VPRO-documentaire: Paarden en sjamanen als 'kindfluisteraars'
Op woensdag 23 december tussen 's avonds 22:40 uur en 00:15 uur in de nacht op donderdag 24 december presenteert de VPRO op Nederland 2 de documentaire De Paardenjongen, over Rowan, de autistische zoon van Rupert Isaacson en Kristin Neff en de problemen die deze drie mensen door de handicap van deze jongen hadden en hoe ze daarmee zijn omgegaan. Toen Rowan vier jaar oud was, werd de diagnose autisme gesteld, een afwijking in de persoonlijkheid die zich onder meer uitte in driftbuiten, waardoor het niet zelden volkomen onmogelijk werd om met het kind te communiceren. Vader Rupert komt tot de ontdekking dat Rowan kalmeert door paardrijden. Dat leidt ertoe dat de beide ouders een plan uitwerken waardoor Rowan intensiever met paarden in aanraking komt. Dat gebeurt in Mongolië, waar het kind tevens in contact komt met sjamanen. In de film van Michael O. Scott die op genoemd tijdstip zal worden vertoond, worden de gevolgen van de bijzondere onderneming die zelfs tot permanente veranderingen in het gedrag van Rowan heeft geleid duidelijk. Overigens zal tevens blijken dat aan het einde van de film het definitieve einde van de gehele onderneming niet is bereikt. Van het 'gebeuren' bestaat eveneens een boek en verder is er een speelfilm over gerealiseerd.
Reportage over de boulevard Nevski Prospekt in Sint Petersburg op Arte-tv
Achtergronden Op woensdag 23 december heeft Arte-televisie, de tweetalige cultuurzender, tussen 19:00 uur en 19:45 uur de film Alte Pracht und neuer Glanz op het vroege avondprogramma staan. Die film behandelt de historische en hedendaagse betekenis van één der eveneens internationaal bekendste straten: de Nevski Prospekt van de Russische stad Sint Petersburg, de hoofdstad van het oude Rusland tot aan de Revolutie van 1917. De drieënveertig minuten durende film van Dagmar Wittmers werd dit jaar gerealiseerd voor het tweede Duitse publieke net dat die de film aan Arte-tv beschikbaar gesteld heeft. De rolprent, die zal is voorzien van stereofonisch geluid, zal worden uitgezonden op het beeldformaat 16:9, zal worden herhaald op donderdag 7 januari, 's ochtends om 09:10 uur en op zaterdag 9 januari om 06:00 uur in de ochtend.
Nikolaj Gogoljs visie
Nikolaj Gogolj (1809-1852) beschrijft het in zijn verhaal De Nevski Prospekt[1] in de bundel Arabesken of Petersburgse Vertellingen uit de jaren 1835-1842. In de vertaling van CharlesB. Timmer (1907-1991) verschenen bij G.A. van Oorschot te Amsterdam, begint het verhaal zo:
Geen straat die de Newski Prospekt te boven gaat, in ieder geval niet in Petersburg: voor die stad betekent zij alles. Waar blinkt de parel aller boulevards in onze hoofdstad al niet door uit? Ik ben ervan overtiigd dat geen van onze bleekneuzige klerkjes in Petersburg zijn Newski Prospekt zou willen ruilen voor alle heerlijkheden van de wereld. En niet alleen de jongeman van vijfentwintig met zijn fiere knevel en zijn jas die hem als aangegoten zit, maar zelfs de heertjes met peper en zout in hun baard en een schedel zo glad als een biljartbal, zelfs die zijn verrukt over de Newski Prospekt. En dan de dames! O, wat de dames aangaat, die zijn helemaal weg van de Newski Prospekt.
. . . . .
__________
[1] Aangezien de derde letter van het Cyrillische alfabet in het Nederlands zowel de W als de V vertegenwoordigt, is het mogelijk dat u dergelijke woorden en namen zowel met de V alsook met de W kunt tegenkomen. Tegenwoordig zijn we echter bijna allen afgestapt van de W en wordt inmiddels de voorkeur aan de V gegeven.
____________
Afbeeldingen 1. De Nevski Prospekt in Sint Petersburg. (Foto: Anna Grün/Dagmar Wittmers.)
2. De schrijver Nikolaj Gogolj. Potloodtekening van ongeveer 1840.
Zo'n acht decennia met het gezelschapsspel Scrabble
Opleving door online spelen
BBC One Television vertoont op dinsdag 22 december, vanaf 23:35 uur tot in de nacht op woendag 23 december om 00:40 uur, een reportage van Alan Yentob over het gezelschapsspel Scrable dat een behoorlijke opleving doormaakt, vooral als gevolg van het fenomeen online-scrabble. Geïnspireerd door die verandering bezocht de programmamaker de bakermat van het spel: New York. Daar heeft tijdens de Grote Depressie tijdens de jaren dertig van de vorige eeuw een werkloze architect het spel bedacht, in de hoop dat hij daarmee snel geld zou kunnen verdienen.
De roman 1984 van George Orwell en verder... op Geschiedenis 24
Documentaire over 1984 en de auteur
Het Nederlandse digitale televisiekanaal genaamd Geschiedenis 24 zal op maandag 21 september, tussen een 21:54 uur en 23:26 uur, een anderhalf uur durende documentaire, getiteld De wereld van Orwell en verder,uitzenden over de roman 1984 uit 1949 van George Orwell pseudoniem van Eric Blair (1903-1950). In tegenstelling tot wat zo menigeen gelooft, is het jaartal van de titel niet door de schrijver op basis van een profetische gedachte gebruikt, maar simpelweg als 'ergens in de toekomst' gedacht en op grond van het jaar dat hij dit boek schreef 1948 de laatste twee cijfers waardoor een jaar in de niet al te verre toekomst ontstond.
