is het beter te
zeggen: bepaalde politici, en daarvan een zekere wethouder weer eens
de belangen van de bevolking ondergeschikt had gemaakt aan de eigen
voorkeuren en vooral vooroordelen.
Het aantal bewoners van Ganzedijk
daalde steeds verder, en dat betekent in de praktijk, zonder adequate
maatregelen van bovenaf, vrijwel altijd leegstand van woningen met alle
gevolgen van dien: verkrotting en alle daaraan gekoppelde
maatschappelijke neergang.
De
plannen van die ogenschijnlijk enkele politici kwamen er op neer het
hele woningbestand van Ganzedijk met de grond gelijk te maken en de
vrijgekomen ruimte terug te geven aan de natuur. Toen de niet vooraf
geïnformeerde bewoners daarvan lucht kregen, kwamen ze in actie. Dat
leidde er enerzijds toe dat er op tal van politieke en tevens
anderszins maatschappelijke niveaus aandacht voor het dorpje en de
bewoners kwam, maar dat bracht tegelijkertijd met zich mede dat alle
huizen en hun bewoners aldaar een mediahype werden, inclusief de
daaraan gekoppelde negatieve aspecten; het begrip ramptoerisme kreeg er
een 'spanningsveld' bij in de voordien grote stilte van een stukje
Oost-Groningen. Maar die bewuste strijd van de mensen om te overleven
in de door henzelf gekozen omgeving heeft ook nog andere raderen in
beweging gezet en aan het licht gebracht dat als mensen voor hun
belangen opkomen door zich niet alleen te profileren via een groeiende
tegenstem, maar tegelijkertijd zich vóór iets te engageren veelal
verborgen krachten een enorm potentieel aan inventiviteit en bereidheid
tot samenwerking kunnen genereren.
Het Vara/NPS-programma Zembla
heeft een documentaire gemaakt over het wel en wee van Ganzedijk,
toegespitst op de gebeurtenissen van 2008. Deze film wordt op donderdag
8 januari tussen 21:45 uur en 22:30 uur herhaald op het digitale
kanaal Holland Doc dat voor deze gelegenheid de eigen regionale benaming in Groningen Doc zou moeten wijzigen, want niet alles wat van enige importantie is, speelt zich uitsluitend in de regio Holland af.
Lees ook de column van Ineke Noordhoff over Ganzedijk.
__________
Foto: Kijk op Ganzedijk.
De grootste energierbron die ter beschikking staat: de zee
De zee als voortdurende energiebron Op woensdag 7 januari kunt u op het tweede publieke Duitse televisienet ZDF tussen 22:15 uur en 22:45 uur in de reeks Abenteuer Wissen een
wetenschappelijke documentaire bekijken over de mogelijkheden om
energie te winnen uit de omvangrijkste bron die de mens beschikbaar
heeft: de zee. De titel van de film is dan ook geheel in
overeenstemming daarmee: Energie aus dem Meer.
Instanties,
die ons en projectontwikkelaars op energiegebied willen aanzetten tot
nadenken over de situatie nu en de eventuele verbetering daarvan zonder
onnodige aantasting van het milieu en de leefomstandigheden op onze
aarde, worden althans indien ze de moeite nemen zich te verdiepen in
de materie al enige tijd gewezen op de ononderbroken beschikbaarheid
van de zee. En niet alleen de bedenkers en ontwikkelaars van nieuwe
energieprojecten, die het uit hoofde van hun werk simpelweg moeten,
doen er goed aan zich gedetailleerd te (laten) informeren over feiten
en fictie, mogelijkheden en onmogelijkheden van eventuele onontgonnen
'gebieden', ook voor de dagelijkse gebruiker is het nuttig iets te
weten over het belangrijkste element dat we elke dag nodig hebben:
energie.
