Ulrich Noethen leest tal van avonden voor uit Krieg und Frieden op NDR Kultur
Geduld vereist
Dat Ljev Nikolajevitsj Tolstoj (1828-1910) een man van de lange adem was, bewijst de omvang van zijn naast Anna Karenina meest bekende roman: Oorlog en vrede, in het Duits Krieg und Frieden, verschenen in de jaren 1868/69. Het omvangrijke epos is niet alleen een roman over de Russische maatschappij in de negentiende eeuw, maar tevens is het een historische roman, onder meer over de oorlog tussen Frankrijk en Rusland in de periode 1805-1814. Voorts bevat het boek als rode draad een liefdesgeschiedenis. Het boek is diverse keren verfilmd, in 1956 door de Hollywood-regisseur King Vidor (1894-1982) [1], met Audrey Hepburn en Yul Brunner in hoofdrollen, alsook, in 1968, door de Rus Sergej Bondartsjoek (1920-1994) [2] en goed twee jaar geleden nogmaals als internationale coproductie, hetgeen altijd opnieuw een geheel of gedeeltelijke nasynchronisatie met zich meebrengt.
Marathon voorlezen Dat is vanzelfsprekend niet het geval als de Duitse acteur Ulrich Noethen (geb. 1959), voorleest uit dit in de laatst verschenen Duitse editie in de vertaling van Werner Bergengruen (1892-1964), een paperback-editie uit 207 met een omvang van bijna 1.600 bladzijden, ondanks de kleine letter. Voorlopig zal deze man met zijn prettige stem elke werkdag, met uitzondering van een bijzondere dag, zoals Goede Vrijdag, gedurende ruim een half uur in het programma Am Abend vorgelesen van de radiozender NDR Kultur steeds tussen 22:00 uur en 22:35 uur u deelgenoot maken van het geringe wel en het omvangrijke wee dat moedertje Rusland in de periode in kwestie heeft getroffen.
Voor degenen die het fenomeen radio niet mijden en daarnaast van een aangename stem houden en van de Russische letteren, met name (de) boeken van Ljev Tolstoj, zal het een prachtige afleiding zijn, die niet te lang duurt. In de tijd van de radio-hoorspelen werd er in de meeste gevallen slechts één maal per week een episode uitgezonden, maar die duurde in vele gevallen dan weer iets langer dan de 35 minuten die de bijdrage vanUlrich Noethen, met alle parafernalia, vergt.
____________
[1] Het gaat daarbij om de eerste Engelse versie, die een Amerikaans-Italiaanse coproductie werd, waaraan twee vermaarde producenten bijdroegen: Dino de Laurentiis (geb. 1919) en Carlo Ponti (1912-2007). [2] Tijdens mijn studie Russisch vertelde de lectrix dat zij zelf in Rusland had gestudeerd en daar het grote voorrecht had gehad een deel van de opnamen van Bondartsjoeks verfilming mee te beleven. "Ik heb gezien hoe sneeuw wordt gemaakt." ____________
Afbeeldingen
1. Voorzijde paperback-editie van de Duitse vertaling van Oorlog en vrede door Werner Bergengruen.
TV-documentaire in Metropolis over het fenomeenVrijgezel(len)
In een cultureel-maatschappelijk ooit ontwikkeld geraakt gebied als Nederland en omgeving hoef je in de meeste gevallen geen verklaring meer te geven als men 'ontdekt' dat je vrijgezel bent. Het feit dat je dan in diverse gezelschappen vrij gezellig kunt meedoen maakt dat je wordt getolereerd of zelfs geaccepteerd. Dat was in vroeger tijden wel anders. Er hing een ietwat dubieuze sfeer om degene die had gekozen voor een bestaan alleen of door het Noodlot in die richting was geduwd. Werden ongehuwd mannen niet zelden aangezien voor, en afgestempeld als, homoseksueel, inmiddels is de beschaving wel zover voortgeschreden dat grote delen van de weserse mensheid wel beseffen dat deze geaardheid ook voorkomt bij gehuwde mannen, en er zijn zelfs geleerden die beweren dat juist daar zoveel meer homo's voorkomen doordat het aantal gehuwde mannen zoveel groter is. En de schatting van 5% tot 20% uit de tijd van het Kinsey-rapport ligt heden ten dage dichter bij het hoogste van de beide genoemde percentages. De tijd dat een vrijgezel nog bij moeder thuis woonde en alleen al daarom door menigeen niet voor vol werd aangezien, is in wezen voorbij, al zullen er altijd wel uitzonderingen zijn, die deze regel bevestigen. Het televisieprogramma Metropolis presenteert op de digitale zender Holland Doc 24 de aflevering Singles op dinsdag 30 maart, tussen 22:25 uur en 22:57 uur. Waarom die groepering mensen de vrijgezellen nu ook alweer met zo'n abject Yankisme als singles wordt aangeduid, is niet te begrijpen. Onze eigen taal heeft een woord voor dat fenomeen en derhalve is er geen enkele reden om een knieval te doen voor de alles-en-ieder overheersende, in alle opzichten de totale wereldheerschappij nastrevende, Yanken. BAH!
Dat hoeft overigens niets aan de kwaliteit van de inhoud van zo'n documentaire of reportage af te doen. Wie zelf vrijgezel is, zou toch maar eens moeten kijken in hoeverre het gepresenteerde in overeenstemming is met de eigen werkelijkheid.
Documentaire van IJsbrand van Veelen over het doden van de tijd, op Holland Doc 24
Herhalingen documentaire
Tien jaar geleden heeft regisseur IJsbrand van Veelen voor het VPRO-televisiemagazine Noorderlicht een documentaire gemaakt over het fenomeen tijd en hoe deze te 'doden'.
De Britse natuurkundige Julian Barbour (geb. 1937) is van mening dat tijd niets anders is dan een illusie; anders gezegd: tijd bestaat niet; zo is te vinden in zin boek The End of Time (1999). Die indruk hebben eveneens anderen, niet zelden uit de alfa-wereld, zoals dichters en denkers. Dat valt onder meer te lezen in de vele boeken die over het fenomeen tijd zijn geschreven, en in sommige poëzie, zoals de laatste regel van het gedicht EB van M. Vasalis (1909-1998) uit de bundel Vergezichten en gezichten (1954):
Er is geen tijd. Of is er niets dan tijd?