Wie zich interesseert voor de romans en verslagen van George Orwell, kan terecht in diens Journalistieke stukken en Brieven, die in vier Penguin-delen zijn bijeengebracht. Daaruit blijkt zijn uiterste veelzijdigheid: van de juiste methode voor het creëren van een echt goed kop thee, over de Spaanse burgeroorlog, boekbesprekingen, tegenstukken bij artikelen van anderen, correspondentie met uitgevers en zo meer.
Erger dan voorzien
Inmiddels ligt het jaar in kwestie een kwart eeuw achter ons en zijn we al geruime tijd in de wereld van 'Big Brother' beland en baart dat het gros van de mensen niet eens meer zoveel zorgen als beter voor hen zou zijn, aangezien de boze geesten die niets anders willen dan misbruik maken van u en mij en miljoenen anderen met als enige doel het bevredigen van de eigen perverse lusten en het spekken van de eigen kas. Dat daar ernstige pathologische gevallen bij zijn, is ruimschoots bewezen, en dat het valse spelletje dat men speelt, het toppunt van waanzin allang heeft overschreden, blijkt uit het feit dat een van de kwalijkste figuren uit de naoorlogse politieke geschiedenis de voormalige minister van Binnenlandse Zaken van de nabijgelegen, nog altijd zeer mofse staat de Bondsrepubliek Duitsland het gevaar dat uitgaat van een relatief kleine groep terroristen zodanig heeft opgeblazen dat de angst onder de mensen dienovereenkomstig is vergroot en niemand het heeft aangedurfd de afzetting van dat wezen bij de rechter desnoods het Europese Hof te eisen, omdat deze 'hoogwaardigheidsbekleder' met de laagst denkbare bedoelingen de grootste dreiging voor een veilig Europa heeft gevormd.
Terreur van binnenuit
Thans heeft de man in het kabinet Merkel alweer een heel zware portefeuille: die van Financiën, en dat heeft ertoe geleid dat men in Duitse journalistenkringen zelfs vandaag nog spreekt over Kanzler Schäuble. Veelbetekenend!
Wat u in 1984 van George Orwell kunt lezen is kinderspel in vergelijking tot wat u te wachten staat als dergelijke kwalijke lieden als Schäuble hun zin krijgen. Als de auteur van de roman in kwestie nog zou leven, had hij sedert 1984 heel wat te schrijven gehad. Ongetwijfeld zullen er herhalingen van deze documentaire op dezelfde zender volgen, en daarom doet u er goed aan de website van Geschiedenis 24 onderdeel Programmagegevens te raadplegen.
Afbeeldingen
1. Voorzijde van de roman 1984 in de paperback-editie van Penguin Books.
2. Voorkant van het derde deel, As I Please, van The Collected Journalism and Letters of George Orwell.
Documentaire over Maurice Ravel en diens Bolero deze week op Arte-televisie
Driemaal binnen een week
Deze week vertoont Arte-televisie, de tweetalige Europese cultuurzender, een documentaire uit 2007 van de Fransman Michel Follin met een lengte van 59 minuten, over de wereldwijde populariteit van de Bolero uit 1928 van Maurice Ravel (1875-1937). De eerste uitzending is op maandag 21 december, 's avonds tussen 22:25 uur en 23:25 uur. Op woensdag 23 december volgt de eerste herhaling in de middag vanaf 14:15 uur, en zondag 27 december is de tweede herhaling, die speciaal voor diegenen is die opstaan als de haan (nog ergens ter wereld) kraait: vanaf 06:00 uur.
Voor informatie vooraf over deze uitzonderlijke compositie en zijn componist kunt u mijn artikel op de cultuurwebsite over het fin de siècle, All art is quite useless van Rond 1900.nl raadplegen. Die bijdrage is daar op 8 juni 2006 opgenomen onder de titel Geen vorm, geen ontwikkeling, een uitspraak van de componist zelf.
Georges Bizets L'Arlésienne in NPS-programma Podium maandagnacht op Nederland 2
Gedramatiseerde novelle
In het Parijse Vaudeville-Théâtre werd op 1 oktober 1872 de première gegeven van het drama in drie bedrijven L'Arlésienne van Alphonse Daudet (1840-1897). Dat toneelstuk is een dramatisering van de gelijknamige novelle uit diens prozabundel Lettres de mon moulin.
Frédéri, een jonge landman, is verliefd op een meisje uit de stad. Ze is afkomstig uit Arles en wordt daarom L'Arlésienne genoemd. Zij kan Frédéri's liefde echter niet beantwoorden, omdat ze aan een ander toebehoort: een paardenknecht die dat aan Frédéri duidelijk maakt. Vertwijfeld verlaat de jongeman huis en haard en trekt zich terug in de eenzaamheid van het herdersleven.
Ingreep door mama
Maar dan neemt de moeder van Frédéri de touwtjes in handen; hoewel zij bekend is met de slechte reputatie van het meisje uit Arles, neemt ze haarin huis, in de hoop dat ze het toch nog mag beleven dat haar zoon gelukkig wordt. Deze daad van moederliefde brengt Frédéri tot bezinning, en plotseling blijkt hij bereid om Vivette, een meisje uit het dorp dat hem al heel lang liefheeft, tot vrouw te nemen. Dat betekent echter niet dat de hartstocht, dieij voor het meisje uit Arles koestert, daarmee is geweken.
Frédéri verneemt dat de paardenknecht het plan heeft opgevat, zijn Arlésienne met gewed te ontvoeren, en als gevolg van die informatie kost het Vivette de grootste moeite Frédéri ervan te weerhouden zijn rivaal te doden. Als blijkt dat hij zich in het geheel niet kan bedwingen, en zijn jaloezie blijft zegevieren, maakt hij een einde aan zijn leven.
