Papa Bachs Weihnachtsoratorium alternatief en traditioneel
Bach met Big Band
In het muziekprogramma Konzert live dat met enige regelmaat door de regionale Duitse radiozender WDR3 de ether in wordt gestuurd, zal op zaterdag 28 november tussen 20:00 uur en 22:30 uur het Weihnachtsoratorium van Johann Sebastian Bach (1685-1750) worden uitgevoerd door de King's Singers en de WDR Big Band onder leiding van Bill Dobbins.
Tegenover die 'alternatieve versie' is sedert een jaar een traditionele editie beschikbaar van het Combattimento Consort onder leiding van Jan Willem de Vriend.
Bach traditioneel
Op zondag 29 november krijgt deze dirigent in de nieuwste aflevering van VPRO's muziekprogramma Vrije Geluiden die tussen 10:30 uur en 11:30 uur via Nederland 1 zal worden uitgezonden een Gouden Plaat aangeboden, vanwege het bereiken van de bijzondere status althans voor een Nederlandse geluidsdrager met klassieke muziek van meer dan tienduizend verkochte exemplaren. Aangezien de uit te zenden aflevering van Vrije Geluiden reeds eerder werd opgenomen, is het voor de geïnteresseerden mogelijk om de reactievan Jan Willem de Vriend op deze onderscheiding te bekijken op YouTube.
Een uitgebreide toelichting op Papa Bachs Weihnachtsoratorium is te vinden in een artikel op deze site, op maandag 26 november 2007.
__________
Johann Sebastian Bach: Weihnachtsoratorium. Combattimento Consort Amsterdam, Capella Amsterdam; dirigent Jan Willem de Vriend. Vocale solisten: Malin Hartelius, sopraan; Kristina Hammarström, alt; Jörg Dürmüller, tenor; Detlef Roth, bas-bariton. Boek uit 2006 van Frits de Haan en Robin A. Leaver, met foto's van Eddy Posthuma de Boer; met 2 cd's. ISBN 90-8749-005-4.
Driedelige film Die Manns van Heinrich Breloer op herhaling via ARD/Das Erste
Twee gezinnn, één familie
Acht jaar geleden is het alweer dat het op het scherm in totaal vijf uur en een kwartier durende, driedelige biografische drama Die Manns Ein Jahrhundertroman[1] over het leven van de twee broers Heinrich Mann (1871-1950) en Thomas Mann (1875-1955) en hun gezinnen. De gespeelde gedeelten worden afgewisseld met documentaire beelden, hetgeen het gevoel versterkt dat je als kijker wordt geconfronteerd met een ruimere vorm van authenticiteit dan dat in biografische speelfilms doorgaans het geval is. Het is niet voor niets een trend geworden in de filmwereld.
De drie belangrijkste rollen in deze film worden vertolkt door Armin Mueller-Stahl [2] als Thomas Mann; Monika Bleibtreu (1944-2009) als Katja Mann-Pringsheim en Jürgen Hentsch (*1936) als Heinrich Mann. De figuur van Klaus Mann, die in de latere delen wat meer wat uitgebouwd, wordt gespeeld door Sebastian Koch.
De drie perioden
Het eerste deel van Die Manns dat het leven van de twee gezinnen Mann belicht in de periode
van 1923 tot 1933 zal door het eerste Duitse publieke televisienet ARD/Das Erste worden uitgezonden op vrijdag 27 november vanaf 23:30 uur tot 01:15 uur in de nacht op zaterdag 28 november.
De tweede aflevering is, vanzelfsprekend op dezelfde zender, voorzien voor de nacht van zondag 29 november op maandag 30 november, van 00:35 uur tot 02:20 uur. Deze behandelt de periode van 1933 tot 1941.
Tot slot zal de uitzending van deel drie starten op vrijdag 4 december, wederom om 23:30 uur en ook weer tot 01:15 uur duren en de periode van 1942 tot 1955 bestrijken. Heinrich Mann is dan al vijf jaar niet meer onder de levenden, Thomas Mann stierf in dat jaar op 12 augustus.
Onuitwisbare invloed in de letteren
Niet voor niets wordt door tal van kenners van de Duitse literaire scène in de eerste helft van de twintigste eeuw
vastgesteld dat deze twee broers de meest belangrijke schrijvers van die periode zijn geweest. De tweede helft van de twintigste eeuw heeft het Duitse literaire gebeuren volgens sommigen nog steeds in de schaduw gestaan von diesen beiden literarischen Überväter. Of dat wellicht ietwat te sterk is uitgedrukt, valt te bezien; vaststaat daarentegen dat zij op een heel bijzondere manier zowel als gelijktijdig
optredende figuren, maar tegelijkertijd niet zelden als tegenpool van elkander, van lieverlee dan wel als zodanig geconstrueerd de cultuur van het naoorlogse Duitsland blijvend hebben beïnvloed. "Die unwissenden Magier" noemde Joachim Fest Hitler-biograaf en ooit Herausgeber van deFrankfurter Allgemeine Zeitung deze twee; zijn ideeën daarover heeft hij in een boek met de gelijknamige titel beschreven, dat voor het eerst in 1985 is verschenen en later als Taschenbuch is herdrukt.
Amerikaans staatsburger
Thomas Mann wilde direct na de Tweede Wereldoorlog aanvankelijk niet naar Duitsland terugkeren. Vanuit het verre Westen hoopte hij een bijdrage te kunnen leveren aan de morele wederopbouw van zijn verloren vaderland. De zogenaamde Koude Oorlog gooide echter een knuppel tussen de benen van de filosofisch ingestelde schrijver, die tevens een scherpzinnig denker was en vreesde dat het ook toen nog steeds niet nieuwe Duitsland doorregen met oude nazi's als het nu eenmaal was wel eens door de Amerikanen als bondgenoot in de strijd tegen het communisme van de
Sovjetunie kon worden benodigd, en dat zou voor de zowel toen alsook, terugblikkend, vandaag de dag als fragiele republiek ingeschatte staat geen goede ontwikkeling betekenen. Thomas Mann kwam daardoor terecht in een soort niemandsland. Wel bleef hij, ondanks tal van reserves, hameren op de Duitse eenheid. Naar aanleiding van de festiviteiten en andere gebeurtenissen rondom de Goethe-herdenking van 1949 [3] en een Schiller-herdenking in 1955 [4] bezocht Thomas Mann de beide delen van Duitsland om zijn ideeén met betreking tot verzoening te postuleren. Wel had hij over zijn volk zo zijn gedachten: "Die Deutschen sind ein recht unausstehliches Volk, aber ein deutscher Schriftsteller und Diener der deutschen Sprache bin ich nun einmal durchaus . . . "
Heinrich Mann
De oudere broer van Thomas Mann was een in meer dan één opzicht grote figuur. Hij beleefde enorme omwentelingen in politiek, sociaal en cultureel opzicht, hij genoot diverse successen met zijn boeken, maar raakte toch op een zijspoor, mede doordat hij bezien vanuit de optiek van 'het westen' op het verkeerde paard heeft gewed, althans in politiek opzicht door de Russische revolutie van 1917 als de verwezenlijking van een "honderdjarige literatuur" te kwalificeren.