In de bundel van dezelfde auteur vinden we in het gedicht Wachten in de ochtend uit de bundel De vogel Phoenix (1947) de laatste regel van het eerste couplet:
Er was geen klok, geen tijd, alleen maar duur.
Uitzendingen De film Killing time wordt in de nacht van maandag 29 op dinsdag 30 maart tussen 00:46 uur en 01:12 uur uitgezonden via het digitale kanaal Holland Doc 24. Op dinsdag 30 maart wordt de documentaire herhaald tussen 22:00 uur en 22:25 uur, op hetzelfde kanaal. Om aan de weet te komen er nog meer herhalingen zullen worden uitgezonden in de nachtelijke uren en overdag tot een uur of zeven in de vroege avond, verdient het de moeite om een kijkje te nemen in de Programmagegevens van de zender in kwestie. ____________
Afbeeldingen 1. De Britse fysicus Julian Barbour. 2. Voorzijde van een paperbackeditie van het in 1999 voor het eerst verschenen boek The End of Time.
Alweer een Clouzot-klassieker: Les diaboliques driemaal op Arte-televisie
De liefhebbers van Clouzot-films kunnen direct aan het begin van een nieuwe week hun hart ophalen: ze krijgen de kans een waarachtige griezel-thriller van deze vakman te zien. Deze rolprent is inmiddels vijfenvijftig jaar oud: Les diaboliques, een adaptatie van de roman Celle qui n'était plus uit 1952 van het duo Pierre Boileau (1906-1989) / Thomas Narcejac (1908-1998). Les diaboliques wordt beschouwd als de ultieme klassieker van de Franse film noir. Daarin maken we kennis met een uitermate abjecte, want zeer sadistische, figuur genaamd Delasalle, die de functie vervult van directeur van een internaat. In de film wordt de man neergezet door Paul Meurisse (1912-1979). Zijn ziekelijke echtgenote wordt gespeeld door Vera Clouzot (1913-1960) en naast haar zien we Simone Signoret (1921-1985) [1] als de maîtresse van de directeur. Die beide vrouwen besluiten op een gegeven moment om de man gezamenlijk aan te pakken en hem naar de andere wereld te helpen. Ze verdrinken hem en leggen zijn lijk in een badkuip. Het lijk gaat echter aan de haal, en in het directe verloop van het verhaal dringt de vraag zich op wie nu het meest diabolisch is.
Ook in deze Clouzot-film komen we Charles Vanel (1892-1989) weer tegen. Michel Serrault (1928-2007) vertoont zich in deze thriller voor het eerst op het witte doek. De rolprent werd onderscheiden met de prix Louis Delluc, en scoorde eveneens bij de liefhebbers van het genre zeer hoog op de scala van kwaliteitsfilms. De muziek is van Georges van Parys (1902-1971). Arte-tv, waarop de film op maandag 29 maart te zien is vanaf 20:15 uur, meldt dat de uitzending in HD-kwaliteit op het beeldformaat 16:9 zal worden gerealiseerd. De film wordt door Arte herhaald op dinsdag 6 april en op vrijdag 16 april, beide keren in de namiddag vanaf 14:45 uur.
__________
[1] Ze werd geboren te Wiesbaden als Simone Henriette Charlotte Kaminker.
____________
Afbeeldingen 1. De oorsrpronkelijke poster van Les diaboliques.
2. Simone Signoret; hier nog niet de grande dame van de Franse film, die ze in de laatste periode van haar leven zo overtuigend heeft neergezet
Tags:H-G Clouzot, Vera Clouzot, Simone Signoret, Charles Vanel, Paul Meurisse, filmklassiekers, film noir, Boileau/Narcejac, Michel Serrault, Georges van Parys, Arte-tv
Film van Coco Schrijber over verveling diverse keren op Holland Doc 24
Regisseur Coco Schrijber heeft een film gemaakt over de mogelijke creatieve kracht van verveling. Je zou niet verwachten dat dit fenomeen tot het wekken van eventueel verborgen creatitiviteit zou kunnen leiden, vooral niet als je de gevolgen observeert dieverveling doorgaans met zich meebrengt, en je eventueel steeds opnieuw met datzelfde verloop wordt geconfronteerd. Of moet ik zeggen: als de mensen in kwestie zelf (die) verveling creëren doordat ze met (delen van) het eigen innerlijk niet weten om te gaan: er niet mee uit de voeten kunnen. Coco Schrijber is van mening dat het vermogen om positief om te gaan met nietsdoen ons is ontvallen. Dat zij dat betreurt ligt nogal voor de hand als men bedenkt dat zij verveling als een intrigerende emotie beschouwt waarmee men in principe twee kanten op zou kunnen. Deze regisseur is van mening dat het fenomeen verveling ons dwingt om eens na te gaan waarom we doen wat wij doen. De film, getiteld Bloody monday and strawberry pies, wordt uitgezonden op het digitale kanaal Holland Doc 24, op maandag 29 maart, eerst om 19:11 uur en dan nog eens vanaf 22:00 uur. Op dinsdag 30 maart is er weer een herhaling, dan vanaf 22:57 uur. Voor eventueel nog meer herhalingen, die overdag tot een uur of zes, zeven en gedurende de nachtelijke uren nog worden uitgezonden, raadplege men de website van Holland Doc 24, afdeling Programmagegevens.