Speelfilm The Hours, geënt op Virginia Woolfs Mrs. Dalloway, woensdagavond op Canvas
Inventief geconstrueerde verhaallijn Canvas,
het tweede Nederlandstalige Belgische televisieprogramma, presenteert
op woensdag 7 januari in het avondprogramma tussen 20:40 uur en 22:35
uur de speelfilm The hours
uit 2002. Dit drama van Stephen Daldry is een Amerikaans-Engelse
coproductie, gebaseerd op het bekendste boek, de roman met dezefde
titel, van de Amerikaanse Pulitzer-Prijswinnaar Michael Cunningham (die
is geboren in 1952). In dat boek, en vervolgens in de film, wordt een
waarderende buiging gemaakt in de richting van de Engelse schrijfster
Virginia Woolf (1882-1941): de drie protagonisten hebben allen een, zij
het verschillende, band met haar boek Mrs. Dalloway, dat in 1925 is verschenen. Een enkele bron meldt dat de film van Stephen Daldry pas in december 2003 in première is gegaan.
Drie protagonisten In
het inventief geconstrueerde verhaal komen we allereerst Virginina
Woolf zelf tegen, gespeeld door Nicole Kidman met een totaal ander
voorkomen en dito uitstraling dan in de meeste van haar dikwijls als
glansrollen gekwalificeerde rollen , die in de jaren twintig van de
vorige eeuw aan de genoemde roman schrijft, maar tegelijkertijd zwaar
gebukt gaat onder een depressie; dit ondanks de intense liefde voor
haar man Leonard, die in de film gestalte krijgt door Stephen Dillane. De
huisvrouw Laura die wordt uitgebeeld door Julianne Moore die zich
in de jaren vijftig totaal ingesnoerd voelt door de eisen die 'de
maatschappij' aan haar stelt, herkent veel van zichzelf in de roman Mrs. Dalloway. En
dan is er nog Clarissa Vaughn een rol van Meryl Streep, die hier nu
eens niet zo onuitstaanbaar is als doorgaans het geval is , die een
Clarissa Dalloway après la lettre uitbeeldt. Tijdens de voorbereidingen voor een feestje overdenkt ze de keuzes die ze in het leven heeft gemaakt. De
drie verhaallijnen zijn intens met elkaar verweven, maar dat leidt
nergens tot onoverzichtelijkheid. En dat is niet alleen een compliment
aan de auteur van het boek, doch tevens aan de regisseur en de knap
uitgebeelde karakters. ____________ Afbeeldingen 1. Voorzijde van een der edities van The hours uit 1998, van Michael Cunningham. 2. Voorkant van de Granada paperbackeditie van Mrs. Dalloway, uit 1978.
Berlioz' symfonie met altvioolsolo Harold in Italië, opus 16, deze maand drie keer op Mezzo-televisie
Leven in Rome
"Niets bevalt mij zo zeer als het zwerversleven in de bossen en bergen met deze goedmoedige boeren,
waarbij ik overdag aan de oever van de bergstroom slaap en 's avonds de
saltarella met de mannen en vrouwen dans, zoals zij dat in hun kleine
herbergen gewend zijn."
Zo liet Hector Berlioz (1803-1869) zich uit
over de Italiaanse Abruzzen, die hij had leren waarderen sedert zijn
verblijf te Rome. In die tijd was hij zich gaan interesseren voor de
werken van Lord Byron (1788-1824) [1], welke hij min of meer verslond. Eén van diens gedichten, Childe Harold's Pilgrimage, ademt de sfeer van neerslachtigheid, die Berlioz associeerde met de zwaarmoedige, dromerige klank van de altviool.
Toen
Berlioz zijn symfonie opus 16 componeerde en daarin de indrukken
verwerkte van zijn Romeinse jaren, noemde hij dit werk met concertante
altviool Harold en Italie.
Dat verduidelijkt echter niet een eventuele interpretatie van het
gedicht van Byron, maar laat zien dat in deze symfonie de Harold moet
worden gezocht in Berlioz zelf.
Concert voor altviool en orkest
Oorspronkelijk was de compositie bedoeld als concert voor altviool en orkest, en wel speciaal voor Nicolò Paganini, maar die was reeds door het eerste deel zodanig teleurgesteld dat hij de geïllustreerde editie van Byron's Poetical Works, uitgegeven door Virtue & Co., City Road and Ivy Lane te Londen.componist heeft laten weten:
"Dat is niet wat ik wilde. Daar heb ik weinig te doen; ik moet voortdurend iets te spelen hebben."
Daarop had de componist echter wel een repliek paraat:
"Heb ik het niet gezegd? Wat u wilt, is een concert voor altviool, en dat kunt u alleen zelf schrijven."
