Twee klassieke fin de siècle podiumsuccessen tijdens WDR3-Konzert live
Op vrijdag 30 oktober kan men, evenals de daaraan voorafgaande avond, in een aflevering van de reeks Konzert live, twee composities beluisteren die zijn ontstaan tijdens de laatste zeven jaar van de negentiende en het eerste jaar van de twintigste eeuw: het vermaarde en geliefde Concert voor cello en orkest in b-klein, opus 104 (1894-95) van Antonín Dvořák (1841-1904), en de Vierde Symfonie in G-groot (1899-1901) van Gustav Mahler (1860-1911). Uitvoerenden
zijn de cellist Johannes Moser, begeleid door het Sinfonieorchester
Köln onder leiding van Eivind Aadland. Het ensemble wordt in het vierde
deel van de Mahler-symfonie bijgestaan door de sopraan Mojca Erdmann.
Meer hierover kunt u lezen in mijn bijdrage van donderdag 29 oktober in het elektronische Nederlandse fin de siècle tijdschrift All art is quite useless van Rond1900.nl.
__________ Afbeeldingen: De componisten Gustav Mahler en Antonín Dvořák.
Drie Russen en één Russin donderdagavond op WDR3-Konzert live
Invloedrijke Russen in de muziek De Russische pianiste Anna Vinnitskaja zal op donderdag 29 oktober in een aflevering van de muziek-reeks Konzert live die wordt uitgezonden door de in Keulen gevestigde radiozender WDR 3 tussen ongeveer 20:00 uur en 22:00 uur drie Russische werken van het fin de siècle uitvoeren.
Van Modest Moessorgski de originele versie van Tableaux d'une exposition;
daarmee wordt het recital geopend. Dan volgt de Sonate-Reminicenza van
de in onze contreien veel minder bekende, Nikolaj Medtner, waarna deze
winnares van de eerste prijs (2007) van het Concours Reine Elisabeth te
Brussel haar voordracht zal besluiten met de Zevende Sonate van Sergej
Prokofjev. De verschillende stukken omspannen een periode van 1874-1942.
Een uitgebreider artikelover dit concert en de uit te voeren werken en hun meesters is sedert gisteren te vinden op de fin de siècle website All art is quite useless van Rond1900.nl.
__________
Afbeelding: De Russische componist Nikolaj Medtner (1880-1951) in 1907.
Twintig jaar geleden is de Berlijnse Muur uiteindelijk toch gevallen
Verstrekkende gevolgen Hoewel
de woorden van Günther Schabowski, lid van het Politbüro in
Oost-Berlijn in november 1989 over de vrijheid tot reizen vanuit de DDR
op een misverstand berustten, hebben deze ertoe geleid dat het proces
van de ontmanteling van de terreurstaat aan de andere zijde van de
Berlijnse Muur
die volgens Staatsratsvorsitzender Erich Honecker (1912-1994) over
honderd jaar nog overeind zou staan, al had VS-president Ronald Reagan
(1911-2004) in 1987 zijn ambtgenoot in het Kremlin, Michail Gorbatsjov
nog vanaf de westzijde van de Muur opgeroepen deze neer te halen [1]
in een stroomversnelling is geraakt, en de vrees- en afgrijzen wekkende
Muur uit augustus 1961, die symbolisch en praktisch de tweedeling van
één voormalige Duitse staat dag en nacht als fait accompli postuleerde,
met de grond gelijk werd gemaakt. Hoewel
de euforie aan beide zijden van het Grote Duitse Symbool van Schande
niet echt lang aanhield en de oude ressentimenten zo hier en daar weer
aardig de kop zijn gaan opsteken, is de officiële eenwording een niet
te loochenen en evenmin terug te draaien feit geworden.
Herdenkingen alom Het
ligt voor de hand dat zo'n rond getal twintig jaar aanleiding vormt
voor allerlei bespiegelingen in boek en krant, op radio, televisie en
niet te vergeten: multimediaal. Enkele Duitse televisiezenders, alsmede
onze eigen 'beeldbuishuis' Nederland 2 besteden de komende dagen
ruimschoots aandacht aan het gebeuren van 1989 en de gevolgen daarvan
voor de politieke,
economische en maatschappelijke constellatie. Bondskanselier Helmut
Kohl deed het voorkomen alsof die eenwording uit de portokas zou
(kunnen) worden betaald, en hoe kon het bij die monomaan
gestructureerde persoonlijkheid ook anders alle waarschuwingen en
goede raad sloeg hij in de wind. De critici kregen gelijk: het werd een
gigantisch 'kostspieliges Unternehmen' en de ware eenwording is nog
steeds niet een hecht gegeven: daarvoor zullen nog wel twee of drie
generaties nodig zijn.
Maandag WDR De
regionale Duitse televisiezender WDR (Westdeutscher Rundfunk, Köln)
presenteert op maandag 26 oktober, 's avonds tussen 23:15 uur en 23:45
uur, een aflevering van de reeks WDR-dok, met daarin een reportage getiteld Wo warst Du als . . . die Berliner Mauer fiel? Daarin
komen mensen aan het woord die vertellen waar ze zich hebben bevonden
toen dat Grote Gebeuren zich voltrok en wat ze daarbij toen hebben
ondervonden.
Dinsdag ZDF Het
tweede Duitse publieke televisienet ZDF zendt op dinsdag 27 oktober
tussen 20:15 uur en 21:00 uur een programma onder de titel Der schönste Irrtum der Geschichte,
over de spannende uren waarin de praktische beslissing moest vallen
over de openstelling van de grensposten in de Berlijnse Muur, in de
nacht van 9 op 10 november 1989. In
dat programma komt Michail Gorbatsjov aan het woord met zijn visie,
gebaseerd op kennis van binnenuit en de wetenschap welke rol hij daarin
nu precies heeft gespeeld.