Voor Heinrich Mann was het duidelijk dat die revolutie was
begonnen toen de eerste Russische boer die een eeuw eerder reeds kon lezen en een volksverhaal van Lev Tolstoj had genoten
en dit aan andere boeren had doorgegeven. Hoewel hem die positie voor een deel begrijpelijkerwijs nogal kwalijk is genomen, is dat niet van invloed geweest op de kwaliteit en intrinsieke literaire waarde van zijn oeuvre en de waardering daarvoor. Hij was en bleef een man met een groot vermogen tot fabuleren en beschikte over een ongebreidelde fantasie, die zijn kunst steeds ten goede is gekomen.
De tegenstellingen die zijn leven steeds hebben 'vergezeld', hebben gezorgd voor nogal bizarre situaties welke zo uit één van zijn eigen boeken hadden kunnen stammen. Dat alles is terug te vinden in de briljante biografie van de veelzijdige historicus Manfred Flügge. Het boek biedt niet alleen een scherpe kijk op het leven van de Mann die binnen de ontwikkeling van zijn familie noodgedwongen steeds meer de tweede viool is gaan spelen.
Ondanks het gegeven dat Heinrich Mann zich deels buiten de wereld van alledag bevond, had ook hij in ieder geval enig inzicht in de eigen situatie, hetgeen blijkt uit wat hij dienaangaande in 1946 daarover wist te melden: "In Wirklichkeit habe ich mehr als nur den Helden des Blauen Engel und den vorweggenommenen Nazi des Untertan gemacht: Schöneres, meine ich, und näher der Vollendung die ich nie erreichte." De in dit citaat genoemde boeken hebben internationaal niet alleen opzien gebaard, maar het zijn tevens blijvende titels in de canon der Duitse letteren.
In Ein Zeitalter wird besichtigt, een boek vol memoires voor het eerst gepubliceerd in 1946 presenteert Heinrich Mann een alternatieve autobiografie, die is bedoeld als kritiek op hetgeen de schrijver in de behandelde periode heeft ondergaan. Volgens broer Thomas is dit werk geschreven "in einer Prosa, deren intellektuell federnde Simplizität sie mir als Sprache der Zukunft erscheinen läßt." En hij besluit zijn korte reactie met de verwachting dat uit het boek in kwestie passages in de schoolboeken van de éénentwintigste eeuw als voorbeelden zullen
dienen.literatuur gebleven. Anders was dat met zijn eerste roman, In einer Familie. De schrijver geeft daarin niet alleen blijk van wat sommige Heinrich Mann-kenners als "jeugdige overmoed" beschouwen, maar vormt eveneens een bewijs voor zijn besef van zijn kunst en kennerschap. Dit proza is voor het eerst verschenen in 1894, zes jaar voordat Thomas met Buddenbrooksop de markt kwam. In 1896 werd er een tweede druk gerealiseerd en drie decennia later is er een door de auteur bewerkte versie uitgekomen. Relatief snel was het boek uitverkocht en bleef het gedurende drie kwart eeuw onvindbaar. In het jaar 2000 heeft uitgeverij Fischer er een nieuwe druk van de allereerste editie gerealiseerd, met zelfs twee (!) stofomslagen tegelijkertijd. De exegeten zijn van mening dat in dat jeugdwerk de 'ingang' tot het oeuvre van Heinrich Mann kan worden gevonden.
De broers
De oudste zoon van Thomas en Katja Mann Golo, historicus en zeker zo'n briljant formulerende schrijver als zijn vader (1909-1994) noemde Vater Thomas en Onkel Heinrich "unwissend weil schlecht informiert, Magier weil sich andere Wirklichkeiten erträumend oder Lieblingsträume mit Wirklichkeit gleichsetzend." Daarmee heeft Golo Mann de heren zeer treffend gekarakteriseerd. Lezers van (delen van) het oeuvre van de beide oudere heren, die zich al lezend graag zelf een beeld willen vormen van de soms gespannen situatie tussen die beiden, kunnen daarvoorredelijk terecht bij de correspondentie tussen Thomas en Heinrich Mann in de jaren 1900-1949. In totaal zijn in 1965 door de Duitse Akademie der Künste honderdvijfentwintig uitgegeven, maar deze verzameling werd vier jaar later uitgebreid met nog eens 55 brieven, die worden beschouwd als de meest wezenlijke van het geheel.
__________
[1] Het biografische drama in beelden Die Manns werd onderscheiden met tal van prijzen, zowel voor de regie als voor de bijeengebrachte groep van spelers.
[2] Armin Mueller-Stahl (*1930) is de enige echte Hollywood-ster van Duitse bodem, die volgens sommige stemmen uit de wereld van de Duitse filmkritiek niet eens (meer) het aantal kan opnoemen van de films waaraan hij heeft meegewerkt. Begin dit jaar kwam de nieuwste verfilming van de roman Buddenbrooks van Thomas Mann uit, waarvoor de schrijver in 1929 in met de Nobelprijs voor Literatuur werd onderscheiden.
[3] Johann Wolfgang von Goethe leefde van 28 augustus 1749 tot 22 maart 1832.
[4] Friedrich (von) Schiller leefde van 10 november 1759 tot 9 mei 1805.
__________
Thomas Mann: Fragile Republik Thomas Mann und Nachkriegsdeutschland. 240 pag., paperback; Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt am Main, 1999. ISBN 978-3-596-14429-9.