Zo
is uit dat alvioolconcert een vierdelige symfonie ontstaan met de alt
als soloinstrument. Deze altviool speelt het leidmotief dat de held
moet uitbeelden, en daarmee is dit instrument de handelende persoon van
deze muzikale vertelling geworden.
Zwaarmoedigheid Het eerste deel van dit werk beeldt Harold in de bergen uit, en draagt als titel Scènes van zwaarmoedigheid, van geluk en vreugde, waarmee de wisselende stemmingen worden
aangegeven. De breedsprakige, langzame inleiding met de door harp
begeleide altsolo stelt Berlioz als melancholieke dromer voor.
In het tweede deel horen we voorbijtrekkende pelgrims die hun avondgebed zingen (Mars van de pelgrims).
Tussen de strofen door mompelen ze korte litanieën. Het middengedeelte
is bijna hymnisch, en hierin neemt de altsolo (Harold dus) ook deel aan
het gezang van de pelgrims.
In het Scherzo luistert
Harold naar een serenade van een minnaar in de Abruzzen. Het motief van
de houtblazers brengt de luisteraars in een landelijke omgeving. Daarna
zet de Engelse hoorn de serenade in. (Berlioz is waarlijk dol op dit
instrument!) Vervolgens
bootsen violen en celli de gitaar van de zingende minnaar na. Harold
zingt de melodie na en werkt haar zelfs nog uit, maar ondertussen is de
zanger al verdwenen.
In het laatste deel (Orgie van de rovers) denkt
Harold aan het verleden. Fragmenten uit de drie voorafgaande delen
klinken op: de inleiding, het lied van de pelgrims en de serenade. Maar
het lawaai van de bandieten overstemt alle beelden van vroeger Als het
gezang van de pelgrims dan nog een keer opklinkt, neemt Harold de alt
weer op, maar hij blijkt niet meer in staat zijn eigen thema terug te
vinden. Tijdens het voortgaan van de orgie sterft Harold.
Bijzondere instrumenten
De
symfonie, die is opgedragen aan Berlioz' boezemvriend Humbert Ferrand
(1805-1868), werd voor het eerst uitgevoerd te Parijs, op 23 november
1834. Chrétien Urhan (1790-1845) was de altviolist, en Narcisse Girard
(1798-1860) leidde de uitvoering.
De orkestbezetting is: 2 fluiten met piccolo, 2 hobo's met Engelse hoorn, 2 klarinetten, 4 fagotten, 4 hoorns, 2 'cornets à pistons' [2] 2 trompetten, 3 trombones, een ophicleïde [3] of tuba, pauken, triangel, bekkens, 2 kleine trommen en harp.
Naar
wensen van de componist zou het strijkorkest uit minimaal 61 musici
moeten bestaan: 15 eerste en 15 tweede violen, 10 alten, 12 celli en 9
contrabassen. Het zal duidelijk zijn dat geen enkel middelgroot orkest
deze bezetting op eigen kracht kan realiseren. Het zou betekenen dat
geen enkel orkest buiten de grote muziekcentra dit werk ooit met
uitzondering van festivals waarbij extra middelen beschikbaar worden
gesteld kan worden uitgevoerd. Gelet op de hier en daar wat uitermate
idealistische voorstellingen van Hector Berlioz, zou men die bezetting
misschien minder letterlijk kunnen nemen, en kan met een ensemble van
kleinere omvang toch een goede uitvoering worden gerealiseerd, zeker
als dat onder leiding van een goede dirigent geschiedt.
Driemaal op Mezzo-televisie
De komende weken wordt de symfonie Harold in Italië driemaal
door Mezzo-televisie uitgezonden in een uitvoering door het Orchestre
de Paris onder leiding van Christoph Eschenbach, met medewerking van
Tabea Zimmermann, altviool. Het is een door Andy Sommer verfilmd
concert dat eenkleine drie kwartier duurt.
De eerste uitzending is
op woensdag 7 januari, vanaf 23:05 uur. Herhalingen zullen worden
uitgezonden op donderdag 15 januari, 's ochtends vanaf 19:35 uur, en op
maandag 26 januari, vanaf 12:30 uur.