Spanningsveld Het stuk moet worden 'gedragen' door het spanningsveld tussen Frédéri's onmogelijke hartstocht enerzijds en het relatief primitieve ouderlijke milieu. Dit spanningsveld komt het sterkst tot uitdrukking in de levensvreugde van deze eenvoudige landslieden en Frédéri's eigen daarvan afwijkende aard.
Alphonse Daudet heeft met zijn breedvoerige schildering in epische bewoordingen het lot van de jonge landman bijna van het eerste plan verdrongen. Een sterk 'folkloristische' tendens in het stuk is te vinden in het optreden van Frédéri's ziekelijke en zwakzinnige broer, die de veelbetekenende naam Innocenti draagt. Hij kan worden gezien als een soort talisman die het lot van zijn naaste omgeving beïnvloedt. Ooit heeft een zigeunerin de voospelling gedaan dat Frédéri een verloren man zal blijken te zijn wanneer Innocenti zijn verstand ooit krijgt.
Sommige literatuurhistorici beweren dat Daudets stuk zo weinig enthousiasme teweeg heeft gebracht omdat de muziek van Georges Bizet (1837-1875) het publiek zo hevig zou hjebben geïrriteerd, maar dat met het bekender worden van deze componist de waardering voor L'Arlésienne groter is geworden.
Alphonse Daudet
De romans, novellen, literaire schetsen en toneelstukken van Alphonse Daudet zijn in sterke mate beïnvloed door het naturalisme. Het voornaamste element daarin is het tragische rol die het noodlot speelt in het leven van de mens, en dat deze op de meest cruciale momenten toch nog weer worden 'verrast'. Daudet voert in zijn proza diverse geledingen van de bourgeoisie ten tonele. Alphonse Daudet werd op 13 mei in 1840 te Nîmes geboren; hij overleed op 16 december 1897 in de Franse hoofdstad.
In NPS- programma Podium
In de nacht van maandag 21 op dinsdag 22 december presenteert de NPS in het programma Podium op Nederland 2 een uitvoering van Bizets toneelmuziek uit. Het betreft een opname van een concert dat de Radio Kamer Filharmonie onder leiding van Michael Schønwandt heeft gegeven in de reeks ZaterdagMatinee van 12 september 2009.
____________
Afbeeldingen
1. De molen van Alphonse Daudet.
2. De Franse schrijver Alphonse Daudet.
3. De Franse componist Georges Bizet herdacht door middel van een postzegel van de Franse Posterijen, vermoedelijk ter gelegenheid van het honderdste sterfjaar (1975).
Macbeth-verfilming uit 1948 van en met Orson Welles via BBC 2-tv
In de nacht van zaterdag 19 op zondag 20 december tussen 02:50 uur en 04:35 uur stuurt BBC Two Television de verfilming uit 1948 van William Shakespeare's tragedieMacbeth, onder regie van Orson Welles (1915-1985) de ether in. De regisseur vertolkt zelf de rol van Macbeth. Samen met hem spelen Jeanette Nolan (1911-1998), Dan O'Herlihy (1919-2005) en Roddy McDowell (1928-1998). Deze rolprent geldt als de klassieke verfilming bij uitstek van dit Shakespeare-drama. Een uur voorafgaande aan de film, wordt door BBC Two een aflevering van het educatieve programma The Learning Zone uitgezonden: Shakespeare The play's the thing.
Opera's en balletten via radio en televisie tijdens het weekeinde
Offenbachs Les contes d'Hoffmann
Zaterdag 19 december worden, op drie verschillende radiozenders evenzoveel muziekdrama's uitgezondenj, die elkaar in twee gevallen geheel zullen overlappen en met het derde zal dat voor een groot deel eveneens het geval zijn. Een vierde muziekdrama kunt u bekijken en beluisteren op Mezzo-televisie. Om 19:00 uur onze tijd neemt de avond met die getoonzette drama's een aanvang op de Britse radiozender BBC radio 3, met een versie van Les contes d'Hoffmann van Jacques Offenbach (1819-1880), uit te voeren door het Koor en orkest van de Metropolitan Opera House New York onder leiding van James Levine. Ongetwijfeld de herhaling van een rechtstreekse uitzending van medio mei, die toen in datzelfde BBC-radioprogramma werd uitgezonden. Naast de stemmen van Anna Netrebko, Ekaterna Gubanova en Kathleen Kim kunt u luisteren naar Joseph Calleja, die een toen ongestelde Rolando Villazon heeft vervangen. Nadere informatie over dit muziekdrama kunt u vinden in een artikel op de site All art is quite useless van Rond1900.nl.
Martinů's Marienlegenden Twee minuten nadat de uitzending met Offenbachs opera via BBC Radio 3 begint, is het in ons
land op Radio 4 tijd voor de aanvang van een nieuwe aflevering in de reeks Opera live. Daar kunt u kennisnemen van het muziekdrama Hry o Marii (Marienlegenden), gecomponeerd in de jaren 1933-34 en voor het eerst uitgevoerd te Brünn in 1935 van de Tsjechische componist Bohuslav Martinů (1890-1959). [1]
Het betreft de opname van een uitvoering door de Nationale Opera van Praag. Koor, orkest en solsten staan onder leiding van Jiri Belohlavek. Het probleem van de gelijktijdigheid met betrekking tot andere uitzendingen doet hier gelukkig minder ter zake: dit opus is op zondag 20 sdecember eveneen te beluisteren op de Duitse regionale radiozender WDR3, in het programma Bühne: Radio, vanaf 20:05 uur.
[1] Van dezelfde componist wordt in het Middagconcert van de Avro op Radio 4, dat eveneens op die dag, om 14:02 uur begint, als tweede onderdeel diens Concert voor twee strijkorkesten, piano en pauken uitgevoerd door het Concertgebouworkest onder leiding van Mariss Jansons.