Joachim Fest: Die unwissenden Magier Über Thomas und Heinrich Mann. 164 pag., paperback; Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt am Mai, 1995. ISBN 978-3-596-11259-1.
Thomas Mann & Heinrich Mann: Briefwechsel 1900-1949. 374 pag., gebonden in linnen; S. Fischer Verlag, Frankfurt am Main 1969.
Manfred Flügge: Heinrich Mann Eine Biographie. 512 pag., gebonden; Rowohlt, Reinbek bei Hamburg, 2006. ISBN 978-3-498-02098-7.
Heinrich Mann: In einer Familie Roman. 320 pag., gebonden (met twee stofomslagen).
Heruitgave van de allereerste versie van 1894. S. Fischer Verlag, Frankfurt am Main, 2000.
ISBN 978-3-10-047818-5.
Heinrich Mann: Ein Zeitalter wird besichtigt. 732 pag., gebonden in linnen. Aufbau Verlag, Berlin und Weimar, 1982 (tweede druk).
___________
Afbeeldingen1. Heinrich en Thomas Mann in 1899.
2. Voorzijde van het stoofomslag van de Heinrich Mann-biografie door Manfred Flügge (2006).
3. Voorzijde van de paperback-editie van Joachim Fest: Die unwissenden Magier.
4. Voorzijde van de paperback-editie van Thomas Mann Fragile Republik.
5. Voorzijde van het stofomslag van de DDR-editie (tweede druk 1982) van Ein Zeitalter wird besichtigt, memoires van Heinrich Mann.
6. Voorzijde van het onderliggende van de twee (!) stofomslagen van Heinrich Mann's eerste boek: In einer Familie uit 1894.
7. Manfred Flügge, auteur van de Heinrich Mann-biografie.
8. Armin Mueller-Stahl, die de rol van Thomas Mann op zich heeft genomen in Die Manns.
Britse filosoof Roger Scruton over de importantie van schoonheid
Afscheid van schoonheid In een documentaire die BBC Two Television op zaterdag 28 november tussen 22:00 uur en 23:00 uur onze tijd zal uitzenden, treedt de Engelse filosoof Roger Scruton op de voorgrond om het belang van het fenomeen schoonheid aan een nader onderzoek te onderwerpen. Scruton poneert de stelling dat de beeldende kunsten, de architectuur en de muziek in de twintigste eeuw het tot aan die tijd geldende postulaat van de schoonheid hebben laten varen en daarvoor in de plaats de lelijkheid hebben laten prevaleren.
Zo'n tamelijk algemene, en in nogal absolute bewoordingen gesteld lijkende, bewering behoeft beslist enige nadere uitleg. Wellicht is het alleen al daarom een goede gedachte om maar eens te luisteren naar datgene wat die conservatieve filosoof Roger Scruton, die in 1944 werd geboren, nu precies bedoelt. Zeven van de ongeveer dertig boeken die Roger Scruton heeft geschreven, zijn in het Nederlands vertaald; het laatste, Waarom cultuur belangrijk is, in 2007.
Geschiedenisprogramma Andere tijden over de Spaanse griep van 1918
Reguliere uitzending op Nederland 2
Op donderdag 26 november wordt in de reguliere uitzending van het VPRO/NPS-programmaAndere tijden aandacht besteed aan de angst die heerst, en de voorzorgsmaatregelen die worden getroffen, in verband met een dreigende griepepidemie. De aflevering draagt de titel Griep in het land. Ook nu is men bij ons in de ban van een nieuw griepvirus dat deze keer het adjectief Mexicaans heeft gekregen. Bijna een eeuw geleden heerste de zogenoemde Spaanse griep die een ongekend aantal slachtoffers heeft geëist: zo'n twintig miljoen wereldwijd. Latere griepgolven hebben weliswaar een iets minder grimmig uiterlijk vertoond, maar vielen qua hevigheid evenmin te verwaarlozen, en ze hebben wel gezorgd voor aanzienlijke paniek onder de bevolking. Bij die gelegenheden is steeds opnieuw de vraag aan de orde gekomen: vaccineren of niet. In Andere tijden een terugblik.
Reportage op Geschiedenis 24
Het digitale Nederlandse themakanaal Geschiedenis 24 presenteert herhalingen van eerder uitgezonden programma's, die op enigerlei wijze betrekking hebben op, dan wel afkomstig zijn uit, een situatie die het predikaat historisch hebben gekregen. De aflevering van Andere tijdendie op donderdag 26 november wordt herhaald, betreft een reportage uit 2001. Daarin wordt getoond hoe de Spaanse griep van 1918 in de herfst van dat jaar in het Drentse plaatsje Hollandscheveld direct zuidoostelijk van Hoogeveen heeft huisgehouden. In ons land zijn toen ongeveer dertigduizend mensen aan de gevolgen van deze griep bezweken.
__________
NB: Voor een uitbeelding met zelfportret van de Spaanse griep 1918 zij verwezen naar het doek van de Noorse schilder Edvard Munch, te zien op de algemene cultuurwebsite Cultuurtempel in een artikel dat op zondag 22 november is opgenomen.
Wie zijn de nieuwe helden die het klimaat op onze planeet gaan redden?
Twee voorlopers? Tijdens de topontmoeting tussen VS-president Barack Obama en de Indiase premier Singh, gisteren op het Witte Huis in Washington werden vele akkoorden en andere overeenkomsten getekend. Eén daarvan was de afspraak dat men zoveel mogelijk zal ondernemen ter stimulering van het gebruik van schone energie. Dat is één van de gebeurtenissen op grote schaal, die wellicht enige invloed ten faveure van een beter klimaat op onze planeet zullen zorgen, althans, indien niet allerlei ambtelijke molens binnen de betrokken regeringen van de beide grote staten tal van goede zaken zullen frustreren. Het is echter geenszins een vrijbrief voor diegenen in de particuliere sector binnen huishouding, school of werk om dan maar in figuurlijke zin met de armen over elkaar te gaan zitten.
In de tweedelige populair-wetenschappelijke documentaire Helden des Klimas, waarvan de eerste helft hedenavond door het tweede publieke Duitse ZDF televisienet zal worden uitgezonden en op donderdag 25 november deel 2; beide keren tussen 22:15 uur en 23:00 uur komt de vraag aan de orde hoeveel een individu kan bijdragen, of dat dit slechts de taak is van (grote) bedrijven en regeringen.
