Vijf opera's in de ether op zaterdagavond, waarvan twee met beelden; en Fidelio direct op de planken
Rechtstreeks vanuit The Met: Wagners Götterdämmerung Wat een theater met muziek tijdens de zaterdagavond die nakende is. Niet alleen wordt de tetralogie Der Ring des Nibelungen in de New Yorkse Metropolitan Opera House afgesloten met Götterdämmerung het laatste van de vier spektakelstukken. Het
wordt als matinee in 'The Met' gegeven en aangezien het dan alweer uren
later is in ons deel van de wereld, kan men het zes uur durende drama
in onze contreien meebeleven door naar BBC Radio 3 te luisteren, waar
de afronding van het omvangrijke gebeuren tussen 18:00 uur en
middernacht onze tijd te volgen is in het programma Opera on3: Live from the Met.
James Levine is degene, die de muzikale leiding in handen zal trachten
te houden. Daarvoor zal hij zich als strenge maestro voor koor, orkest
en solisten moeten handhaven. Voor de namen van solisten en andere
grootheden die hun stempel op deze versie drukken, zij verwezen naar
het betreffende gedeelte van de website van BBC Radio 3, waar u alle relevante informatie kunt lezen. Dit
zal meteen de laatste uitzending vanuit de Met zijn, welke rechtstreeks
in het betreffende radioprogramma te beluisteren zal zijn.
Monteverdi' s Ulisse op Radio 4 De
Nederlandse klasseke muziekzender van de publieke omroep, Radio 4,
begint, zoals meestal de zaterdagse uitzending om 19:02 uur. Daar kunt
u oorgetuige worden van het gezelschap Les Arts Florissants, onder leiding van William Christie. Deze gedreven lui presenteren de opera Il Ritorno d'Ulisse in Patria, gecomponeerd in 1641 door Claudio Monteverdi (1567-1643).
Klara-Scala met Lucia di Lammermoor Nog steeds op zaterdagavond, maar weer bijna een uur later, begint in het operaprogramma Scala van de Nederlandstalige, Belgische radiozender Klara de uitvoering van het muziekdrama Lucia di Lammermoor uit
1835, geschreven door Gaetano Donizetti. Op deze site hebben we eerder
enige aandacht aan dit verhaal met spel in diverse opzichten iets
gepubliceerd, zodat we u gaarne verwijzen naar de bijdrage in kwestie van zaterdag 7 februari 2009.
Beethovens Fidelio op de planken in Groningen Een kwartier daarna begint in de Stadsschouwburg van Groningen de uitvoering van Beethovens Fidelio
in de productie van de Nationale Reisopera, die hiermee al vier weken
door ons land op tournee is. Meer informatie over het muziekdrama en
vervolgens alle medewerkenden is eerst hier te vinden, waarna u aan het eind van het artikel in kwestie weer zult worden doorverwezen. Een tweede artikel over Fidelio, dat we eveneens op deze site hebben voorgesteld, kunt u ook nog lezen.
Tweemaal Leo Janáček op Mezzo-televisie Tussen
20:30 uur en iets na middernacht zendt Mezzo-televisie twee opera's uit
direct achter elkaar van de Tsjechische bovenmeester der geniale
muziek: Leo Janáček (1854-1928). Eerst wordt Katia Kabanova uit 1921
voorgsteld, en in aansluiting daarop de ons sedert 1908 als Jenufa bekend staand muziekdrama, dat in eerste instantie reeds in 1903 was gereedgekomen. Meer over deze beide opera's is te vinden in een artikel dat te vinden is op de fin de siècle website All art is quite useless van Rond1900.nl ____________ Afbeeldingen 1. Dirigent James Levine (Foto: Metropoilitan Opera, New York). 2. Componist Claudio Monteverdi. Schilderij uit 1640 van Strozzi (1581-1644). 3. Scènefoto uit Fidelio
in de huidige versie van de Nationale Reisopera. Almas Svilpa als Don
Pizarro, en James Creswell als Rocco. (Foto: Hermann en Clärchen Baus.)
Het geval Fritz Haarmann vrijdagavond als documentaire speelfilm op de ARD
Onvoorstelbare gruwelen De
man was de eerste seriemoordenaar die grondig psychiatrisch werd
onderzocht. De gesprekken die tussen deze onmens Fritz Haarmann
(1879-1925), afkomstig uit Hannover en Ernst Schultze, forensisch
psycholoog in dienst van de rechtbank zijn gevoerd, werden door middel
van verslagen voor de annalen bewaard. Deze documenten vormden de basis
voor de speelfilm Der Totmacher die
Romuald Karmaker in 1995 heeft gerealiseerd. De regisseur heeft Götz
George (geboren in 1938) kunnen overhalen de rol van Haarmann, die van
zijn vak slager was, op zich te nemen. Jürgen Hentsch en Pierre Franck,
Matthias Fucks en Marek Harloff zijn andere vertolkers van de
vooraanstaande rollen in Der Totmacher. De
slager werd een angstwekkende slachter, die gedurende de eerste jaren
na de Eerste Wereldoorlog in ieder geval 24 jongens heeft vermoord en
ze gedeeltelijk heeft opgegeten.
