In het vaste programma Nachtconcert van de Avro, dat door Radio 4 wordt uitgezonden, zal in de nacht van dinsdag 21 op woensdag 23 juni, tussen 00:02 uur en 01:30 uur, een drietal strijkkwartetten worden gespeeld door het Bennewitz Kwartet. Twee van de drie composities werden geschreven door Béla Bartók (1881-1945); daartussenin wordt het Derde Strijkkwartet in Bes-groot, opus 67, uit 1877, van Johannes Brahms worden uitgevoerd.
Meer dan drie decennia ─ tussen 1908 en 1939 ─ bestrijkt de periode waarin Béla Bartók zijn zes strijkkwartetten heeft gecomponeerd: in respectievelijk 1908, 1917, 1917, 1928, 1934, 1939.
Het Nachtconcert zal worden geopend met het Vijfde Bartók-Kwartet (1934) en afgesloten met het Zesde Bartók-Kwartet uit 1939.
Voor meer strijkkwartetten die avond, lees onze  bijdrage op Tempel der Toonkunst.

Twee programma's achtereen over aardrijkskundige kaarten biedt de Britse zender BBC Four op woensdag 22 juni. Om 20:30 uur onze tijd begint het met een aflevering van de documentaireserie The beauty of maps. Van deze reeks over kaarten wordt de aflevering Medieval maps ─ Mapping the medieval mind getoond. Daar kunnen we een confrontatie verwachten met een andere tekening van de werelddelen dan onze huidige, mede op grond van satellietfoto's tot stand gekomen inzichten.

Direct in aansluiting, om 21:00 uur, volgt een nieuwe aflevering  ─ met de lengte van bijna een uur ─ in de BBC Four-reeks Maps: Power, plunder and possession. Daarin komen de verhalen aan bod, die de 'achtergrond' vormen voor landkaarten.

Deze aflevering draagt de titel Windows on the world.

Meer dan vijftig titels

Onder de titel Commissaris Altijdkalm besteedt Oliver Kerdijk in de VPRO-Gids van deze week aandacht aan de herhalingen, die de Belgische, Nederlandstalige televisiezender EEN met ingang van maandag 20 juni in de namiddag zal uitzenden van Maigret-afleveringen met in de hoofdrol de Franse acteur Bruno Cremer (1929-2010).
In de eerste zin stelt de auteur dat Georges Simenon (1903-1989) ─ de schrijver van de Maigret-boeken ─ tevreden zou zijn geweest als hij de vertolking van die rol door Bruno Cremer had kunnen zien. Vierenvijftig episodes zijn er in totaal met die volstrekt geloofwaardige politieman die het type van de denker vertegenwoordigt. Simenon schreef overigens 105 romans met Jules Maigret in de hoofdrol.
Nu hebben diverse ─ en zeer uiteenlopende ─ acteurs de rol van commissaris Maigret op zich genomen, voor enkele speelfilms en hele reeksen televisiefilms. Dat varieerde van de opdringerige, al te Duitse Heinz Rühmann (1902-1994) tot en met de Engelsman Rupert Davies (1916-1976), die tijdens de jaren zestig in meer dan vijftig afleveringen deze politieman een gezicht heeft gegeven.

"Dat is Maigret!"
In een interview met de Duitse publieke televisiezender ZDF ─ dat nu alweer ruim vier decennia geleden, gedurende een heel jaar, elke zaterdagavond een nagesynchroniseerde, en voor muzikale oren derhalve ondraaglijke, aflevering heeft uitgezonden ─ verklaarde Rupert Davies, die de reputatie genoot dat hij wel eens in kennelijke staat op de set is verschenen, dat Simenon en hij elkaar nog niet hadden ontmoet, maar toen hij in het blikveld van de geestelijke vader van de wereldvermaarde commissaris was verschenen, dat Simenon enthousiast zou hebben uitgeroepen: "Dat is Maigret!"

Auteur Georges Simenon in 1963

Ook in Nederland zijn Maigret-afleveringen gemaakt, met Kees Brusse (geboren 1925) en Jan Teulings (1906-1989), die beiden de rol van de politieman van de Quai des Orfèvres op zich hebben genomen.
Maigret-afleveringen met Bruno Cremer zijn overigens de laatste maanden, zij het met tussenpozen, te zien op de vierentwintig uurs zender Misdaadnet; al gaat het om een kleine selectie die enkele weken schijnbaar eindeloos wordt herhaald, onder meer 3-4 keer per etmaal. 

