René Cléments speelfilm Gervaise naar Emile Zola's roman L'Assommoir op TV5
Sociale rolprent Op zondag 19 april wordt de inmiddels klassieke speelfilm Gervaise, uit 1956 van René Clément (1913-1996), naar de roman L'Assommoiruit 1877 van Emile Zola (1840-1902) via TV5 uitgezonden, tussen 21:00 en 22:50 uur. De
rolprent toont de wasvrouw Gervaise, hoofdpersoon uit de genoemde roman
gespeeld door de Duitse actrice Maria Schell (1926-2005) , die door
haar man wordt verlaten en aanvankelijk het geluk schijnt te vinden bij
een goede vent, die in de bouw werkt. Kort daarna flikkert hij tijdens
zijn werk van het dak en raakt daardoor werkloos, en heeft hij geen
enkel uitzicht op nieuw werk, waardoor hij aan de drank raakt. Daarmee
is iedere hoop op een betere toekomst voor Gervaise en haar kinderen
vervlogen.
Waardering Hoewel
het om een literaire verfilming gaat, is de rolprent niet geheel
gespeend van suggestief-emotionele elementen, waardoor deze film,
althans mede, een status heeft gekregen die in de huidige tijd veelal
als tranentrekker wordt gekwalificeerd. De film werd overladen met prijzen, waarbij de actrice-protagoniste ook weer een hoofdrol heeft vervuld. Het
sociale element in de vorm van een anti alcohol stellingname werd
eveneens hogelijk gewaardeerd. De afwijzing van het misbruik van het
'kostelijke vocht' dat meestentijds echter als genotmiddel wordt
gekwalificeerd, was voor ieder duidelijk die in haar of zijn jeugd wel
eens is geconfronteerd niet zelden was tijdens een les op de lagere
school met het prentje van zeker een eeuw geleden, waarin een klein
kind haar papa uit een café mee naar huis probeert te praten Ach vader, niet meer!
De schrijver De
schilder Paul Cézanne (1839-1906) was reeds jong een klasgenoot van
Emile-Edouard-Charles-Antoine Zola, en toen deze, dertig jaar oud, in
het huwelijk trad, was die jeugdvriend zijn getuige. Enkele jaren
tevoren, in 1867, had Zola succes met de roman Thérèse Raquin, die als meesterwerk wordt onthaald. Voordien
had de schrijver, als knaap en jongeman, het niet bepaald gemakkelijk
gehad. Zijn vader was in 1847, toen Zola zeven jaar oud was, overleden,
waardoor Emile en zijn moeder in een moeilijke situatie achterbleven.
Voor het lyceum kreeg hij een beurs, maar het leren liep aanvankelijk
nogal moeizaam, maar na verloop van tijd profileerde hij zich als een
briljante student, waarna hij, op zijn achttiende, samen met zijn
moeder naar Parijs is vertrokken. Daar
kon hij echter niet aarden en zo deed hij geen eindexamen. Maar er
moest wel brood op de plank komen en daardoor werd hij aanvankelijk
douanier, maar dat beviel hem zo slecht dat hij ontslag nam. Zonder
middelen van bestaan heeft hij zelfs enige tijd mussen gegeten. In
1862 trad hij, als magazijnknecht, in dienst van uitgeverij Hachette,
waar hij zich al snel wist op te werken, zelfs tot chef in de
uitgeverij, en tegelijkertijd publiceerde hij gedichten in
tijdschriften. ____________ Afbeeldingen 1. Voorzijde van het stofomslag van een gebonden club-editie van de roman L'Assommoir. 2. Voorkant van een Home Cinema-editie van de film Gervaise, die in de prijzen viel als beste buitenlandse film van het jaar 1956. Voorop Maria Schell. 3. Achterkant van het stofomslag van die editie van L'Assommoir.
Het meisje van Pskov van Nikolaj Rimski-Korsakov op zondag 19 april 's avonds via radio WDR 3 vanuit Sint Petersburg
Veeltaligheid? De Russische opera Псковитянка Het meisje van Pskov
van Nikolaj Rimski-Korsakov (1844-1908) wordt op zondag 19 april 's
avonds tussen 20:05 uur en 23:05 uur door de Duitse zender WDR 3 in
het programma Bühne: Radio
uitgezonden vanuit het Mariinski Theater in Sint Petersburg, waar de
vaste spullenbaas, Valery Gergiev, de scepter zwaait voor koor, orkest
en solisten. In programmagidsen wordt het muziekdrama met de Franse
titel aangekondigd: La fille de Pskov.
Je zou het kunnen beschouwen als een ietwat kosmopolitisch gebeuren:
een Nederlands periodiek kondigt een Russische compositie aan met een
Franse titel via een Duitse zendgemachtigde. Het lijkt mij in ieder
geval verstandiger dat men ervan uitgaat dat in genoemd theater dit
muziekdrama in het Russisch zal worden gezongen.
Achtergronden De
componist schreef zelf het libretto, op basis van het gelijknamige
drama uit 1860 van Lev Mej (1822-1862). Rimski werkte in de jaren
1868-1872 aan deze opera, waarna het stuk op 13 januari 1873 in
hetzelfde theater maar dan anders, want 136 jaar eerder dan nu te
Sint Petersburg voor de eerste keer werd gepresenteerd. Bijna twee
decennia later, in 1891/92, realiseerde de componist een tweede versie,
met een andere titel, maar deze is nooit gespeeld. In 1895 maakte hij
een derde versie, die op 18 april van dat jaar, opnieuw in Sint
Petersburg, maar in een andere entourage in première is gegaan. In 1898
voegde Rimski daar nog een proloog aan toe, en in die vorm werd het
stuk op 23 oktober 1901 aan het publiek voorgesteld in het Moskouse
Bolsjoj Theater. Acht jaar later werd deze versie, op instigatie van
Sergej Djagilev (1872-1929) die in 1909 zijn eerste van twintig
balletseizoenen in Parijs zou leiden in de Franse hoofdstad op de
planken gebracht onder de titel Ivan de Verschrikkelijke. In
1924 werd er een Duitse versie gepresenteerd in Krefeld. Pas na de
Tweede Wereldoorlog kwam het tot hernieuwde uitvoeringen, te beginnen
in 1959 te Palermo. Echt repertoire gehouden heeft deze opera weliswaar
niet, doch aangezien Rimski-Korsakov geniale muziek heeft gecomponeerd,
is het zeker de moeite waard er eens naar te luisteren, en in de
huidige context hoeft u er niet alleen het huis niet voor uit, u hoeft evenmin entree te betalen.