Glucks tweede Iphigénie-tragedie
Vanaf 20:00 uur presenteert de Nederlandstalige 'radio-Belg' Klara in het programma Scala het muziekdrama in vier bedrijven Iphigénie en Tauride uit 1779, gecomponeerd door Christoph Willibald von Gluck (1714-1787).Koor en orkest van de Brusselse Muntschouwburg worden geleid door Christophe Rousset. Vocale solisten completeren het geheel.
Het libretto voor dit muziekdrama komt uit de koker van Nicolas-François Guillard (1752-1814), die zich heeft gebaseerd op het gebeuren in de oorspronkelijke tragedie van de Griek Euripides (480-406 vóór onze jaartelling), maar meer direct op het gelijknamige stuk uit 1771 van de Fransman Guymond de la Touche (1723-1760). De première heeft plaatsgevonden op 18 mei 1779; twee jaar later werd er een Duitse versie gespeeld op de planken van het Wiener Burgtheater, weer twee jaar daarna opnieuw in dezelfde entourage, maar dan in een Italiaanse versie. Een andere, van J.D. Sander werd in 1795 in Berlijn voor het eerst voor het voetlicht gebracht. Een weer andere Duitse versie van Christian August Vulpius (1762-1827) werd in 1800 te Weimar voorgesteld, en negentig jaar later op dezelfde
locatie opneiuw, maar dan in een bewerking zowel qua muziek als tekstueel van Richard Strauss (1864-1949).
The Fairy Queen van Purcell Ook Mezzo-televisie komt op zaterdag 19 december nog met een opera op de beeldbuis in die huiskamers waar men de zender de gelegenheid daartoe geeft. Ter (bijna)afsluiting van het Purcell-jaar kunt u een uitvoering bekijken, en als u wilt tegelijkertijd beluisteren, van de opera inThe Fairy Queenuit 1692 van Henry Purcell (1659-1695): een 'maskerade' in vijf bedrijven met een proloog naar A midsummer night's dream uit 1595 van William Shakespeare (1564-1616). In 1901 werd deze veelzijdige uiting van schone kunst opnieuw gerealiseerd, maar dan in concertante vorm. De handeling van The Fairy Queen bestaat voornamelijk uit de episoden met de handwerkslieden en de sprookjeshandeling rondom Tatjana en Oberon. Het bijzondere aan dit opus is dat de zangscènes worden afgewisseld met toneelpassages zonder muziek.
Béjart-balletten op Mezzo-televisie
Mezzo-televisie vertoont op zondag 20 december om 23:00 uur het ballet Bolero op muziek van Maurice Ravel (1875-1937) in de choreografie van Maurice Béjart (1927-2007), doorTwentieth Century Ballets. Over de Bolero van Ravel kunt u een artikel getiteld Geen werkelijke vorm, geen ontwikkeling vinden op 8 juni 2006 op de Nederlandse fin de siècle-site All art is quite useless van Rond1900.nl.
Voorafgaand daaraan kan men, indien gewenst, eveneens op Mezzo-tv een aflevering vertoond uit de reeks Divertimento, met Maurice Béjart; tussen 22:05 uur en 23:00 uur. De Béjart-avond begint om 20:30 uur met een choreografie van dezelde dansmeester: Around the world in 80 minutes.
____________
Afbeeldingen
1. Jacques Offenbach, gefotografeerd door Nadar (1820-1910).
2. Gedenkteken ter nagedachtenis van de Tsjechische componist Bohuslav Jan Martinů.
3. Christoph Willibald von Gluck, geschilderd te Wenen in 1775 door de Franse schilder Joseph-Siffred Duplessis (1725-1802).
Tegen het einde van het Händel-jaar: Faramondo vrijdagochtend via Mezzo-televisie
Terwijl het Händel-jaar, evenenals het Haydn-jaar, het Mendelssohn-jaar en tevens het Darwin-jaar zich onverbiddelijk naar een hopelijk niet al te roemloos einde spoeden, komt Mezzo-televisie op vrijdagochtend vanaf 10:30 uur tot in de middag 13:30 uur met een uitzending van de niet zo heel dikwijls opgevoerde opera Faramondo van Georg Friedrich Händel (1685-1759). Dit muziekdrama in drie bedrijven werd op 18 januari 1748 in Londens Haymarket Theatre voor het eerst opgevoerd. De door Händel gebruikte tekst is afkomstig van de Venetiaanse librettist, dichter, journalist en letterkundige Apostolo Zeno (1669-1750), naar een tekst van de Franse prozaïst en dramaturg Gauthier de Costes, sieur de La Calprenède, de Toulgou et de Vatimény (1609-1663).
De tekst van de veelzijdige Venetiaanse pennenvoerder Zeno was al eerder, in 1699, op muziek gezet door Carlo Francesco Pollarolo (1653-1723), en twintig jaar daarna door Nicola Porpora (1686-1768). De versie van Händel is ten opzichte van de eerdere uitvoeringen zeer ingekort.
In 1976 is het werk in de stad Halle van de toenmalige DDR weer in het repertoire opgenomen.
De Franse koning Faramondo (alt) is verliefd op de dochter (sopraan) van zijn vijand Gustavo (bas), de Kimbrische koning, wiens zoon Adolfo (alt) op zijn beurt verliefd is op de zuster van koning Faramondo: Clothilde (sopraan).
De uitzending op Mezzo-televisie betreft een opname uit 2009 in de regie van Jean-Pierre Delarze. Daarin worden de oorspronkelijke altpartijen echter door mannenstemmen vertolkt. Het ensemble Barocchisti staat onder leiding van Diego Fasolis.
__________
Afbeelding: Apostolo Zeno, de librettist van Faramondo.