Dinsdag Nederland 2 In
het IKON-programma met vier reportages van Paul Rosenmüller over de
ontwikkelingen, gedurende de afgelopen twee decennia, binnen de landen
achter het voormalige IJzeren Gordijn, is de beurt op dinsdagavond
tussen 22:50 uur en 23:30 uur eveneens aan de Val van de Muur die
niet alleen de stad Berlijn op strikt onnatuurlijke wijze in tweeën
deelde, maar de hele Duitse natie. In zijn programma kijkt
Hans-Dietrich Genscher toen Minister van Buitenlandse Zaken in het
Kabinet Kohl terug op die periode waarin alles gistte en woelde om
verandering. __________
[1]
Ten onrechte wordt in een artikel in de VPRO-Gids de naam van
VS-president Richard Nixon(1913-1994) in dit verband genoemd, maar die
had toen werkelijk niets meer te melden. ____________ Afbeeldingen 1. DDR-Staatsratsvorsitzender Eric Honecker. 2. Voormalig Bondskanselier Helmut Kohl. 3. Voormalig SU-president Michail Gorbatsjov. 4. Voormalig BRD-Minister van Buitenlandse Zaken Hans-Dietrich Genscher in 2007.
Ken Russells verfilming van Lawrence-roman The Rainbow op BBC 2-televisie
In de nacht van zaterdag 24 op
zondag 25 oktober tussen 02:10 uur zomertijd!, en 03:00 uur
wintertijd! staat op het programma van BBC 2 Television de speelfilm The Rainbow uit
1989, geregisseerd door de niet onomstreden Engelse regisseur met een
geheel eigen aanpak van de te verfilmen, literaire stof, Ken Russell.
Het betreft de 'bewerking'
van de gelijknamige roman van de over de gehele globe beroemde en
eveneens beruchte romancier, essayist, polemist, dramaschrijver en
dichter David Herbert Lawrence (1885-1930). Het boek stamt uit 1915 en
geeft onder meer een beeld van de opvattingen, die de auteur
huldigde met betrekking tot "de vrije liefde", meteen ook in praktijk
gebracht door zijn relatie vanaf 1912, met de echtgenote van één van
Lawrence's hoogleraren aan de Nottingham Universiteit. Een uitgebreider artikel hierover is te vinden op de fin de siècle website All art is quite useless van Rond1900.nl. __________ Afbeelding: Regisseur Ken Russell in 2008.
NB Het gedicht PIANO van David Herbert Lawrence is vanaf heden te vinden op de website van het Nederlandse muziektijdschrift Mens en melodie.
Elke inwoner van IJsland heeft op dit moment vier miljoen euro 'schulden'
In VPRO's Tegenlicht Het geiserparadijs IJsland in het hoge Noorden is failliet gegaan als gevolg van de wereldwijde, financiële crisis. Dat heeft ertoe geleid dat omgerekend iedere IJslander [1]
nu een 'schuldenlast' torst van vier miljoen euro. De vraag die zich
daarmee aan zo menigeen opdringt, is: Hoe overleeft ieder individu en
in dit geval van lieverlee die complete staat zoiets? [2] Mogelijkerwijs komt er een antwoord op die vraag in de aflevering De IJsland-ervaring van de regisseurs Olaf Oudheusden en Jos de Putter, in het VPRO-programma Tegenlicht die op maandag 19 oktober wordt uitgezonden via Nederland 2, tussen 20:55 uur en 22:00 uur.
Thema-avond op Arte-televisie Dinsdag
20 oktober zal de Frans-Duitse cultuurzender Arte-televisie, vanaf
22:00 uur, in haar programma een thema-avond aan IJsland en de aldaar
bestaande toestanden en gebeurtenissen wijden. Die thema-avond welke in
principe tot 00:20 uur in de nacht op dinsdag 21 oktber zal duren, is
opgesplitst in drie onderdelen: als eerste een zeventig minuten durende
documentaire Aufstand in Island. Daarin
volgt Helgi Felixson diverse bewoners van IJsland vanaf het moment dat
de financiële crisis onomstotelijk bleek. Het gaat daarbij om een
econoom en een filosoof, een satiricus en een jeugdige activist, een
visser en een koffiebar-houder. Zij allen reageren op de vraag hoe het
allemaal zo ver heeft kunnen komen. Om 23:10 uur volgt de reportage Insel der grünen Träume,
over de toekomst van IJsland: aan de ene kant ziet men aldaar een
paradijs voor ecologisch toerisme, doch daar staat tegenover dat de
metaalindustrie in een enorm tempo uitbreidt. Tot slot volgt er, vanaf 23:40 uur, een veertig minuten durende Gesprächsrunde. _________ [1]
Het aantal inwoners van IJsland bedraagt per 1 juli 2009, volgens een
niet-officiële schatting van het VS-Bureau of the Census, 306.694,
hetgeen neerkomt op drie mensen per vierkante kilometer.
[2] Op de Economie-pagina van het6 dagblad Trouw
van heden wordt gemeld dat het land van premier Jóhanna Sigurdardóttir
met Groot-Brittannië en Nederland een akkoord heeft bereikt over een
afbetalingsregeling van vier miljard euro. Die regeling in de vorm
van een voorschot is gerealiseerd opdat die spaarders schadeloos
kunnen worden gesteld welke geld bij de ineengestorte Icesave-bank
hadden uitstaan.
Afbeeldingen 1. Geiser in het IJslandse landschap. 2. IJsland, gezien vanuit een satelliet. 3. IJslands minister-president Jóhanna Sigurdardóttir.
Herman Heijermans' drama Ghetto uit 1898 is opnieuw zeer actueel
Nu diverse dubieuze,
respectievelijk uitermate kwalijke politici hun steken onder en boven
water zeer berekenend uitdelen, waardoor de daarvoor gevoeligen
subliminaal ook gaan geloven dat andersdenkenden onze maatschappij om
zeep willen helpen, is het thema etniciteit aan de orde van de dag,
niet alleen in Nederland. Daarom mag het geen verbazing wekken dat de toneelgroep Het Toneel Speelt gedurende deze herfst in totaal drieënveertig keer het drama Ghetto,
uit 1898, van Neerlands befaamde en zeer hard werkende fin de siècle
dramaschrijver Herman Heijermans (1864-1924), verspreid over ons land
in tal van theaters voor het voetlicht brengt. De eerste acht
voorstellingen zijn inmiddels gegeven, tot en met 19 december
aanstaande volgen de resterende vijfendertig. Radio 6 presenteert op maandag 19 oktober, in het VPRO-programma De Avonden,
gesprekken van Anton de Goede met zowel regisseur Jaap Spijkers, alsook
met de twee mannelijke protagonisten: Mark Rietman en Nasrdin Dschar. Meer informatie hierover is te vinden in mijn uitgebreidere artikel, gisteren opgenomen in het elektronische fin de siècle tijdschrift All art is quite useless van Rond1900.nl. ___________ Afbeelding: Theaterposter voor Heijermans' Ghetto door de theatergroep Het Toneel Speelt.