Synopsis Als
Tsaar Ivan de stad Pskov belegert, blijkt hij plots bereid te zijn deze
met inwoners en al te sparen, aangezien hij in de persoon van Olga
Tokmakova zijn dochter herkent. Haar geliefde trekt echter tegen de
tsaar te velde, waarbij hij, samen met Olga, door de schoten van de
Strelitsen wordt geveld. ____________ Afbeeldingen 1. Componist Nikolaj Rimski-Korsakov, geschilderd door Valentin Serov (1865-1911). 2. Dirigent Valery Gergiev in 2007. 3.
Sergej Pavlovitsj Djagilev, geschilderd door Valentin Aleksandrovitsj
Serov. Zich als kenners presenterende lieden zijn het er niet over eens
of Serov dit portret in 1904 dan wel in 1909 heeft geschilderd.
Bedolven door de Vesuvius ' Documentaire over de payrusrollen van Herculaneum ' via Arte-tv
Eeuwenoude teksten worden zichtbaar gemaakt Arte-televisie zal de komende dagen vijf keer de documentaire Vom Vesuv verschüttet uitzenden,
te beginnen op zaterdag 18 april, in de avond tussen 21:00 uur en 21:55
uur. Het is een productie uit 2003 van de Amerikaanse filmer Julie
Walker, die in HD-kwaliteit wordt uitgezonden op het beeldformaat 16:9.
Daarin wordt getoond hoe het onderzoek vordert naar de papyrusrollen
die omstreeks 1750 werden ontdekt, naast diverse andere voorwerpen, in
de Villa dei papiri in de antieke Italiaanse stad Herculaneum. Het
onderzoek naar de teksten op al die rollen uit die gehele bibliotheek,
welke in 79 van onze jaartelling zoals zoveel mensen, dieren, huizen,
straten en pleinen, en voorts tal van gebruiksvoorwerpen door de
uitbarsting van de Vesuvius onder de lava werden bedolven, kan gelukkig
met behulp van ultramoderne multispecterale technieken voortgang
vinden en wel zodanig dat de oude schatten zelf daardoor geen schade
meer ondervinden. Het is een hele onderneming zo'n oude papyrus te
ontrollen, aangezien daar zeer veel fingerspitzengefühl bij benodigd is.
Beierse Bevers en Boeren verkeren op voet van oorlog ' Arte-reportage
Uitzending tweemaal Op zaterdag 18 april wordt door Arte-televisie tussen 20:15 uur en 21:00 uur in de reeks 360º-Geo Reportage een nieuwe aflevering uitgezonden; deze keer is die getiteld Biberkrieg in Bayern
over het verzet van boeren tegen de bescherming die bevers genieten in
het natuurpark Bayerischer Wald. Die boeren vinden die wijze van omgaan
met de natuur sterk overdreven. Middenin
het grootste bosgebied van Europa bevindt zich het natuurpark
Bayerischer Wald dat nooit is ontgonnen en mede daardoor een onderkomen
biedt aan tal van bedreigde diersoorten. Dat is het werk van de
natuurbeschermingsorganisaties. Dat de bever daarbij speciale
bescherming geniet, is de boeren een doorn in het oog.
Fidelio van de Nederlandse Nationale Reisopera halverwege de tournee ' opname van de première zaterdagavond op Neerlands Radio 4
Nu de Nationale Reisopera ongeveer halverwege de tournee is met de enige opera, Fidelio,
die Ludwig van Beethoven heeft gecomponeerd, wordt de opname, die
tijdens de première op 28 maart is gemaakt in het Muziekkwartier te
Enschede, op zaterdag 18 april uitgezonden op Radio 4 in de
programmareeks Opera live van de NPS. Diezelfde avond treedt het gezelschap met de in levenden lijve-versie in het Lucent Danstheater in Den Haag. Daarna volgen nog vier voorstellingen: dinsdag 21 april in het Parktheater te Eindhoven donderdag 23 april in het Theater aan de Parade te Den Bosch zaterdag 25 april in de Stadsschouwburg van Groningen dinsdag 28 april in de Rotterdamse Schouwburg Voor nadere gegevens omtrent de uitvoerenden solisten, orkest, dirigent, regie en zulks meer kunt u terecht op het betreffende onderdeel van de website van de Nationale Reisopera. ______________ Afbeeldingen 1. 'Theaterzettel' voor de première, op 23 mei 1814, in het Weense Kärthnerthor-Theater, van Fidelio. 2. Scènefoto uit de voorstelling door de Nationale Reisopera van Fidelio. U ziet Almas Svilpa als Don Pizarro. (Foto: Hermann en Clärchen Baus.)
