De componist van één van de meest geliefde — en in kwalitatief opzicht tot de hoogste regionenen behorende — concerten voor viool en orkest: dat in g kleine terts, opus 26, geschreven in de jaren 1865/67, is de vijf avonden — van maandag 18 tot en met vrijdag 22 januari — als componist van de week fungerende Duitse muziekmeester Max Bruch (1836-1920). Diezelfde notenmagiër heeft nog twee andere concerten voor viool en orkest gecomponeerd, beide in d kleine terts: opus 44, verschenen in 1877; respectievelijk in 1891: opus 58. Terecht worden deze niet zo hoog geprezen als de beide voorgangers in diezelfde categorie, en mede daardoor worden ze ook veel minder vaak uitgevoerd. Aan de andere kant horen we nog wel eens de Schotse fantasie, eveneens voor viool en orkest in Es-groot, opus 46, geschreven in 1879/80.

Maandagavond, tussen half acht en acht uur is de eerste van de vijf uitzendingen in de nieuwe aflevering van deze reeks.

BBC Two Television heeft in het programma een documentaireserie opgenomen waarin de oorsprong en de geschiedenis van het christendom wordt onderzocht door professor Diarmaid MacCulloch. Op zaterdag 16 januari wordt de aflevering The first christianity in die reeks uitgezonden tussen 19:00 uur en 20:00 uur onze tijd.

Gebleken is dat grote aantallen mensen geloven — respectievelijk ervan overtuigd zijn — dat de oorsprong van het christendom ligt op het moment dat Paulus zijn geloof heeft meegenomen van Jeruzalem naar Rome. In feite ligt de origine van het christendom verder terug in de tijd en tevens veel verder naar het Oosten.

__________

Afbeelding: De Apostel Paulus, geschilderd door Rembrandt van Rijn (1606-1669), in 1633 of 1635.

In het vooravondprogramma van de televisiezender Nederland 2 wordt op donderdag 14 januari — vanaf 19:25 uur — een klein half uur ingeruimd voor de historicus van Neerlands bodem, die — nu hij niet meer aan de Universiteit van Utrecht is verbonden — meer tijd heeft voor andere zaken. Hoewel . . . . . jaren geleden was Maarten van Rossem naast al zijn andere functies toch regelmatig van de partij in het VPRO-programma over literatuur dat onder leiding van Michaël Zeeman (1958-2009) voor de beeldbuis werd gerealiseerd, en dat diens naam droeg: Zeeman met Boeken.

Nu reist Maarten van Rossem voor die zender door Nederland om oude cultuurlandschappen te bezoeken en in dat kader nog eens in kaart te brengen, zij het in de gecomprimeerde vorm vaneen televisieverslag onder de titel Natuurlijk — Op reis met Maarten van Rossem.

Eertijdse coalitiegenoten

Het dictaat van Gerhard Schröder

Schröder legt al zijn gewicht in de schaal voor een Russisch project — Nordstream — dat gas vanuit Siberié naar het Westen wil transporteren via de Oostzee. Zijn functie is zeer omstreden, aangezien hij zich reeds in zijn tijd als bondskanselier daarvoor heeft ingezet; thans is hij voorzitter van de raad van aandeelhouders van dat consortium. Zijn positie is inmiddels in westerse streken welo wat verder omstreden geraakt door het gasconflict dat tussen de Oekraïneen Rusland heeft gewoed.

Fischers pretenties

Fischer pretendeert daarentegen dat hij onafhankelijk wenst te blijven van Rusland, en is als adviseur verbonden aan Nabucco, een firma die een pijpleiding die het gas uit het urkse Ezerum moet doorpompen. 

Daarbij weet hij zich gesteund door de Europese Unie en door de Amerikanen. Toch zit er aan zijn gaswerkzaamheden eveneens een vreemd luchtje: dat van de riekende pecunia. Volgens sommige insiders heeft hij voor zijn inzet een bedrag ontvangen dat zes nullen telt.

Reportage op ZDF

De reportage Duell ums Gas zal door het ZDF worden uitgezonden in de nacht van woensdag 13 op donderdag 14 januari, tussen 00:35 uur en 01:20 uur.

Details omtrent de verschillende posities van de beide heren en de verschillende consortia in kwestie zullen daarin zeker aan de orde komen, en als het even meezit, wordt de eportage binnen niet al te lange tijd door het ZDF, al is het op de cultuurzender Arte, herhaald.