Bang voor opsluiting Haarmann
heeft aan die gerechtspsychloog gezegd dat hij verlangde naar de
doodstraf, vooral omdat hij levenslange opsluiting vreesde, in de
wetenschap dat binnen de gevangenishiërarchie iemand van zijn kaliber
op de allerlaagste trede van de ladder staat en hem in die structuur
hevige mishandeling en psychische vernederingen zonder einde zijn deel
zouden worden. Op
15 april 1925 werd aan het leven van Friedrich Haarmann die maar
liefst 24 maal ter dood was veroordeeld door middel van de guillotine
een einde gemaakt. Hoewel dat in het kader van de Deutsche Gründlichkeit eigenlijk vierentwintig keer had moeten gebeuren, heeft men het vonnis einfachheitshalber slechts één maal voltrokken.
Nachtmerrie Op een grafsteen van de begraafplaats Hannover Stöcken staan 27 namen, die toebehoren aan
slachtoffers van Fritz Haarmann. Onder de steen bevinden zich 323
beenderen, en dat is alles wat men heeft gevonden van de talrijke
slachtoffers van de man die geldt als de beruchtste massamoordenaar van
de twintigste eeuw. Terecht is dat niet, tenzij men erbij vermeldt dat
het om een burgerlijke massamoordenaar gaat en niet om in het kader van
een politiek systeem opererende, aangezien dan de vereiste ruimte voor
het opsommen van weliswaar niet alleen maar toch voornamelijk Duitse
namen een veelvoud van de lengte van dit artikel benodigd zou zijn. Haarmann
zelf verklaarde: "En Mensch das sind nur ein paar Aktentaschen voll
Fleisch." In het kader van het, ongetwijfeld afstompende, beroep van
slager is het niet zo verwonderlijk dat die man zo dacht.
Documentaire in boekvorm In
1992 is bij uitgeverij VGS Verlagsgesellschaft Köln een boek over deze
zaak uitgekomen, geschreven door Friedhelm Werremeier (geboren in
1930), die als een van de vaders van de Duitse Kriminalroman
geldt. Verder is hij verantwoordelijk voor tal van draaiboeken, onder
meer van televisieseries. Decennialang heeft hij als verslaggever
gewerkt in verband met spectaclaire misdaadprocessen. Reeds in de jaren
zeventig van de vorige eeuw heeft Werremeier naam gemaakt als iemand
die geen fictie produceerde maar Fakten (feiten) in verhaalvorm schreef, hetgeen vaak met de benaming faction wordt aangeduid. De verschijning van zijn 'Sachbuch' Haarmann Nachruf auf einen Werwolf heeft zonder twijfel mede gezorgd voor informatie ten dienste van de film van Romuald Karmaker. Het
eerste Duitse publieke televisienet ARD/Das Erste zendt op vrijdag 24
april, vanaf 23:30 uur tot in de nacht op zaterdag 25 april om 01:20
uur bovengenoemde speelfilm uit. ____________ Afbeeldingen 1. Handschrift van Friedrich Haarmann, die verklaart hoe hij een jongen genaamd Friedel heeft gedood. ich
ahbe in der Cellerstr. Friedel umgebracht. Des morgens lag Friedel tot
im Bett, ich hatte Friedel tot gebissen. Ich habe sehr geweint und
wußte nicht, was ich machen sollte. 2. 'Ein feiner Herr' zo kon Fritz Haarmann er inderdaad uitzien. 3. Voorzijde van het stofomslag om het boek van Friedhelm Werremeier: Haarmann uit 1992.
Sergej Prokofjevs Cantate Aleksandr Nevski via NPS, Nederland 2
Voor de film van Ejzensjtejn Op 18 oktober 2008 werd in de concertserie Zaterdagmatinee in het Concertgebouw te Amsterdam de Cantate Aleksandr Nevski, opus 78, van
Sergej Prokofjev (1891-1953), uit de jaren 1938/39, uitgevoerd door de
alt Irina Tsjistjakova, het Groot Omroepkoor en het Radio Filharmonisch
Orkest, gedirigeerd door Vasily Petrenko. Van
dat concert is een registratie gemaakt en die zal op donderdag 23
april, omstreeks middernacht geplande tijd is tussen 23:50 uur en
00:25 uur van reeds de volgende dag, vrijdag 24 april worden
uitgezonden via Nederland 2 in de reeks NPS Podium. Prokofjev schreef de muziek op verzoek van filmregisseur Sergej Ejzensjtejn (1898-1948),
die het thema Aleksandr Nevski (ca. 1220-1263) ter hand had genomen, en
voor de verfilming passende muziek wenste. Hij bleek diep onder de
indruk van Prokofjevs werkwijze: steeds als hij de componist 's avonds
bezocht en met hem een filmgedeelte doornam, noteerde de maestro de
exacte duur van elke individuele scène die aan het celluloid was toevertrouwd, en de volgende dag rond het middaguur kwam Prokofjev met een partituur waarvan de muziek precies dat weergaf in noten wat de scènes uitbeeldden. Voor Ejzensjtejn was het dan ook alsof de componist het diepste innerlijk van de scènes had weten te absorberen. ____________ Afbeeldingen 1. Icoon voorstellende Aleksandr Nevski. 2. De componist Sergej Prokofjev.