De beide afleveringen zullen worden uitgezonden in het kader van de programmaserieAbenteuer Wissen extra. __________
Auryn Quartet opent de concertreeks met alle Strijkkwartetten van Haydn op WDR 3
Nog voordat het Haydn-Jaar ten einde loopt 2009 heet onder meer zo, omdat de grootmeester in 1809 is overleden en heel veel mensen nu eenmaal graag iets 'doet aan ronde getallen' , komt de Duitse regionale radiozender WDR 3 in de reeks Konzert waarvan de afleveringen worden uitgezonden tussen 20:05 uur en 22:00 uur met een programmareeks waarin alle Strijkkwartetten van deze componist (geboren in 1732), en dat zijn er in totaal vijfenzeventig. Daarbij inbegrepen zijn stukken die eerst voor een andere bezetting orkest bijvoorbeeld waren geschreven.
Tijdens de eerste avond, dinsdag 24 november, zullen de Strijkkwartetten nr. 1 tot en met 4 worden voorgesteld door het Auryn Kwartet. Voor informatie over de verdere concerten met die Haydn-kwartetten kunt u de website van WDR 3 raadplegen. De samenstelling van het kwartet in kwestie is Matthias Lingenfelder, viool; jens Oppermann, tweede viool; Stewart Eaton, altviool; Andreas Arndt, violoncello.
__________
Afbeelding: Auryn Quartet. Foto overgenomen van de website van het gezelschap.
Rol van de Argentijnse junta nogmaals belicht in twee delen van Andere Tijden
In de programmareeks Andere Tijden van de VPRO en de NPS, welke gewoonlijk via Nederland 2 wordt uitgezonden op donderdagavond, en waarin thema's uit de recente geschiedenis worden behandeld, worden diverse oudere afleveringen deze week uitgezonden op het digitale themakanaal Geschiedenis 24.
Op maandag 23 november zullen de beide afleveringen die over De Argentijnse junta (1976-1983)gaan, direct achter elkaar worden uitgezonden tussen 21:00 uur en 22:00 uur.
De eerste aflevering behandeld de rol die Jorge Zorreguieta tijdens de militaire dictatuur heeft gespeeld. In aflevering 2 komt de verwerking van het junta-verleden in het Argentinië van na de dictatuur aan de orde. De beide afleveringen zullen in ieder geval worden herhaald op woensdag 25 november, in de namiddag tussen 17:00 uur en 18:00 uur. Voor eventuele herhalingen tussen middernacht en 16:00 uur in de middag kunt u gebruik maken van de programmagegevens die worden gepubliceerd op de website van Geschiedenis 24. Zoals gebruikelijk wordt het programma gepresenteerd door Hans Goedkoop.
Composer of the week op BBC Radio 3: de Duitser Moritz Moszkowski
Eén Duitser en één Rus deze week centraal Twee totaal verschillende componisten staan deze week centraal op de voor het programmaComposer of the week, respectievelijkComponist van de week centraal: via BBC Radio 3 kunt u gedurende de werkdagen van deze week, van maandag 23 tot en met vrijdag 27 november, op de gebruikelijke tijden 's middags tussen 13:00 uur en 14:00 uur onze tijd, en in de herhaling, als laatste programma-onderdeel van de dag, tussen 23:00 uur en middernacht, alweer onze tijd kennisnemen van delen uit het oeuvre van de Duitse componist Moritz Moszkowski (1854-1925). In eigen land presenteert de Vara op Radio 4, tijdens deze zelfde dagen, steeds tussen 19:30 uur en 20:00 uur gedeelten uit de muzikale productie van de enerzijds veelzijdige, vooral in sommige geledingen der kritiek nog steeds omstreden Russische musicus. Dat is begrijpelijk als je luistert naar de symfonieën en de werken voor piano en orkest: banale rimram. Daartegenover staat echter onomstotelijk vast dat deze Rus over een enorme dosis meesterschap beschikte: daartoe luistere men naar diens Vespers, alsmede zijn solostukken voor piano en de meeste van zijn liederen betreft.
Alf Marholm leest voor uit het oeuvre van Nobelprijswinnaar Paul Heyse
Alf Marholm leest voor
In de programmareeks Am Abend vorgelesen van de regionale Duitse radiozender NDR Kultur staan deze week drie avonden achtereen een goed half uur teksten uit het oeuvre van de Duitse schrijver Paul Heyse op het programma. De befaamde toneel-, film- en televisie-acteur Alf Marholm (1907-2005) heeft deze teksten ooit voor de radio opgenomen, en nu kunnen de luisteraars van maandag 23 tot en met woensdag 25 november tussen 22:00 uur en 22:35 uur hun aandacht daarop richten. De titel van al deze afleveringen luidt Barbarossa.
Diverse uitgaven met werk van Paul Johann Ludwig von Heyse, zoals zijn officiële naam luidde, werd in 1830 geboren en overleed in 1914. Hij werd in 1910 onderscheiden met de Nobelprijs voor Literatuur.
____________
Afbeeldingen
1. Paul Heyse, geschilderd door Adolph von Menzel (1815-1905).
2. Handgeschreven opdracht voorin de bundel Novellen vom Gardasee (1903) van Paul Heyse.
De tekst luidt:
Dem tapfren Schwesterlein! / Als kleine Freud' / in Schmerzenszeit / von / deinem Erich.
Documentaire over Nederlandse verzetsstrijdster Hannie Schaft op Geschiedenis 24
Deze week is op het digitale themakanaal Geschiedenis 24 een documentaire uit 1980 te zien van Ineke Hilshorst over de, in haar kader befaamde, verzetsstrijdster Hannie Schaft (1920-1945), die in onze letteren bekendheid heeft verworven als protagonist van de roman Het meisje met het rode haar roman uit het verzet 1942-45 uit 1956, geschreven door Theun de Vries (1907-2005). In 1981 heeft regisseur Ben Verbong (*1949) een film naar dat boek gerealiseerd, die niet alleen de ronde door de Nederlandse bisocopen heeft gedaan, maar later ook via de televisie werd uitgezonden. In de documentaire van Ineke Hilshorst wordt, aan de hand van gesprekken met mensen die Hannie Schaft persoonlijk hebben gekend en door middel van wat ooggetuigen te vertellen hebben, die kennis hebben van de liquidaties die door het verzet zijn uitgevoerd in Haarlem en Zaandam een beeld geschetst van haar wezen. De beide zusjes Truus en Freddie Oversteegen zijn twee van deze mensen.