Curd Jürgens in Des Teufels General van donderdag op vrijdag via Das Erste
In de nacht van donderdag 17 op vrijdag 18 december, tussen 01:20 en 03:15 uur zendt de Duitse publieke zender ARD/Das Erste de speelfilm Des Teufels Generaluit 1955 van Helmuth Käutner (1908-1980), die tijdens en na zijn intensieve regieperiode zelf ook als acteur te zien is geweest in films en afleveringen van televisieseries. Tien jaar na de oorlog vond hij het eigenlijk betreurenswaardig dat zijn bewerking voor het witte doek van het succesvolle toneelstuk Des Teufels General uit 1945 van Carl Zuckmayer (1896-1977) in wezen negen jaar te laat kwam hij was van mening dat het zijn eerste film na de Tweede Wereldoorlog had moeten worden. Hoofdpersoon in het verhaal is generaal Harras in de film gespeeld door Curd Jürgens (1915-1982) die bepaald geen vriend van van de nationaal-socialisten was, en reeds vroeg tijdens Hitlers veroveringstochten in het openbaar heeft verkondigd dat de strijd was verloren. Toen er vervolgens mysterieuze sabotage van zogeheten stuka's [1] wordt ontdekt, werd ontdekt, is het conflict dat generaal Harras toch al met de SS had, op de spits gedreven. De figuur van generaal Harras is gebaseerd op de fameuze piloot Ernst Udet (geboren in 1896) die tijdens de Eerste Wereldoorlog roem heeft weten te vergaren, waardoor hij onder Hitler de functie van General-Oberst der Luftwaffe kreeg. Op 17 november 1941 heeft Ernst Udet een eind aan zijn leven gemaakt.
__________
[1]Stuka is de afkorting van Sturzkampfflugzeug, in het Nederlands duikbommenwerper.
____________
Afbeeldingen
1. Poster en voorzijde van de dvd van de film Des Teufels General.
2. Auteur van het oorspronkelijke toneelstuk Carl Zuckmayer.
3. General-Oberst der Luftwaffe Ernst Udet (1896-1941).
Puccini's La Bohème als speelfilm met Anna Netrebko en Rolando Villazon
Boek en opera Op vrijdag 18 december kunnen de bewonderaars van het 'opera-droompaar', de sopraan Anna Netrebko de nieuwe diva van de eenentwintigste eeuw en de tenor Rolando Villazon, zich laten overrompelen door het in muzikaal-dramatisch opzicht excessieve theater met zang dat de geschiedenis is ingegaan als de opera La Bohème: het tragische liefdesverhaal van Mimi en Rodolfo in het muziekdrama uit 1895/96 van Giacomo Puccini (1858-1924), naarScènes de la vie de bohème, geschreven door Henry Murger (1822-1861), voor het eerst in boekvorm verschenen te Parijs in 1849.De arme dichter Rodolfo komt op kerstavond in contact met Mimi, die in hetzelfde gebouw woont, die echter in de greep verkeert van een ernstige ziekte en die beiden raken op slag verliefd; het verhaal is uiteraard gedoemd tragisch te eindigen. Murger heeft daar de nodige autobiografische elementen in verwerkt uit de periode dat hij zelf als jonge schrijver de grootst mogelijke moeite had om rond te komen en met vrienden op een zolderkamertje woonde, waar ze zichzelf beschouwden als de waterdrinkers, omdat ze zich geen wijn konden veroorloven. Eerst zijn de Scènes als feuilleton verschenen, daarna als boek. Het zorgde ervoor dat Murger in welstand kon leven en dat heeft er weer toe geleid dat hij het soort leven als bohémien achter zich heeft gelaten.
Het muziekdrama La Bohème werd op 1 februari 1896 voor het eerst opgevoerd in Turijn. In het jaar daarop werd de Nederlandse première gegeven in Den Haag. De opera en enkele aria's en duetten daaruit zijn gaan behoren tot het meest populaire wat in die categorie tot op de huidige dag bestaat.
De film
De Oostenrijks-Duitse coproductie uit 2008, gerealiseerd door Robert Dornhelm (*1947), zal door het tweede Duitse publieke televisienet worden uitgezonden tussen 22:30 uur op de avond van vrijdag 18 december tot in de nacht op zaterdag om 00:20 uur.
De bewerking die daarmee wordt vertoond is anders dan de gebruikelijke verfilmingen van muziekdrama's . Hier zijn de figuren van de vertolkers uitvergroot. Regisseur Dornhelm heeft zich laten inspireren door deze sterbezetting die eerder te zien was in Verdi's La Traviata in 2005. Samen zong dit 'duo' twee jaar later eveneens in Manon van Jules Massenet.
____________
Afbeeldingen
1. Anna Netrebko. Foto overgenomen van haar website.
2. Rolando Villazon. Foto van internet-biografie.
3. Voorzijde van het eerste deel van Scènes de la vie de bohème in een pocketeditie van Librairie Gründ, Parijs, 1957. 4. Voorzijde van het tweede deel van Scènes de la vie de bohème in een pocketeditie van Librairie Gründ, Parijs, 1957.
Twee afleveringen van Amerikaanse docuserie The war op Arte-televisie
Nieuwe inzichten
Arte-televisie begint op woensdag 15 december met de uitzending van de Amerikaanse serie The war uit 2006. Het betreft hier een veertien uur durend gebeuren over de manier waarop mensen in de Verenigde Staten de Tweede Wereldoorlog hebben beleefd. Ken Burns en Lynn Novick in vier verschillende, representatieve Amerikaanse provinciesteden met mensen gesproken en hun verhalen opgetekend. Het gaat daarbij om het wedervaren van personen en niet van de politiek of bepaalde belangengroepen. Daarmee is een volkomen ander, geheel nieuw beeld ontstaan met tot dusver onbekende elementen. Woensdag worden er direct twee afleveringen beide van tweeënvijftig minuten achtereen uitgezonden. De eerste aflevering is getiteld Ein notwendiger Krieg; deze begint om 21:00 uur; om 21:50 uur volgt de tweede aflevering: Eine grauenvolle Zeit; de aanvangstijd hiervan is 21:50 uur. De films worden uitgezonden in HD-kwaliteit op het beeldformaat 16:9, voorzien van stereofonisch geluid.