Mozarts Idomeneo zaterdagavond vanuit De Muntschouwburg op Klara Radio
Nieuw regie-concept
In het opera-programma Scala van de Nederlandstalige, Belgische radiozender Klara wordt op zaterdag 27 maart een nieuwe productie van het lyrische muziekdrama Idomeneo, Re di Creta van Wolfgang Amadeus Mozart gepresenteerd, live uit de Muntschouwburg te Brussel. Het regie-concept van Ivo van Hove voor deze uitvoering wordt in een persmededeling van Klara als verrassend omschreven, en de vocale prestaties worden eveneens geroemd. De verantwoordelijken voor dat laatste zijn Gregory Kunde, Malena Emman, Sophie Karthäuser, Alexandrina Pendatschanska. Zoals te verwachten zijn daarnaast het Koor en orkest van het Munttheater te horen, in dit geval onder leiding van Jérémie Rohrer.
Over de inhoud van de opera kunt u terecht in onze bijdrage
welke we
op de site Tempel van het Muziektheater, hebben opgenomen op 10 juli 2009.
__________
Afbeelding: Ivo van Hove. (Foto van TheaterVrienden.)
Opnieuw een Woody Allen-klassieker op Canvas-televisie
Op de grens van zaterdag 27 maart vanaf 23:50 uur en zondag 28 maart om 01:25 uur zal het Nederlandstalige Belgische televisienet Canvas weer een klassieker van regisseur-acteur Woody Allen uitzenden: deze keer gaat het om Annie Hall uit 1977, waarin de regisseur zelf opnieuw een rol op zich heeft genomen. Naast hem treden in deze rolprent Diane Keaton (geb. 1946), Tony Roberts (*1939) en Paul Simon (1941) op. Deze film is onderscheiden met vier Academy Awards. Het verhaal is een tragikomedie over een onmogelijke verbintenis tussen de komiek Alvy Singer (gespeeld door Woody Allen) en zijn vriendin Annie Hall (een rol van Diane Keaton). Het geheel is een intieme studie van de karakters van twee zeer neurotische mensen.
Arte-natuurdocumentaire Wolven in Italië's Gran paradiso
Arte-televisie, de Duits-Franse cultuurzender, heeft op vrijdag 26 maart een natuurdocumentaire over de wolf op het programma staan. De wolf is een dier dat in Europa nagenoeg is uigestorven, al bleek in de achter ons liggende strenge winter dat er in Noorwegen weer wolvenroedels werden gesignaleerd, redelijk in de buurt van de bewoonde wereld; dat alles als gevolg van de aanhoudende koude met de voor die siersoort toch ook nijpende tekorten aan voedsel. In Italië, meer specifiek in Gran Paradiso, blijkt echter nog een leefgebied te bestaan voor dit fraaie, interessante dier, dat helaas nog altijd als vreeswekkend wordt gekwalificeerd, hetgeen zijn oorsprong vindt in onder meer sprookjes, waarin de wolf zeer negatief wordt voorgesteld. De documentaire wordt uitgezonden tussen 19:30 uur en 20:15 uur.
Documentaire over graffiti deze week op Arte-televisie
Aanvankelijk criminele 'uiting' Arte-tv presenteert op donderdag 25 maart tussen 22:00 uur en 23:00 uur de documentaire Street Art over graffiti: een vorm van straatkunst die zo mogelijk ongezien, dus vooral in de nachtelijke uren wordt aangebracht. Daarmee werd in de beginjaren van deze manier van uiten een 'statement' afgegeven, dan wel aan een speels-esthetisch credo uiting hebben gegeven, zij het met heel direct daaraan verbonden maatschappelijke gevolgen, welke niet alleen de raakvlakken van kunst en openbaarheid heel nadrukkelijk hebben gemanifesteerd, maar niet in de laastste plaats zijn opgestoten in het sociaal-culturele gebeuren door de buitenproportionele media-aandacht waarbij, zeker in de begintijd, de nadruk werd gelegd op het als crimineel gekwalificeerde element, voornamelijk wanneer de New Yorkse metro-treinstellen het doelwit waren.
Pijlsnelle ontwikkeling Wat is begonnen als een spontane uitdrukking, van mensen die een artistieke vorm van agitprop hebben bedreven, is in een relatief snel tempo uitgegroeid tot een volwaardige en volwassen stroming binnen de beeldende kunsten. Steeds vaker wordt deze kunstuiting ook buiten de artistieke wereld serieus genomen, en zelfs alweer enige tijd, op verzoek van overheden en bedrijven, wordt dergelijke kunst aangebracht op daarvoor uitgekozen plekken, zoals aan zijkanten van viaducten zodat de gebruikers van de opritten naar zo'n viaduct er heel direct mee worden geconfronteerd; verder op houten omheiningen van bouwputten, op een kiosk in Amsterdam (1986) of op de Berlijnse Muur (1986).
Graffiti
Goed twee decennia geleden is in de reeks Dumont Taschenbücher de documentatie An der Wand Graffiti zwischen Anarchie und Galerie uitgekomen onder redactie van kunscriticus Johannes Stahl. Deze schrijft in zijn inleiding dat het reeds toen onbegonnen werk was, het modebegrip graffiti te definiëren, aangezien er zoveel uiteenlopende uitingen onder vielen.
Het frontispice getuigt daarvan reeds met een afbeelding uit 1845 van Paul Gavarni (1804-1866). Binnenin vinden we nogmaals Gavarni, evenals Grandville (1803-1847) [1], Georg Grosz (1893-1959) en Heinrich Zille (1858-1929), de laatste met een Ohne Titel uit 1919.
__________
[1] (J.J.) Grandville is een pseudoniem voor Jean Ignace Isidore Gérard.
____________ Afbeeldingen 1. Voorzijde van de Dumont documentatie van Johannes Pfahl. 2. Muurkunst (Berlijn, 1919) van de 'Berlijn-fotograaf' Heinrich Zille.