Avond over Stendhal en diens Lucien Leuwen in Academiegebouw RuG
Opvallende letteren Het thema in de Spraakmakende Boeken-serie (Her)ontdek een boek
is deze keer Stendhal. Literatuurcriticus Arnold Heumakers komt in de
Offerhauszaal van het Academiegebouw van de Rijksuniversiteit Groningen
op donderdag 23 april 's avonds tussen 20:00 uur en 22:00 uur
vertellen over de roman Lucien Leuwen en
ander werk van de Franse schrijver Stendhal pseudoniem van
Marie-Henri Beyle (1888-1842) , een boek dat voor het eerst is
verschenen in 1894, ruim een halve eeuw na het verscheiden van de
auteur. Stendhal geldt stilistisch en qua verteltrant als de
tegenhanger van die andere grootmeester der Franse letteren uit de
periode welke aan 'het tijdperk Stendhal' is voorafgegaan: Honoré de
Balzac (1799-1850).
Minst bekend Lucien Leuwen is zonder twijfel de minst bekende van Stendhals grote romans. Deze werd geschreven tussen het jaar van verschijnen 1830 van zijn beroemdste roman, Le Rouge et le noir, en het negen jaar daarna gepubliceerde en tevens hogelijk gewaardeerde meesterwerk La chartreuse de Parme. Hoewel Stendhal in ons taalgebied een relatief stabiele schare van bewonderaars heeft, is het opvallend dat deze weliswaar
onvoltooid gebleven, maar toch als afgerond geheel te kwalificeren
roman pas in 2007 in het Nederlands werd vertaald. Uitgeverij Atlas publiceerde in dat jaar een Nederlandse versie, die werd gerealiseerd door Leo van Maris. ____________ Afbeeldingen 1. De schrijver Stendhal. 2. Illustratie op het voorplat van de beide boeken der tweedelige uitgave van Lucien Leuwen, verschenen in de reeks Grands et Petits chefs-d'oeuvre van Éditions du Rocher, Monaco 1945). 3. Voorzijde van de editie uit 2007 in het Nederlands, verschenen bij uitgeverij Atlas, Amsterdam/Antwerpen.
Werken van Wagner en Enescu, vrijdag door de NDR Radiophilharmonie op radio NDR Kultur
Richard Wagner De Duitse regionale radiozender NDR Kultur presenteert op vrijdag 24 april 's avonds tussen 20:00
uur en 22:00 uur een concert door de NDR Radiophilharmonie, voor die
gelegenheid onder leiding van Lawrence Foster. Er staan twee
composities op het programma, die men, hetzij direct qua tijd van
ontstaan tot het fin de siècle behoren, dan wel op basis van de
levensdata van de maker. Als eerste compositie staan de Wesendonk-Lieder op
de rol. Deze werden geschreven in de jaren 1857/1858 door de
muziekmeester van de groene heuvel te Bayreuth: Richard Wagner
(1813-1883). Solistische medewerking wordt daarbij verleend door de
sopraan Michaela Kaune. Over dit werk heb ik op de finde siècle cultuurwebsite All art is quite ueseless van Rond1900.nl op 1 maart 2007 een uitgebreid artikel met gegevens en andere toelichtende informatie gepubliceerd.
George Enescu Het
optreden via de ethergeluidsgolven zal worden vervolgd door de Tweede
Symfonie in A grote terts, opus 17, gecomponeerd in de jaren 1912-1914
door de vanwege zijn Twee Roemeense Rapsodieën opus 11, geschreven in 1901
internationale faam verworven hebbende Roemeense musicus
vioolvirtuoos en pianist, dirigent en componist, alsmede muziekdocent
George Enescu (1881-1955). ____________ Afbeeldingen 1. Richard Wagner, geschilderd door Auguste Renoir (1841-1919). 2. De vermaarde Roemeense componist George Enescu.
Franz Léhars operette Die lustige Witwe donderdag op Mezzo-televisie
Verfilmde versie van Don Kent Eind december 1905 werd in het befaamde Theater an der Wien van de Oostenrijkse hoofdstad de première gegeven van de operette Die Lustige Witwe, gecomponeerd door Franz
Lehár (1870-1948). Het verhaal speelt zich af in het Parijs van die
jaren, waar men wel van wanten wist, en de gedachten dienaangaande in
daden kon omzetten als men daartoe over de benodigde slappe was
beschikte dan wel wegen kende om iemand al dan niet bewust in de rol
van subsidiegever of sponsor te dringen. Mezzo-televisie presenteert
op donderdag 23 april, tussen 11:00 uur en 13:30 uur de herhaling van
herhaling van een begin deze maand reeds uitgezonden versie uit 2005 in
een verfilming van Don Kent. Een uitgebreid artikel hierover heb ik heden gepubliceerd op de fin de siècle cultuurwebsite All art is quite ueseless van Rond1900.nl. __________ Foto: Scène uit de versie van Die lustige Witwe, zoals door Mezzo-televisie zal worden uitgezonden.