__________
[1] Byrons Childe Harold's Pilgrimage
is in 1812 verschenen; het kan worden gezien als een soort poëtisch
reisdagboek, waarin de rol van de protagonist steeds meer de
indentiteit van de auteur aanneemt. Het epische gedicht gaat overeen
jeugdige, romantische held die, als gevolg van desillusies met
betrekking tot het leven, misantropische trekken gaat vertonen en door
ontevredenheid, gekoppeld aan innerlijke onrust, tot de vlucht in het
avontuur, door middel van reizen, wordt gedwongen.
[2] Over de cornet à pistons heb ik op 13 februari 2008 een artikel geplaatst op de website van het tijdschrift Mens en melodie.
George Gershwins Pianoconcert woensdagavond op Mezzo-tv
Zaalakoestiek Na afloop van een concert in september 1987 met François-Joel Thiollier als solist in het Pianoconcert in F
van George Gershwin had ik in de dirgentenkamer een kort gesprek met
deze pianist naar aanleiding van de opmerkingen die hij aan het adres
van de dirigent maakte over de zaalakoestiek en de daaraan verbonden
balans in de orkestklank die bewuste avond. Hij had die niet ondergaan
vanaf zijn plek aan de piano op het podium, maar na de pauze toen het
orkest in kwestie Edward Elgars Enigma Variations
had uitgevoerd. Ik heb hem toen het advies gegeven om de volgende avond
na zijn optreden op het tegenover liggende balkon plaats te nemen, om
een completere indruk te krijgen met betrekking tot die zaalakoestiek.
Daar waren even veel stoelen en het enige verschil in de symmetrie was
dat er zich één smalle deur in de muur op een andere plek bevond. Hoe
zijn bevindingen de tweede avond waren, heb ik hem niet meer kunnen
vragen, doordat ik plotseling de tweede avond niet naar het concert kon.
Hoewel
zijn naam uitsluitend Frans aandoet, is François-Joel Thiollier van
Amerikaans-Franse ouders. Geboren werd hij in Parijs, maar zijn eerste
concert heeft hij als vijfjarige knaap te New York gegeven.
Aanvankelijk studeerde hij bij de internationaal vermaarde Robert
Casadeus (1899-1972) , alsmede bij andere docenten van het Parijse
Conservatorium, maar hij zette zijn studie voort aan de befaamde
Juilliard School of Music te New York. Dat opgroeien in twee totaal
verschillende culturen heeft ervoor gezorgd dat deze pianist in zijn
repertoire een uitstekend vertegenwoordiger is geworden van beide
muziekrichtingen.
Concert op Mezzo-televisie Op
woensdag 7 januari kunt u de bovengenoemde pianist in het hier
opgemelde concert van Gershwin beleven door op of omstreeks 19:05 uur
Mezzo-televisie in te schakelen, aangezien daar en uitvoering van dat
werk voor piano en orkest staat geprogrammeerd. Hoewel
dat onderdeel van de Mezzo-avond een kleine anderhalf uur lijkt te
duren, geeft Mezzo aan dat de totale lengte van het concert 1 uur en 4
minuten zal bedragen. Aangezien in de titel van de bewuste mededeling
te zien is dat het om de interpretatie van werk(en) van Gershwin gaat,
zal er wel meer dan alleen het Concerto in F
worden uitgevoerd. Helaas worden daarover in het kader van de
inmiddels gebruikelijke labbekakkerij van de Mezzo-internetredactie
geen nadere mededelingen gedaan. Over dit Gershwin-concert is op de website Tempel der Toonkunst vaker geschreven naar aanleiding van uitvoeringen live, of via radio, dan we televisie. Een veel uitgebreider artikel met veel achtergrond-informatie kunt u vinden op dinsdag 8 april 2008.
In China verboden westerse anthologie gedijt daar uitstekend
Verboden vrucht
De oudste
anthologie van de westerse wereld bij christenen en veel
andersdenkenden beter bekend onder de benaming BIJBEL: dat is de
Gantsche Heilige Schrift, met de boeken des Ouden en des Nieuwen
Verbonds is over vele landen op het ondermaanse verspreid en in ieder
geval in 1200 talen overgezet, maar dat aantal zal inmiddels wel weer
aardig wat groter zijn.