In de zomerpauze van BBC's televiziezender One worden er geen afleveringen ─ in ieder geval geen nieuwe ─ van het onnavolgbare programma Antiques Roadshow gepresenteerd. Elke poging binnen het Verenigd Koninkrijk en in alle landen daarbuiten waar dat is geprobeerd, is het gelukt dit programma te evenaren, dus al helemaal niet te overtreffen. Wel moet daaraan worden toegevoegd dat de verantwoordelijken niet altijd in geslaagd zijn in hun keuze van presentatoren. Dat geldt, helaas, ook voor de laatste presentatrice, Fiona Bruce, een tenenkrommende en zenuwslopende, want slecht articulerende ─ en daardoor elk vooroordeel omtrent Britse tv-presentatoren bevestigende ─ Fiona Bruce (geboren 1964), die ook nog eens door haar  mimiek de indruk van een zeer zuur-zoete theetante maakt. Pogingen haar aandachtig te volgen gedurende slechts twee minuten betekenen een onaanvaardbaar hoog energieverlies.

En uitgerekend die, ongetwijfeld zeer populaire, juffrouw presenteert ─ doch gelukkig niet in haar eentje, maar samen met de als kunstexpert geboekstaafde Philip Mould ─ het nieuwe kunstprogramma dat BBC One op zondag 19 juni voor het eerst presenteert, tussen 20:00 uur en 21:00 uur onze tijd: Fake or Fortune. Daarin doen die twee onderzoek naar echte, respectievelijk vermeende, mysteries omtrent bepaalde schilderijen. In deze eerste aflevering, getiteld Monet, mensen de beide presentatoren dat ze een tot dusver onbekend schilderij van Claude Monet (1840-1926) hebben ontdekt. Aanvankelijk zijn ze blijven zitten met de vraag wat ze precies moeten ondernemen om de kunstkenners van hun idee te (kunnen) overtuigen.

Verwaarloosd

Als de documentaire over het schoonhouden van het menselijk lichaam, donderdag 16 juni, op Nederland 3 voorbij is, vertoont Nederland 2 nog diezelfde avond een Vara-documentaire over het tegendeel. Documentairemaker Hans Polak heeft in 2000 mensen gefilmd die zichzelf en hun omgeving verwaarlozen en/of die zijn vergeten door familie en de samenleving.
Vervuild, vereenzaamd, en verwaarloosd is de titel van de Vara-documentaire die deze dag wordt herhaald, en waarin we zien hoe maatschappelijk werkers en sociale verpleegkundigen van de GGD en de crisisdienst van verslavingszorg Bouwmanhuis worden gevolgd tijdens hun werkzaamheden.
De uitzending zal plaatshebben tussen 23:00 uur en ongeveer middernacht.

De bemoeizorgers
Het digitale televisiekanaal Holland Doc 24 presenteert op vrijdag 24 juni de vervolgdocumentaire De bemoeizorgers. Rode draad daarin is sociaal verpleegkundige Meta van der Schee van de GGD. Ook haar collega's Jos Jongeleen en Martin Daamen worden gevolgd.
Deze documentaire zal worden uitgezonden tussen 18:22 uur en 19:23 uur.

In VPRO's buitenlandrubriek Metropolis wordt, in de aflevering die op donderdag 16 juni via Nederland 3 zal worden uitgezonden, persoonlijke hygiëne aan een nader onderzoek onderworpen.
Behalve zeep functioneren ook houtskool, rivierwater en bosjes takken als voortreffelijke middelen om het menselijk lichaam schoon te houden.

In de aflevering in casu wordt een rondje schoon en fris houden in de diverse hoeken van de wereld gedaan. Hoe houden de mensen zich fris en welke lichaamsdelen krijgen de meeste aandacht in de diverse uithoeken van de aarde?

In de aflevering, getiteld De Pijp, welke op woensdag 15 juni op Nederland 2 ─ tussen 23:50 uur en 00:43 uur in de nacht op donderdag 16 juni ─ wordt uitgezonden in de reeks VPRO Import, worden de kijkers geconfronteerd met opnamen die vanuit een vliegtuig zijn gerealiseerd, van een nog ongerept lijkend stuk natuur aan de westkust van Ierland, genaamd County Mayo.

Helaas staat dat natuurschoon onder (al te) hoge druk. Vijftien jaar geleden werd vlak voor die kunst een gigantisch gasveld ontdekt. Inmiddels is bekend dat de firma Shell dat veld wil en zal leegpompen. Om dar te kunnen realiseren, moet er eerst een pijpleiding worden aangelegd, onder en langs het kleine vissersdorp Rossport.
Hoewel de bewoners daarover niet allen even gecharmeer zijn, wil de Ierse regering die omstreden multinational gaarne tot in detail ter wille zijn.
De documentaire De pijp toont ons de diverse aspecten van het verzet, onder meer van locale activisten, verspreid over een periode van vier jaar.