Sociaal besef leeft bij grootste deel van de jonge Amerikanen
De Vreugde van het Geven In een artikel in de Huffington Post
van deze woensdag 15 april wordt gerefereerd aan uitspraken die
Michelle LaVaughn Robinson Obama, de echtgenote van de huidige
Amerikaanse president, heeft gedaan in verband met de vreugde die Geven
kan verschaffen. Zij wijst erop dat al degenen, die in staat zijn bij
te dragen aan onder meer het verkleinen van veel problematiek en als
gevolg daarvan ontstaan verdriet en onzekerheid, juist in deze
moeilijke tijden dit dan ook zouden moeten doen, en ze laat niet na
erop te wijzen hoe zeer geven niet alleen een positief gevolg heeft voor degene die mag ontvangen, maar niet in de laatste plaats tevens voor degene die geeft. In een essay voor USA Today
heeft de presidentsvrouw niet alleen de vreugde onderstreept die het
geven kan bieden, maar wijst zij tevens op de sociale plicht van mensen
die het beter hebben. Verder wijst ze erop dat het sociale besef bij de
jeugd nimmer zo groot is geweest dan nu, en om die opvatting te staven,
haalt ze een recente studie aan waarin blijkt dat 61 procent van de
jongeren tussen 13 en 25 jaar van oordeel is dat zij persoonlijk
verschil kunnen maken met betrekking tot de 'toestand in de wereld',
dat deze groep tevens de mening is toegedaan dat ieder individueel
verantwoordelijk is voor het eventueel kunnen veranderen van de
situatie. Eén
en ander moet voor het Witte Huis met de huidige president een goed
voorteken zijn, ook al blijft enig realistisch besef, naast groot
optimisme, van groot belang. Cijfers geven immers een momentaan beeld,
en als al diegenen die zich hebben geprofileerd met bepaalde positieve
uitspraken, plotseling moeten handelen, wil de alledaagse werkelijkheid
dat beeld nog wel eens ingrijpend veranderen. Maar het Principe van de
Hoop moet altijd blijven prevaleren.
__________ Foto: Officieel statieportret van Michelle Obama.
Acatama-woestijnbewoners van Chili en hun grote optimisme
Progressief denken Op
vrijdag 17 april kunt u via de Duits-Franse cultuurzender Arte, tussen
19:00 uur en 19:45 uur de dagelijkse documentairetijd kijken naar
de film Chile In der Acatamawüste (Quebrada de Camina).
Deze Chileense rolprent uit 2007, gerealiseerd door Felipe Correa,
Mauricio Garcia en Sebastian Melo, laat zien hoe mensen in een
afgelegen stad in de Acamata-woestijn in het zuiden van Chili leven en
werken en hoe zeer hun optimistische levensinstelling leidt tot ideeën
en doorwrochte plannen, die op het eerste gezicht een erg
onrealistische indruk maken.
Zo
tracht een groep handwerksters van een Indianenstam een reis te
organiseren naar een handelsbeurs in het verafgelegen Santiago.
Tegelijkertijd bestaan bij een groep boeren vergevorderde plannen om
hun producten regelecht aan een supermarkt te verkopen. De
film toont niet alleen wat er zich bij en om de genoemde mensen
afspeelt, maar biedt tevens inzicht in wat de mensen in van indianen
afkomstige groeperingen in het aangrenzende Andes-gebergte zoal
bezighoudt. De film zal worden herhaald op vrijdag 24 april, in de ochtend vanaf 09:10 uur.
IKON-documentaire over de veelvoudig-dubieuze moraal van 'Rome'
Wat een geraaskal en geblaat Hoewel
er priesters zijn die erop wijzen dat zelfs de meest dwaze en
gevaarlijke uitspraken van de zich als pontifex (bruggenbouwer)
beschouwende schertsfiguur 'op de stoel van Petrus' een man in een
jurk die travestieten bestrijdt moeten worden gezien en uitgelegd in
de juiste context hetgeen op zich weliswaar een cliché, maar niet
onjuist is , was er de laatste weken weer zoveel idioots uit de klep
van die totaal wereldvreemde en mensen diep verachtende figuur te
vernemen dat we de documentaire over een historisch imporatante
gebeurtenis, die dezer dagen door het Nederlandse digitale kanaal Geschiedenis 24 (zo
heet die zender tegenwoordig) reeds werd en nog weer zal worden
uitgezonden, vanwege alle actuele gedaas van die stoelbekleder deed
de man het maar letterlijk, dat wil zeggen: ging hij maar in de
meubelindustrie werken op deze site aankondigen in plaats van op onze
zustersite Tempel der Historie.
Documentaire op Geschiedenis 24 Op vrijdag 17 april 's avonds tussen 21:53 en 22:45 uur is in het programma Werelden
van het genoemde geschiedenis-kanaal een IKON-documentaire uit het jaar
2000 te zien van Marijke Vreeburg, over de houding die de Katholieke
Kerk heeft aangenomen tegenover de introductie van de anticonceptiepil
in het begin van de jaren zestig van de twintigste eeuw. De
veelzeggende titel behoeft geen nadere introductie of uitleg: Vaticaanse revolutie hoe de katholieke kerk de pil mogelijk maakte.
Planet Wissen ' Is consumeren een genoegen of een nachtmerrie
Hand in eigen boezem In de aflevering van het wetenschappelijke programma Planet Wissen
dat de Westdeutsche Rundfunk (WDR) en tegelijkertijd de SWR (Südwest
Rundfunk) op donderdag in de middag tussen 15:00 en 16:00 uur zal
uitzenden, komt de vraag aan bod of het vele en niet zelden al te
vele consumeren dat wij met z'n allen in de westerse wereld doen, kan worden beschouwd als een genoegen of als een nachtmerrie. De titel van de aflevering in kwestie luidt dan ook: Kosnsum Vergnügen oder Albtraum. Het
programma wordt op vrijdag in de ochtend herhaald: op de WDR tussen
08:20 uur en 09:20 uur en via de SWR al tussen 05:00 uur en 06:00 uur
voor de vroegste der menselijke ochtendvogels.