Althans, dat aantal talen werd genoemd door de dominee die in mijn gymnasiumtijd de facultatieve lessen Godsdienstonderwijs
voor zijn rekening nam. De man deed zulks op een zeer verstandige
manier, hetgeen mede ten faveure heeft gewerkt van diegenen, welke
alleen op verzoek van dan wel met lichte aandrang door hun ouders
dat ene extra lesuur per week dan ook nog maar hebben doorgebracht in
de schoolbanken, welke overigens halverwege die schooltijd werden
vervangen door tafels en stoelen. Die eerwaarde maakte overigens meer
de indruk van een verstrooide professor die middenin het leven stond,
hetgeen per definitie voor een zielenherder een uitstekende basis is
voor een eventueel welslagen van zijn missie. Voor die ds. JB betekende
dit het verbinden van de aloude geschiedenissen met het leven van
alledag zoals zich dat eind jaren vijftig, begin jaren zestig, van de
vorige eeuw heeft afgespeeld: alles woelde om verandering
Ingenieuze smokkel
Om
geïnteresseerden in die landen waar dit door christenen als heilig
vereerde boek was verboden en in sommige landen is dat nog altijd het
geval toch van de inhoud te kunnen laten kennisnemen werden er acties
op touw gezet waarbij op tal van zeer ingenieuze manieren bijbels werden gesmokkeld naar
onder meer het oostblok alwaar het communistische regime als de dood
was voor de woorden uit onder meer de boeken van het Pentateuch, voor
die van de Richteren, de Ecclesiastes of van de latere Evangelisten.
Het zal kenners van de situatie aldaar niet verbazen dat hier een, al
dan niet bewuste, angst bij de 'bloedrode leiding' meespeelde voor de Openbaring
van Johannes waarin sprake is van het Beest uit de Afgrond, dat zich
uitte in onder meer de meest weerzinwekkende dictatoren, die de
twintigste eeuw vooral in Europa heeft laten zien, [1] doch dat met hun persoonlijke verscheiden niet was verslagen, en dit vooralsnog ook niet zal plaatshebben.
Nieuwe gebieden
Toen
bleek dat er tevens in China zeer veel mensen waren die zeiden,
geloofden of overtuigd waren, in Gods Woord geïnteresseerd te zijn
maar dat is waarachtig iets anders dan de verzameling van boeken die
tezamen die eerste westerse anthologie vormen, maar dat is iets dat
affectief gepreoccupeerden nu eenmaal niet willen begrijpen , werden
er in het westen ook lijnen uitgezet om in die landen flinke aantallen
bijbels te verspreiden. En als die vele teksten redelijk zijn vertaald
in het (meest gangbare) Chinees, en men erin is geslaagd het Hooglied
in enigszins overeenkomstig te ondergaan Chinees over te zetten, dan is
het alleen al uit literair-historisch gezichtspunt een zeer goede zaak
dat deze anthologie thans, ondanks het nog steeds geldende verbod, in
een bijna even hoge oplage is verspreid als dat Rode Boekje met die volstrekt nodeloze en nutteloze inhoud, van
de Monsterlijke Massamoordenaar Mao Zedong: 70 miljoen mensen zijn
gestorven als gevolg van diens bestiale krankzinnigheid en daarmee
heeft hij Dolle Dolf van Mofrika en die Georgische incarnatie van het
kwaad die zichzelf als "van staal" beschouwde, achter zich gelaten.
Wellicht
zou men toch eens moeten overwegen op welke wijzen men benaderbare
figuren in de Chinese politieke top wier interesse voor cultuur
verdergaat dan de eigen Muur (ook in figuurlijke zin) zou kunnen
overtuigen dat zulke onvergankelijke literatuur een verrijking is voor
iedere samenleving op deze aarde. En iemand die goed kan vertellen
volgens aloude Chinese tradities, zou dan nog eens kunnen refereren aan
Alfa en Omega zo nodig in die prachtige karakters , de splinter en
de balk, of aan de inhoud van de talrijke Gelijkenissen, dan wel aan de
poëtische teksten die zijn toegeschreven aan koning Salomo.