Op 22 januari 2008 is een planetoïde naar Hannie Schaft genoemd.
De documentaire zal worden uitgezonden op: zondag 22 november, tussen 23:14 uur en 23:54 uur
dinsdag 24 november, tussen 18:09 uur en 18:52 uur
donderdag 26 november, tussen 18:09 uur en 18:52 uur
op vrijdag 27 november, tussen 22:09 uur en 22:52 uur.
Voor eventuele uitzendingen in de nachtelijke uren en overdag tot 16:00 uur, wordt u geadviseerd de programmagegevens op de website van Geschiedenis 24 te raadplegen.
Edvard Munchs uitbeelding van de Spaanse Griep van 1919
Tweevoudige actualiteit Nu er de laatste tijd vrijweldag in, dag uit zoveel te doen is om de Mexicaanse griep en de daarbij behorende parafernalia in medische en algemeen-maatschappelijke zin, is het wellicht goed om nog even terug te blikken op de zogenoemde Spaanse Griep die in 1919 de wereld heeft geteisterd en miljoenen slachtoffers heeft gemaakt. Eén van de beeldend kunstenaars die de werking van de Spaanse griep in één van zijn schilderijen heeft vastgelegd, is de Noor Edvard Munch (1863-1944), die toch al gevoelig was voor de negatieve kanten van het dagelijks leven.
De actualiteit verbindt deze twee fenomen: enkele dagen geleden is bekend geworden dat er reeds maanden geleden opnieuw een van de meesterstukken van Munch uit een galerie in Oslo is gestolen.
Meer daarover en over deze grondlegger van het expressionisme is te vinden in een artikel dat heden op het Nederlandse fin de siècle cultuurweblog All art is quite useless van Rond1900.nl is opgenomen.
__________
Afbeelding: Edvard Munch Spaanse Griep met zelfportret 1919.
Uitgebreid filmportret van letterkundige, die president werd: Vaclav Havel
"De camera houdt van Havel, die in wat voor omstandigheden ook nooit antipathie zal opwekken," is één van de terechte mededelingen over de voormalige, tevens laatste president van Tsjecho-Slowakije, die meteen de eerste president van Tsjechië werd: Vaclav Havel (*1936). Het is een zin uit een van de Terzijdes in de VPRO-Gids voor deze week, waarin dagelijks enkele programma-onderdelen summier nader worden belicht
Of Vaclav Havel zelf ook veel van de camera gehouden heeft, zal wellicht in het gefilmde portret blijken. Dat zal worden uitgezonden in de serie VPRO-Import. Het is een ruim twee uur durende film geworden, die net voor middernacht, via Nederland 2 om 23:55 uur, begint, en tot 02:05 uur in de nacht op donderdag 19 november duurt.
Jarenlang heeft een camerateam deze man gevolgd in al zijn doen en laten. Commentaar wordt er niet gegeven, dat betekent dus dat in directe bewoordingen ons niet zal worden medegedeeld wat de man uiteindelijk vond van het feit dat men hem met meerdere mensen zo lang heel dicht op de huid heeft gezeten. Hij heeft daarvoor echter toestemming gegeven als direct gevolg van het besef dat zijn bestaan in geen enkel opzicht alledaags is geweest. Presidentiële ijdelheid of een uiting van zelfverheerlijking van de veelzijdige man, die naast zijn schrijverschap en zijn periode als dissident zelf in staat werd gesteld om een betere politiek direct gestalte te geven.
In de loop van de week is de documentaire tevens te zien op het digitale themakanaal Holland Doc 24. Raadpleeg de website van dat kanaal voor de juiste uitzendtijden.
Rotterdams jeugdtheater Hofpleingroep: Macbeth aan de Maas
Shakespeare's Macbeth
In aansluiting op onze berichtgeving welke gisteren is opgenomen in dit cultuurweblog over theaterkunsten, Broadway aan de Maas: Jeugdtheater Hofplein, willen u graag wijzen op nog een programma dat over het instituut Hofpleingroep in Rotterdam op het bekende huiskamerscherm te zien zal zijn. Deze bijdrage wordt in de week van maandag 16 tot en met vrijdag 20 november iedere avond opnieuw uitgezonden via hetzelfde digitale themakanaalHolland Doc 24. In dit geval gaat het om jongeren met totaal verschillende ethnische en daaruit voortvloeiend eveneens culturele achtergronden, die gezamenlijk een jeugdtheaterproductie moesten realiseren met de titel Macbeth, naar het befaamde koningsdrama uit 1606 van William Shakespeare (1564-1616). De in dat drama voorkomende thema's geweld, de manipulaties op basis van (al dan niet vermeende) macht, de ambities en de op grond daarvan gesponnen intriges, en niet te vergeten de wraak vormen voor de betreffende groepering Rotterdamse jongeren herkenbare fenomenen in het leven van alledag.
Op dinsdag 17 november wordt de film uitgezonden tussen 22:16 uur en 23:12 uur; op de drie daarop volgende dagen steeds op een ander moment in de avonduren. Exacte tijdstippen kunt u vinden op de website van het digitale kanaal in kwestie.
__________
Afbeelding: Portret vanWilliam Shakespeare. Te zien in de National Portrait Gallery te Londen.
Broadway aan de Maas: Het Rotterdamse Jeugdtheater Hofplein
Zevendelige serie
Het digitale themakanaal Holland Doc 24 begint op maandag 16 november met de presentatie van een zevendelige serie over het Rotterdamse Jeugdtheater Hofplein wordt gevolgd tijdens de totstandkoming van een theatervoorstelling, de opera Turandot het laatste muziekdrama van Giacomo Puccini (1858-1924). Het is op 25 april 1926 in de Milanese Scala in première gegaan.
Deze voorstelling uit 2008, in het genoemde theater van de Maasstad, is een concept voor mensen van zes aar en ouder, gerealiseerd cabaretier en columnist Justus van Oel (*1960) en Carla van Driel, die ook de regie voor haar rekening neemt.
