In verband met de actualiteit
Wie zal het verbazen dat dezer dagen diverse aspecten van de Nederlandse politieke historie in tal van uiteenlopende programma's op de rol van het digitale televisiekanaal Geschiedenis 24  staan? In de periode tussen 18:25 uur en middernacht van zondag 6 juni komen acht thema's — in dit geval tussen 1970 en 2010 — aan de orde. Achtereenvolgens worden deze verschillende onderwerpen behandeld:

1. De politieke partij DS 70. Een reportage in de reeks Andere tijden. (18:25-18:56 uur.)

2. Verkiezingsuitslag 1972. Verslag in de reeks Berichten uit de samenleving over de verkiezingsavond van 1972, toen de Partij van de Arbeid een enorme winst behaalde. (18:56-19:13 uur.)

3. De premier na de Tweede Wereldoorlog. Het gaat hier om een compilatie die in 2005  door Geschiedenis 24 is gemaakt van profielen van allen die gedurende de laatst vijfenzestig jaar Minister-President van ons land zijn geweest.

4. Politieke verkenningen: Joop den Uyl (1919-1987), PvdA. Special van de KRO-televisie uit de actualiteitenrubriek Brandpunt uit 1977. (20:01-21:00 uur.)

5. Kijkswing! Eerste aflevering uit een vijfdelige serie van Jan Kelder uit 1993 over De geschiedenis van de jazz in Nederland. De aflevering behandelt de periode 1919-1939. Onwillekeurig gingen politieke aspecten een rol spelen in het muziekleven. (21:00-21-49 uur.)

6. Politieke verkenningen: Hans Wiegel, VVD. Tweede van drie Brandpunt-specials uit 1977 over de leiders van de drie grootste politieke partijen in ons land.

7. De entree van Balkenende. Reportage uit 2009 uit de serie Andere tijden over het weekeinde in 2001 toen Jan Peter Balkenende werd gekozen tot fractieleider en lijsttrekker van het CDA. (22:53-23:21 uur.)

8. De zwerftochten van Pim Fortuyn. Een reportage uit 2002 in de reeks programma's getiteld Zembla. Deze bijdrage gaat over eventuele antwoorden op de vraag wat de op 6 mei 2002 door een aanslag omgekomen politicus Pim Fortuyn (1948-2002) heeft gedreven. Over zijn 'queeste' naar macht, geluk en erkenning. (23:21-00:00 uur.)

Info omtrent eventuele herhalingen in de nachtelijke uren en overdag zijn te vinden — vooropgesteld dat er herhalingen zijn ingepland — in de elektronische programmagids
gids.vpro.nl
____________
Afbeeldingen
1. Joop den Uyl, een bevlogen idealist die goed kon drammen. Hij zal dat absoluut noodzakelijk hebben gevonden en met hem zijn bewonderaars. Anderen daarentegen vonden hem net iets te veel op een gereformeerde predikant lijken. (Foto overgenomen van de website van Geschiedenis 24.)
2. Het logo van het digitale televisiekanaal Geschiedenis 24 staat er gekleurd op.

Bekerende dwazen

Geruime tijd was ik verschoond gebleven van de extremistische, uit geestesziekte ontstane kulkakelkletskoek die 'kerstenende' verdoolden huis aan huis proberen te verkopen als bewijs voor het bestaan van God. En juist deze middag — nadat ik een half uur tevoren een bekende had gemeld dat ze al geruime tijd met hun waanzin mijn deur voorbij waren gegaan — was ik toch weer eens aan de beurt. 

Een vriendelijk ogende mevrouw stond voor de deur toen ik opendeed, met in haar gezelschap een kind van een jaar of acht dat gedrag vertoonde van iemand die alles beter wist dan degenen die decennialang wetenschappelijk onderzoek hadden verricht: een als gevolg van ongetwijfeld vele hersenspoelingen onuitstaanbaar wezentje dat zich in mijn optiek al snel kandidaat stelde voor een onderzoek door de kinderbescherming.
Omdat ik maar niet in God wil(de) geloven, kwam — hoe kan het ook anders — weer het argument uit de steentijd: maar hoe kon er dan een boom in mijn tuin groeien, et cetera: dat moest, dat kon toch niet anders dan de ordening van God zijn. Iets origineels — ontstaan uit de stoffelijke resten van Sjef van Oekel of een andere Groot-Mogol op het gebied van oorspronkelijke humor — weten ze niet te verzinnen, die doorgaans dodelijk vermoeiende, want in eerste instantie uitzinnig humorloze, lieden met (elk)  hun (eigen) dwaalleer.