De Zweedse koningsdynastie komende week driemaal in documentaire via Arte-televisie
Driedaags staatsiebezoek in Nederland Terwijl
het Zweedse koningspaar voor het eerst een officieel bezoek brengt aan
Nederland sedert Beatrix moeder Juliana heeft opgevolgd en samen met
de huidige koningin der Nederlanden een bezoek brengt aan diverse
plaatsen, zoals de Rijksuninversiteit Groningen, overigens samen met
een Zweedse handelsdelegatie , presenteert de Duits-Franse
cultuurzender Arte-televisie een documentaire over de oorsprong van het
Zweedse koningshuis: de Bernadotte-dynastie, beginnend bij ene
Jean-Baptiste met die familienaam (1763-1844).
Hij
fungeerde als maarschalk van Napoleon Bonaparte. Vanaf 1806 droeg de
man een extra naam in de vorm van een titel: prins van Pontecorvo. Weer
twaalf jaar later nam hij, zowel in letterlijke en in overdrachtelijke
zin, als Karel XIV Johan en tegelijkertijd als Karel III Johan in de
functie van koning van Noorwegen , plaats op de troon van de
Scandinavische staat Zweden. En daarmee legde hij de basis voor de
modernste monarchie van Europa. De
huidige Zweedse koning Carl XVI Gustaf geldt, samen met zijn vrouw de
uit Duitsland afkomstige Silvia als zeer geliefd, want open in zijn
bejegening van het volk. Zo zet hij de traditie voort van de man die
als hun stamvader in 1818 de basis heeft gelegd voor de toestand van
vandaag de dag. De documentaire die op woensdag 22 april tussen 21:00 uur en 21:45 uur
zal worden uitgezonden, is een bijdrage van de Saarländische Rundfunk.
De film, op het beeldformaat 16:9 en voorzien van stereofonisch geluid,
is een Duitse productie uit 2008 van Gerold Hofmann. De film zal worden
herhaald op zondag 26 april, vanaf 14:00 uur, en op dinsdag 28 april,
's ochtends vanaf 09:55 uur.
Afbeeldingen 1. Jean-Baptiste Bernadotte, die vanaf 1818 als koning van Zweden èn Noorwegen fungeerde. 2. Wapen van de Zweedse koninklijke familie.
Een land balancerend op de rand van de afgrond: Pakistan ' woensdagnacht via het ZDF in een geo-reportage
Explosieve situatie Het
ZDF, het tweede Duitse publieke televisienet zendt in de nacht van
woensdag 22 op donderdag 23 april tussen 00:55 uur en 01:45 uur een
documentaire uit getiteld Pakistan Land am Abgrund over de staat die helaas de dubieuze reputatie geniet het gevaarlijkste land ter wereld te zijn. Actueel
is het thema wel: in Londen werden net weer twaalf terreurverdachten
opgepakt, waarvan elf uit dat land afkomstig waren en er negen het land
zijn uitgezet. Hoewel de vraag blijft of dat alles wel in
overeenstemming verloopt met datgene wat de wetgeving van een
democratische natie vereist, kan men niet ontkennen dat er in Pakistan
bloedige uiteenzettingen plaatshebben. Hier en daar kan men zelfs
spreken van een burgeroorlog, gezien de situatie met betrekking tot de
Taliban en een reeks Parthaanse stammen, die alle strijden tegen de
centrale regering. Hoe
gevaarlijk destabilserend deze situatie eventueel is, wordt
gedocumenteerd aan de hand van een kijkje in de hoofdstad van Pakistan:
Islamabad, en in de als economische
metropool geldende havenstad Karachi. Daar blijkt dat de handelingen en
invloedssfeer van de genoemde terreurorganisaties zich niet beperken
tot de randgebieden van het land, maar dat ze ook daar medestanders
recruteren.
Reusachtige redders van in het rijk der microkosmos in ZDF's wetenschappelijke reeks Abenteuer Wissen
Algen als redders Het
tweede Duitse publieke televisienet zendt op woensdag 22 april, in de
avonduren tussen 22:30 uur en 23:00 uur, een nieuwe aflevering uit in
de wetenschappelijke reeks met de overkoepelende titel Abenteuer Wissen.
Deze keer is het thema Algen, de kleinst bestaande plantjes op aarde,
die echter van enorm belang zijn voor de zuurstofproductie op aarde en
dat al meer dan drie miljard jaar.
Onder de titel Retter aus dem Mikrokosmos Die Kraft der Algen
wordt onder meer uitgelegd waarom milieudeskundigen zo enthousiast zijn
over dit fenomeen in de natuur. Zij zien in algen de eventuele garantie
voor het voortbestaan van de menselijke soort, doordat ze van
doorslaggevende betekenis kunnen zijn in zowel de sfeer van de nodige
energievoorziening, alsook in de functie van vooraanstaand wapen in
strijd tegen de zorgwekkende klimaatveranderingen die reeds geruime
tijd in gang gezet zijn.
Hoopvol gestemd Algen
vermenigvuldigen zich door middel van fotosynthese vrij snel en
aangezien er op diverse plekken in onze oceanen licht doordringt,
gebeurt dat op sommige plaatsen tamelijk spectaculair. Om de groei van
algen te stimuleren wordt het oceaanwater op diverse plekken 'verrijkt'
met ijzersulfaat.
Naar
schatting van onderzoekers zorgen algen ervoor dat zo ongeveer de helft
van de jaarlijkse CO2-uitstoot door algen worden geneutraliseerd.