Een groots geschenk van en tegelijkertijd voor een jubilerende Ton Koopman
Alweer een jaar Vandaag,
2 oktober, bereikt de internationaal vermaarde Nederlander Ton Koopman
de pensioengerechtigde leeftijd. Daarmee vangt voor deze dirigent,
organist en klavecinist niet alleen een nieuw jaar
aan, maar ontsnapt hij tegelijkertijd aan de maatregelen die de komende
jaren van kracht zullen worden in verband met de wijzigingen die de
regering van onze poldermodelstaat zal (moeten) nemen, welke hopelijk
in principe flexibiliteit zullen inhouden. Ton Koopman is ook iemand
die niet onmiddellijk na heden op de zo talrijke door hem vergaarde
lauweren zal gaan rusten om zich te beperken tot datgene wat in het
dagelijkse spraakgebruik als hobby wordt gekwalificeerd, en door menigeen wel eens en zeer terecht als denigrerend wordt ervaren. Ter
gelegenheid van het, al dan niet heugelijke, gebeuren komt de
productiemaatschappij van Ton Koopman, Challenge Records, met een
cassette, gevuld met 67 cd's op welke het complete Kantatenwerk van
Johann Sebastian Bach (1685-1750) is bijeengebracht.
Biografie Het
is gebruikelijk om bij enigerlei vorm van herdenking allerlei stations
en/of haltes van de jubilaris de revue te laten passeren, doch
aangezien Avro Klassiek ons liet weten dat er op de site van deze
omroep een biografie van Ton Koopman te lezen valt, verwijzen we u
graag naar die tekst.
Want daar kunt u voorts lezen in welke andere hoedanigheden dan de hier
genoemde drie Ton Koopman ook nog de nodige faam heeft verweven in
binnen- en buitenland.
Vieringen Het
herdenken zit ons in het bloed, en zeker de impresario's en firma's die
de culture producten van zo'n artiest onder de aandacht willen brengen.
Een dergelijke gelegenheid wordt veelal over een heel jaar uitgestreken
als het om een overleden grootheid gaat, maar Ton Koopman is nog
springlevend, die vooralsnog het
diminuendo nog niet op zijn blazoen draagt. Het vieren van die
vijfenzestigste verjaardag zal dan ook wel meer dan alleen de datum 2
oktober bestrijken. Leiden viert op 3 oktober een groot feest en als men
bedenkt dat Ton Koopman verbonden is aan de daar gevestigde
universiteit en deze data in een weekeinde vallen, zal er zo hier en
daar wel meer dan één cantate klinken al dan niet met Koffie en
Boerencake. Gezien het tamelijk duizelingwekkende aantal Bach-cantates
en een verzameling van 67 cd's kunnen organisatoren links en rechts te
kust en te keur gaan. ___________ Johann Sebastian Bach: Das
Kantatenwerk. Amsterdam Baroque Orchestra & Choir, diverse
solisten. CHALLENGE RECORDS 2009 (cassette met 67 cd's). ____________ Afbeeldingen 1. Voorzijde van het tekstboekje van de eerdere uitgave, thans opgenomen in het geheel, van de Neujahrskantaten. 2. De veel functies in het internationale muziekleven bekledende Nederlander Ton Koopman. 3.
Voorzijde van het tekstboekje van onder meer de Kaffeekantate en de
Bauernkantate. Ook de daarbij behorende compact disc is in het geheel
opgenomen.
Rudolf Jugerts verfilming van Fontane's roman Effi Briest in de nacht van dinsdag op woensdag op Duitsland 1
Vijf verfilmingen in zeventig jaar In de nacht van dinsdag 29 op woensdag 30 september wordt één van de diverse Duitse verfilmingen van de roman Effi Briest
vertoond op het eerste Duitse publieke televisienet ARD/Das Erste,
tussen 00:20 uur en 02:00 uur. De hoofdrollen in deze rolprent met de
titel Rosen im Herbst
uit 1955, geregisseerd door Rudolf Jugert (1907-1979), zijn
toevertrouwd aan Ruth Leuwerik (*1924), Bernard Wicki (1919-2000)
alsmede Paul Hartmann (1889-1977), Carl Raddatz (1912-2004) en Lil
Dagover (1897-1980). Het draaiboek werd gerealiseerd door Horst Budjuhn
naar de genoemde roman uit
1895 van Theodor Fontane (1819-1898), de muziek werd gecomponeerd door
Franz Grothe (1908-1982), die in de tweede helft van de jaren twintig
in de vorige eeuw bekendheid verwierf door de liederen die hij speciaal
componeerde voor Richard Tauber. Rosen im Herbst
was de tweede Duitse verfilming van Fontane's roman. Kort voor het
uitbreken van de Tweede Wereldoorlog had Gustaf Gründgens (1899-1963)
het boek ook al in zwart/wit-beelden vertaald met als titel Der Schritt vom Wege;
die film kwam in april 1939 uit. Voor het draaiboek was Georg C. Klaren
(1900-1962) verantwoordelijk. De hoofdrol werd toebedeeld aan Marianne
Hoppe (1909-2002), die vanaf 1936 tot 1946 als huwelijkspartner van
Gründgens fungeerde.
Televisiespel In
1970 realiseerde Wolfgang Luderer (1924-1995) op een eigen draaiboek
een televisiespel met dezelfde titel als het boek. Angelika Domröse
(*1941) speelde voor die gelegenheid de rol van Effi. Kort daarna
speelde ze in Unterm Birnbaum, naar de gelijknamige roman uit 1885 van, alweer Theodor Fontane.