De Waarheid achterhaald

Mevrouw zei dat ze door navorsingen de Waarheid had achterhaald en — ook daar doet zich niets nieuws voor — begon met De Heilige Schrift in een blauwe band te wapperen. Ik heb nog de moeite genomen mevrouw te vertellen dat het daarbij om een verzameling boeken ging die door diverse lieden waren geschreven en wees haar op talrijke vertaalfouten en op literatuur die daarover nader informeert. Vanzelfsprekend was mevrouw daarin niet geïnteresseerd. Hoeft ook niet, aan dermate ellendig affectief gepreöccupeerden is zulke informatie toch niet besteed.

Ik kreeg de indruk dat mevrouw nog meer schrok van het feit dat ik niet in de onbevlekte ontvangenis kon geloven, ook en vooral niet doordat er in de tijd van Jozef, nog een man en Maria, geen laboratoria, zoals nu, waren die 'kindertjes konden maken' zonder lijfscontact. 
Heel jammer vond mevrouw dat voor mij. Talrijke mensen die kerstenen, of dat nu vanaf een kansel is of direct buiten een deuropening, hebben er tot nog toe helemaal niets van begrepen.

Dwangmatigheid

Weer wees ik op de Grote Onzekerheid die hen etmaal na etmaal in de greep houdt en die ervoor zorg draagt dat ze — in een uiting van dwangmatigheid — uit alle macht proberen zoveel mogelijk medestanders te vinden en dat ze daarom mensen thuis lastigvallen. Het akelige kind liet weer horen dat ze nog helemaal niet kon meepraten, aangezien ze van de hele materie niets maar dan ook niets begreep: ook nog niet kon begrijpen. Het woord dwangmatigheid uit mijn mond maakte haar reactie los: "Wij worden niet gedwongen langs de huizen te gaan." Nee, werden ze dat maar. Ik heb er niets tegen dat ze langs mijn huis lopen, want ik ben een voorstander van het principe vrij gaan en staan zolang er daarvoor bestemde trottoirs zijn aangelegd. Maar het tuinpad naar mijn voordeur gelieven zij te mijden, nu en tot in het uur van hun dood. Amen.

En daarom citeerde ik maar weer eens — binnenkort jubileum want vijftig jaar achtereen — de Eerste Brief van Paulus aan Timotheüs: 5 vs 13 in de Statenvertaling "Omgaan bij de huizen, ijdele dingen doende, sprekende hetgeen niet betaamt."

Van al die lui — die beweren of impliceren dat ze zo naarstiglijk bijbelstudie hebben bedreven — die ik daarmee sedert 1963 verras, is er nog nooit één geweest die mij op de juiste context van die Paulus-tekst heeft gewezen. Het onuitstaanbare, want totaal vergiftigde, snertpeutertje sprak toen echter een onomstotelijke waarheid, aangezien ook zij niet op kon tegen iemand die bijbelteksten à bout portant kan citeren. "Paulus heeft ook andere dingen geschreven."

Ook mijn mededeling dat de Hebreeuwse tekst van de geboorte van Eva eerder wees op "uit een hard lid" dan "uit een rib", zorgde voor een houding van totaal gebrek aan erbarmen met het mannelijk lid: "Uit een rib", riep het kind vastberaden, "uit een rib". Niet omdat ze het kon weten —wat God, Karl Marx en Joop den Uyl mogen hebben weten te verijdelen —, maar doordat ze vakbekwaam is geïndoctrineerd. Aan die gifspuit zullen psychiaters later nog een hele kluif kunnen hebben.

Het ware gezicht

Beiden waren droef en verontwaardigd over het feit dat ik geen enkel belang had om in God te geloven, dit niet wilde en zelfs niet zou kunnen. "Alleen al het feit dat er in de tweede wereldoorlog zes miljoen Joden zijn vermoord, bewijst dat er geen God bestaat."

Toen toonde de vriendelijke mevrouw haar ware gezicht:
"Als u de moeite neemt om de historie daarvan te bestuderen, dan weet u waarom het is gebeurd." Dat is ieder geval niet een goddelijke instelling maar één van (een afgezant van) het Beest uit de Afgrond.

Zo iemand hoort in een streng gesloten inrichting met als ontbijt een heel klein beschuitje met heel veel cyaankalimuisjes.