De eerste aflevering wordt maandagavond uitgezonden tussen 20:33 uur en 21:00 uur en dat zijn tevens de tijdstippen waarbinnen zich de vier daaropvolgende afleveringen deze week successievelijk zullen worden gepresenteerd op hetzelfde kanaal. De resterende twee onderdelen van het geheel zullen ongetwijfeld in de nieuwe week volgen. Daarover zullen we later deze week in dit weblog nader berichten. Voor nadere programmagegevens verwijzen we u door naar de website van het digitale themakanaal in kwestie.
Heinrich Bölls verhaal Wanderer, kommst du nach Spa... op NDR Kultur voorgelezen
Eén van de vele korte verhalen In het programma Am Abend vorgelesen dat door de regionale Duitse zender NDR Kultur (Norddeutscher Rundfunk, Hamburg/Hannover) op dinsdag 17 november tussen 22:00 uur en 22:35 uur zal worden uitgezonden, zal de Duitse film- en televisie-acteur Hemut Zierl het verhaal Wanderer, kommst du nach Spa. . . voorlezen. Dit verhaal van de schrijver Heinrich Böll (1917-1985) stamt uit de beginperiode van diens oeuvre, en het is opgenomen in de gelijknamige bundel met 25 korte verhalen, voor het eerst tezamen uitgegeven in 1964. Verhalen van deze schrijver zijn in het Nederlands vertaald, eveneens gebundeld, en werden ook in onze contreien zeer gewaardeerd.
Heinrich Böll, die internationaal hoog in aanzien stond alleen al in de Sovjetunie werden miljoenen exemplaren van zijn boeken verkocht , werd in 1972 onderscheiden met de Nobelprijs voor Literatuur. Vijf jaar tevoren had hij reeds de Georg-Büchner-Preis in ontvangst mogen nemen. Er was echter ook intense kritiek op zijn maatschappelijk functioneren, vooral van de zijde van het
weerzinwekkende rioolkrantje dat met veel Bild tracht een Zeitung te creëren. Dot vooral vanwege het feit dat Böll zich heeft ingezet voor de RAF-terroriste Ulrike Meinhof, wat in zijn
boek Die verlorene Ehre der Katharina Blum tot uitdrukking komt. In de geboorteplaats van deze schrijver, Keulen, bevindt zich het Heinrich Böll Archief, waarmee de herinnering aan één van de allergrootste literatoren in het Duitse taalgebied van direct na de Tweede Wereldoorlog levendig wordt gehouden. Dat doet overigens eveneens de Heinrich Böll Stiftung.
____________
Afbeeldingen
1. Voorzijde van het Ullstein-Taschenbuch waarin het titel verhaal is opgenomen.
De medicus Carl Ludwig Schleich: aforismen over humor en lachen
De Duitse briljante arts Carl Ludwig Schleich (1859-1922) keek verder dan zijn eigen studierichting en latere vakgebied. Als cultureel breed geïnteresseerd wezen had hij zich het schilderen en het schrijven eveneens eigen gemaakt. Eén en ander daarover valt te lezen in zijn herinneringen, die als Besonnte Vergangenheit waarin foto's zijn opgenomen, die de tekst heel aangenaam. Kort voor zijn overlijden is er een boekje van bijna honderd bladzijden van zijn hand verschenen met Aforismen, verdeeld over 23 hoofdstukken.
In het hoofdstuk Gedanken über das Lachen vinden we onder meer de volgende, soms korte, dan weer ietwat langere overpeinzingen:
Lachen ist Ebbe und Flut unseres Zwerchfells. Es ist eine Form forcierter Atmung aus Lustgefühl: Sehnsucht nach Gleichgewicht.
Witze sind Gehirnpriesen, Ganglienkitzel, Seelenschäkereien. Jeder Witz gipfelt in etwas überraschend Unlogischem.
Man lacht schändlicherweise bisweilen auch über das Verrüppelte, aber nur, wenn es sich beifallen läßt, das Harmonische zu kopieren. Ein Buckliger wird komisch wirken, wenn er Würde imitiert.
Ich sah einst einen Betrunkenen versuchen, über seinen eigenen Schatten zu springen. Gibt es etwas überraschend Unlogischeres? Es war undendlich komisch.
Die höchste Weltanschauung ist die des Humors: kein Menschengeist wird über ihn hinauskommen. Alle Genies haben Humor.
Die Menschen bei Humor zu behalten, sollte die stete Sorge der Regierenden sein.
Meer over de persoon Schleich en diens aforismen over lachen, humor en logica uit de koker van deze briljante geest heb ik opgenomen in een artikel dat sedert gisteren is te vinden op het fin de siècle cultuurweblog All art is quite useless van Rond1900.nl.
Hoe oude meesters door klassieke en nieuwe technieken nieuwe glans krijgen
Fijnzinnig restaureren
Arte-televisie presenteert op vrijdag 13 november, vroeg in de avond tussen 19:00 uur en 19:45 uur, de documentaire Alte Meister Neuer Glanz over diverse aspecten van het restaureren van verschillende oude en, niet te vergeten, kostbare, kunstwerken. Het betreft een coproductie van drie landen, Duitsland, Frankrijk en Italië, die in 2009 tot stand is gekomen. Voor de regie tekenden Annette Heinrich en Christian Hestermann. De website van Arte meldt als een soort ondertitel Orient und Okzident auf der Suche nach dem legendärenRembrandt-Lack. Daartoe gaan tegenwoordig de modernste technologieën hand in hand met de oude kennis omtrent de kunstwerken die voor restauratie in aanmerking komen, opdat niet alleen de huidige generaties die dag in, dag uit de musea bezoeken om de ware oude meesters in al hun pracht en glorie te aanschouwen maar ook nog de toekomstige de wonderen die de ouden hebben verricht, kunnen blijven bezichtigen in de zo oorspronkelijk mogelijke versie(s). Tot dusver lijkt het er echter op dat niet alle geheimen van anno dazumal kunnen worden prijsgegeven.
De documentaire een bijdrage van het tweede publieke Duitse televisienet ZDF aan Arte is in HD-kwaliteit, en wordt op het beeldformaat 16:9 uitgezonden, voorzien van stereofonisch geluid zal worden herhaald op vrijdag 20 november, 's ochtends vanaf 09:10 uur.