Nieuwe onderzoekingen hebben uitgewezen hoe enorm veelzijdig deze
plantjes kunnen worden aangewend ten faveure van het leefklimaat op
onze planeet. ____________ Afbeeldingen 1.Het schip van de onderzoekers: Polarstern, een voortreffelijk uitgerust varend laboratorium. 2. Fotocollage van kleurrijke algen en een open boek, om op bestaande literatuur over dit thema te wijzen.
Händels opera Tamerlano uit 1724 woensdagmiddag via Mezzo-televisie
Händel-jaar: Festiviteiten 'zonder einde' Als
we niet voorzichtig en met overleg te werk gaan, komen we het jaar 2009
nog om in de zeer grote aantallen uitvoeringen van composities van
Georg Friedrich Händel (1685-1759). Het mag dan ook absoluut geen
verbazing wekken als mocht blijken dat juist van deze maestro meer
werken zullen worden uitgevoerd dan van al die collega's wier naam ook
heel nadrukkelijk met het jaar 2009 worden geassocieerd, vanwege hun
geboorte- of sterfjaar: Haydn vanwege het laatste, Mendelssohn vanwege
het eerste, Henry Purcell eveneens vanwege het geboortejaar, maar dat
is inmiddels drie en een halve eeuw geleden. Van Händel krijgen we in
concertzaal, kerk, thuisbioscoop of op een andere wijze vast wel
alles te horen dit jaar. De
opera Tamerlano zal worden gepresenteerd door Mezzo-televisie op
woensdag 22 april, van 's middags 16:50 uur tot 20:30 uur in de avond.
Paul McCreesh leidt de uitvoering.
Tamerlano Tamerlano is een muziekdrama in drie bedrijven op een tekst van Nicola Francesco Haym (1678-1729) naar het libretto dat Agostino Piovene in 1710 voor de Italiaanse componist Francesco Gasparini (1668-1727) heeft gerealiseerd. De
eerste uitvoering werd op 11 november 1724 in het Londense King's
Theatre gegeven. Een jaar daarna reeds in Hamburg, op een Duitse tekst
van Praetorius in een bewerking van Johann Philipp Telemann
(1681-1757). Pas in de twintigste eeuw werd deze opera veelvuldig in
diverse landen van de globe uitgevoerd. De
Tartarenkoning Tamerlano heeft de Turkse emir Bajazet gevangengenomen;
hij raakt echter verliefd op diens dochter Asteria, die op haar beurt
hoe kan het ook anders in deze veelal soapachtig verhaaltjes die ten
grondslag liggen aan muziekdramatische gebeurtenissen ziel en zaligheid heeft verpand aan de Griekse prins Andronico.
Als blijkt dat Bajazet een eind aan zijn leven heeft gemaakt, komt
Tamerlano tot inkeer en doet hij er alles aan dat Asteria en Andronico
samen kunnen zijn. Diverse andere componisten hebben dit verhaal
gebruikt voor een opera. Antonio Vivaldi (1678-1741) en Johann
Friedrich Reichardt (1752-1814) zijn daarvan de bekendste, maar ook
minder bekende muziekmeesters zoals Nicola Porpora (1686-1768) en Peter
von Winter (1754-1825) hebben zich erover ontfermd. __________ Afbeelding: King's Theater Haymarket te Londen.
Arte-tv zendt documentaireserie over treinreizen, overal ter wereld
Voor kenners en leken Niet
alleen fanatieke spoorwegenthousiastelingen raken opgetogen als er weer
een film over een spoorlijn of een simpel traject wordt uitgezonden. De
Duitse televisie zendt al enige jaren in de nachtelijke uren tal van
films uit onder de overkoepelende titel Die schönsten Eisenbahnstrecken der Welt,
en daarin worden filmimpressies getoond, meestal vanuit de cabine van
de machinist, en die films behandelen spoorwegen tussen zo ongeveer de
Noordpool en de Zuidpool. Nieuw Zeeland wordt daarbij evenmin geschuwd
als de besneeuwde landschappen van Siberië. Dan worden er tal van
documentaires vertoond over treinreizen met zogeheten human interest,
waarbij gesprekken worden gevoerd met machinisten, conducteur
emplacementswerkers en stationschefs. Niet te vergeten daarbij
opvallende dan wel juist geheel onopvallende reizigers, die hun verhaal
doen, hetgeen soms leidt tot hilarische of emotionele momenten,
ontroerende verhalen uit het persoonlijke leven van die mensen.
Diverse landen Arte-televisie presenteert de lopende week elk avond tussen 20:15 uur en 21:00 uur een aflevering uit de documentairereeks Mit dem Zug durch....
Op dinsdag 21 april is het Salzkammergut aan de beurt, de dag erna,
woensdag 22 april rijdt men voor u door de Provence, en donderdag 23
april wordt de aflvering Auf das Dach der Welt,
dus het een deel van het heel ver verwijderde verre Oosten,uitgezonden.
Vrijdag 24 april tenslotte is Scandinavië het onderwerp van nadere
beschouwing door de camera's. De
film van dinsdag is van Alexander Schweitzer, een productie uit 2007.