Invalshoeken De
beide presentatoren Brigitte Pavetic en TilL Nassif ontvangen in de
aflevering over consumptiegedrag dat vanzelfsprekend wordt
voorafgegaan door aankoopgedrag, maar dat zien de onderzoekers, zo
lijkt het wel, los van elkaar Theo Wolsing, die sedert 1981 werkzaam is bij de Verbraucherzentrale Nordrheinwestfalen in Düsseldorf. Sedert de jaren negentig houdt hij zich bij die instantie vooral ebzig met consumentengedrag en reclame. Het
is inmiddels een bekend gegeven dat mannen anders inkopen dan vrouwen,
anders reageren op reclameboodschappen, en dat het consumptiegedrag in
hoge mate wordt beïnvloed door allerlei 'verborgen verleiders', die
veelal halve waarheden dan wel aperte leugens ten beste geven, dan wel
juiste informatie verstrekken die zonder de vereiste context geen
enkele waarde hebben voor de beoordeling van een product of dienst, dan
wel voor de werkzaamheid van een medicament of iets dergelijks. Indien u zich nog niet wat meer met deze materie heeft beziggehouden, zullen u in deze aflevering van Planet Wissen
vast en zeker nog enkele verrassende feiten ter ore komen,
waarschijnlijk ook over het eigen aankoopgedrag op basis van
nadrukkelijke manipulatie door zeer handige reclamemensen, die vroeger
reclamejongens heetten, maar waar tegenwoordig ook steeds meer vrouwen
hun stempel op hebben weten te drukken. ___________ Afbeeldingen 1. Brigitte Pavetic, presentatrice van het programma Planet Wissen. 2. Till Nassif, presentator van het programma Planet Wissen. 3. Dr. Theo Wolsing, deskundige op het gebied van consumentengedrag en reclame.
Een afgeschreven exemplaar van Hector Malots roman Sans famille
Passie voor de letteren Hoewel Hector-Henri Malot die in 1830 was geboren in
Le Bouille, in de omgeving van Rouen aanvankelijk te Rouen en daarna
te Parijs rechten heeft gestudeerd, lag zijn voorkeur toch bij de
literatuur, en hij heeft dan ook de bewuste keuze gemaakt deze
discipline als vak te kiezen. Hij deed dat in ieder geval op drie
uiteenlopende manieren: als literatuurcriticus voor de krant L'Opinion Nationale, als theatercriticus voor Lloyd Français, en als romancier. Zijn eerste boek werd in 1859 gepubliceerd: Les Amants,
het eerste deel van een trilogie. Het ongetwijfeld bekendste boek uit
Hector Malots koker is de roman over, en zeker ook voor, kinderen: Sans famille, in het Nederlands getiteld Alleen op de wereld. De
mare gaat al enige decennia, en blijkt zoals dat met, eventueel
sterke, verhalen zeer dikwijls het geval is een lang leven te zijn
beschoren, maar omdat wel het een leuke anekdote is, vertellen we die
hier toch maar, even tussen neus en lip. Een ooit in Nederland woonachtige man had in zijn jeugd Alleen op de wereld
gelezen; een jaar of twintig daarna besloot hij om dat boek maar eens
in het Frans te gaan lezen, en daarom vroeg hij in een boekhandel naar
de zeer beroemde roman Seul sur le monde. . . . . Volgens de overlevering is hij daarna berooid, met lege handen, huiswaarts gekeerd.
Wereldboek Negentien jaar nadat Hector Malots eerste roman was uitgekomen, werd Sans famille
gepubliceerd, in 1878, en dat boek zou al snel een bestseller worden en
in die hoedanigheid eveneens een zegetocht over de aardkloot realiseren. Vanochtend
vond ik een zowaar gebonden Frans exemplaar van deze roman tussen
de afgeschreven boeken in de kratten van een op dat punt en zeker
voor mij vruchtbaar antiquariaat in mijn woonplaats. Doordat de
titelpagina ontbreekt, heb ik geen idee om welke druk het daarbij gaat,
al is het exemplaar zeker honderd jaar oud. Het is niet een exemplaar
dat helemaal is gelezen, wel is er in gelezen.
Helaas is ook achterin hetgeen bij boeken van na de Tweede
Wereldoorlog vrijwel altijd wel het geval was niets anders te vinden
dan de naam van de drukkerij.
Vondst Vandaag
lag het hierboven afgebeelde exemplaar tussen diverse andere afgedankte
boeken, voor de somma van vijftig eurocent, al moet erbij worden gezegd
dat dit exemplaar nooit één der schappen van de winkel heeft gehaald,
maar bij binnenkomst al direct werd gedumpt. Helaas is het een editie
zonder illustraties en op tamelijk vergeeld papier een versie die wij
van het boekenvak in vroeger jaren omschreven als "luxe editie op
krantenpapier", aangezien zo'n boek wel van een stevige band was
voorzien. En dat is voor Franse boeken echt een bijzonderheid.
Ook een blad(zijde) met de zogeheten Franse titel
dat laatste op de oneven zijde van het blad voorafgaande aan een
normale titelpagina ontbrak. Het is niet erg waarschijnlijk dat deze
en/of de originele titelpagina, is, respectievelijk zijn, verwijderd,
aangezien de titel, met daaraan voorafgaand de naam van de schrijver,
bovenaan de bladzijde staat waarop het eerste hoofdstuk (van het eerste
deel) begint. Op
de plek waar je een titelpagina verwacht, is echter een brief van
Hector Malot afgedrukt aan zijn in 1868 uit Malots huwelijk met Anna
Dariès geboren dochter Lucie. De auteur beschrijft daarin dat hij bij
de conceptie van het verhaal steeds aan haar heeft gedacht en zich
heeft afgevraagd hoe zij iets zou voelen, of zij er belangstelling voor
zou hebben.
IJsland in uitzonderlijke nood als gevolg van de wereldwijde kredietcrisis
Relatief onbekend land Het is nog maar goed twee weken geleden dat we in een artikeltje op deze site en elders een film over IJsland, die werd gepresenteerd door Arte-televisie,
in uw belangstelling hebben aanbevolen. Het is een staat ver van ons
af, waarover we weinig meer weten dan dat het er uitgestrekt is en dat
een deel van de huishoudens aldaar uit natuurlijke bronnen hun
energievoorziening op peil kunnen houden: middels de geysers, die
tevens als attractie voor grote aantallen mensen van buitenaf,
begrijpelijkerwijs, een bijzondere aantrekkingskracht uitoefenen. Nu
komt het tweede Duitse televisienet ZDF in de nacht van woensdag 15
april op donderdag 16 april tussen 00:35 uur en 01:05 uur met een
documentaire over de dramatische gevolgen die de wereldwijde
kredietcrisis voor dat land heeft.