____________

Afbeeldingen

1. Voormalig bondskanselier van de BRD Gerhard Schröder.

2. Voormalig minister van Buitenlandse Zaken der BRD, Joseph Martin Fischer.

In de avonduren van woensdag 13 januari presenteert het tweede Nederlandstalige, Belgische televisienet Canvas, tussen 21:15 en 23:30 uur de speelfilm Chinatow, een Amerikaanse productie uit 1974, van en met Roman Polanski. Verder zien we Faye Dunaway en Jack Nicholson. Heel kort komen we de regisseur John Huston (1906-1987) in een rol tegen. Nicholson zet de figuur neer van privédetective J.J. Gitter, die onderzoek doet en daarbij verscheidene wegen, omwegen en dwaalwegen bewandelt. Kortom, de kijker krijgt een gecompliceerde geschiedenis voorgeschoteld, op basis van een scenario van Robert Towne, dat door Polanski nog dichter naar diens eigen wensen is aangepast.
Al snel na de premère steeg Chinatown snel tot grote hoogte op de ladder van de categorie film noir, en sedert decennia geldt de rolprent als cultfilm.

Op maandag 21 januari zendt BBC One Television weer een aflevering uit van het internationaal gewaardeerde, maar hier en daar ook gevreesde, kritische programma Panorama uit, dat niet alleen kwalijke praktijken en aanverwante zaken aan de kaak stelt, maar eveneens niet zelden diepgravende reportages organiseert waarbij regelmatig kwesties worden belicht, die voor justitieel onderzoek in aanmerking blijken te komen. Kortom, een tak van journalistiek die het algemeen belang dient en alleen al daardoor zijn bestaansrecht ruimschoots heeft bewezen.

Gustav Mahlers beroemdste stuk nu eens geheel anders

In het Middagconcert dat de Tros op maandag 11 januari vanaf 13:03 uur zal uitzenden via onze Radio 4, zal in afdeling C, als tweede onderdeel, onder meer het Adagietto uit de Symfonie nr. 5 in cis kleine terts uit 1901-02, van Gustav Mahler (1860-1911) worden uitgevoerd in een versie die in hoge mate afwijkt van hetgeen de componist in zijn oren lag: in een arrangement voor a capella koor — waarmee de strijkers en de harpen uit Mahlers eigen instrumentatie van dit vrijwel overal ter wereld befaamdste stuk van deze componist worden vervangen. Verantwoordelijk voor die ingreep is de musicoloog en dirigent Clytus Gottwald (*1925). Hij wil de luisteraars van dat wijd verbreide gedeelte uit Mahlers Vijfde — vooral door het gebruik in de film Death in Venice uit 1971 door regisseur Luchino Visconti (1906-1976) — het eens op een volstrekt andere manier laten beleven. Hoezeer dat eventueel de inmiddels eventueel ingeklonken emotie eventueel zal beïnvloeden, zal moeten blijken.
Nu nog fluks een versie met harmoniumbeleiding en ééntje met een close harmony koortje en rond is de vicieuze cirkel.

____________

Afbeelding: Dirigent en musicoloog Clytus Gottwald.

Nieuw Amsterdam Uitgevers — ook alweer gevestigd in de Amstelstad — treedt anno 2009 in de voetsporen van de hierboven genoemde boekenmakers, zij het in een ietwat minder geschakeerde vorm. De uitgave is voorzien van een andere benaming — De Wintercollectie, en daarnaast bestaat de inhoud uitsluitend uit tien verhalen van evenzovele Nederlandse auteurs, die allen bij Nieuw Amsterdam publiceren. Verder hebben zij gemeen dat zij allen na de Tweede Wereldoorlog zijn geboren. Onder hen treffen we gevestigde namen aan, maar gelukkig eveneens enkele schrijvers, die nog niet echt een oeuvre op hun naam hebben staan.

De oudste van hen is Hans Münstermann (*1947) — docent aan de toneelacademie in Maastricht —, de jongste is Anke Scheeren (*1982), die biologische psychologie studeerde aan de Universiteit van Maastricht. Negen van de genoemden zijn nog in leven, Adriaan Jaeggi (*1963) daarentegen, columnist en romancier, overleed in 2008.

Alle verhalen zijn eerder verschenen, hetzij als onderdeel van een roman, als verhaal in een verzamelbundel van één auteur of van een groep, dan wel in een tijdschrift, variërend van Elegance tot Hollands Maandblad.

Hartje winter

Hoewel tal van lezers en anderen niet hebben verwacht dat we in de maanden december en januari met zulke intense winterdagen zouden worden opgezadeld, aangezien men in het achterhoofd de gedachte heeft dat we, wellicht langzaam maar in ieder geval heel zeker, in de richting van warme(re) winter zouden opstoten. Het weertype van dit moment zal dan ook bij een enkeling de gedachte hebben doen postvatten dat het met die opwarming van de aarde net zo'n vaart zal lopen. Dat dezen zich ernstig vergissen, mag dan een feit zijn, het zal niet gemakkelijk vallen ze van hun misvatting te overtuigen. Misschien dat het lezen van de juiste artikelen en boeken ze op andere gedachten zal brengen, althans als ze zich nog niet compleet hebben vastgebeten in het vooroordeel van hun wensdenken.