Laatste versies Vier
jaar daarna kwam Rainer Werner Fassbinder (1945-1982) met zijn versie,
op een eigen draaiboek, van Fontane's beste van zijn romans. De
complete titel van de film misschien wel de langste filmtitel aller
tijden luidt Effi
Briest oder: Viele, die eine Ahnung haben von ihren Möglichkeiten und
Bedürfnissen und dennoch das herrschende System in ihrem Kopf
akzeptieren durch ihre Taten und es somit festigen und durchaus
bestätigen. De hoofdrol daarin werd vertolkt door Hanna Schygulla (*1943). Pas meer dan drie decennia lag later begin dit jaar kwam er weer een verfilmde versie van Effi Briest in
de bisocopen, deze keer geregisseerd door Hermine Huntgeburth (*1957).
Haar Effi werd Julia Jentsch (*1978). Het draaiboek voor deze laatste Effi Briest werd geschreven door Volker Einrauch.
Het boek Als boek is Effi Briest voor het eerst in 1896 te Berlijn uitgegeven door F. Fontane & Co. Voordien was het in de jaren 1894-95 in afleveringen in een tijdschrift verschenen. In 1997 is een tekstgetrouwe heruitgave op basis van die eerste druk uitgekomen in de reeks Bibliothek der Erstausgaben van Deutscher Taschenbuch Verlag (nr. 2628; prijs 9,). Deze
roman is, in ieder geval twee keer, in het Nederlands vertaald: de
eerste keer omstreeks 1908 door J.P Wesselink-van Rossum als Het huwelijk van Eefke Briëst,
verschenen in De Meulenhoff-Editie, een Algemeene Bibliotheek,
uitgegeven door J.M. Meulenhoff te Amsterdan. Die titel leidde soms tot
misverstanden; een enkeling meende dat het daarbij ging om een boek met
de titel Het huwelijk, geschreven door Eefke Briëst. Bijna
zeventig jaar later iser een nieuwe Nederlandse vertaling gerealiseerd
door Pé Hawinkels, waarbij de Duitse titel gewoon werd overgenomen. ____________ Afbeeldingen 1. Portret van Theodor Fontane. 2. Voorzijde van het stofomslag van de Nederlandse editie uit 1908. 3.
Voorplat van de dtv-paperback, zoals die onder redactie van Joseph
Kiermeier-Debre in 1997 voor het eerst is uitgekomen. De vijfde oplage
werd verspreid vanaf juni 2004.
Roman Polanski werd zondag in Zwitserland gearresteerd wegens een zaak uit 1978 in de VS
Ruim vier decennia geleden
liet de Franse acteur filmregisseur van Poolse origine, Roman Polanski
(*1933), de vampiers dansen in de film The Fearless Vampire Killers (1967 NL: Met mijn tanden in jouw nek; D: Tanz der Vampire) [1];
vanaf heden zal er voor hemzelf sprake zijn van een dans met Zwitserse
rechters, aangezien de man op zondag 27 september door de politie van
de Zwitserse stad Zürich werd gearresteerd. De opdracht daartoe kwam
uit de hoofdstad van het eedgenootschap, waar een verzoek uit de VS was binnengekomen.. Die arrestatie heeft een achtergrond die meer dan dertig jaar terug ligt; de aanleiding daartoe vormt een beschuldiging dat hij zich in
1977 tijdens een verblijf ten huize van zijn vriend Jack Nicholson seksueel zou hebben vergrepen aan een 13-jarig meisje. Hoewel hij voor
dat gebeuren werd gearresteerd, kreeg hij wel toestemming een lopend
filmproject af te maken, en in die periode is hij erin geslaagd via
Londen naar Parijs te vluchten, en sedertdien zou hij onmiddellijk
worden gearresteerd zodra hij VS-bodem zou betreden. Pogingen van de
kant van de VS om hem uitgeleverd te krijgen of hem in Frankrijk te
laten berechten, werden afgeketst. Die
Zwitsers houden er een heel dwaas beleid op na als het erom gaat heel
oude kwesties opnieuw op de agenda te zetten. Enige jaren geleden
overkwam het de Franse componist en dirigent Pierre Boulez (*1925) dat
hij tussen twee concerten even in Zwitserland was en eveneens werd
gearresteerd vanwege zijn uitspraak van zo'n vier decennia geleden dat
alle operahuizen van de wereld in brand gestoken dienden te worden. Dat
was vanzelfsprekend een symbolische uitspraak, hetgeen zelf de minst
begaafde politicus en politiefunctionaris kon begrijpen als hij/zij/het
de moeite had genomen om eens te kijken waar Boulez zoal als dirigent
had gewerkt nadat hij die mededeling in de wereldpers terug had kunnen
vinden. Onder meer in het Walhalla van de Duitse opera: het op
instigatie van Richard Wagner (1813-1883) gebouwde Festspielhaus op de
groene heuvel van Bayreuth. Zenuwzieke
dienstklopperij, die snel met een sisser afliep, ook en vooral doordat
Boulez een internationale bekendheid was en er van alle kanten
hulptroepen kwamen opdagen, onder wie de meest vooraanstaande (onder
meer) Zwitserse politici. Dit is thans in de kwestie Roman Polanski
eveneens het geval: de Franse minister voor cultuur, Frédéric Mitterand
meldde zelf dat hij president Sarkozy hierover heeft geïnformeerd en
die heeft op zijn beurt laten weten dat hij een snelle afwikkeling van
de kwestie met betrekking tot de Franse staatsburger Polanski als
gewenst beschouwt. In
Zwitserland liet het Verbond van regisseurs inmiddels weten het een
cultureel schandaal te vinden wat er is gebeurt, en dat dit het aanzien
van Zwitserland ernstig zal schaden. En daarin staat deze club ook niet
alleen. Al
met al een verheugende zaak, die echter nimmer zoveel stof zou hebben
doen opwaaien als het een eenvoudige staatsburger was geweest die in
deze justitiële mallemolen zou zijn beland. Alle mensen zijn weliswaar 'gelijk', maar er zijn
nog steeds groepen die in min of meerdere mate gelijker zijn. __________ [1]
In die door Polanski geregisseerde, hier en daar slapstickachtige
speelfilm trad de regisseur zelf op in één der hoofdrollen en dat gold
tevens voor zijn toenmalige echtgenote Sharon Tate (met wie hij in
januari 1968 was getrouwd en die in augustus 1969, acht maanden
zwanger, door de bende van Charles Manson werd vermoord. __________ Afbeelding: Regisseur Roman Polanski tijdens het Filmfestival van Cannes in 2002.