Pionier uit Duitsland

Op vrijdag 28 mei wordt op Nederland 2 een nieuwe aflevering van het VPRO-programma Het uur van de wolf uitgezonden: De gebroken snaar. Hierin kan de kijker kennismaken met de Duitse taal-pionier Wilhelm Heinrich Immanuel Bleek (1827-1875), die in 1855 naar Zuid-Afrika is vertrokken om aldaar op zoek te gaan naar wat hij beschouwde als "de oorsprong van de taal". In de gevangenis van Kaapstad kwam Bleek in contact met mensen die hetzij waarlijk crimineel waren of als zodanig werden beschouwd en die een volstrekt onbekende taal spraken. Bleek raakte daardoor volkomen gefascineerd, in eerste instantie vanwege de klikklanken.
Wilhelm Bleek is er vervolgens in geslaagd, toestemming te krijgen voor het in huis nemen van enkele van die gevangenen, waardoor hij beter in staat werd gesteld hun uitzonderlijke taal aan een nader onderzoek te onderwerpen.

Gedetailleerde documentatie

Bleek heeft al zijn bevindingen tot in detail gedocumenteerd in onder meer150 notitieboekjes met op de linkerpagina teksten in die |Xam-taal en op de rechter bladzijde hetzelfde in het Engels. Verder bestaan er nog zo'n 60.000 documenten en een woordenboek-systeem. Dat alles bevindt zich in het Wilhelm Bleek Archief in een bibliotheek te Kaapstad.
De documentaire die zal worden uitgezonden tussen 22:55 uur en 23:55 uur, onthult meer details en toont een deel van de enorme hoeveelheid documenten, alsook foto's van Bleek zelf, zijn 'rechterhand' Lucy Loyd — die zijn schoonzuster zou worden —, en tevens van gevangenen die in Huize Bleek hebben meegewerkt aan zijn onderzoek.
Het ligt in de verwachting dat de documentaire binnen niet al te lange tijd zal worden herhaald op het digitale kanaal Geschiedenis 24. In de VPRO-Gids van deze week — nummer 21 voor de periode van 22 t/m 28 mei — staat een drie pagina's lang artikel over dit thema met 10 illustraties. Het artikel is geschreven door Ella Looijenstijn.

Terugblik
In het geschiedenisprogramma Andere tijden kunt u op donderdag 27 mei — tussen 21:30 uur en 22:00 uur via Nederland 2 — kijken naar de aflevering De onpeilbare kiezer over het relatief nieuwe fenomeen peilingen van de mening van kiezers, dat in ons land voor het eerst in de jaren zeventig van de vorige eeuw manifest is geworden. 

Hoewel geruime tijd de uitslag van die peilingen — en vooral die van Maurice de Hond, welke iedere week werden gepresenteerd —  steeds opnieuw in aanvaardbare proportie overeenkwamen met de ware uitslag van de verkiezingen, is het in 1986 misgegaan. Alle bureaus die dergelijk onderzoek deden, bleken sterk af te wijken, en niet de Partij van de Arbeid werd de grootste politieke groeperingen binnen de Tweede Kamer, maar het zogeheten Christen Democratisch Appèl.
In Andere tijden van de aflevering in kwestie wordt op dit fascinerende gegeven teruggekeken. Zoals altijd, wordt ook deze episode ingeleid en onderweg van commentaar voorzien door Hans Goedkoop. De aflevering zal worden herhaald op zaterdagmiddag, eveneens via Nederland 2, vanaf 13:10 uur.

Vooruitzien
In aansluiting op hetgeen u in dat, relatief korte, tv-programma te horen krijgt, is het wellict interessant kennis te nemen van de inhoud van enkele boeken die heel direct te maken hebben met de aanstaande landelijke verkiezingen van 9 juni aanstaande. Allereerst is daar het boek De kiezer heeft altijd gelijk — Tijd voor change in Den Haag. Afgezien van het nodeloze en nutteloze, en derhalve dwaze, gebruik van het Yankisme change in de ondertitel — een abject modeverschijnsel waaraan serieuze journalisten zich niet mogen bezondigen — is dat een uitstekend, verhelderend boek voor al degenen die zich voor meer dan alleen het uiterlijk van de Nederlandse verkiezingen interesseren. 
De beide auteurs — econoom/journalist Sheila Sitalsing en Hans Wansink — historicus en redacteur van de Volkskrant — stellen, overigens niet ten onrechte, dat de Nederlandse politiek gebukt gaat onder een crisis: een begrip waarmee wij te pas en veelal te onpas om de oren worden geslagen, en er af en toe zelf bijkans mee worden 'doodgegooid'. Desondanks kunnen de meest burgers van ons land  en de gedachte eraan niet werkelijk incorporeren — als gevolg van de dreiging die ervan uitgaat, en de verdringing die daarmee direct samenhangt — om vooral niet in een ernstige depressie te vervallen. 
En juist het gevaar daarvan is niet denkbeeldig als we (al te veel) luisteren naar de doemscenario's die hier èn daar — en waarlijk niet alleen verspreid over 'Den Haag' en omstreken klinken.