Jan Mattheus de Grauw en zijn zoektocht naar artistieke authenticiteit
Inspiratie opdoen in West-Afrika Sedert
11 oktober is in Galerie MooiMan te Groningen een zogeheten
dubbeltentoonstelling te zien met werk van de Rotterdamse beeldend kunstenaar
Jan Mattheus de Grauw: zowel foto's, alsook schilderijen en tekeningen
en tegelijkertijd worden van de beeldhouwer Marcel Joosen zowel
bronzen beelden en daarnaast keramiek geëxposeerd. Al
gedurende anderhalf decennium onderneemt Jan Mattheus de Grauw tweemaal
per jaar een reis naar het West-Afrikaanse Gambia en Senegal om daar
ter plekke niet alleen zelf te gaan schilderen, te fotografen en te
tekenen, maar ook om les te geven. En niet in de laatste plaats wil hij
inspiratie opdoen om thuis verder te kunnen werken. Zijn impressies
blijven niet beperkt tot het omzetten in directe beelden van wat hij
ziet en anderszins ondergaat, maar eveneens in woorden: van al hetgeen
hem is bijgebleven van wat hij heeft kunnen waarnemen, en waarvan
iedere lezer zijn eigen beelden kan maken, om deze, in voorkomend
geval, te toetsen aan datgene wat hij in het boek kan vinden. Soms is
dat in eenvoudige gedichten die heel direct kunnen aanspreken, dan weer
in de vorm van verhaaltjes of begeleidende, respectievelijk
verklarende, teksten bij het beeldmateriaal.
Boekpublicatie Ter gelegenheid van zijn zeventigste verjaardag is dit jaar het boek Salifu jongens, mannen en cultuur van Gambia en Senegal
van Jan Mattheus de Grauw verschenen: een publicatie, in een relatief
kleine oplage, van de Groningse Galerie MooiMan, met daarin foto's en
aquarellen, gedichten en verhalen.
Droom in ochtendlicht Boven mij in het rieten dak hoor ik hagedissen ritselen Vanuit mijn bed het brullen van de oceaan Wind waait door de smalle gaten en mijn klamboe staat bol Ik ben een zeiler in vroeg ochtendlicht
(met nog elf coupletten, verdeeld over twee pagina's.)
Estheet Niet
alleen de afgebeelde foto's laten zien dat deze Jan de Grauw een
estheet is met oog voor de schoonheid van mensen, dieren, bomen,
stranden en andere natuur-fenomenen; datzelfde is terug te vinden in de
uitbeelding van de wezens die hij treft en die hem in meer dan één
opzicht raken. Dan komen al zijn schrijf- en schildersmaterialen in
beweging en biedt hij zijn lezers en toeschouwers de mogelijkheid om via woord en beeld kennis te namen van datgene wat
hem heeft bewogen en geïnspireerd tot enigerlei culturele uiting, die
hij uit de economisch zo armelijke, maar in menig opzicht
tegelijkertijd zeer rijke gebieden uit West-Afrika meeneemt naar het
overvloedige westen. De mensen die hij daar heeft kennen tijdens zijn
werkperioden als uitvoerend beeldend kunstenaar en als leraar voor die
mensen welke graag iets willen uitproberen en veelal moeten dan twee
mensen tegelijk elkaar uitbeelden en hem figuurlijk op zijn
levensreis tijdelijk hebben begeleid veelal in figuurlijke zin, een
enkele keer ook letterlijk, zoals de door het toeval ingegeven, want op
27 november 2006 tijdens zo'n sessie als enige overblijvende Ousmane,
die daardoor tot interactie met de leraar werd voorzien. Het
resultaat dat via het penseel van die leraar is gerealiseerd, is in het
boek opgenomen op een hele pagina, waardoor de details voortreffelijk
tot hun recht komen. Warm aanbevolen derhalve.
De dubbele expositie bij Galerie MooiMan is nog te bezichtigen tot en met 22 november. Meer
informatie over de galerie en wat daar zoal te beleven valt, niet in de
laatste plaats op welke dagen en tijden, is te vinden op de website van dat kunstgebeuren in de Noorderstationstraat van Groningen. ____________ Afbeeldingen 1. Jan Mattheus de Grauw portretteert Ousmane. 2. Ochtendlicht en dito lucht aan strand. 3. Vieux Ousmane, 27 november 2006 Koubalan. 4. Voorplat van het boek Salifu.
__________ Jan Mattheus de Grauw: Salifu Jongens, mannen en cultuur van Gambia en Senegal.
Foto's en aquarellen, gedichten en verhalen. 72 pag. gebonden, 23 x
23 cm; rijk geïllustreerd. Galerie MooiMan, Groningen 2009. ISBN
978-9077957-110.
Twee klassieke fin de siècle podiumsuccessen tijdens WDR3-Konzert live
Op vrijdag 30 oktober kan men, evenals de daaraan voorafgaande avond, in een aflevering van de reeks Konzert live, twee composities beluisteren die zijn ontstaan tijdens de laatste zeven jaar van de negentiende en het eerste jaar van de twintigste eeuw: het vermaarde en geliefde Concert voor cello en orkest in b-klein, opus 104 (1894-95) van Antonín Dvořák (1841-1904), en de Vierde Symfonie in G-groot (1899-1901) van Gustav Mahler (1860-1911). Uitvoerenden
zijn de cellist Johannes Moser, begeleid door het Sinfonieorchester
Köln onder leiding van Eivind Aadland. Het ensemble wordt in het vierde
deel van de Mahler-symfonie bijgestaan door de sopraan Mojca Erdmann.
Meer hierover kunt u lezen in mijn bijdrage van donderdag 29 oktober in het elektronische Nederlandse fin de siècle tijdschrift All art is quite useless van Rond1900.nl.
__________ Afbeeldingen: De componisten Gustav Mahler en Antonín Dvořák.
Drie Russen en één Russin donderdagavond op WDR3-Konzert live
Invloedrijke Russen in de muziek De Russische pianiste Anna Vinnitskaja zal op donderdag 29 oktober in een aflevering van de muziek-reeks Konzert live die wordt uitgezonden door de in Keulen gevestigde radiozender WDR 3 tussen ongeveer 20:00 uur en 22:00 uur drie Russische werken van het fin de siècle uitvoeren.