Het volk van de Samen in Lapland leeft samen met de door hen vereerde beer
Beren en mensen Op woensdag 23 september zal op de Frans-Duitse cultuurzender Arte-televisie, tussen 19:00 uur en 19:45 uur, de documentaire Leben mit den Bären worden vertoond, een rolprent uit 2005 die onder regie van Paul-Anders Simma, als Fins-Franse coproductie
is ontstaan. Daarin wordt nader ingegaan op het fenomeen beer in de
Scandinavische landen. Dit dier speelt daar een vooraanstaande rol in
een mythen en legenden, en wordt mede daarom ook heden ten dage niet
gedood. Naast de aandacht die de makers van de film voor de beer aan de
dag hebben gelegd, hebben ze hun focus eveneens gericht op de cultuur
van de Samen, een van oorsprong nomadisch volk dat in Noord-Scandinavië
woont in het gebied dat beter bekend staat als Lapland. Ze worden dan
ook wel als Lappen gekwalificeerd, maar deze benaming beschouwen ze
zelf als denigrerend.
Nog zesduizend beren In
Scandinavië en Noord-Rusland bestaat nog een berenpopulatie van zo'n
zesduizend dieren. Van oudsher is het de Samen niet toegestaan een beer
te doden. Dat verbod is ontstaan doordat bij de vroegere Samen dit dier
werd beschouwd als de belichaming van hun voorouders. Dat is mede
ontstaan door het geloof dat vertegenwoordigers van hun volk zich in
een beer konden veranderen. In de direct achter ons liggende periode
heeft dat verbod op het doden van beren meer dan eens geleid tot grote
conflicten. Van de andere kant hebben de makers van de documentaire een
jager ontmoet die zijn geweer heeft ingeruild voor een camera. Dat is
Herman Sotkajärvi, die in opdracht van de Noorse regering beren moet
doden als er, onder meer, weer eens een aanval op een kudde heeft
plaatsgehad. In
de documentaire is voorts te zien waar de punten van wrijving liggen
tussen de verering van de beer enerzijds en aan de andere kant de wens
jacht op dit dier te maken. Het
is niet alleen verboden om een beer te doden, omdat deze in rangorde
boven de mens zou staan, maar de consumptie van berenvlees wordt zelfs
streng bestraft.
Drie keer te zien De
film die een bijdrage aan het programma is van Arte France is de
komende twee weken in totaal drie keer te zien. Na aanstaande woensdag
wordt de documentaire nogmaals vertoond op woensdag 30 september, 's
ochtends om 09:10 uur en vervolgens opnieuw op vrijdag 2 oktober in de
middag vanaf 16:10 uur. ____________ Afbeeldingen 1. Een beer in Scandinavië's Noorden. 2. Twee mannen in traditionele, Samische klederdracht.
Stalins Jeugdjaren vanaf heden in een voordelige editie
Heden verschijnt bij Nieuw Amsterdam Uitgevers in onze hoofdstad een zogeheten goedkope editie (voor de somma van 19,95) van het intussen in hoog aanzien staande boek Stalins Jeugdjaren Van Rebel tot Rode Tsaar, dat
in de vaart der lezersscharen en die der historici is opgeklommen tot
de status van standaardwerk. In een boeiende stijl en zonder onnodige
uitweidingen heeft Simon Sebag Montefiore een uiterst lezenswaardige
deelbiografie over één van de relatief weinige, doch tegelijkertijd al
te talrijke, geestelijke gedrochten die massamoordenaars en
oorlogsmisdadigers waren en welke in die hoedanigheden het (on)gezicht
van de twintigste eeuw op duivelse wijze mede hebben bepaald.
Over de fraai gebonden editie, die bij dezelfde uitgeverij is verschenen, hebben we op de redactioneel aan deze site gelieerde Tempel der Historie nader bericht in een uitgebreide bijdrage van zondag 20 januari 2008, alsmede in een artikel dat we hebben gepubliceerd op maandag 4 augustus 2008.
Televisie-duel Merkel-Steinmeier was in werkelijkheid niet meer dan een televisie-duet
Sommigen zullen er misschien
toch nog wel op hebben gehoopt, maar vanzelfsprekend had bijna niemand
er nu nog op gerekend dat het zogenaamde TV-Duel tussen bondskanselier
Angela Merkel van de zogeheten christen-democraten (CDU/CSU) en de
zichzelf als sociaal-democraat beschouwende
huidige Minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet Merkel
Frank-Walter Steinmeier (SPD) een spectaculair of zelfs maar
zinnenprikkelend gebeuren zou worden. Maar dat het zo langs lijnen van
geleidelijkheid zou verlopen dat het adjectief slaapverwekkend hier van
toepassing zou blijken, is wel het andere uiterste. Hoewel
Angela Merkel verklaarde verder te willen met de rechts-liberale partij
FDP, bleken na afloop van het debat diverse toeschouwers ervan
overtuigd te zijn dat die Angie,
net als Steinmeier, zich erop voorbereidt om de huidige, zwart-rode
coalitie voort te zetten. Hoewel ik zelf meen dat ze zich wel degelijk
een andere combinatie ten doel heeft gesteld, zal het er mede gelet
op de huidige cijfers die komen bovendrijven na enquêtes, waarbij er
steeds minder draagvlak blijkt voor een zwart-gele coalitie toch,
onvermijdelijk, op uitdraaien, en dat beseffen die beiden natuurlijk
heel goed. Cijfermatig ligt die zwart-gele combinatie inmiddels al
beneden de vijftig procent, maar nader bekeken blijkt zelfs maar één derde van het Duitse volk zo'n combinatie wenselijk te achten. Alleen
Steinmeier is er zondagavond in geslaagd om zich nog enigermate te
profileren door terecht te wijzen op de praktische onmogelijkheid van
Merkels plannen voor verdere belastingverlaging: "Daarvoor is de
komende jaren een economische groei van negen procent nodig." Zou er in
dat hele Duitsland een nuchter iemand te vinden zijn, die daarop zelfs
maar hoopt? Tevens slaagde Steinmeier erin Merkels wens, de atomaire
energie langer als tussenfase te blijven benutten, aan de kaak te
stellen. Voor het overige was het bijna op alle onderwerpen vier handen
kruislings op twee buiken. Alles
hangt er nu van af of er in de komende twaalf dagen iets spectaculairs
voorvalt dat voor één der beide partijen slecht zou kunnen uitpakken.