En
indien het helemaal niet anders kan, dan moet het maar via een
tussenstation: al die koningen en andere heersers welke in de bijbel
voorkomen, moeten maar eerst in wat prozaïscher teksten onder het volk
gebracht worden met meer aansprekende namen en eveneens Chinees
aandoende situaties. Dan zullen zeer velen verbijsterd zijn over de
talrijke overeenkomsten die er bestaan tussen oude Chinese wijsheid op
tal van niveaus en toestanden en gebeurtenissen in onze westerse,
oudste anthologie, die ook in de 21ste eeuw nog voor velen het Boek der
Boeken is.
En
dat recht dient te worden verdedigd, waar ook ter wereld, zoals uw
correspondent hier en nu het recht claimt veel van die boeken prachtig
te vinden, maar daarin niet de geringste aanleiding ziet om een
verbinding naar een opperwezen te leggen, van welke signatuur dan ook.
__________
[1]Helaas is het uitmoorden,
van onder meer andersdenkenden, door
supermisdadigers die wo(o)n(d)en in het Witte Kremlin Nummer 10
geheel en al in overeenstemming met de verwachtingen , gewoon
doorgegaan. Het Beest uit de Afgrond heeft nog steeds niets van zijn
walgelijke streken verloren, en of die (oorlogs)misdadigers nu Hitler,
Stalin of Mao heten, dan wel G.W. Bush. V. Poetin of R. Moegabe het
bestrijden van deze geïncarneerde onmenselijkheid anno nu kan men niet
overlaten aan een door mensen geconstrueerde, spirituele figuur in een
boek, maar zal moeten gebeuren door samenwerking van die exemplaren van
deze zoogdiersoort welke van goede wil zijn en de bereidheid hebben
juist te handelen.
____________ Afbeeldingen
1. Tekstafbeelding op de titelpagina van een Nederlandse, kleinere bijbel-editie Anno 1793.
2.
Tekst op de titelpagina van de Chinese Bijbel. (Met dank aan de heer S.
Baksteen van de Stichting ZakBijbelBond Gospel for Guests.)
3. Het
Beest uit de Afgrond. (Het lijkt wel een karikatuur van een
Hitler-bijeenkomst met zijn slaafse volgelingen.) Overgenomen uit de
reprografische herdruk van de Printbybel uit 1698.
"Zachter, heren, zachter", luidde het dringende verzoek van de dirigent
Componist als gastdirigent
De
Duits-Italiaanse componist Ermanno Wolf-Ferrari, geboren in 1876 te
Venetië, koos zelf voor die dubbele naam: zijn vader was van Duitse
oorsprong, zijn moeder van Italiaanse. Hoewel hij enigszins een
buitenbeentje binnen de Italiaanse muziekgeschiedenis is gebleven, komt
hij toch in diverse opera-lexica voor met beschrijvingen en andere
gegevens over zijn bijdragen aan het muziektheater, die vooral muzikale
komedies waren. Zo schreef ook hij een soort vanLustige Witwe.
Deze
musicus trad echter ook op als gastdirigent, onder meer te Zürich. Dat
was tijdens de Eerste Wereldoorlog toen Wolf-Ferrari, evenals zovele
andere kunstenaars, niet in staat was iets nieuws e creëren. Over die
periode in Zürich doen allerlei verhalen de ronde, maar één anekdote
springt daar uit.
Orkestmusici
vinden vaak dat zelfs geroutineerde dirigenten saai zijn bij het
repeteren. Dat gold echter niet voor Ermanno Wolf-Ferrari. Met hen nam
hij de partituur van de eigen opera De nieuwsgierige vrouwen
door. De musici vonden weliswaar dat hij een knap gezicht en een mooie
kop met haar had, maar zijn stoktechniek was enigszins beperkt. Als er
dingen misgingen, begon de dirigent te huilen. Daardoor voelden de
musici zich heel naar en deden hun best om aan de wensen van hun
gastdirigent te voldoen. Maar die bleef zaniken. "Zachter, heren,
zachter!" Toen de altviolen er maar helemaal mee ophielden, veegde
Wolf-Ferrari zijn tranen weg, en zei:
"Dat was beter heren, maar vanavond de alten alstublieft nog zachter."
__________ Afbeelding:
Ermanno Wolf-Ferrari als zestienjarige. Bij het zien van dat gezicht
kun je je ook wel voorstellen dat hij makkelijk zou gaan huilen.