Van Modest Moessorgski de originele versie van Tableaux d'une exposition;
daarmee wordt het recital geopend. Dan volgt de Sonate-Reminicenza van
de in onze contreien veel minder bekende, Nikolaj Medtner, waarna deze
winnares van de eerste prijs (2007) van het Concours Reine Elisabeth te
Brussel haar voordracht zal besluiten met de Zevende Sonate van Sergej
Prokofjev. De verschillende stukken omspannen een periode van 1874-1942.
Een uitgebreider artikelover dit concert en de uit te voeren werken en hun meesters is sedert gisteren te vinden op de fin de siècle website All art is quite useless van Rond1900.nl.
__________
Afbeelding: De Russische componist Nikolaj Medtner (1880-1951) in 1907.
Cultuurspectrum
.jpg)
.jpg)
__________
.jpg)
van 1923 tot 1933 zal door het eerste Duitse publieke televisienet ARD/Das Erste worden uitgezonden op vrijdag 27 november vanaf 23:30 uur tot 01:15 uur in de nacht op zaterdag 28 november.
.jpg)
.jpg)
Sovjetunie kon worden benodigd, en dat zou voor de zowel toen alsook, terugblikkend, vandaag de dag als fragiele republiek ingeschatte staat geen goede ontwikkeling betekenen. Thomas Mann kwam daardoor terecht in een soort niemandsland. Wel bleef hij, ondanks tal van reserves, hameren op de Duitse eenheid. Naar aanleiding van de festiviteiten en andere gebeurtenissen rondom de Goethe-herdenking van 1949 [3] en een Schiller-herdenking in 1955 [4] bezocht Thomas Mann de beide delen van Duitsland om zijn ideeén met betreking tot verzoening te postuleren. Wel had hij over zijn volk zo zijn gedachten: "Die Deutschen sind ein recht unausstehliches Volk, aber ein deutscher Schriftsteller und Diener der deutschen Sprache bin ich nun einmal durchaus . . . "
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
uitzenden, treedt de Engelse filosoof Roger Scruton op de voorgrond om het belang van het fenomeen schoonheid aan een nader onderzoek te onderwerpen. Scruton poneert de stelling dat de beeldende kunsten, de architectuur en de muziek in de twintigste eeuw het tot aan die tijd geldende postulaat van de schoonheid hebben laten varen en daarvoor in de plaats de lelijkheid hebben laten prevaleren.
.jpg)
Dat is één van de gebeurtenissen op grote schaal, die wellicht enige invloed ten faveure van een beter klimaat op onze planeet zullen zorgen, althans, indien niet allerlei ambtelijke molens binnen de betrokken regeringen van de beide grote staten tal van goede zaken zullen frustreren..jpg)
.jpg)
Componist van de week centraal: via BBC Radio 3 kunt u gedurende de werkdagen van deze week, van maandag 23 tot en met vrijdag 27 november, op de gebruikelijke tijden 's middags tussen 13:00 uur en 14:00 uur onze tijd, en in de herhaling, als laatste programma-onderdeel van de dag, tussen 23:00 uur en middernacht, alweer onze tijd kennisnemen van delen uit het oeuvre van de Duitse componist Moritz Moszkowski (1854-1925)..jpg)
.jpg)
.jpg)
verworven als protagonist van de roman Het meisje met het rode haar roman uit het verzet 1942-45 uit 1956, geschreven door Theun de Vries (1907-2005). In 1981 heeft regisseur Ben Verbong (*1949) een film naar dat boek gerealiseerd, die niet alleen de ronde door de Nederlandse bisocopen heeft gedaan, maar later ook via de televisie werd uitgezonden..jpg)
.jpg)
In dit geval gaat het om jongeren met totaal verschillende ethnische en daaruit voortvloeiend eveneens culturele achtergronden, die gezamenlijk een jeugdtheaterproductie moesten realiseren met de titel Macbeth, naar het befaamde koningsdrama uit 1606 van William Shakespeare (1564-1616)..jpg)
.jpg)
dinsdag 17 november tussen 22:00 uur en 22:35 uur zal worden uitgezonden, zal de Duitse film- en televisie-acteur Hemut Zierl het verhaal Wanderer, kommst du nach Spa. . . voorlezen. Dit verhaal van de schrijver Heinrich Böll (1917-1985) stamt uit de beginperiode van diens oeuvre, en het is opgenomen in de gelijknamige bundel met 25 korte verhalen, voor het eerst tezamen uitgegeven in 1964. Verhalen van deze schrijver zijn in het Nederlands vertaald, eveneens gebundeld, en werden ook in onze contreien zeer gewaardeerd.
.jpg)
boek Die verlorene Ehre der Katharina Blum tot uitdrukking komt. In de geboorteplaats van deze schrijver, Keulen, bevindt zich het Heinrich Böll Archief, waarmee de herinnering aan één van de allergrootste literatoren in het Duitse taalgebied van direct na de Tweede Wereldoorlog levendig wordt gehouden. Dat doet overigens eveneens de Heinrich Böll Stiftung..jpg)
De Duitse briljante arts Carl Ludwig Schleich (1859-1922) keek verder dan zijn eigen studierichting en latere vakgebied. Als cultureel breed geïnteresseerd wezen had hij zich het schilderen en het schrijven eveneens eigen gemaakt. Eén en ander daarover valt te lezen in zijn herinneringen, die als Besonnte Vergangenheit waarin foto's zijn opgenomen, die de tekst heel aangenaam. Kort voor zijn overlijden is er een boekje van bijna honderd bladzijden van zijn hand verschenen met Aforismen, verdeeld over 23 hoofdstukken.
.jpg)
Rembrandt-Lack. Daartoe gaan tegenwoordig de modernste technologieën hand in hand met de oude kennis omtrent de kunstwerken die voor restauratie in aanmerking komen, opdat niet alleen de huidige generaties die dag in, dag uit de musea bezoeken om de ware oude meesters in al hun pracht en glorie te aanschouwen maar ook nog de toekomstige de wonderen die de ouden hebben verricht, kunnen blijven bezichtigen in de zo oorspronkelijk mogelijke versie(s). Tot dusver lijkt het er echter op dat niet alle geheimen van anno dazumal kunnen worden prijsgegeven.
en 22:00 uur drie Russische werken van het fin de siècle uitvoeren.