Ongewenste richting
Ondanks de bovengenoemde verdringing is het niet ondenkbaar dat al dat gezever over crises de kiezers toch in een andere richting duwt dan die welke het beste bij haar of hem past. De angst die dan ontstaat — want angst is het —, leidt tot conformisme (want dat is nu eenmaal één der wezenskenmerken van de Angst), en het gevolg daar is verrechtsing met een eventueel grote dosis onrecht, eerst ten opzichte van anderen, maar uiteindelijk ook jegens het eigen wezen. Want dat onrecht gaat primair ten koste van al degenen die zich in de praktijk toch al vrijwel nimmer goed kunnen verweren, omdat zij als groepering de rol van zondebok zullen moeten vervullen, zoals dat al tig decennia het geval is.
Niet de aankoop van onzinnige, peperdure speeltjes voor dubieuze militaire doeleinden worden duidelijk van tevoren afgeschoten, opdat de kiezers weten dat ze met hun stem wellicht toch de schaal kunnen doen doorslaan. In de optiek van zich liberaal noemenden mogen armen best nog ietwat tot veel armer worden, als hun achterban maar rijker kan worden, of op hetzelfde niveau kan blijven. Kort en kwaad: bij een rechtse regering wordt de kleine man en niet te vergeten de kleine, alleenstaande moeder, zonder lobby opnieuw de dupe, want onevenredig gegrepen. Een gematigde coalitie — met niet een slechts kille technocraat als Mark Rutte in de hoedanigheid van premier —  zal het echter eveneens zodanig aan het (kiezers)volk verkopen dat de regerenden zelf zullen geloven de meest  kwetsbare groep(en) in de samenleving te hebben gespaard.

Niet zo koosjer
Wie in dit tijdsgewricht, na alle ervaringen van de afgelopen zes decennia, meent politici op hun woord te kunnen vertrouwen, is echt niet helemaal koosjer in het hoofd. De politiek in het algemeen, maar die van de achtereenvolgende kabinetten — mislukkingen die de naam van een dodelijk slaapverwekkende premier droegen — heeft geleid tot devalutatie, inflatie en degeneratie van het begrip geloofwaardigheid. Regeren wordt in een veel gebruikt gezegde als vooruitzien; goed regeren is echter de werkelijkheid onder ogen zien in alle opzichten — dus met betrekking tot alle lagen van de bevolking — en in dat kader de juiste beslissingen nemen, en niet alleen voor de eigen achterban. De eerste noodzaak die zich aandient om tot een aanvaardbare regering — en in ons land betekent dat coalitie — te komen, is stoppen met het debiteren van regelrechte leugens, halve waarheden en/of betogen op te hangen welke anders klinken, doch op hetzelfde neerkomen.

Job Cohen
Nauwelijks had Job Cohen, voormalig burgemeester van onze hoofdstad, zich als opvolge rvan Wouter Bos kandidaat gesteld voor het lijsttrekkerschap of hij wist bij vriend en tegenstander de indruk te wekken dat het om een fatsoenlijke man met kennis van zaken ging. Dat leverde een uitstekende score in de peilingen. Enig gebrabbel en niet-weten, alsmede springerig gedrag omtrent kennis en inhoud van wat de partij nu eigenlijk wil, leidde er intussen toe dat de partij van Job Cohen is teruggevallen in de peilingen, al heeft dat niet tot gevolg dat de kans op nog weer een kabinet-Balkenende daarmee wordt vergroot. Hoewel D66-leider Alexander Pechtold duidelijk gemaakt heeft op welke punten hij dichter bij de PvdA staat dan bij partijen ter rechterzijde van hemzelf, liet hij evenmin twijfel bestaan over de vraag wie er premier zou moeten worden van dit land, na de verkiezingen van 9 juni. In zijn optiek moet er per definitie een Paars Kabinet komen — dus: VVD-PvdA-D66 — met Job Cohen als premier.