Wolf-Ferrari's Schalkse weduwe dinsdag op Mezzo-televisie
Muzikale komedie Op dinsdag 6 januari presenteert de muziekzender Mezzo-televisie tussen 17:00 uur en 19:20 uur de opera La vedova scaltra (De schalkse weduwe), geschreven in 1930 door de Duits-Italiaanse componist Ermanno Wolf-Ferrari (1876-1948). Het
betreft hier een komische opera in drie bedrijven naar een
oorspronkelijk stuk van de uitnemende Italiaanse tonelist Carlo Goldoni
(1707-1793), op een libretto van Mario Ghisalberti (1902-1980). De
eerste opvoering werd gerealiseerd op 15 maart 1931 te Rome. Goed zeven
maanden later, op 20 oktober, werd er een versie met een Duitse tekst
van Walter Dahms (1887-19) gepresenteerd, en wel gelijktijdig in
Berlijn en Keulen. Het
verhaal hoeven we hier niet breed uit te meten: het is zo'n Commedia
dell'arte-geschiedenis waarin een weduwvrouw door vier mannen wordt
begeerd die allen hun uiterste best doen zo een goed mogelijke indruk
bij haar te maken. Aangezien zich dat uit in dure cadeaus en dergelijke
meer, neemt de willige weduwe het besluit de heren te testen, en zoals
te voorzien is, komt er slechts één uit die aan de verwachtingen
voldoet. Prachtig gewoon wordt het toch nog gezellig. __________ Afbeelding: Ermanno Wolf-Ferrari, hier omstreeks 1916.
Ernest Chausson is ' van maandag 5 tot en met vrijdag 9 januari ' Componist van de week
Van amateur tot erkend componist Vijf avonden is de Fransman Ernest Chausson (1855-1899) Componist van de week
bij de Vara op Radio 4. Dat betekent van maandagavond 5 januari tot en
met vrijdagavond 9 januari, steeds tussen 19:30 uur en 20:00 uur,
muziek van deze Franse componist, die weliswaar als buitenstaander is begonnen,
maar heeft weten door te dringen in de officiële rij van professioneel
schrijvende componisten in de Franse hoofdstad van die dagen. Hoewel
hij ook heden ten dage vooral bekendheid heeft (gehouden) door vooral
dat éne meesterwerk, zijn Poème voor
viool en orkest, is het zeker niet terecht dat er zelfs muziekkenners
bij de vleet zijn, die niet verder luisteren dan hun oren groot zijn. Hopelijk
leggen deze vijf uitzendingen tijdens de komende week een basis voor
wat meer inventiviteit bij al die luisteraars, die wel meer willen
horen en kennen dan alleen datgene uit Chaussons oeuvre dat een ietwat
bredere vriendekring heeft gevonden. Over deze componist kunt u een uitgebreid artikel
lezen dat ik op maandag 5 mei 2008 heb gepubliceerd op de site Tempel der Toonkunst, naar aanleiding van
een uitvoering van diens Derde Symfonie op de Nederlandse radio. __________ Afbeelding:
De componist Ernest Chausson omstreeks 1885. Foto: een zogeheten
kabinetkaart van P. Frois te Biarritz. De foto bevindt zich in de
Bibliothèque nationale de France, Paris.
Nieuwe historische TERRA X-documentaire zondagavond via het ZDF
Grootmacht Nederland In de onvolprezen ZDF-serie Terra X wordt op zondagavond tussen 19:30 uur en 20:15 uur weer een nieuwe historische documentaire vertoond, deze keer getiteld Imperium Wettlauf nach Ostindien, met de ondertitel Lange Reise fur kostbare Gewürze.
Het zal beslist niemand, die een beetje met de geschiedenis vanaf de
zeventiende eeuw op de hoogte is, verbazen dat ons eigen land het thema
van die documentaire is, aangezien Nederland in een periode van
ongeveer tweehonderd jaar de economische grootmacht bij uitstek vormde.
Wat echter lang niet iedereen beseft, is dat zelfs zeventig procent van
de wereldhandel in handen van Nederlanders was. Dat was vooral, zo niet
in alle opzichten, te danken aan de oprichting en het werk van de
Verenigde Oostindische Compagnie.
Cultuurspectrum