Voor het overige is het op dit moment gerechtvaardigd om ervan uit te
gaan dat er een voortzetting echte vernieuwing is een waarachtig
ander thema zal komen van de zwart-rode coalitie. Of het binnen die
constellatie zo af en toe wellicht ietwat meer zal knallen dan tijdens
het TV-duel van zondag 13 september dat als TV-duet de geschiedenis
zal ingaan staat vooralsnog in de sterren. Wellicht
doet de geïnteresseerde lezer er goed aan nog eens na te lezen hoe
Thomas Wieczorek over de protagonisten in de Duitse verkiezingsstrijd
denkt. Zijn bevindingen omtrent al die "dilettanten" kunt u lezen in
het recentelijk verschenen boek dat we u graag nog eens onder de
aandacht brengen. Meer daarover kunt u lezen in een bijdrage van maandag 31 augustus. ____________ Afbeeldingen 1. Angela Merkel, CDU-cheffin en huidig Bondskanselier van de BRD. 2. Frank-Walter Steinmeier, huidig Minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet Merkel van de BRD. 3. Voorzijde van het recentelijk verschenen boek over het onvermogen van de hudige Duitse politici. Strikt aanbevolen.
Weemoed en verlangen van Herenleed komende week op herhaling via Geschiedenis 24
Jaren zeventig nostalgie U moet niet schrikken, hoor, maar weet u dat Herenleed
op herhaling gaat? "Ach heden!" Dat betekent dat u niet alleen rekening
moet houden met de mogelijkheid dat er vogeltjes naar u zullen kijken,
maar ook dat Bertus de Bretel en Peter de Plank ("Deze arme wees") hun
flitsende opwachting zullen komen maken, en mocht u in gedachten in de
buurt van een grote bomengroep komen, dan mag u niet verbaasd zijn als
u iemand plotsklaps hoort roepen: "Kabouters voor! Kabouters na!" En
mocht het voortijdig op de Veluwe gaan sneeuwen, bereidt u zich er dan maar
op voor dat aldaar wereldkundig zal worden gemaakt dat engelenvleugelen
naar schadevergoeding, en niet naar goederenvervoer,
blijken te ruiken. Want een engel met een trompetje in zijn ransel zou
best eens naar "Vlees, hompen vlees" kunnen verlangen. U kunt getuige
zijn van een Vader, die een hoed zoekt, terwijl het Ventje "Ja, daar
heb ik u:een ventje, en maar doen hè, en maar doen" er net een
gevonden heeft, en dat een "Pak van mijn hart" van de vader zal blijken. Kortom, Herenleed komt
weer op de huiskamerbuis, te beginnen op zaterdag 12 september, des
avonds tussen 23:30 uur en middernacht, met als eerste aflevering De moeder uit 1976, gevolgd op zondag 13 september door De vader uit 1979, maar die aflevering wordt reeds tussen 18:39 uur en 19:14 uur uitgezonden. Op maandag 14 september is De bediende, uit 1976 aan de beurt, tussen 21:30 uur en 21:59 uur, in de daarop volgende nacht, tussen 00:58 uur en 02:29 uur aangevuld met Groot Herenleed,
de theaterversie, waarin men zal geworden ingewijd dat één der drie
protagonisten de dag ervoor "slechts twee pauwen (heeft) gezien". De
afleveringen worden in de loop van het etmaal zo hier en daar, af en
toe, bij tijd en wijle, verspreid voorkomend, herhaald, al dan niet met
oorlogsgebak, tevens snoep,kandij, wafelen
"en meer van die onderdelen". Cherry Duyns (*1944), Armando (*1929),
alsmede Johnny van Doorn (1944-1991) zijn de drie protagonisten, in een
enkele aflevering doet ook een juweel van een hond mee; ik dacht in De moeder. "Dag schat, is de boel aan kant?" is een van de mij bijgebleven vragen in De bruid. Krijn ter Braak tekende voor de regie van Herenleed. Voor de preciese tijden van die herhalingen kunt u het beste even de website raadplegen van het digitale kanaal Geschiedenis 24 dat de komende week de herhalingen van delen uit de toenmalige VPRO-reeks zal uitzenden. __________ Foto: Johnny van Doorn.
Last Night of the Proms van 2009 zaterdagavond via BBC-Television (Two respectievelijk One)
Lawaai in het publiek Op
zaterdag 12 september wordt alweer het laatste concert in de reeks BBC
Proms 2009 gegeven, traditiegetrouw in de Royal Albert Hall van Londen.
En inmiddels eveneens uitgegroeid tot een traditie is de uitzending van
dat concert, rechtstreeks via BBC Television. Het eerste gedeelte zal
door BBC Two tussen 20:30 en 22:05 uur , het tweede gedeelte
tusssen 22:05 en 23:40 uur door BBC One, worden uitgezonden.
Het BBC Symphony Orchestra zal worden geleid door David Robertson;
solistische medewerking zal onder meer worden verleend door Sarah
Connolly, mezzosopraan; en Alsion Balsom, trompet. Verder zullen
diverse koren van de partij zijn, evenals het Jerusalem Quartet en het
Pavel Haas Quartet, onder leiding van Colin Currie.
'Verplichte nummers' Na
de pauze zullen de gebruikelijke werken van Edward Elgar (1857-1934) en
Thomas Arne (1710-1778) en Henry Wood (1869-1944) ten gehore worden
gebracht. Helemaal aan het slot zult u weer de min of meer gezongen wens kunnen horen dat ene god een queen moge zeven, voorafgegaan door Parry's Jerusalem. Over die compositie en de maker ervan is op het culturele fin de siècle weblog All art is quite useless van Rond1900.nl een uitgebreid artikel opgenomen op 7 september 2006, toen deze, somtijds tot tranen emotionerende, site nog in de kleutertijd verkeerde. De avond zal worden gepresenteerd door de uitzinnig-irritante, vleesgeworden ijdeltuiterigheid genaamd Clive Anderson. __________ Afbeelding: Mezzosopraan Sarah Connolly (Foto van haar website).