Opera Hamlet Van Ambroise Thomas vanuit New York zaterdagavond op diverse radiozenders
Niet algemeen bekend De figuur van de ongelukkige prins Hamlet uit de gelijknamige tragedie uit 1601 van William Shakespeare (1564-1616) heeft in ieder geval vier westerse componisten geïnspireerd tot het schrijven van een opera. Eén van die vier valt binnen het kader van dit, uw hoogst eigen elektronische cultuurtijdschrift: de Fransman Ambroise Thomas (1811-1896). Deze realiseerde een muziekdrama in vijf bedrijven op een libretto van Jules Barbier (1822-1901) en Michel Carré (1819-1872), naar Shakespeare. De meeste informatieve werken over het fenomeen muziektheater noemen deze Franse componist vrijwel uitsluitend in verband met de opera Mignon, die twee jaar eerder in première is gegaan. Dat is op zich geen wonder, aangezien dit muziekdrama de man alom bekend heeft gemaakt. Maar zelfs auteurs van handboeken die nog wel eens 'de nek uitsteken' en andere werken dan de meest gangbare bespreken, laten hier, in het geval van Hamlet gewoonlijk verstek gaan. Zelfs Kobe's operabijbel gaat alleen in opMignon. Toen dat muziekdrama in 1866 was afgerond, had de componist echter al drie decennia opera's geschreven. Dat was in 1837 begonnen met La double échelle, en tot aan Mignon was het aantal muziekdrama's uit de koker van Ambroise Thomas opgelopen tot zeventien. In zijn gehele bestaan werden het er tussen 1837 en 1866 drieëntwintig, waarbij moet worden aangetekend dat er twee versies van Mignon bestaan, welke snel achtereen zijn ontstaan (1863, respectievelijk 1866). Zijn laatst verschenen opera, Le Songe d'úne nuit d'été uit 1886 was eveneens een bewerking van het in 1850 met dezelfde titel uitgebrachte muziekdrama, waaraan recitatieven waren toegevoegd. Na afronding van Mignon is Ambroise Thomas aan het werk gegaan met Hamlet. De eerste uitvoering werd gegeven in de Grand Opéra van Parijs, op 9 maart 1868. In het jaar daarna werd een Duitse versie gepresenteerd. Meer dan honderd jaar later, in 1973 werd er in Saarbrücken een nieuwe Duitse versie voorgesteld.
Happy end snel aangepast Opvallend is dat de oorspronkelijke editie van 1868 een happy end had, maar dit fenomeen het zogeheten Italiaanse slot werd reeds in 1870 omgewerkt tot een tragische finale. Zoals te verwachten viel, valt er in oudere literatuur wel iets over Hamlet te vinden. De kunsthistoricus en publicist Oscar Bie (1864-1938) die ook als verantwoordelijke redacteur van het cultuurtijdschrift Neue Rundschau van uitgeverij S. Fischer fungeerde heeft in zijn standaardwerk Die Oper voor het eerst verschenen in 1913 en in een reprografische herdruk in1980 opnieuw uitgebracht wel een lans gebroken voor Hamlet. Hij deed dat, beginnend met een aanwijzing dat de handeling binnen het muziekdrama afwijkt van die in het oorspronkelijke drama van Shakespeare, met de woorden:
Nun, der Hamlet des Thomas heiratet Ophelia nicht, aber immerhin, er wird König nachdem er den Claudius erstochen hat. Den Lichterglanz des dekolletierten second empire sehe ich schleierlos in dieser Oper, vor allem in der großen Sterbeszene der Ophelia, die ein virtuos verfeinerter Wahnsinn wird, idyllische Dämonie, tänzerische Verzweiflung, weltmännische Operngymnastik mit exotischen Farben, schöner Ballade, Brumstimmen des Chors, blinkendem Orchester. Auch das groteske Totengräberduett nenne ich und die reichlich musikalische Begräbnisszene, die gute Stimmung des Terzetts der Königin mit Ophelia und Hamlet und das Dunkel im Duett des Königspaares. Die Ironie Hamlets ist musikdramatisch dankbar, er wird ein Stiefbruder Masaniellos oder Roberts, er singt und trinkt mit den Schauspielern und plötzlich gerät er in ein ander Tempo und Tonart. Aber daß solche Musik sehr geeignet ist, schwankende Charaktere zu vertiefen oder gar zu enthüllen, kann man nicht behaupten. Im Ganzen ist diese Oper, auch wenn sie noch so arienbeklebt ist, viel sympatischer als Mignon, anständiger in der Mache, malerischer, reinlicher, und man begreift nicht, warum man sie bei uns vor dieser verschminkten Theaterpuppe so ganz vergessen hat.
Het verhaal De Deense prins Hamlet toont zich ontzet over de trouweloosheid van zijn moeder, die snel na de dood van haar echtgenoot in het huwelijk is getreden met diens broer Claudius. De geest van de (vermoorde) koning dringt er bij Hamlet op aan, wraak te nemen. Tijdens een feest wordt de nieuwe koning binnen een toneelspel ontmaskerd. Hamlet laat zijn relatie met Ophelia los, die daardoor tot waanzin vervalt en voor een vrijwillige dood kiest. Hamlet doodt de koning en volgt zijn geliefde Ophelia naar gene zijde.
De uitvoering Hamlet wordt aanstaande zaterdag 27 maart als Matinee opgevoerd in de Metropolitan Opera van NewYork. Door het tijdverschil tussen New York en onze contreien, kan de uitzending op enkele radiozenders als avondvoorstelling worden gerealiseerd. Hoewel de toevoeging Live from the Met deze keer in programmagidsen ontbreekt, is er sprake van een lijnverbindng tussen in ieder geval het radioprogramma Opera on 3 en met de Duitse regionale zender NDR Kultur. Die zender kondigt de uitvoering wel aan onder het opschrift Live aus der Metropolitan Opera New York. Het muziekdrama heeft een duur van 240 minuten. Koor en orkest van dat gerenommeerde instituut worden gedirigeerd door Louis Langrée. Vocale solisten zijn Simon Keenslyde, bariton in de rol van Hamlet, Marlis Petersen, sopraan, als Ophelia. Voor de bezetting van de overige rollen kunt u terecht op de wesite van BBC Radio 3: Opera on 3; u hoeft alleen maar hier te klikken.
____________ Afbeeldingen 1. Componist Ambroise Thomas. 2. Auteur Oscar Bie. 3. Marlis Petersen en Simon Keenslyde als Ophelia en Hamlet in de versie van Hamlet in 2010 door de Metropolitan Opera, New York.