Deze afleveringen zullen worden herhaald: de eerste op 20 december, 's nachts om 03:00 uur, en in aansluiting 03:50 uur; de tweede direct in aansluiting om 03:50 uur. Op 22 december zullen ze nogmaals achtereen worden uitgezonden: om 09:55 uur, respectievelijk 10:45 uur.
Nieuwe verfilming uit 2008 van Sisi donderdag en zaterdag via ZDF
Mierzoete versie uit de jaren vijftig
Vrijwel ieder jaar opnieuw worden we wel door één of andere zendgemachtigde in eigen land, België of uit het Duitse taalgebied getrakteerd op de Sisi-rolprenten van zo'n halve eeuw geleden. Hoewel het voor de hand ligt dat de toeschouwers anno nu op geheel andere wijze aankijken tegen de nogal overgedramatiseerde inhoud zeg maar gerust: de met dubieuze honing, aangelengd met suiker van een twijfelachtig kaliber, overgoten scènes blijven er altijd mensen die willen zwijmelen om de harde werkelijkheid enigszins te verzachten. Deze maand blijven we echter verschoond van de Sisi van Romy Schneider (1938-1982) en de Franz Joseph van Karl-Heinz Böhm (*1928). Kennelijk wil men, vooral in het Duitse taalgebied, in de tweede decemberhelft van 2009 toch niet zonder dat keizerlijk paar.
Nieuwe verfilming van 2008
En zo kan de liefhebber van historische royalty-drama's toch het hart ophalen op prime time van donderdad 17 december en zaterdag 20 december, als het tweede Duitse publieke televisienet (ZDF), in beide gevallen honderd minuten heeft uitgetrokken voor de uitzending van wat een 'miniserie' wordt genoemd, met de korte, doch krachtige en op grond van de filmgeschiedenis van de afgelopen eeuw veelzeggende en sonore titel Sisi. Regisseur is Xaver Schwarzenberger (*1948). Toen de Oostenrijkse jonge keizer Franz Joseph met de jonge Elisabeth in aanraking kwam, en de vonk onmiddellijk oversprong verliefdheid op het eerste gezicht was het lot van die beiden direct beslist: zij zouden met elkander in het huwelijk treden.
Kwaaie schoonmoeder Ondanks de tegenstand van Franz Josephs moeder Sophie (1805-1872) zette de keizer zijn wil door en deed Elisabeth haar intrede aan het hof an de Donau-monarchie, waar ze zich echter al snel eenzaam ging voelen, vooral als gevolg van het feit dat zij veel minder burgerlijk-traditionalistisch was ingesteld als de aartsconservatieve heersers aan het hof. Al snel zou blijken dat deze keerzijde van spontane verliefdheid grote offers eiste. Daardoor voelde Sisi zich onbegrepen en soms zelfs totaal verloren.
Dreigende oorlog
In de tweedelige film spelen Christiana Capotondi als Elisabeth als 'opvolgster' van Romy Schneider en vervult David Roth de rol van keizer Franz Joseph en Martina Gedeck is in de rol van Sisi's schoonmoeder Sophie gekropen. Aan kleurenpracht zal het op de beeldbuis niet ontbreken.
In het tweede deel zien we dat er oorlog dreigt in Europa. De keizer heeft zijn hoop gevestigd op Napoleon, maar zijn echtgenote heeft veel twijfels dienaangaande. Het kind van het keizerlijk paar Rudolf (1858-1889) moest naar de mening van 'oma Sophie' worden opgevoed in de traditie van de Oostenrijkse Habsburgers. Hij zou één van de twee protagonisten worden in het drama van Mayerling. (Daarover later meer.)
____________
Afbeeldingen
1. Kaiser Franz-Joseph (1830-1916), in jonge jaren, geschilderd door Franz Xaver Winterhalter.
2. Kaiserin Elisabeth von Österreich-Ungarn (1831-1898), bijgenaamd Sisi. Schilderij olie op doek uit 1865 door Franz Xaver Winterhalter (1805-1873).
3. Sophie Friederike von Bayern, de moeder van Franz Joseph.
4. Actrice Martina Gedeck als Franz Josephs moeder Sophie.
5. 'Staatsiefoto' met Christiana Capotondi en David Roth in de rollen van Sisi en Franz Joseph.
Vijfdelige serie over Charles Darwin deze maand driemaal op Arte-televisie
Arte-televisie begint op maandag 14 december met de uitzending van de vijfdelige reeksDarwins neue Welt, waarvan elke werkdag tussen 20:15 uur en 21:00 uur een aflevering zal worden uitgezonden. Het betreft hier een coproductie van drie landen: Australië, Canada en Duitsland en is in 2009 als project van het Zweite Deutsche Fernsehen gereed gekomen. Als afsluiting van het Darwin-jaar worden het wel en wee en andere wederwaardigheden van de vader der evolutietheorie aan de orde gesteld, en om het jaar echt goed af te sluiten, heeft Arte-televisie besloten voor het einde van het jaar 2009 nog tweemaal deze reeks uit te zenden: eenmaal op één dag: zaterdag 26 december, 's middags vanaf 14:00 uur, de tweede keer van 28 december tot en met 1 januari 2010, per dag één aflevering, elke ochtend vanaf 09:10 uur.
Voor een uitgebreid artikelover vijf Darwin-boeken die dit jaar in een Nederlandse vertaling op de markt zijn gekomen, kunt u terecht op de site All art is quite useless van Rond1900.nl over de cultuur van het fin de siècle.