Tags:Alison Balsom, BBC Proms 2009, BBC Symphony Orchestra, Charles Parry, Clive Anderson, Colin Currie, David Robertson, Edward Elgar, Henry Wood, Jerusalem Quartet, Pavel Haas Quartet, Sarah Connolly, Thomas Arne
Zeven wereldpremières donderdaavond in Muziekgebouw aan het IJ, Amsterdam
Hedendaagse Braziliaanse muziek Op
donderdag 10 september zullen in het Amsterdamse Muziekgebouw aan het
IJ op één avond zeven wereldpremières worden voorgesteld uit het brede
aanbod van Braziliaanse muziek. Dat gebeurt in het kader van de
Gaudeamus Muziekweek door het Nieuw Ensemble onder leiding van Celso Antunes.
Solistische medewerking zal worden verleend door de sopraan Kátia
Guedes, de gitarist Helenus de Rijke, en door de berimbau-speler Diego
Espinosa. Het persbericht van het Nieuw Ensemble staat dat men wil laten horen wat er in de levendige melting-pot tegenwoordig zoal wordt gecomponeerd. Kunnen de verantwoordelijken voor zulke teksten niet gewoon het Nederlandse woord smeltkroes
gebruiken? Er bestaat niet de geringste reden om je als Nederlander, in
welke vorm dan ook, een Yanken-mentaliteit aan te meten. En gelooft u
iemand, die deze ontwikkelingen al meer dan vier decennia volgt: met
het aanmeten van dergelijk taalmisbruik verandert tevens de
mentaliteit, en dat is iets dat we van de Dokkumer Ee tot in de
Westerschelde, en van Roodeschool tot en met Eijsden uitstekend
kunnen missen als mond- en klauwzeer: Botte Yanken horen hier niet,
gecultiveerde Amerikanen daarentegen dienen welkom te zijn.
Gezonde belangstelling Het
Nieuw Ensemble is en blijft geïnteresseerd in de muziek van andere
culturen, en dat heeft ertoe geleid dat men een Competitie voor
Braziliaanse Componisten heeft georganiseerd. De respons was boven
verwachting: in totaal zijn negentig composities uit alle delen van dat
grote land binnengekomen en door een jury beoordeeld. De zeven winnende
stukken daaruit worden deze week in het Muziekgebouw aan het IJ aan de
luisteraars voorgesteld, in aanwezigheid van de componisten, van wie de
hier onderstaande werken zullen worden uitgevoerd:
Antonio Celso Ribeiro: two mechanical birds and a melancholic cage Sergio Freire: Tecendo a manhã Alexandre Lunsqui: Drawings from Iberê Fred Carrilho: Brasilessência
Tadeu Tafarello: Eschweilera ovata Rodolfo Valente: inutensilio II Paulo Rios Filho: Choro de Estamira
Samenwerking Het project is tot stand gekomen door een samenwerking van de student compositie Caio Amon en diens BAM-Dialogue, die een muzikale uitwisseling tussen Brazilië en Amsterdam realiseert. De
zeven componisten zijn vanaf 7 september in Nederland; tijdens de
middag van 10 september, voorafgaande aan het avondconcert in het
Muziekgebouw aan het IJ, zullen zij, vanaf 14:00 uur, een
componistenforum verzorgen in het Conservatorium van Amsterdam. __________ Foto: Dirigent Celso Antunes.
Zeven wereldpremières donderdaavond in Muziekgebouw aan het IJ, Amsterdam
Hedendaagse Braziliaanse muziek Op
donderdag 10 september zullen in het Amsterdamse Muziekgebouw aan het
IJ op één avond zeven wereldpremières worden voorgesteld uit het brede
aanbod van Braziliaanse muziek. Dat gebeurt in het kader van de
Gaudeamus Muziekweek door het Nieuw Ensemble onder leiding van Celso Antunes.
Solistische medewerking zal worden verleend door de sopraan Kátia
Guedes, de gitarist Helenus de Rijke, en door de berimbau-speler Diego
Espinosa. Het persbericht van het Nieuw Ensemble staat dat men wil laten horen wat er in de levendige melting-pot tegenwoordig zoal wordt gecomponeerd. Kunnen de verantwoordelijken voor zulke teksten niet gewoon het Nederlandse woord smeltkroes
gebruiken? Er bestaat niet de geringste reden om je als Nederlander, in
welke vorm dan ook, een Yanken-mentaliteit aan te meten. En gelooft u
iemand, die deze ontwikkelingen al meer dan vier decennia volgt: met
het aanmeten van dergelijk taalmisbruik verandert tevens de
mentaliteit, en dat is iets dat we van de Dokkumer Ee tot in de
Westerschelde, en van Roodeschool tot en met Eijsden uitstekend
kunnen missen als mond- en klauwzeer: Botte Yanken horen hier niet,
gecultiveerde Amerikanen daarentegen dienen welkom te zijn.
Gezonde belangstelling Het
Nieuw Ensemble is en blijft geïnteresseerd in de muziek van andere
culturen, en dat heeft ertoe geleid dat men een Competitie voor
Braziliaanse Componisten heeft georganiseerd. De respons was boven
verwachting: in totaal zijn negentig composities uit alle delen van dat
grote land binnengekomen en door een jury beoordeeld. De zeven winnende
stukken daaruit worden deze week in het Muziekgebouw aan het IJ aan de
luisteraars voorgesteld, in aanwezigheid van de componisten, van wie de
hier onderstaande werken zullen worden uitgevoerd:
Antonio Celso Ribeiro: two mechanical birds and a melancholic cage Sergio Freire: Tecendo a manhã Alexandre Lunsqui: Drawings from Iberê Fred Carrilho: Brasilessência
Tadeu Tafarello: Eschweilera ovata Rodolfo Valente: inutensilio II Paulo Rios Filho: Choro de Estamira
Samenwerking Het project is tot stand gekomen door een samenwerking van de student compositie Caio Amon en diens BAM-Dialogue, die een muzikale uitwisseling tussen Brazilië en Amsterdam realiseert. De
zeven componisten zijn vanaf 7 september in Nederland; tijdens de
middag van 10 september, voorafgaande aan het avondconcert in het
Muziekgebouw aan het IJ, zullen zij, vanaf 14:00 uur, een
componistenforum verzorgen in het Conservatorium van Amsterdam. __________ Foto: Dirigent Celso Antunes.