Dramatische ommekeer Tot
voor kort was IJsland één der rijkste staten van Europa, doch sedert
eind 2008 is er een enorme stijging van het aantal vlooienmarkten en
winkels met tweedehands goederen vastgesteld. Aan de hand van
persoonlijke lotgevallen wordt een beeld geschetst
en zal voorts uitleg worden verstrekt met betrekking tot de vraag
waarom de crisis aldaar zo extra hard is aangekomen en eveneens waarom
dat heeft geleid tot de val van de regering van minister-president Geir
Haarde.
Afbeeldingen 1. Cameraman Michael Schröder in gevecht met zijn ergste vijand: het zilte nat. 2. Toenmalig premier van IJsland: Geir Haarde.
Die Bagdad Bahn tweemaal binnen zeven dagen op Arte-tv
Spoorweg zonder eindpunt Op maandag 17 november hebben we op de Tempel der Documentaires een artikel
gewijd aan de tweedelige documentaire over de Bagdad Spoorlijn naar een
idee van de toenmalige heerser van het Osmaanse rijk: Sultan Abdulhamid
II. Die film werd toen in twee afleveringen via het eerste Duitse
televisienet gepresenteerd; op woensdag 15 april zendt Arte televisie
de documentaire nogmaals uit, en beide delen direct achtereen: tussen
21:00 uur en 22:45 uur. Het betreft een Duits-Frans-Turkse coproductie
die Roland May voor de SWR (Südwest Rundfunk) heeft gemaakt. Het eerste
deel draagt de titel Aufbruch ins Ungewisse; de tweede aflevering heeft de benaming Auf gefährlichen Pfaden meegekregen.
Prikkelend thema Het
is een interessante materie, die niet alleen voor liefhebbers van
treinen, spoorwegen en aanverwante fenomenen bijzonder interessant is,
maar eveneens voor geïnteresseerden in de historische context van al
datgene wat zich in de eerste jaren van de twintigste eeuw in dat deel
van de wereld heeft afgespeeld, en welke elementen ertoe hebben geleid
dat het prestigieuze project na de Eerste Wereldoorlog niet tot een
goed einde werd gebracht. Arte
zendt de twee delen op dinsdag 21 april nog een keer, en ook dan direct
achtereen, uit in de ochtenduren tussen 09:55 uur en 11:45 uur. De
films zijn voorzien van stereofonisch geluid en ze worden uitgezonden
op het beeldformaat 16:9.
Georg(e) Fr(i)edric(h) Ha(e)ndel en het soms al te pijnlijk-commerciële ronde getallen-fetisjisme
Tureluurs Het
is langzamerhand om tureluurs te worden, en zeker heden, nu de goede
man die als Duitser in Halle werd geboren in het jaar dat zijn
muzikale evenknie, Johann Sebastian Bach, eveneens het levenslicht voor
het eerst heeft kunnen aanschouwen; en vandaag exact twee en een halve
eeuw geleden de laatste adem in Londen heeft uitgeblazen , wordt
herdacht op een manier die de indruk wekt dat het bestaan van al die
memorerende lieden er in sterke mate van afhangt. Want wat voor een
indruk kan men krijgen anders dan een van een hier en daar toch wat al
te pijnlijke vorm van ronde getallen-fetisjisme.
Componist van de week èn van het jaar Vandaag
wordt de goede man de hele dag via de Nederlandse zender Radio 4
bezongen en nog anderszins gevierd, daarbij inbegrepen de eerste
aflevering van vijf gedurende de werkdagen van deze week van de serie Componist van de Week, en op BBC Radio 3 wordt het 'zusterprogramma' Composer of te Week ook al aan Händel gewijd, en wordt er voorts een rechtstreekse uitvoering van The Messiah
vanuit Londens Westminster Abbey uitgezonden die tevens via Radio 4
in ons land te horen zal zijn , en zijn er twee Duitse klassieke
zenders die een avond wijden aan een werk van de grootmeester: NDR
Kultur brengt de opera Acis und Galatea,
voorafgegaan door een programma over de ontdekking, door Felix
Mendelssohn-Bartholdy, van juist dat meesterstukje. Dat alles in een
uitvoering door het Festspielorchester Göttingen met solisten, et
cetera. De collega's van WDR 3 besteden dan op prime time eveneens drie uur aan de muziek van deze Duitse Engelsman door een presentatie van diens oratorium Il trionfo del tempo e del disinganno door de Akademie für alte Musik Berlin.
In beeld en geluid: Tamerlano Mezzo-televisie blijft niet achter door vanaf 20:30 uur een uitvoering de ether in te slingeren van de opera Tamerlano.
En dan hebben we het nog helemaal niet gehad over al die kleinere
stukken, welke verspreid over vierhonderd en achttien en een kwart
zender over ons zullen worden uitgestort. Wees blij dat u knoppen aan
de betreffende toestellen heeft die zich laten sturen, veelal geheel in
overeenstemming met uw volstrekt eigen wensen. Het
is voor ons niet doenlijk om u van al die verschillende muziekstukken
hier ook maar een geringe vorm van toelichting te verschaffen; we
zouden al onze sites dit hele jaar wel aan die GF Händel kunnen wijden,
maar dan komen wel heel veel andere aspecten van de cultuur erg tekort,
en daarmee bedoelen we niet al die mensen, wier naam eveneens aan het
jaar 2009 zijn verbonden: in de muziek, de literatuur, alsmede andere
kunsten om de wetenschap(pen) met Charles Darwin en andere
grootmogols vooral niet te vergeten. Dus houdt u vooral uw eigen
gedrukte of elektronische zender-informatie in de smiezen en kiest u
dan toch liever iets dat u nog niet kent. ____________ Abeeldingen 1. Händel-standbeeld in zijn geboorteplaats Halle an der Saale. 2. Händel-beeld dat is opgenomen in een groot monument in Westminster Abbey te Londen.