Opera Hamlet Van Ambroise Thomas vanuit New York zaterdagavond op diverse radiozenders
Niet algemeen bekend De figuur van de ongelukkige prins Hamlet uit de gelijknamige tragedie uit 1601 van William Shakespeare (1564-1616) heeft in ieder geval vier westerse componisten geïnspireerd tot het schrijven van een opera. Eén van die vier valt binnen het kader van dit, uw hoogst eigen elektronische cultuurtijdschrift: de Fransman Ambroise Thomas (1811-1896). Deze realiseerde een muziekdrama in vijf bedrijven op een libretto van Jules Barbier (1822-1901) en Michel Carré (1819-1872), naar Shakespeare. De meeste informatieve werken over het fenomeen muziektheater noemen deze Franse componist vrijwel uitsluitend in verband met de opera Mignon, die twee jaar eerder in première is gegaan. Dat is op zich geen wonder, aangezien dit muziekdrama de man alom bekend heeft gemaakt. Maar zelfs auteurs van handboeken die nog wel eens 'de nek uitsteken' en andere werken dan de meest gangbare bespreken, laten hier, in het geval van Hamlet gewoonlijk verstek gaan. Zelfs Kobe's operabijbel gaat alleen in op Mignon. Toen dat muziekdrama in 1866 was afgerond, had de componist echter al drie decennia opera's geschreven. Dat was in 1837 begonnen met La double échelle, en tot aan Mignon was het aantal muziekdrama's uit de koker van Ambroise Thomas opgelopen tot zeventien. In zijn gehele bestaan werden het er tussen 1837 en 1866 drieëntwintig, waarbij moet worden aangetekend dat er twee versies van Mignon bestaan, welke snel achtereen zijn ontstaan (1863, respectievelijk 1866). Zijn laatst verschenen opera, Le Songe d'une nuit d'été uit 1886 was eveneens een bewerking van het in 1850 met dezelfde titel uitgebrachte muziekdrama, waaraan recitatieven waren toegevoegd. Na afronding van Mignon is Ambroise Thomas aan het werk gegaan met Hamlet. De eerste uitvoering werd gegeven in de Grand Opéra van Parijs, op 9 maart 1868. In het jaar daarna werd een Duitse versie gepresenteerd. Meer dan honderd jaar later, in 1973 werd er in Saarbrücken een nieuwe Duitse versie voorgesteld.
Happy end snel aangepast Opvallend is dat de oorspronkelijke editie van 1868 een happy end had, maar dit fenomeen het zogeheten Italiaanse slot werd reeds in 1870 omgewerkt tot een tragische finale. Zoals te verwachten viel, valt er in oudere literatuur wel iets over Hamlet te vinden. De kunsthistoricus en publicist Oscar Bie (1864-1938) die ook als verantwoordelijke redacteur van het cultuurtijdschrift Neue Rundschau van uitgeverij S. Fischer fungeerde heeft in zijn standaardwerk Die Oper voor het eerst verschenen in 1913 en in een reprografische herdruk in1980 opnieuw uitgebracht wel een lans gebroken voor Hamlet. Hij deed dat, beginnend met een aanwijzing dat de handeling binnen het muziekdrama afwijkt van die in het oorspronkelijke drama van Shakespeare, met de woorden:
Nun, der Hamlet des Thomas heiratet Ophelia nicht, aber immerhin, er wird König nachdem er den Claudius erstochen hat. Den Lichterglanz des dekolletierten second empire sehe ich schleierlos in dieser Oper, vor allem in der großen Sterbeszene der Ophelia, die ein virtuos verfeinerter Wahnsinn wird, idyllische Dämonie, tänzerische Verzweiflung, weltmännische Operngymnastik mit exotischen Farben, schöner Ballade, Brumstimmen des Chors, blinkendem Orchester. Auch das groteske Totengräberduett nenne ich und die reichlich musikalische Begräbnisszene, die gute Stimmung des Terzetts der Königin mit Ophelia und Hamlet und das Dunkel im Duett des Königspaares. Die Ironie Hamlets ist musikdramatisch dankbar, er wird ein Stiefbruder Masaniellos oder Roberts, er singt und trinkt mit den Schauspielern und plötzlich gerät er in ein ander Tempo und Tonart. Aber daß solche Musik sehr geeignet ist, schwankende Charaktere zu vertiefen oder gar zu enthüllen, kann man nicht behaupten. Im Ganzen ist diese Oper, auch wenn sie noch so arienbeklebt ist, viel sympatischer als Mignon, anständiger in der Mache, malerischer, reinlicher, und man begreift nicht, warum man sie bei uns vor dieser verschminkten Theaterpuppe so ganz vergessen hat.
Het verhaal De Deense prins Hamlet toont zich ontzet over de trouweloosheid van zijn moeder, die snel na de dood van haar echtgenoot in het huwelijk is getreden met diens broer Claudius. De geest van de (vermoorde) koning dringt er bij Hamlet op aan, wraak te nemen. Tijdens een feest wordt de nieuwe koning binnen een toneelspel ontmaskerd. Hamlet laat zijn relatie met Ophelia los, die daardoor tot waanzin vervalt en voor een vrijwillige dood kiest. Hamlet doodt de koning en volgt zijn geliefde Ophelia naar gene zijde.
De uitvoering Hamlet wordt aanstaande zaterdag 27 maart als Matinee opgevoerd in de Metropolitan Opera van NewYork. Door het tijdverschil tussen New York en onze contreien, kan de uitzending op enkele radiozenders als avondvoorstelling worden gerealiseerd. Hoewel de toevoeging Live from the Met deze keer in programmagidsen ontbreekt, is er sprake van een lijnverbindng tussen in ieder geval het radioprogramma Opera on 3 en met de Duitse regionale zender NDR Kultur. Die zender kondigt de uitvoering wel aan onder het opschrift Live aus der Metropolitan Opera New York. Het muziekdrama heeft een duur van 240 minuten. Koor en orkest van dat gerenommeerde instituut worden gedirigeerd door Louis Langrée. Vocale solisten zijn Simon Keenslyde, bariton in de rol van Hamlet, Marlis Petersen, sopraan, als Ophelia. Voor de bezetting van de overige rollen kunt u terecht op de wesite van BBC Radio 3: Opera on 3; u hoeft alleen maar hier te klikken.