In de serie Springwatch 2011 over de levende natuur ─ flora en fauna in Engeland ─ wordt in de aflevering van maandag 13 juni, uit te zenden via BBC Two-television, tussen 21:00 uur en 22:00 uur, krijgen we te zien dat Liz Bonin in Essex vossen op het spoor is. Twee collega's van haar, Chris Packham en Martin Hughes-Games, bevinden zich op het eiland Man voor de opnamen van deze film, alwaar ze worden geacht de kijkers te informeren over enkele aspecten van het leven der planten en dieren op dat internationaal zo bekende eiland.

Achtergronden

In 1931 werd het Franse stuk Le viol de Lucrèce van André Obey (1892-19) aan het publiek voorgesteld. De in Zwitserland opgegroeide Robert Duncan heeft op basis van genoemd toneelstuk een libretto vervaardigd voor Benjamin Britten (1813-1876), die er een muziekdrama van heeft gefabriceerd: The rape of Lucretia.

De eerste uitvoering werd gerealiseerd op 12 juli 1946, tijdens het Festival van Glyndebourne. Binnen een paar jaar volgden enkele belangrijke operahuizen op het vasteland: Basel (1947), Köln (1948), en in 1950 tijdens de Salzburger Festspiele.

Het verhaal
De handeling speelt zich af in het jaar 510 voor onze jaartelling. Lucretia (een personage dat wordt gezongen door een alt) bleef, als enige vrouw in Rome, trouw aan haar man ten tijde van diens afwezigheid. De Etruskische legerleider Tarquinius (partij voor een bariton) zoekt daarom juist bij haar een onderkomen voor de nacht. Tijdens dat verblijf verkracht hij Lucretia omdat ze weigert hem ter wille te zijn. De volgende ochtend maakte ze een einde aan haar leven, en geeft daarmee het sein voor een opstand tegen de onderdrukkers.
De geschiedenis wordt becommentarieerd door een koor dat bestaat uit een sopraan en een tenor.
Uitzending zal worden gerealiseerd in het programma Radio 3 live in concert op maandag 13 juni. Het eerste gedeelte zal worden uitgezonden tussen 20:30 uur en 21:25 uur; het tweede deel van 21:45 uur tot 23:00 uur.

In de aflevering van het programma Vesper spezial van de Duitse radiozender WDR 3, die op zondag 12 juni, tussen 18:05 uur en 20:00 uur te beluisteren valt, worden zes composities voorgesteld die op directe, dan wel indirecte wijze, een associatie rechtvaardigen met (Koning) David. 
Vijf van die stukken zijn (slechts) fragmenten, alleen de Ouverture David's lamentation over Saul and Jonathan uit 1736 van de Engelse componist William Boyce (1711-1779), is compleet. Het vormt het vierde onderdeel van het concert. Daaraan gaan derhalve nog drie composities vooraf: als eerste een fragment uit Musicalische Vorstellung einiger Biblischen Historien, voor clavichord van Johannes Kuhnau (1660-1722). Daarna volgt een werk van de Duitse componist Reinhard Keiser (1674-1739): een fragment uit Der siegende David uit 1721.

De onvermijdelijke Georg Friedrich Händel (1685-1759) komt aan bod met een fragment uit het oratorium Saul (1739).

Het concert gaat verder met een fragment uit het oratorium Die Könige in Israel, opus 176, uit 1837, van Ferdinand Ries (1784-1838). Tot slot klinkt nog een fragment uit een compositie die geheel uit de toon lijkt te vallen in dit kader: de Davidsbündlertänze, opus 6, uit 1837, van Robert Schumann (1810-1856).

Winifred Holtby (1893-1935) werd in Rudston, Yorkshire, geboren. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was ze lid van het Women's Auxiliary Corps. Daarna ging ze in Oxford studeren aan Somerville Collega, alwaar ze in contact kwam met Vera Brittain (1893-1970). Nadat beiden waren afgestudeerd, gingen ze in Londen samenwonen, waar beiden aan een literaire carrière zijn begonnen. Winifred Holtby werd een uitermate productief journaliste, werkzaam voor de Manchester Guardian, de News Chronicle en Time and Tide. Van laatstgenoemde publicatie werd ze in 1926 directeur.
Haar eerste roman is in 1923 verschenen tot 1936 zijn er van haar nog zes werken in die categorie verschenen. Daarnaast heeft ze nog tal van andere boeken gepubliceerd: bundels korte verhalen, poëzie en een kritische studie over Virginia Woolf, alsmede een studie over de positie van de vrouw, alsmede tal van essays.
Over haar leven, onder meer als pacifistisch feministe kan men veel aan de weet komen in Testament of Friendship van Vera Brittain. Winifred Holtby's laatste roman, South Riding, is in 1936 posthuum uitgekomen.