Een jaar later realiseerde hij de Provence-film, eveneens een Duitse
documentaire. De
rolprent over de treinreis op het Dak van de Wereld, donderdag
aansaande,t stamt weer uit 2007, is eveneens een Duitse film; Susanne
Mayer-Hagmann tekent daarvoor verantwoordelijk. De laatste van de vier
reizen per IJzeren Paard, die u deze week nog kunt zien, stamt uit de
koker van Bettina Bansbach, is als Duits filmproduct in 2007 ontstaan,
en wordt uitgezonden op het beeldformaat 16:9. Dat
geldt eveneens voor alle drie andere hier aangekondigde films. Drie van
de vier hier besproken films worden herhaald: die over het
Salzkammergut op woensdag 29 april, in de ochtend om 10:40 uur, die
over de Provence op dezelfde dag, 's middags om 14:00 uur. Op
donderdag 30 april kan men 's middags vanaf 14:00 uur nogmaals bekijken
hoe het er per trein aan toe gaat op het Dak van de Wereld.
Arturo Toscanini dirigeert werken van Verdi en Wagner ' Tenor Jan Peerce verleent daarbij hand en stembanddiensten ' in film op WDR
Unieke figuur In
de nacht van dinsdag 21 op woensdag 22 april tussen 00:00 uur en 01:
00 uur presenteert de Duitse televisiezender Westdeutscher Rundfunk
(WDR) een film met de dirigeerkunsten van één der meest besproken
figuren uit het muziekleven van de eerste helft van de twintigste eeuw:
Arturo Toscanini (1867-1957). Al diverse malen zijn er films met of
over hem in zijn muzikale functie vertoond, op tal van West-Europese
radio- en televisiezenders, alsmede via diverse andere ethermedia van
ons ondermaanse. Eén keer vertelde de man zonder te weten dat hij
door zijn zoon werd gefilmd honderduit over zijn persoonlijke en
culturele leven in Europa en de Verenigde Staten.
Deze
keer valt een uur lang muziek te horen en te zien van zowel de
meestermuzikant van het Bayreuth van anno toen: Richard Wagner
(1813-1883), alsmede van dat andere, uitnemende operagenie met een iets
zuidelijker temperament: Giuseppe Verdi (1813-1901). Arturo Toscanini
leidt het NBC Smphony Orchestra en het koor van het Westminster College
Choir. Solistische medewerking wordt verleend door de tenor Jan Peerce
(1904-1984), die bij het aanschouwen van zijn levenslicht de naam Jaco
Pincus Perelmuth droeg. __________ Foto: Tenor Jan Peerce zingt voor opnamen met een microfoon.
De Engelsman Thomas Tallis is componist van de week op Radio 4
De Engelse muziekmeester Thomas Tallis (ca. 1510-1585) is deze week de protagonist in het werk-dagelijkse programma Componist van de week.
Van maandag tot en met vrijdag, steeds tussen 19:30 uur en 20:00 uur
kunt u naar muziek van deze, in ons land relatief onbekende, maar aan
de overzijde van het bij tijd en wijle woelige Noordzeewater nog steeds
in hoog aanzien staande grootmeester. Aangezien deze componist met enkele alinea's voorkomt in ons artikel
van dinsdag 2 september 2008 over een werk van Ralph Vaughan Williams
(1872-1958), dat is gebaseerd op Tallis, verwijzen we voor verdere
informatie naar die bijdrage.
Psychopaten als avondvullend thema op Arte-televisie
Speelfilm Heden
heeft Arte-televisie een thema-avond over psychisch in hevige mate
gestoorde en op basis van hun afwijking extreem brutaal figuurlijk,
maar ook letterlijk in de fysieke betekenis optredende lieden: Psychopathen Meister der Grausamkeit luidt de overkoepelende titel voor de twee programma-onderdelen die vrijwel de hele avond in beslag nemen. Als eerste onderdeel komt de Amerikaanse speelfilm uit 1999, The talented Mr. Ripley,
geregisseerd door Anthony Minghella op de kijkers af, ongetwijfeld in
het Frans en Duits nagesynchroniseerd, en daarmee ondraagijk. Bovendien
kan die versie niet in de schaduw staan van de zwart/witte, Franse
voorganger met Alain Delon en Maurice Ronet, ook al is laatstgenoemde
rolprent vier decennia ouder. De Yanken-film neemt twee uur en een kwartier in beslag, waarna nog bijna anderhalf uur over is voor het tweede onderdeel.
René Cléments speelfilm Gervaise naar Emile Zola's roman L'Assommoir op TV5
Sociale rolprent Op zondag 19 april wordt de inmiddels klassieke speelfilm Gervaise, uit 1956 van René Clément (1913-1996), naar de roman L'Assommoiruit 1877 van Emile Zola (1840-1902) via TV5 uitgezonden, tussen 21:00 en 22:50 uur. De
rolprent toont de wasvrouw Gervaise, hoofdpersoon uit de genoemde roman
gespeeld door de Duitse actrice Maria Schell (1926-2005) , die door
haar man wordt verlaten en aanvankelijk het geluk schijnt te vinden bij
een goede vent, die in de bouw werkt. Kort daarna flikkert hij tijdens
zijn werk van het dak en raakt daardoor werkloos, en heeft hij geen
enkel uitzicht op nieuw werk, waardoor hij aan de drank raakt. Daarmee
is iedere hoop op een betere toekomst voor Gervaise en haar kinderen
vervlogen.