____________ Afbeeldingen 1. Componist Ambroise Thomas. 2. Auteur Oscar Bie. (Tekening van Enrico Caruso.) 3. Marlis Petersen en Simon Keenslyde als Ophelia en Hamlet in de versie van Hamlet in 2010 door de Metropolitan Opera, New York.
Tegenlicht-documentaire over onze energiepolitiek op Holland Doc 24
In de loop van onze huidige, nog jonge eeuw die echter alweer bijna tien procent van de tijd achter de rug heeft zullen, voorzover dat reeds geruime tijd bekend is, de fossiele brandstoffen opraken. Sommige stromingen binnen de grote categorie wetenschappers die zich met het thema in kwestie bezighouden, dat de tekorten pas in het midden van deze nieuwe eeuw merkbaar zullen worden: over zo'n veertig à vijftig jaar. Andere geleerden, die minder optimistisch zijn ingesteld, zijn er heilig van overtuigd dat we hooguit nog voor 25 jaar over voldoende olie en gas zullen kunnen beschikken. Doch als dat 'doemscenario' werkelijkheid zal worden en we over zo'n kwart eeuw aan het einde van de, ooit als onuitputtelijk beschouwde, voorraden zijn gekomen, dan zou dat vooral het gevolg zijn van de explosieve toename van de populatie in reeds zeer rijk bevolkte gebieden: India en China. Indien we echter, zowel kwalitatief alsook kwantitatief, energie willen blijven consumeren, zullen we in versneld tempo moeten overschakelen op een combinatie van duurzame energie.
De vraag die in de Tegenlicht-aflevering aan bod komt, is: Zal Europa, en met name Nederland, de overschakeling tijdig hebben afgerond, dat wil zeggen, voordat gas en olie dermate schaars zijn geworden of zal de rest dermate 'onontginbaar' blijven dat deze nauwelijks of helemaal niet meer kunnen worden ingezet. De documentaire van de VPRO, die thans op de digitale themazender Holland Doc 24 zal worden uitgezonden, is te zien tussen 18:55 uur en 19:47 uur. Op donderdag 25 maart is een herhaling op hetzelfde kanaal te zien tussen 18:34 uur en 19:26uur. Voor info met betrekking tot eventuele volgende herhalingen kan men op de website van Hollannd Doc, afdeling programmagegevens, worden bekeken.
Nog een Clouzot-klassieker, La vérité/i> dinsdagmddag op Arte-televisie
De Duits-Franse cultuurzender Arte-tv presenteert één dag na de klassieker Le salaire de la peur van Henri-Georges Clouzot opnieuw een klassieker van dezelfde regisseur: La vérité uit 1960. Daarin komen we, evenals in Het loon van de angst, bekende namen tegen uit de wereld van het witte doek van zo'n vijf à zes decennia geleden. Brigitte Bardot (geb.1934) speelt in La vérité de rol van een vrouw die moet terechtstaan op verdenking van de moord op haar echtgenoot, een jonge dirigent.
Clouzot heeft bewust verder gekeken dan de oppervlakte van de tot dan toe alleen als seksbom furore makende BB, zoals zij dat in de film . . . et Dieu créa la femme uit 1956 van regisseur Roger Vadim heeft tentoongespreid, op zoek naar het dieper liggende acteertalent. Clouzot is erin geslaagd die oppervlakkige provocatie van BB door te prikken en haar tot werkelijk acteren op te stuwen, hetgeen overigens niet hoeft te betekenen dat liefhebbers van werkelijk drama dan ook maar de geringste waardering hoeven op te brengen voor het personage in de film en/of voor degene die dat uitbeeldt.
Henri-Georges Clouzot heeft die 'actrice' mede ingezet om te laten zien dat de oude, vooral muffe, garde in de wereld van de, in ieder geval Franse, filmkunst had afgedaan en dat er iets nieuws in aantocht was; daarmee vooruitlopend op de 'generatie' die vanaf mei 1968 nadrukkelijk zichtbaar zou worden. De film waarin naast BB ook weer Charles Vanel optreedt, en Sami Frey begint om 14:45 uur en duurt twee uur.
Witte doek-klassieker uit 1953, Le salaire de la peur op Arte-tv
De laatste tijd vertonen diverse Europese televisiezenders enige filmklassiekers, afkomstig uit Hollywood, Frankrijk en Duitsland. Maandag 22 maart tussen 20:15 uur en 22:35 uur staat er een Frans-Italiaanse coproductie op de rol van Arte-televisie: Le salaire de la peur uit 1953 van Henri-Georges Clouzot (1907-1977), naar de gelijknamige roman van Georges Arnaud (1917-1987), die samen met Clouzot het draaiboek voor de film heeft geconcipieerd. Daarin treden tal van Franse klasse-acteurs uit de bewuste periode op: Yves Montand (1921-1991) Charles Vanel (1892-1982), Vera Clouzot (1913-1960) en Peter van Eyck (1911-1969). Vier mannen in Zuid-Amerika, die hun vroegere sociale status vaarwel hebben moeten zeggen, nemen een opdracht aan, die weliswaar in financieel opdracht zeer lucratief is per persoon krijgen ze tweeduizend dollar maar waaraan ook enige haken en ogen zitten. Met z'n vieren moeten ze twee vrachtwagens vol met nitroglycerine vervoeren over een afstand van vijfhonderd kilometer. Voor een dergelijke klus lijkt zo'n betaling gigantisch in de tijd waarin het verhaal speelt, maar de keerzijde van die medaille is dat het traject niet bepaald gemakkelijk is, aangezien dit bestaat uit vrijwel onbegaanbare wegen. De eindbestemming is een olieput van de Soutern Oil Company waar een brandt wordt, die met de nitroglycerine moet worden geblust.