De machtige vrouwen van het Lugu Meer ' matriarchaat als harmonisch alternatief
Harmonische samenleving Arte-televisie presenteert op dinsdag 14 april tussen 19:00 uur en 19:45 uur de documentaire China Die mächtigen Frauen vom Lugu-See, over het matriarchale Mosuo-volk. In
het zuidwesten van China, hoog in de bergen, tussen de provincies
Yunnan en Sichuan, ligt het Lugu Meer. Aan de oevers daarvan leeft al
duizenden jaren het Mosuo-volk. Al meer dan twee millennia hebben daar
de vrouwen het voor het zeggen. Niet alleen zorgen ze ervoor dat er
brood op de plank komt en voeden ze de kinderen op; zij hebben eveneens
zeggenschap over datgene wat te vererven val: vanzelfsprekend van
moeder op dochter. Het is de oudste vrouw in een huishouding die
bepaalt wat er allemaal moet worden gedaan, hoe en door wie. Hoewel zij
veelal de enige is die voor het onderhoud van de 'gezin' zorgt, is er
echter geen sprake van een huwelijksverbintenis in Europese zin.
Rolmodellen voor de jongens bestaan ook in andere mannelijke personen,
die echter weer familie zijn van de moeder. Het gaat er nogal
harmonisch aan toe, daar in het tamelijk afgescheiden gedeelte van het
verre China. Toch wordt die harmonie nu meer bedreigd dan ooit,
aangezien het moderne leven dat nu definitief in China zijn intrede
heeft gedaan steeds verder oprukt. Arte-televisie
herhaalt deze film een USA-productie uit 2005 van Elisabeth Dukal
Flender en Roger J. Zou op dinsdag 21 april, 's ochtends vanaf 09:10
uur.
Leeuwen in Botswana ' net even anders dan gebruikelijk
Noodgedwongen afwijking In
de natuurfilm van Tanja Jenkins en Mike Holding die de Duitse
regionale televisiezender WDR (Westdeutscher Rundfunk) op dinsdag 14
april, 's avonds tussen 20:15 uur en 21:00 uur uitzendt , komen de
kijkbuiswezens in aanraking met leeuwen van de Okavango-delta in
Botswana. Als die roofdieren daar in de periode van droogte willen
overleven, moeten ze zich van hun soortgenoten elders onderscheiden en
wel door in het water te springen; al hebben ze een alternatief: de
delta verlaten.
Elk
jaar opnieuw treedt de Okovango buiten haar oevers en ligt het
uitgedroogde gebied in de omgeving van de rivier een tijdlang onder
water. Hier en daar steken kleinestukjes land boven het water uit, als
kleine eilandjes. Voor de diersoorten aldaar geldt: wie er wil blijven
leven, zal zich met het water moeten arrangeren, maar dat betekent heel
concreet dat de aldaar verblijvende en bewust gebleven leeuwen hebben
moeten leren zwemmen. Jonge leeuwen moeten ook heel snel hun angst
overwinnen als ze, tezamen met de ouders, op buffeljacht willen gaan.
Een enkele keer raakt een leeuwenjong achter en dan is het klagend te
horen. De manier van jagen in het water wijkt enigszins af van de methoden die we van leeuwen gewend zijn. Dat alles zal de revue passeren in deze veelbelovende rolprent. WDR-tv herhaalt de film in de nacht van donderdag 16 op vrijdag 17 april tussen 00:55 uur en 01:40 uur.
In de ban van de Yukon ' tweedelige reisreportage via de ARD
Het eerste Duitse televisienet
ARD/Das Erste zendt op de beide paasdagen een aflevering uit van de
tweedelige reisreportage over de Yukon Quest, de zwaarste
hondensleerace die op deze aardbol bestaat:
deze wordt gehouden op het parcours van de Canadese Whitehorse tot aan
Fairbanks in Alaska. Het eerste van de twee delen wordt op zondag 12
april voorgesteld, tussen 21:45 uur en 22:30 uur. U krijgt onder meer
te zien welke functie de begeleiders van de hondensleden hebben. Het
vervolg daarvan wordt op de tweede paasdag, maandag 13 april,
gepresenteerd, op hetzelfde tijdstip. Klaus Scherer heeft het gebeuren
met de camera gevolgd en naast de tweedelige rolprent geeft hij via een
blog aan geïnteresseerden de kans inzicht te verkrijgen in de wijze van
ontstaan van deze documentaire. In
beide gevallen wordt het 's avonds uitgezonden deel in de loop van de
diret daarop volgende nacht herhaald: tussen 04:45 en 05:30 uur.
Arte-televisie met thema-avond op eerste Paasdag: Die Katze, das rätselhafte Wesen
Twee onderdelen Met
een speelfilm en een documentaire over wat er van, door en over katten
te leren valt, bestrijkt Arte-televisie drie uur tijdens de avond van
eerste paasdag: van kwart over acht tot kwart over elf.