__________
Afbeelding: Voorzijde van het anti God, pro Darwin-boek van Richard Dawkins dat heel veel stof heeft doen opwaaien in tal van landen waar het is verschenen.
Massaoordenaar Malaria ' documentaire dinsdagavond op Canvas
Het tweede Nederlandstalige, Belgische televisienet CANVAS zendt op dinsdag 15 december, 's avonds tussen 22:10 uur en 23:05 uur, een documentaire van Alain Tixier over niet alleen de wetenschappelijke kanten van de ernstige infectieziekte die wij kennen als malaria, maar tevens met betrekking tot de politieke en economische aspecten daarvan. De ziekte is nog altijd in diverse delen van de wereld een levensbedreigende moloch en mede daarom worden er vandaag de dag op tal van plekken nog inzamelingen gehouden. Zo ook in Groningen en omgeving waar dezer dagen Het Glazen Huis wordt opgesteld met deejays van Hilversum, die zich ten doel hebben gesteld zoveel mogelijk geld bijeen te halem dat kan worden gebruikt voor de bestrijding van deze ziekte. __________
Laatste bezoek van 2009 dinsdagavond aan de Anstalt van het ZDF voor 'Neues'
Debilisering van de Duitse politiek aan de kaak
Op dinsdag 15 december kan iedere televisiekijker die dat wenst, voor de tiende en laatste keer van dit jaar, een bezoekje brengen aan de inrichting van 'geneesheer-directeur' Urban Priol en zijn contrapunt Georg Schramm. In het thans bijna voorbije jaar hebben ze er reeds negen keer voor gezorgd dat u een klein uur per keer met uitzondering van de zomermaanden welkom zijn om zelf vast te stellen wat er zich zoal in hun Anstalt aan Neues voordoet qua spanningen, opwinding, irritatie over de regering van de staat, onenigheid qua opvattingen onderling. Met uitzondering van de Duitse Gelen FDP: Freie Demokratische Partei, die tijdens het aantreden van de Zwart-Gele coalitie te Berlijn nog weer in versneld tempo heeft laten zien hoe overbodig die hele partij is. Vooral de bionisch grijnzende partijleider, Guido Westerwelle, heeft zichzelf als geen ander totaal-generaal overbodig gemaakt. Dus moet die club het in de Anstalt, terecht, veelvuldig ontgelden.
Hilarische momenten Dat betekent dat die partij vooralsnog buiten de politiek om een ware functie vervult: het genereren van de hoon- en schaterlach van de bezoekers aan de inrichting van het Zweite Deutsche Fernsehen, dinsdagavond vanaf 22:15 uur. Die debilisering van de Duitse (partij)politiek mag dan soms tot hilarische momenten leiden, de partij zelf is intussen afgezakt tot een volstrekt onaanvaardbaar niveau. Wat, niveau? Ja, gebrek daaraan natuurlijk.
Wedden dat het echter toch nog weer imbecieler kan en zal worden, daar in het moderne Mofrika? De gastheren die u Neues aus der Anstalt zullen presenteren in het midden van deze laatste maand van 2009, zullen u tijdens dat hele uur voldoende stof tot verdere deprimerende gedachten omtrent de Duitse politiek aanreiken.
Vergeet u derhalve niet tijdig uw toestel in te schakelen.
__________
Afbeelding: Guido Westerwelle, chef van de Duitse FDP, de risee van de Duitse politiek en voer voor cabaretiers.
BBC-documentaire over Plácido Domingo: 40 jaar op de theaterplanken als operazanger
In de reeks documentaires die de Britse televisiezender BBC One onder de serietitel Imagine...presenteert, is op dinsdag 15 december de aflevering Plácido Domingo aan de beurt. Binnenkort viert hij een jubileum ter gelegenheid van het feit dat hij veertig jaar op het podium staat, voornamelijk zijn dat de planken van het operatheater, alzijn er vanzelfsprekend ook optredens op het concertpodium, en dan niet alleen meer als zanger, doch tevens als dirigent, hetgeen betekent dat hij ook in de orkestbak van theaters te vinden is.Onlangs, op 7 december, tijdens de pauze van de uitzending door Arte-televisie van de opera Carmen van Georges Bizet, ter gelegenheid van de opening van het seizoen in het Teatro alla Scala in Milaan vertelde Plácido Domingo de Arte-medewerkster dat hij naar dat moment vol spanning uitzag. In de documentaire van de BBC, die tussen 23:35 uur en 00:30 uur onze tijd zal worden uitgezonden, kunt u de voorbereidingen zien voor dat jubileum, en komt ook aan de orde dat de zanger zich thans inleeft in de eerste rol bariton sedert zijn jeugd. In een gesprek met Alan Yentob komt de ontwikkeling van Domingo's stem uitgebreid aan de orde.
__________
Afbeelding: De operazanger Plácido Domingo. (Foto: Sheila Rock; overgenomen van The official website of Plácido Domingo.)
Thema-avond dinsdag 15 december op Arte-televisie: Risiko Natur
Dinsdag 15 december presenteert Arte-televisie een thema-avond onder de titel Risiko Natur. Daarin worden behandeld de orkaan Lothar in 1999 ende bosbranden in Griekenland van 2007. Direct om 21:00 uur begint de drie kwartier durende documentaire Der Jahrhundertsturm over de orkaan Lothar, die in West-Europa honderd mensenlevens heeft geëist en daarnaast zeer veel materiële schade heeft aangericht. De vaag die wordt gesteld, is: Zijn de veiligheidsmaatregelen nu beter dan tien jaar geleden? Die documentaire wordt omk 21:45 uur gevolgd door nog een rolprent, Verbrannte Erde, over het crisismanagement gedurende de bosbranden in Griekenland in het jaar 2007.