Gezien de gevoeligheid van de te vervoeren stof over wegen vol kuilen, die een groot gevaar kunnen vormen, veroorzaakt die reis enorme spanningen, die in de film niet alleen zichtbaar, maar door de grootse acteerprestaties eveneens voelbaar is. De film is onderscheiden met een reeks prestigieuze prijzen. Later heeft Exorcist-regisseur William Friedkin een veel minder geslaagde remake gerealiseerd.
____________
Afbeeldingen
1. Front van de Franse pocket-editie van Le salaire de la peur.
Die Stille nach dem Schuss van Volker Schlöndorff op ARD/Das Erste
Rita Vogt is in de jaren zeventig van de vorige eeuw betrokken bij bankovervallen en aanslagen. Door een samenloop van omstandigheden noem het toeval wordt ze in staat gesteld het verleden te vergeten en een nieuwe identiteit aan te nemen, waarmee ze zich in Oost-Duitsland vestigt. Totdat de loop van het leven opnieuw voor een ingrijpende verandering zorgt. Dat is, in het kort, de inhoud van de Duitse speelfilm Die Stille nach dem Schuss uit 2000 van Volker Schlöndorff (geb. 1939). Daarin kunt u Bibiana Beglau zien in de rol van Bibiana Beglau, en verder kunt u Richard Kropf, Martin Wuttke en Nadja Uhl zien spelen. Schlöndorff slaagt erin om een gekoofwaardig beeld te creëren van de hier en daar groite verschillen tussen het Duitsland aan de westzijde van het IJzeren Gordijn, zowel in denkbeelden en de praktische uitwerking daarvan. De regisseur schuift geen eigen opvattingen en de daaruit voortvoeiende verbeelding in beelden naar voren. De film is te zien op het eerste Duitse televisienet ARD/Das Erste, opzondag 21 maart vanaf 23:35 uur tot in de nacht op maandag 22 maart om 01:10 uur. __________
Weill/Brecht ' Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonnyzondagmiddag op Mezzo-televisie
Een klassieker van het muziektheater
Op zondag 21 maart biedt de klassieke muziekzender Mezzo-tv de liefhebbers van het Duitse kritische muziektheater uit de eerste helft van de twintigste eeuw een buitenkans: Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny, van Kurt Weill (1900-1950); een muziekdrama in drie bedrijven. De première had plaats in maart 1930 te Leipzig. Een jaar later was de toenmalige hoofdstad van het Duitse rijk aan de beurt: Berlijn. Daar moet overigens direct aan worden toegevoegd dat dat er een ietwat ingetogen versie voorgesteld. In 1964 kwam dit muziekdrama opnieuw op de planken, maar nu buiten het Duitse taalgebied, in het Milanese Teatro alla Scala. Giorgio Strehler (1921-1997) voerde bij die gelegenheid regie.
Oorspronkelijk was dit werk geconcipieerd als Songspiel voor het Kammermusik-Festival te Baden-Baden in 1927.
Satire op kapitalisme Het verhaal is snel samengevat: Jim Mahoney die door een tenor wordt uitgebeeld sticht samen met zijn vrienden de stad Mahagonny, waar men "alles mogen mag".
Hetgeen aan dit muziekdrama opvalt, is het feit dat het en satire is op de moderne kapitalistische maatschappij. Vooral nu de beide laatste jaren zo nadrukkelijk is gebleken hoe zeer tot op het merg verdorven, de kapitalistische instellingen zijn: anti-sociaal en moordend, is dit muziekdrama gebaseerd op het gelijknamge toneelstuk uit de jaren 1927-29/1930 van Bertolt Brecht brandend actueel.
Deze verfilming wordt door Mezzo-televisie herhaald op donderdag 15 april, eveneens in de namiddag vanaf 17:00 uur.
Hollywood-klassieker Roman Holiday zondagmiddag op België EEN
Een paar jaar voordat William Wyler (1902-1981) met de film Ben Hur (1959) wereldfaam heeft verworven ondanks de blunder van een twintigste eeuws horloge om de pols van iemand die deelnam aan de Romeinse wagenrennen , presenteerde hij in 1953 de speelfilm Roman Holiday met Audrey Hepburn (1929-1993), Gregory Peck (1916-2003) en Eddie Albert (1906-2005). Inmiddels is deze rolprent Roman Holiday uitgegroeid tot een klassieker waarin twee elementen domineren: Audrey Hepburn is door deze film veranderd van een vrijwel onbekende actrice in een ster van wereldfaam, die niet alleen voor haar optreden met een Academy Award werd onderscheiden, en de Italiaanse hoofdstad is opgeklommen tot één der meest romantische steden van Europa.
In het verhaal besluit een prinses het saaie, strak geregisseerde leven vaarwel te zeggen en in Rome volstrekt haar eigen weg te gaan. Ze komt in aanraking met een Amerikaanse journalist met wie ze een onvergetelijke vakantieperiode doorbrengt. Gregory Peck heeft die rol op zich genomen, maar hoewel hij reeds een bekendheid was, is toch vrijwel ieders aandacht direct uitgegaan naar zijn tegenspeelster.
Deze had ook nog eens het niet geringe voorrecht een hele reeks kledingontwerpen voor te stellen, welke waren gecreëerd door de topontwerpster van Hollywood: Edith Head (1897-1981).De film wordt uitgezonden door de Nederlandstalige Belgische televisiezender EEN.
____________
Afbeeldingen
1. Audrey Hepburn in de trailer van en voor Roman Holiday.
Expositie De Kracht van Bomen tot en met 24 mei in Finsterwolde
Verzamelplek In De Groninger Kroon galerie, beeldentuin en theeschenkerij wordt zaterdag 20 maart om 17:00 uur de expositie De kracht van bomen geopend. Daarin wordt, aan de hand van werk van negen kunstenaars, getoond hoe zij allen, op totaal uiteenlopende wijzen, zijn geïnspireerd door het verschijnsel bomen. Ongeveer zeven jaar geleden werd de galerie De Groninger Kroon door Rika Jansen, toen directeur van Het Groninger Landschap door middel van het planten van een boom.Dat was een gewoonte met een lange geschiedenis, die dor sommige mensen in tal van gemeenschappen dan wel door individuen in stand is gehouden. Vroeger werd er een boom geplant als mensen zich ergens gingen vestigen, en doorgaans was dat een linde of een eik, die als centrale ontmoetingsplaats diende. Daar werden nieuwtjes uitgewisseld, men kon er dansen, en ook de rechtspraak werd op die plek gerealiseerd.