Lybisch leider kolonel Ghadaffi wil dat Zwitserland thans wordt opgedeeld
Absurditeit ten top Dat
de internationale politiek Lybië sterk in de gaten moet (blijven)
houden, werd onlangs reeds duidelijk na de gebroken belofte dat er geen
sterke poespas zou worden bedreven bij de terugkeer van de
gegratieerde, vermeende dader van de Schotse Lockerbie-aanslag. En thans ligt er ook nog de uitspraak van president Moeamar al-Ghadaffi
(* 1942) waarin hij uiteenzet dat de Verenigde Naties Zwitserland
moeten opdelen. Hij heeft het, voorafgaande aan het voorzitterschap dat
zijn land één jaar lang zal uitoefenen, als officiële aanvraag
ingediend. De drie verschillende te vormen onderdelen van Zwitserland
moeten aan Italië (Ticino), Frankrijk (Romandie) en Duitsland
(Deutsch-Schweiz) worden afgestaan, waarna het begrip Zwitserland van
de kaart kan worden verwijderd. Aangezien
deze provocatie niet alleen absurd-tot-in-het-imbeciele is, maar in
strijd met het Volkerenrecht, is het niet erg zinvol uitgebreid op dat
voorstel in te gaan. In
ieder geval en daar gaat het Ghadaffi immers altijd om staat hij
weer in het middelpunt van de internationale belangstelling en is er
tegelijkertijd minder aandacht voor het 'schandaal' omtrent de jawel:
ondanks de veroordeling, niets meer dan vermeende verantwoordelijke voor de Lockerbie-tragedie, vooral omdat dit een groter internationaal thema is.
Zwitserland anders Op
dezelfde dag dat me een persmededeling bereikte met betrekking tot het
bovenstaande, was er een boeken-, kunst- en atiekmarkt in mijn
woonplaats, welke mede als gevolg van de voortreffelijke
weersomstandigheden, goed werd bezocht en waar mijns inziens ook heel
redelijk zaken werden gedaan. Van één van de oude getrouwe
boekhandelaren kreeg ik onder meer het boek Beschreibung einer Landschaft Schweizer Miniaturen,
samengesteld uit het werk van Hermann Hesse (1877-1962), die met de
miljoenenoplagen van zijn werken in zowel de Verenigde Staten alsook in
Japan de meest gelezen schrijver van de twintigste eeuw heeft gemaakt. In de éénenveertig, zeer uiteenlopende, miniaturen geeft Hesse niet alleen
een beeld van veel verschillende plekken in Zwitserland, maar worden er
eveneens herinneringen opgehaald, worden er contacten met personen, of
reminiscenties aan het oeuvre van diverse artistieke lieden: figuren
die als typerend voor de Zwitserse cultuur mogen gelden: de dichter
Albert Steffen (1884-1963), de veelzijdige schrijver Robert Walser
(1878-1956) en de briljante componist Othmar Schoeck (1886-1957), die
allen tijdgenoten van Hesse waren. Over het land zelf schrijft Hesse: "Man
ist fleißig in der Schweiz und sucht sein mäßiges Kapital an
natürlichem Reichtum lug und zäh zu verwalten. Man ist auch dem
Gemeinsinn und der Vaterlandsliebe offen. man liebt die Heimat, aber
auch um ihrer Schönheit, um ihrer Seele willen . . . Und schließlich
bringt das kleine fleißige land noch als Luxusblüte diese heute
verlachten, später verehrten Sonderinge von Künstlern hervor,
auffallend viele sogar, und in den besten von ihnen mündet dem die
kleine Schweiz wieder in die große Welt und aus dem national
Determinierten wird Menschheitsgut." Misschien moet dat nog even in het 'Lybisch' worden vertaald voordat Ghadaffi zich nog meer gaat blameren. ____________ Afbeeldingen 1. De Lybische leider Moeammar al-Ghadaffi. 2. Voorzijde van de paperback-uitgave van Beschreibung einer Landschaft, verschenen bij Suhrkamp, Frankfurt am Main, in 1992, st 1970.
Bijna gelijktijdig in de ether: een Messiah van twee componisten
Barok-Messiah Zondag 6 september presenteert BBC Radio 3 in het kader van de BBC Proms 2009 een uitvoering van het oratorium The Messiah van
Georg Friedrich Hándel (1685-1759). Dit programma begint om 19:30 uur
onze tijd in de Royal Albert Hall. Het zal als 68ste Prom-concert
worden uitgevoerd door een massaal koor van jonge stemmen,
bijeengebracht door specialist Nicholas McGegan, en gedirigeerd door
een andere specialist op dit gebied: Simon Halsey. Het zal duidelijk zijn dat deze 'monster-productie' welke enigszins moet, en hopelijk zal, lijken op hetgeen de bezoekers
van de Händel-concerten in de achttiende eeuw hebben meegemaakt
plaats zal hebben in het kader van het gedenkjaar, dat een iegelijk
eraan moet herinneren dat Händel nu tweehonderd vijftig jaar geleden is
gestorven.
Deze uitvoering vindt plaats in het kader van het 63 dagen durende ARD-Radiofestival.
21ste eeuwse Messiah Een half uur nadat het concert in Londen begint, sturen (in ieder geval enkele) ARD-regionale zenders eveneens een Messiah de
ether in, die van de Zweedse componist Sven-David Sandström (*1942).
Vanaf 20:05 uur is op diverse zenders het concert rechtsreeks vanuit de
Beethovensaal der Liederhalle in Stuttgart te volgen. Uitvoerenden zijn
het Festivalensemble Stuttgart onder leiding van Helmuth Rilling, een
zesstemmig koor en vier solisten, onder wie Michael Nagy, bas. __________ Afbeelding: Componist Sven-David Sandström (Foto overgenomen van de website van de componist).
Cultuurspectrum
en 22:00 uur drie Russische werken van het fin de siècle uitvoeren.