Waardering Hoewel
het om een literaire verfilming gaat, is de rolprent niet geheel
gespeend van suggestief-emotionele elementen, waardoor deze film,
althans mede, een status heeft gekregen die in de huidige tijd veelal
als tranentrekker wordt gekwalificeerd. De film werd overladen met prijzen, waarbij de actrice-protagoniste ook weer een hoofdrol heeft vervuld. Het
sociale element in de vorm van een anti alcohol stellingname werd
eveneens hogelijk gewaardeerd. De afwijzing van het misbruik van het
'kostelijke vocht' dat meestentijds echter als genotmiddel wordt
gekwalificeerd, was voor ieder duidelijk die in haar of zijn jeugd wel
eens is geconfronteerd niet zelden was tijdens een les op de lagere
school met het prentje van zeker een eeuw geleden, waarin een klein
kind haar papa uit een café mee naar huis probeert te praten Ach vader, niet meer!
De schrijver De
schilder Paul Cézanne (1839-1906) was reeds jong een klasgenoot van
Emile-Edouard-Charles-Antoine Zola, en toen deze, dertig jaar oud, in
het huwelijk trad, was die jeugdvriend zijn getuige. Enkele jaren
tevoren, in 1867, had Zola succes met de roman Thérèse Raquin, die als meesterwerk wordt onthaald. Voordien
had de schrijver, als knaap en jongeman, het niet bepaald gemakkelijk
gehad. Zijn vader was in 1847, toen Zola zeven jaar oud was, overleden,
waardoor Emile en zijn moeder in een moeilijke situatie achterbleven.
Voor het lyceum kreeg hij een beurs, maar het leren liep aanvankelijk
nogal moeizaam, maar na verloop van tijd profileerde hij zich als een
briljante student, waarna hij, op zijn achttiende, samen met zijn
moeder naar Parijs is vertrokken. Daar
kon hij echter niet aarden en zo deed hij geen eindexamen. Maar er
moest wel brood op de plank komen en daardoor werd hij aanvankelijk
douanier, maar dat beviel hem zo slecht dat hij ontslag nam. Zonder
middelen van bestaan heeft hij zelfs enige tijd mussen gegeten. In
1862 trad hij, als magazijnknecht, in dienst van uitgeverij Hachette,
waar hij zich al snel wist op te werken, zelfs tot chef in de
uitgeverij, en tegelijkertijd publiceerde hij gedichten in
tijdschriften. ____________ Afbeeldingen 1. Voorzijde van het stofomslag van een gebonden club-editie van de roman L'Assommoir. 2. Voorkant van een Home Cinema-editie van de film Gervaise, die in de prijzen viel als beste buitenlandse film van het jaar 1956. Voorop Maria Schell. 3. Achterkant van het stofomslag van die editie van L'Assommoir.
Het meisje van Pskov van Nikolaj Rimski-Korsakov op zondag 19 april 's avonds via radio WDR 3 vanuit Sint Petersburg
Veeltaligheid? De Russische opera Псковитянка Het meisje van Pskov
van Nikolaj Rimski-Korsakov (1844-1908) wordt op zondag 19 april 's
avonds tussen 20:05 uur en 23:05 uur door de Duitse zender WDR 3 in
het programma Bühne: Radio
uitgezonden vanuit het Mariinski Theater in Sint Petersburg, waar de
vaste spullenbaas, Valery Gergiev, de scepter zwaait voor koor, orkest
en solisten. In programmagidsen wordt het muziekdrama met de Franse
titel aangekondigd: La fille de Pskov.
Je zou het kunnen beschouwen als een ietwat kosmopolitisch gebeuren:
een Nederlands periodiek kondigt een Russische compositie aan met een
Franse titel via een Duitse zendgemachtigde. Het lijkt mij in ieder
geval verstandiger dat men ervan uitgaat dat in genoemd theater dit
muziekdrama in het Russisch zal worden gezongen.
Achtergronden De
componist schreef zelf het libretto, op basis van het gelijknamige
drama uit 1860 van Lev Mej (1822-1862). Rimski werkte in de jaren
1868-1872 aan deze opera, waarna het stuk op 13 januari 1873 in
hetzelfde theater maar dan anders, want 136 jaar eerder dan nu te
Sint Petersburg voor de eerste keer werd gepresenteerd. Bijna twee
decennia later, in 1891/92, realiseerde de componist een tweede versie,
met een andere titel, maar deze is nooit gespeeld. In 1895 maakte hij
een derde versie, die op 18 april van dat jaar, opnieuw in Sint
Petersburg, maar in een andere entourage in première is gegaan. In 1898
voegde Rimski daar nog een proloog aan toe, en in die vorm werd het
stuk op 23 oktober 1901 aan het publiek voorgesteld in het Moskouse
Bolsjoj Theater. Acht jaar later werd deze versie, op instigatie van
Sergej Djagilev (1872-1929) die in 1909 zijn eerste van twintig
balletseizoenen in Parijs zou leiden in de Franse hoofdstad op de
planken gebracht onder de titel Ivan de Verschrikkelijke. In
1924 werd er een Duitse versie gepresenteerd in Krefeld. Pas na de
Tweede Wereldoorlog kwam het tot hernieuwde uitvoeringen, te beginnen
in 1959 te Palermo. Echt repertoire gehouden heeft deze opera weliswaar
niet, doch aangezien Rimski-Korsakov geniale muziek heeft gecomponeerd,
is het zeker de moeite waard er eens naar te luisteren, en in de
huidige context hoeft u er niet alleen het huis niet voor uit, u hoeft evenmin entree te betalen.