Drie 'stromingen'
Op zaterdag 20 maart komen er in eerste instantie negen kustenaars bijeen van wie werk is tentoongesteld. Vanzelfsprekend hopen zij dat vele belangstellenden zich om hen zullen scharen. In ieder geval doet de Djembé-groep Kropswolde dat voor de muzikale omlijsting. Onder leiding van Paul Luttje zal de tentoonstelling trommelend worden geopend. De werken die in De Groninger Kroon worde voorgesteld, kunnen we grofweg in drie groepen verdelen: één derde van de kunstenaars stelt houtsculpturen voor: Stephen Beale, Ernst Kruit en Albert Jan Roukens. Olieverf is althans van de stukken die binnen de expo in De Groninger Kroon te zien zijn het voornaamste materiaal voor Hilde Kernell die ook met acryl werkt , evenals voro Gertjan Scholte Albers, en voor Mary Velthoen, die het op hout doet. De derde categorie is gemêleerd: Arie Goedhart is vertegenwoordigd met pentekeningen; Zsuzsanna Györgyövics creëerdde draadbomen, en Sona Rosing werkt met eitempora op linnen.
Workshops
Deze expositie blijft tot en met donderdag 24 mei. In april wordt op de zestiende en in mei wordt op vrijdag de zevende een workshop Bomen schilderen gegevendoor Antje Sonnenschein & Wilma van Linge. Voor informatie over prijzen, tijdstippen van de workshops, openingstijden van de tentoonstelling, de namen van alle deelnemende kunstenaars, alsmede een routebeschrijving, kunt u terecht op de website van Galerie De Groninger Kroon.
____________
Afbeeldingen
1. De grafisch fraai verzorgde uitnodigingskaart voor de tentoonstelling De Kracht van Bomen.
Puccini's Turadot uit de Verboden Stad nog tweemaal op Mezzo-televisie
Puccini: wel of niet?
In het recentelijk verschenen boek Nach dem Schlussakkord[1] van en over de pianist Alfred Brendel (geb. 1931) is onder meer de Proust-Enquête van Le Monde de la Musique2008 afgedrukt, waarin onder meer de vraag voorkomt naar "Ihr größtes Unglück". Het voor een relatief kleine groep muziekkenners begrijpelijke maar voor een vele malen groter aantal verbijsterende antwoord van de tot de top der internationale pianisten behorende kunstenaar luidt: "Puccini oder Lehár hören zu müssen."
Met die reactie kan ik het in principe volstrekt en van harte eens zijn: in principe, omdat ik daarbij toch enig voorbehoud wil maken. Vrijwel al het instrumentale dat Puccini in zijn muziekdrama's heeft gestopt, kan ook mij gestolen worden, maar als (een) eerste klas vocalist(e/n) zich over de aria's, duetten etc. ontfermt (ontfermen), wordt één en ander voor mij toch nog draaglijk.
Turandot op zaterdagavond
Mezzo-televisie presenteert op zaterdag 20 maart, tussen 20:00 uur en 22:40 uur een uitvoering van het muziekdrama Turandot van Giacomo Puccini (1858-1924), dat pas in april 1926 in de Milanese Scala in première is gegaan. De uitvoering die we op Mezzo te zien krijgen, is opgenomen in de Verboden Stad van Beijing. In aansluiting daarop volgt een documentaire over de totstandkoming van deze speciale uitvoering; deze is te zien tussen 22:40 uur en 23:10 uur.
De versie in kwestie stamt uit 1998 en werd verfilmd door Hugo Käch. U ziet en hoort koor en orkest Maggio Musicale Fiorentino onder leiding van Zubin Mehta. Vocale solisten zijn Giovanna Cabolla als Turandot, en verder Serge Lara, Barbara Frittolin en Carlo Colombara.
De decors zijn van Gao Guangilan, de kostuums zijn van Zengi. Voor de choreografie tekent Chen Weiya.
Een herhaling zal door Mezzo-tv worden uitgezonden op zondag 28 maart vanaf 17:00 uur; de documenaire volgt ook dan, direct in aansluiting, om 19:10 uur.
__________
[1] Alfred Brendel : Nach dem Schlussakkord Fragen und Antworten. Mit einem Nachwort von Peter Hamm. 112 pag., gebonden met stofomslag. Carl Hanser Verlag, München, 2010. ISBN 978-3-446-23482-6; Prijs 12,90 ( in de BRD en in Nederland bij Boekhandel Die Weisse Rose te Amsterdam).
__________
Afbeelding: Scène uit de versie van Turandot die in 1998 in de Verboden Stad van Beijing werd opgenomen.
Achim Gertz leest autobiografische teksten van Joseph von Eichendorff op NDR Kultur
In het literaire avondprogramma Am Abend vorgelesen dat gewoonlijk elke werkdag door de Duitse regionale radiozender NDR Kultur wordt verzorgd, zijn de komende twee afleveringen gewijd aan Joseph von Eichendorff (1788-1857), en specifiek aan diens autobiografische teksten. Onder de titel Erlebtes leest Achim Gertz op donderdag 18 en vrijdag 19 maart beide keren op de gebruikelijke tijd, tussen 22:00 uur en 22:35 uur voor.
Cultuurspectrum
.jpg)
.jpg)
.gif)
.gif.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Niet algemeen bekend
1980 opnieuw uitgebracht wel een lans gebroken voor Hamlet. Hij deed dat, beginnend met een aanwijzing dat de handeling binnen het muziekdrama afwijkt van die in het oorspronkelijke drama van Shakespeare, met de woorden:
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg){kind=link}