In ieder geval hebben de mensen met de juiste inschatting en degenen die een open oor hebben voor de feiten, alsmede allen die graag lezen, nu de mogelijkheid zich een beetje te verdiepen in het gevoel dat enkele generaties geleden veel meer was verspreid: men kon terugvallen op de inhoud van het Winterboek, en nu — ondanks alle veranderingen als televisie en elektronica in tal van andere gedaanten — op de inhoud van een — de onderhavige Wintercollectie.

__________

De Wintercollectie 2009 — Goenoeglijke verhalen voor de donkere dagen. Bijdragen van Gerard van Emmerik, Adriaan Jeaggi, Geert van der Kolk, Hans Münstermann, Rascha Peper, Ton Rozenman, Anke Scheeren, Henk Spaan, Eva Maria Staal, Thomas Verbogt.

144 pagina's, paperback; Nieuw Amsterdam Uitgevers, Amsterdam 2009. ISBN 978-90-468-0463-6. Prijs € 5,—.

Boek van Thomas Hardy

In de nacht van vrijdag 8 op zaterdag 9 januari wordt op de zender Nederland 2 — tussen 01:00 uur en 03:00 uur — het kostuumdrama Jude, een Britse speelfilm uit 1996 van Michael Winterbottom (*1961) uitgezonden.

In het Engeland van de negentiende eeuw streeft een ambitieuze arbeiderszoon Jude — uitgebeeld door Christopher Eccleston (*1964) — naar een universitaire studie, maar een conglomeraat van toestanden en gebeurtenissen dwingt hem in een andere richting: die van een werkmansbestaan met een gezin, in een dorpsgemeenschap. Op een gegeven ogenblik komt hij in aanraking met zijn, voor Victoriaanse begrippen uitermate vrijzinnige — en in zeker opzicht zelfs revolutionaire — nicht Sue — een rol die wordt vertolkt door Kate Winslet (*1975) — die ervoor zorgt dat Jude zin krijgt om zijn tot dan toe verdrongen ambitie de ruimte te geven. Helaas stroken de liefde voor een familielid en een academische ambitie niet met de in die tijd (over)heersende moraal.

Winterbottoms favoriet

Hoewel de inhoud van de laatste roman van Thomas Hardy (1840-1928) — Jude the obscure, verschenen in 1895, en het favoriete boek van Winterbottom — niet bepaald bekend staat als een onserieus verhaal, heeft de regisseur er een nog melancholieker tintje aan gegeven.

Tijdens het Filmfestival van Edinburgh werd Jude uitgeroepen tot de beste Britse film. Die rolprent leverde hem internationaal veel belangstelling op, niet alleen van de zijde van de kritiek en het kijkerspubliek, maar ook van producenten, die met voorstellen kwamen. Deze heeft hij alle afgewezen.

____________

Afbeeldingen

1. Actrice Kate Winslet, hier tijdens het Palm Springs Film Festival 2007.

2. Regisseur Michael Winterbottom.

Omdat hij een hekel heeft aan werken in de visserij — die hem dwong heel vroeg op te staan —, heeft Mario Jiménez in juni 1969 een nieuwe baan aangenomen als postbode voor Isola Negra. Dat heeft hij te danken aan de omstandigheid dat hij in het bezit is van een fiets. Negatieve kant daarvan is dat hij slechts één klant heeft, aangezien de overige bewoners van het eiland allen analfabeet zijn. Die ene menselijke bestemming van de post is de dichter Pabo Neruda, een balling uit Chili.

Doordat de postbode iedere dag de voor Neruda bestemde zending aflevert, raakt hij geïnteresseerd in het fenomeen poëzie, een vehilkel om vrouwen te veroveren. Maar om zoiets succesvol te doen zijn, heeft Jiménez wel de hulp nodig van de dichter, die met aanvankelijke tegenzin bereid blijkt hem te helpen om Beatrice voor zich te winnen. Gedurende dat proces blijkt dat de postbode — weliswaar geen intellectuele dichter — heel wat slimmer is dan velen ooit hadden gedacht, hijzelf incluis.
De roman van Antonio Skármeta is voor het eerst verschenen als Brandend geduld in 1985. In de Nederlandse vertaling van Tessa Zeiler is in 1996 een paperbackeditie uitgekomen in de Ooievaar-reeks.

Verfilming

In de verfilming uit 1994 van het boek door Michael Radford (*1946), als Italiaans-Frans-Belgische coproductie, speelt Massimo Troisi (1953-1994) de postbode; de acteur overleed één dag na de laatste opname. Toch werd hij nog voor een Oscar genomineerd. Ook werd de rolprent beschouwd als de beste niet-Engelse film van 1995.

De Franse acteur Philippe Noiret (1930-2006)) vertolkt de rol van pablo Neruda. Verder zien de kijkers Maria Grazia Cucinotta (*1968).
Il postino wordt op woensdag 6 januari 2010 uitgezonden via het tweede Nederlandstalige, Belgische televisienet Canvas, tussen 20:40 uur en 22:25 uur.
__________

Afbeelding: voorzijde van het boek De postbode de Nederlandse paperbackeditie uit 1996.