Synopsis Als
Tsaar Ivan de stad Pskov belegert, blijkt hij plots bereid te zijn deze
met inwoners en al te sparen, aangezien hij in de persoon van Olga
Tokmakova zijn dochter herkent. Haar geliefde trekt echter tegen de
tsaar te velde, waarbij hij, samen met Olga, door de schoten van de
Strelitsen wordt geveld. ____________ Afbeeldingen 1. Componist Nikolaj Rimski-Korsakov, geschilderd door Valentin Serov (1865-1911). 2. Dirigent Valery Gergiev in 2007. 3.
Sergej Pavlovitsj Djagilev, geschilderd door Valentin Aleksandrovitsj
Serov. Zich als kenners presenterende lieden zijn het er niet over eens
of Serov dit portret in 1904 dan wel in 1909 heeft geschilderd.
Bedolven door de Vesuvius ' Documentaire over de payrusrollen van Herculaneum ' via Arte-tv
Eeuwenoude teksten worden zichtbaar gemaakt Arte-televisie zal de komende dagen vijf keer de documentaire Vom Vesuv verschüttet uitzenden,
te beginnen op zaterdag 18 april, in de avond tussen 21:00 uur en 21:55
uur. Het is een productie uit 2003 van de Amerikaanse filmer Julie
Walker, die in HD-kwaliteit wordt uitgezonden op het beeldformaat 16:9.
Daarin wordt getoond hoe het onderzoek vordert naar de papyrusrollen
die omstreeks 1750 werden ontdekt, naast diverse andere voorwerpen, in
de Villa dei papiri in de antieke Italiaanse stad Herculaneum. Het
onderzoek naar de teksten op al die rollen uit die gehele bibliotheek,
welke in 79 van onze jaartelling zoals zoveel mensen, dieren, huizen,
straten en pleinen, en voorts tal van gebruiksvoorwerpen door de
uitbarsting van de Vesuvius onder de lava werden bedolven, kan gelukkig
met behulp van ultramoderne multispecterale technieken voortgang
vinden en wel zodanig dat de oude schatten zelf daardoor geen schade
meer ondervinden. Het is een hele onderneming zo'n oude papyrus te
ontrollen, aangezien daar zeer veel fingerspitzengefühl bij benodigd is.
Beierse Bevers en Boeren verkeren op voet van oorlog ' Arte-reportage
Uitzending tweemaal Op zaterdag 18 april wordt door Arte-televisie tussen 20:15 uur en 21:00 uur in de reeks 360º-Geo Reportage een nieuwe aflevering uitgezonden; deze keer is die getiteld Biberkrieg in Bayern
over het verzet van boeren tegen de bescherming die bevers genieten in
het natuurpark Bayerischer Wald. Die boeren vinden die wijze van omgaan
met de natuur sterk overdreven. Middenin
het grootste bosgebied van Europa bevindt zich het natuurpark
Bayerischer Wald dat nooit is ontgonnen en mede daardoor een onderkomen
biedt aan tal van bedreigde diersoorten. Dat is het werk van de
natuurbeschermingsorganisaties. Dat de bever daarbij speciale
bescherming geniet, is de boeren een doorn in het oog.
Fidelio van de Nederlandse Nationale Reisopera halverwege de tournee ' opname van de première zaterdagavond op Neerlands Radio 4
Nu de Nationale Reisopera ongeveer halverwege de tournee is met de enige opera, Fidelio,
die Ludwig van Beethoven heeft gecomponeerd, wordt de opname, die
tijdens de première op 28 maart is gemaakt in het Muziekkwartier te
Enschede, op zaterdag 18 april uitgezonden op Radio 4 in de
programmareeks Opera live van de NPS. Diezelfde avond treedt het gezelschap met de in levenden lijve-versie in het Lucent Danstheater in Den Haag. Daarna volgen nog vier voorstellingen: dinsdag 21 april in het Parktheater te Eindhoven donderdag 23 april in het Theater aan de Parade te Den Bosch zaterdag 25 april in de Stadsschouwburg van Groningen dinsdag 28 april in de Rotterdamse Schouwburg Voor nadere gegevens omtrent de uitvoerenden solisten, orkest, dirigent, regie en zulks meer kunt u terecht op het betreffende onderdeel van de website van de Nationale Reisopera. ______________ Afbeeldingen 1. 'Theaterzettel' voor de première, op 23 mei 1814, in het Weense Kärthnerthor-Theater, van Fidelio. 2. Scènefoto uit de voorstelling door de Nationale Reisopera van Fidelio. U ziet Almas Svilpa als Don Pizarro. (Foto: Hermann en Clärchen Baus.)
Cultuurspectrum