Daarbij ziet hij beide liberale lijsttrekkers in een andere positie. Een groot voordeel van die combinatie is het naar de oppositie verwijzen van vooral het CDA, hetgeen ten volle verdiend is na vier kabinetten welke fnuikend zijn gebleken voor het overeind houden van de belangstelling van de kiezers. Vooral de saaiheid en de negatieve halsstarrigheid die is uitgegaan van de zich als christenen ziende CDA-ers en het vele draaien van anderen, het veelal onbegrijpelijke taalgebruik van het Haagje en de ondoorzichtigheid heeft er mede toe geleid dat er steeds meer mensen zijn welke in die context niets anders meer kunnen geloven dan dat politici de beste leugenaars zijn van alle maatschappelijke geledingen. Objectief gezien is dat weliswaar niet zo, want de levensmiddelenindustrie en farmaceutische industrie zijn nog net 'een graadje' erger. Er is niet veel meer voor nodig of die beide laatste groeperingen zullen met hun extreem weerzinwekkende praktijken zorgen voor enorme sterfte van vele in principe potentiële consumenten.

'Burgemeester van Nederland'

Wie meer wil weten over de persoon en politicus Job Cohen, die ook nu nog een gerede kans maakt op het premierschap, doet er goed aan voor de dag van de Tweede Kamer Verkiezingen het boek te lezen van Hugo Logtenberg — die onder meer voor Het Parool schrijft — en Marcel Wiegman — die chef Verslaggeving van diezelfde krant is, en voor dat medium van 201 tot 2007 stadhuisverslaggever van Amsterdam was en dus één en ander dient te weten over de mens die Job Cohen heet. 

Samen hebben zij een boek afgeleverd waarin en kan lezen hoe Job Cohen (als burgemeester) te werk is gegaan, hoe zijn omgang was met onder meer wethouders en justitie.Voor hun boek zijn de beide schrijvers niet over één nacht Amstel-ijs gegaa: ze hebben gesproken met meer dan honderdzestig politici en ambtenaren, alsmede vrienden en bekenden van de tijdelijk zeer intensief als nieuwe premier gedoodverfde Job Cohen.

Hedenmiddag was er in de Aula van de Rijksuniversiteit Groningen een tweede Lijsttrekkersdebat, en dat bood ons de aanblik van een veel meer ontspannen en minder schutterende Job Cohen. Er zijn nog bijna twee weken, en in die periode zou de 'oude' sociaal-democraat nog best eens een en ander aan verloren terrein kunnen heroveren.

____________

Afbeeldingen

1. Maurice de Hond, dè man van de peilingen onder kiezers in Nederland.
2. Voorkant van het actuele boek an Sheila Sitalsing en Hans Wansink over 'gewenste verandering' in Den Haag.

3. Voorzijde van het al net zo actuele boek over de mens en politicus Job Cohen.

4. Hugo Logtenberg en Marcel Wiegman,, beiden werkzaam voor Het Parool, en auteurs van het boek over Job Cohen.
__________

Sheila Sitalsing en Hans Wansink: De kiezer heeft altijd gelijk — Tijd voor change in Den Haag. 192 pag., met veel z/w foto's van Marijn Bekman. Nieuw Amsterdam Uitgevers, Amsterdam 2010. ISBN 978-90-468-0790-3.

Hugo Logtenberg en Marcel Wiegman: JOB COHEN — Burgemeester van Nederland. 288 pag., met fotokatern. Nieuw Amsterdam Uitgevers, Amsterdam 2010. ISBN 978-90-468-0727-9.

De kunstenaar vertelt

Deze week kunnen de geïnteresseerde luisteraars naar de muziek van de inmiddels als legendarisch geldende Frank Zappa (1940-1993) op het Nederlandse, digitale themakanaal Holland Doc 24 nog driemaal kijken naar een portret van deze uitzonderlijke artiest. De eerste uitzending binnen dit kader heeft reeds plaatsgehad: net voor het scheiden van de dinsdag: vanaf 23:54 uur tot in de nacht van woensdag om 00:50 uur. Het betreft hier een film uit 1971 van VPRO-medewerker Roelof Kiers (1938-1994), die een ware tijdgenoot van de musicus was.
Zappa vertelt in deze film over zijn jonge jaren en over zijn diep gewortelde liefde voor gitaren. Ook zijn sterke belangstelling voor niet-westerse muziek komt aan bod. En een film over Frank Zappa kan niet een juist beeld van de man geven als niet ook de oprichting van zijn befaamde band The Mothers of Invention aan de orde wordt gesteld.
Bovengenoemde zender presenteert het Zapa-portret nogmaals op woensdag 26 mei, tussen 22:26 uur en 23:22 uur. Ook op donderdag 27 mei krijgt u op hetzelfde kanaal de gelegenheid tussen 21:00 uur en 21:56 uur, en vrijdag de 28 ste van deze maand volgt de vooralsnog laatste uitzending van de bijna vier decennia oude bijdrage: tussen 19:32 uur en 20:28 uur.

__________

Afbeelding: Frank Zappa in actie tijdens een optreden in Noorwegen (1977).

Vijfendertig columns