Speelfilm naar Georges Simenon Het begint met de speelfilm Le chat
uit 1970 van Pierre Granier-Deferre (1927-2007) naar de gelijknamige
psychologische roman uit 1966 van veelschrijver Georges Simenon
(1903-1989). Daarin
wordt een echtpaar beschreven dat weliswaar een kwart eeuw samen is,
maar in wezen al geen echt paar meer is. Julien Bouin gespeeld door
Jean Gabin (1904-1976) houdt niet meer van zijn wederhelft Clémence
in de film is dat Simone Signoret (1921-1985) , en als de heer des
huizes op zekere dag een zwerfkat mee naar huis neemt, fungeert deze al
snel als Auslöser van jaloezie en meer zulks in het wezen van de zich verwaarloosd voelende huisvrouw. Tijdens de Berlinale van 1971 werden de genoemde hoofdrolspelers onderscheiden met een Zilveren Beer; de regisseur werd binnen hetzelfde kader voorgedragen voor een Gouden Beer. De Franse rolprent heeft de traditionele speelfilm-lengte van anderhalf uur, en op de zogeheten prime time
tussen 20:15 uur en 21:45 uur zal deze klassieker vast wel enige
aandacht weten te genereren in al die gebieden waar Arte-televisie kan
worden ontvangen. Daarna zal Le Chat nog twee keer door Arte worden herhaald: op woensdag 15 april en op dinsdag 21 april, beide keren vanaf 14:45 uur in de middag. Mocht
de film zijn nagesynchroniseerd en die waarschijnlijkheid is zeer
groot dan doen degenen die over voldoende (passieve) kennis van het
Frans beschikken en een zo modern televisietoestel hebben dat ze kunnen
overschakelen, er goed aan dat laatste te realiseren.
Clichés over vrijheid In
de begeleidende tekst die Arte-televisie in de programmagegevens
verstrekt omtrent de documentaire over katten en hun vrijheid luidt dat
veel mensen van katten houden omdat ze menen dat die dieren zo vrij
zijn. Uit eigen ervaringen kan ik daaraan toevoegen dat even dikwijls
het cliché te horen valt dat mensen niet dol zijn op katten omdat ze
juist vanwege die vrijheidsdrang hun eigen gang en zich maar weinig
tot en met geheel niets aantreken van wat de bij hen behorende mens(en)
wil(len). Als
iemand die vier decennia lang ervaringen heeft met eigen katten
intussen zijn dat er veertig ben ik verplicht een en ander ietwat te
nuanceren. Weliswaar komt het ene bovengemelde uiterst voor, evenals
het andere, maar daar tussenin zijn ook nog katten te vinden die zich
nu juist in allerlei situaties zeer volgzaam betonen.
Toen
ik aan het begin van de jaren negentig binnen elf maanden twee keer een
nest van vijf katten kreeg, bleken de eerste vijf zeer sterk
groepsgedrag te vertonen, nadat één van hen een fel meisje het
initiatief had genomen. Binnen een paar maanden liepen ze alle vijf,
samen met één tot vier van de al oudere huisgenoten, achter mij aan als
ik boodschappen moest doen, en op de mededeling dat ze op een bepaalde
plek op me moesten wachten, bleven ze keurig achter tot ik weer kwam
opdagen, en onderweg terug naar huis bleven alle negen keurig aan de
stoeprand wachten tot ik de mededeling deed dat ze konden onversteken.
En zo zijn er tientallen voorbeelden uit mijn eigen praktijk te melden,
die dicht in de buurt komen van de stelling met betrekking tot hun wens
tot vrijheid van handelwijze, en daar tegenover enkele van hen, die
alleen maar geïnteresseerd waren in wat ik deed en zich daarbij, bij
tijd en wijle, luid spinnend, hebben aangepast.
Recente versie van Händels Messiah paasmaandag via Arte-televisie
Redactionele kletspraat Of
Arte-televisie verstrekt foutieve informatie aan de pers, of de
redactiemedewerker, die verantwoordelijk is voor datgene wat er in de
VPRO-Gids wordt afgedrukt, heeft weer eens de voorkeur gegeven aan de
eigen vooroordelen en op basis daarvan Händels oratorium The Messiah
(1742) als opera te kwalificeren. Niet alleen dergelijke incompetentie
van die laatstgenoemde redactie ken ik uit ervaring, ook het jarenlang
achterhouden van toegezegde adequate informatie door Arte-televisie
hoort bij dat door een robot gestuurde systeem, en als je weer eens
probeert je voor info's te laten opnemen in de daarvoor bestemde lijst,
komt er steevast te staan dat je al bij de uitverkorenen behoort; één
van de meest negatieve kanten van inschrijvingen zonder tussenkomst van
een menselijk wezen dat, als het even meezit, kan luisteren en die dan
de vereiste maatregelen kan nemen, opdat je alsnog de gewenste
informatie krijgt.
Geliefd Oratorium Georg Friedrich Händels klassieker The Messiah wordt nu aan de (letterlijke) vooravond van de tweehonderd vijftigste
sterfdag van de componist door het Arnold Schönberg Chor en het
Ensemble Matheus uitgevoerd in een 'enscenering' van Claus Guth en
voorzien van een choegografie van Ramses Sigl. Verantwoordelijk voor de
muzikale leiding is Jean-Christophe Spinosi; vocale solisten zijn Bejun Mehta, Cornelia Horak, Florian Boesch, Richard Croft en Susan Gritton. Het
gaat hier om een Oostenrijkse verfilming van een fenomenale
muziekgebeurtenis, door Hannes Rossacher, bij om een recente
uitvoering, die als productie van het aloude Theater an der Wien in de Oostenrijkse hoofdstad werd gerealiseerd in samenwerkingmet de Opéra National de Lorraine, Nancy. Op het scherm zullen de Engelse zangteksten in het Duits worden geprojecteerd.
Arte-televisie zendt dit dramatische gebeuren uit tussen 21:00 uur en
23:40 uur. Er komen vooralsnog geen herhalingen. De uitzending, die zal
worden gerealiseerd in HD-kwaliteit op het beeldformaat 16:9, is
voorzien van stereofonisch geluid. ____________ Afbeeldingen 1. Georg Friedrich Händel in 1733. 2. Dirigent Jean-Christophe Spinosi.