South Riding
Van die bewuste roman werd, relatief snel na verschijnen, in 1939 een speelfilm gemaakt. In 1974 is er een bewerking als televisiedrama gereedgekomen. Recentelijk heeft de, in kostuumdrama's zeer bedreven Andrew Davies een nieuwe productie van South Riding afgeleverd, welke nu als driedelige dramaserie ─ ook al traditiegetrouw door de NCRV ─ op het huiskamerscherm zal worden getoverd.
De eerste aflevering zal op donderdag 9 juni via Nederland 2 worden uitgezonden, tussen ongeveer 21:50 uur en circa 22:50 uur. De volgende delen zullen op donderdag 16 juni, respectievelijk donderdag 23, ijs en weder dienende, op dezelfde tijdstippen worden uitgezonden.
We zien Anna Maxwell Martin, David Morrissey en Douglas Henshall voorbijtrekken in de rol van enkele der protagonisten in het verhaal met het wel en wee ─ leven, liefde en zorgen van alledag ─ binnen een plattelandsgemeenschap in het Yorkshire van de jaren dertig van de twintigste eeuw.

Winifred Holtby laat ons onder meer kennismaken met de jonge hoofdonderwijzeres Sarah Burton, die nog vol idealen is met betrekking tot de functie van het onderwijs; ook leren we Robert Carne kennen: een conservatief raadslid dat nadrukkelijk gebukt gaat onder zijn rampzalige huwelijk. Jo Astell is socialist; hij strijd tegen armoede en tuberculose in het eigen lichaam. Alf Henlage, leken-preker en in het dagelijks leven aannemer, maakt eveneens deel uit van de gemeenschap, en dat geldt mevrouw Beddows. Voorts worden we nog geconfronteerd met een man genaamd Snaith, en nog met tal van anderen, waarbij de flamboyante Mrs. Hubbard niet mag worden vergeten..

Al die mensen hebben met elkaar te maken; zij werken met, maar soms ook met evenveel overtuiging tegen, elkaar. In enkele opzichten is men over en weer afhankelijk van (de) anderen, helemaal als die een positie bekleden welke wordt gekenmerkt door macht.
Het is met deze dramaserie al net als met die naar de romans van Jane Austen en zoveel anderen. Van de vijfhonderd pagina's die het boek telt, kunnen slechts enkele toestanden en gebeurtenissen worden uitgediept, die kenmerkend zijn voor het geheel van zo'n roman.

Tweeverdieners in de knel
Het zal geen al te grote verwondering wekken als we hier nog eens postuleren dat er ─ in ieder geval in ons land ─ steeds meer tweeverdieners komen. Onder hen bevinden zich veel gezinnen met jonge kinderen,
In de aflevering van VPRO Thema van donderdag 9 juni komt het feit met alle parafernalia ruim aan de orde, en in de loop van de bijdrage leren we dat de meeste werkende moeders dit drie à vier dagen per week doen. Daarnaast is het een gegeven dat steeds meer vaders een papa-dag ─ ook wel: een thuiswerkdag ─ houden. De klemmende vraag die zich in die context voordoet, is: zijn we dan nu tevreden over de verdeling, respectievelijk de combinatie qua zorg en werk: hebben we die goed geregeld? Willen al die vaders wel papa-dagen of laten ze dat, zonder directe kritiek en/of bezwaren aan zich opdringen? Een vraag die ons nog veel gewichtiger lijkt, is: zijn de kinderen wel gebaat bij dat Nederlandse model? Om enigszins een indruk dienaangaande te krijgen, hebben de mensen van VPRO Thema bij vier gezinnen achter de voordeur gekeken.

Kroost en carrière, tweeverdieners in de knel, luidt de titel van de aflevering in kwestie, die te zien is op donderdag 9 juni, via Nederlkand 3, tussen 20:25 uur en ongeveer 21:50 uur.

Vier decennia geleden hebben, in Parijs, 343 vrouwen in Le Nouvel Observateur,  openlijk toegegeven dat ze zich ─ toen immers nog illegaal ─ hadden laten aborteren. Twee maanden daarna zijn daar nog eens 374 vrouwen bij gekomen die dezelfde openlijke bekentenis hebben afgelegd.

Deze gebeurtenis zou het begin worden van een vrouwenbeweging die zich heeft weten los te weken van het klassieke patroon der rollenverdeling binnen gezin en samenleving; een patroon dat voor de eeuwigheid leek te zijn vastgelegd.

Vijf jaar geleden overleed, op 12 juni, de Hongaars-Oostenrijkse componist György Ligeti, die in 1923 in het Roemeense Tamaveni werd geboren op 28 mei.
In het programma Neue Musik ─ dat een vast onderdeel vormt van het geheel van hetgeen de Duitse regionale radiozender NDR Kultur te bieden heeft ─ wordt in de aflevering van woensdag 8 juni een portret geschetst van de componist in kwestie: György Ligeti zum 5. Todestag luidt de titel van de aflevering, die zal worden uitgezonden tussen 21:25 uur en 22:00 uur.

08-06-2011 om 11:36 geschreven door Heinz Wallisch