NDR Sinfonieorchester met 'themaconcert' maandagavond op NDR Kultur
Vlag en lading
Op maandag 14 december speelt het NDR Sinfonieorchester in de aflevering Sinfonische Dichtungen op de regionale radiozender NDR Kultur tussen 20:00 uur en 22:00 uur het symfonisch gedicht En saga opus 9, uit 1892 (gereviseerd in 1902) van de Finse componist Jean Sibelius (1865-1957), gevolgd door het Concert voor viool en strijkorkest 'Fernes Licht' van de Letse componist Pēteris Vasks (*1946). Het werk stamt uit 1998 en werd onderscheiden met de Letse Muziekprijs. Dat laatste werk, hoe interessant ook, is geen symfonisch gedicht, en dat geldt al evenzeer voor de Symfonie nr. 4 in f, opus 36 van Pjotr Iljitsj Tsjajkovski. Dirigent is Alan Gilbert; Roland Greuttler vertolkt de vioolpartij in het Concert van Vasks.
De titel van de aflevering is een vlag, die de lading slechts ten dele dekt, aangezien slechts één van de drie composities een symfonisch gedicht is. Over Tsjajkovski's symfonie kunt u een uitgebreide toelichting lezen in een artikel dat op donderdag 28 augustus 2008 op de Nederlandse muzieksite Tempel der Toonkunst is gepubliceerd.
Ein Heldenleben van Richard Strauss in Middagconcert van de KRO
In het Middagconcert van de KRO op Radio 4 zal op dinsdag 15 december in het eerste gedeelte tussen 13:03 uur en 14:30 uur als derde en laatste onderdeel van het symfonische concert een uitvoering klinken van het symfonisch gedicht Ein Heldenleben, opus 40, gecomponeerd in de jaren
1897-1898 door Richard Strauss (1864-1949) worden uitgevoerd. Het Residentie Orkest staat onder leiding van Edo de Waart (*1941). Het betreft de opname van een concert van 28 november, gegeven in de Haagse Dr. Anton Philipszaal.
Cultuurspectrum
Achtergronden.jpg)
.png)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
van William Shakespeare's tragedieMacbeth, onder regie van Orson Welles (1915-1985) de ether in. De regisseur vertolkt zelf de rol van Macbeth. Samen met hem spelen Jeanette Nolan (1911-1998), Dan O'Herlihy (1919-2005) en Roddy McDowell (1928-1998). Deze rolprent geldt als de klassieke verfilming bij uitstek van dit Shakespeare-drama..jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
10:30 uur tot in de middag 13:30 uur met een uitzending van de niet zo heel dikwijls opgevoerde opera Faramondo van Georg Friedrich Händel (1685-1759). Dit muziekdrama in drie bedrijven werd op 18 januari 1748 in Londens Haymarket Theatre voor het eerst opgevoerd. De door Händel gebruikte tekst is afkomstig van de Venetiaanse librettist, dichter, journalist en letterkundige Apostolo Zeno (1669-1750), naar een tekst van de Franse prozaïst en dramaturg Gauthier de Costes, sieur de La Calprenède, de Toulgou et de Vatimény (1609-1663).
.jpg)
.jpg)
Hoofdpersoon in het verhaal is generaal Harras in de film gespeeld door Curd Jürgens (1915-1982) die bepaald geen vriend van van de nationaal-socialisten was, en reeds vroeg tijdens Hitlers veroveringstochten in het openbaar heeft verkondigd dat de strijd was verloren. Toen er vervolgens mysterieuze sabotage van zogeheten stuka's [1] wordt ontdekt, werd ontdekt, is het conflict dat generaal Harras toch al met de SS had, op de spits gedreven..jpg)
een eind aan zijn leven gemaakt..jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
In het tweede deel zien we dat er oorlog dreigt in Europa. De keizer heeft zijn hoop gevestigd op Napoleon, maar zijn echtgenote heeft veel twijfels dienaangaande. Het kind van het keizerlijk paar Rudolf (1858-1889) moest naar de mening van 'oma Sophie' worden opgevoed in de traditie van de Oostenrijkse Habsburgers. Hij zou één van de twee protagonisten worden in het drama van Mayerling. (Daarover later meer.)
.jpg)
project van het Zweite Deutsche Fernsehen gereed gekomen. Als afsluiting van het Darwin-jaar worden het wel en wee en andere wederwaardigheden van de vader der evolutietheorie aan de orde gesteld, en om het jaar echt goed af te sluiten, heeft Arte-televisie besloten voor het einde van het jaar 2009 nog tweemaal deze reeks uit te zenden: eenmaal op één dag: zaterdag 26 december, 's middags vanaf 14:00 uur, de tweede keer van 28 december tot en met 1 januari 2010, per dag één aflevering, elke ochtend vanaf 09:10 uur.
tevens met betrekking tot de politieke en economische aspecten daarvan..jpg)
die tijdens het aantreden van de Zwart-Gele coalitie te Berlijn nog weer in versneld tempo heeft laten zien hoe overbodig die hele partij is. Vooral de bionisch grijnzende partijleider, Guido Westerwelle, heeft zichzelf als geen ander totaal-generaal overbodig gemaakt. Dus moet die club het in de Anstalt, terecht, veelvuldig ontgelden..jpg)
Onlangs, op 7 december, tijdens de pauze van de uitzending door Arte-televisie van de .jpg)
de orkaan Lothar, die in West-Europa honderd mensenlevens heeft geëist en daarnaast zeer veel materiële schade heeft aangericht..jpg)
Het werk stamt uit 1998 en werd onderscheiden met de Letse Muziekprijs..jpg)
1897-1898 door Richard Strauss (1864-1949) worden uitgevoerd. Het Residentie Orkest staat onder leiding van Edo de Waart (*1941). Het betreft de opname van een concert van 28 november, gegeven in de Haagse Dr. Anton Philipszaal.
.jpg){kind=link}