Georg Friedrich Händel beheerst de eerste Paasdag, ook in beelden
Händel-film Nu
het tijdsbestek dat wij aanduiden met het jaar 2009 toch onder meer de
benaming Handel-jaar draagt en we in de stille week leven, die uitmondt
in twee Paadagen, is het niet zo verwonderlijk dat de man die op 14
april 250 jaar geleden het tijdelijke voor het eeuwige heeft ingeruild,
toch de muziekscène hier en daar domineert. Dat
is tevens het geval op radio en televisie. Aanstaande dinsdag is het 14
april en dan pakt de Nederlandse klassieke zender Radio 4 groots en
indrukwekkend uit met een hele dag Händel vanuit de Temple Church in
Londen. Eerste
paasdag, reeds vroeg in de middag bijt het eerste Duitse
televisieprogramma, direct na de Tagesschau, om 13:05 uur het spits af.
Dan wordt de documentaire Händel Der Film
vertoond, een muziekportret van deze barokcomponist van de bovenste
plank, een plaats die hij met de andere barokmeester van de noten en
die in de passietijd altijd zeer prominent aanwezig is: Papa Bach
(1685-1750); in deze periode vooral vanwege de talrijke pogingen tot
bevrediging van het verlangen allerwegen: de passie voor passiemuziek.
Fireworks-music en enkele aria's Arte-televisie
presenteert op het voor de zondag op die zender gebruikelijke tijdstip
met klassieke muziek tussen 19:00 uur en 19:45 uur een uitvoering
van de Music for the Royal Fireworks en enkele Händel-aria's. Arte's info meldt in verband met dit concert het begrip Barokke Topontmoeting.
Het betreft een optreden tijdens de BBC Proms in het jaar 2007 waarin
twee kwalitatief hoog aangeschreven ensembles samen een optreden op het
podium van de Royal Albert Hall hebben verzorgd: het Orchestra of the
Age of Enlightenment enerzijds en daarnaast het Freiburger
Barockorchester. Die instrumentalisten zorgen in de verfilming nu nog
eens voor de uitvoering van de Fireworks-music,
en daarnaiast treden twee vocale solisten op voor de vertolking van de
aria's: de sopraan Kate Royal (nomen est omen) en de tenor Ian
Bostridge. Deze
film op het beeldformaat 16:9 en voorzien van sterefonisch geluid, is
een Duits-Britse coproductie van Jonathan Fulford uit 2007, en zal nog
twee keer door Arte-televisie worden voorgesteld: op vrijdag 17 april
en op donderdag 23 april beide keren om 06:00 uur in de ochtend.
Alexander en Cecilia De Duitse radiozender WDR 3 volgt diezelfde eerste paasdag in het programma Bühne: Radio met twee Händel-werken: Alexander's Feast en de Ode for St. Cecilia's Day. Uitvoerenden
zijn het Collegium Cartusianum onder leiding van Peter Neumann, met
medewerking van het Kölner Kammerchor en de sopraan Simone Kermes; de
tenor Virgil Hartinger; en de bas Konstantin Wolff. Händels oratorium Alexander's Feast behoort vandaag de dag nog altijd tot één der meest populaire
muziekwerken van deze componist. Het werd op 20 februari 1736 voor het
eerst uitgevoerd in Londen voor een auditorium van 1300 mensen; het
werd vijf keer herhaald, en het succes is, ook na bijna drie eeuwen
niet weggeëbd. Händel was overigens niet de eerste componist die zich
over de tekst uit 1697 van de nog altijd tot de klassieken behorende
Engelse dichter John Dryden (1631-1700) heeft Deze zelfde John Dryden was eveneens de dichter van de ode met betrekking tot Santa Cecilia. Drie
jaar na de eerder genoemde ode heeft Händel deze ter ere van deze
heilige die tevens de christelijke beschermvrouwe van de muziek was èn is gecomponeerd. Op
22 november, de naamdag van de heilige in kwestie werd de ode voor het
eerst, ook weer in Londen, uitgevoerd. Zij wordt aan het einde van de
Alexander-ode even terloops genoemd en daarmee is de link tussen de
beide gedichten en eveneens tussen de twee composities gelegd.
____________ Afbeeldingen 1. Georg Friedrich Händel. Voorplat van de nieuwste Duitse biografie over deze componist, geschreven door Franz Binder (dtv premium24710). 2. Sopraan Kate Royal. 3. Tenor Ian Bostridge. 4. De Engelse dichter John Dryden. 5.
Santa Cäcilia. Zij leefde van ongeveer 200 tot 230 in Rome. De hier
afgebeelde voorstelling werd in de jaren 1599-1600 gerealiseerd door
Stefano Maderno (1575-1636) in de kerk Santa Cecilia in Trastevere.
Twee voorjaars-gedichten van Joseph von Eichendorff
Frühlingsnacht Überm Garten durch die Lüfte Hört' ich Wandervögel ziehn, Das bedeutet Frühlingsdüfte, Unten fängt's schon an zu blühn.
Jauchzen möcht' ich, möchte weinen, Ist mir's doch, als könnt's nicht sein! Alte Wunder wieder scheinen Mit dem Mondesglanz herein.
Und der Mond, die Sterne sagen's, Und in Träumen rauscht's der Hain, Und die Nachtigallen schlagen's: Sie ist deine, sie ist dein!
* * * * *
Mondnacht
Es war, als hätt' der Himmel Die Erde still geküßt, Das sie im Blütenschimmer Von ihm nun träumen müßt'.
Die Luft ging durch die Felder, Die Ähren wogten sacht, Es rauschten leis' die Wälder: So sternklar war die Nacht.
Und meine Seele spannte Weit ihre Flügel aus, Flog durch die stillen Lande, Als flöge sie nach Haus.
__________ Joseph Karl Benedikt, Freiherr von Eichendorff (1788-1857) Beide Gedichte wurden vertont von Robert Schumann (1810-1856) ____________ Afbeeldingen 1. Joseph von Eichendorff. 2. Robert Schumann. Getekend door Jolien Eijkhout, Groningen, 2005.
Cultuurspectrum
