Charles Darwin een kapelaan van de duivel? ' ZDF-documentaire en de Ultieme Biografie
Documentaire Op
zondag 28 december presenteert het tweede Duitse publieke televisienet
ZDF tussen 19:30 uur en 20:15 uur een nieuwe documentaire in de
reeks Terra X. Deze keer is de aandacht meer gericht op een persoon dan
op een natuurfenomeen, hoewel er tamelijk veel mensen zijn, die de
mening zijn toegedaan dat de protagonist van dat programma deze avond
ook een heel bijzonder natuurfenomeen was en zelfs is gebleven: Charles
Darwin (1809-1882). De titel van de aflevering luidt Charles Darwin Kaplan desTeufels,
een film van Elke Schmitz en Susanne Utzt. De documentaire zal worden
uitgezonden op het formaat 16:9 en is voorzien van stereofonisch geluid. Het
zal duidelijk zijn dat in den beginne toen zijn theorieën begonnen
door te dringen in het streng gelovige Engeland van het Victoriaanse
tijdperk grote groepen zeer ongelukkig waren met de volgens hen
opruiend-onwaarachtige beweringen, die twijfel zaaiden aan de
Almachtige Schepper en de gevolgen van diens hemelse werken op de
aardbol. Toch
slaagde de man erin langzaam maar zeker de algeheel rots van behoud
binnen dat Anglicaanse christendom flink dooreen te schudden en veel
godsdienstige waarden in ieder geval op te stoten in de vaart van
onderwerpen voor ernstige twijfel(s). De belangrijkste oorzaak daarvoor
lag in de verschijning van Darwins hoofdwerk The Origin of Species, voor het eerst uitgekomen in 1859.
Darwin-jaar Zo
hier en daar merken we het al enkele maanden: het Darwin-jaar is in
aantocht, al zou je op sommige momenten als je niet beter wist best
willen geloven dat het in 2008 rees in volle hevigheid was uitgebroken.
In sommige geledingen van ons bestaan is dat ook al wel het geval, maar
dan houdt men zo'n jaar aan andere data dan die welke liggen tussen de data 1 januari en 31 december. Zulks
is legitiem, maar om in het kader van het doorgaans sterk dominerende
ronde getallen-fetisjisme te blijven, mag het ware Darwin-jaar pas op
12 februari aanstaande losbarsten: dan is het exact tweehonderd jaar
geleden dat de man werd als Shropshire-lad in de Engelse plaats Shrewsbury werd geboren.
De ultieme Darwin-biografie Mochten
degenen, die in ons taalgebied die drie kwatier durende aflevering van
Terra X bekijken en geprikkeld raken meer over de mens Charles Darwin,
diens persoonlijke ontwikkeling, zijn intiemere wel en wee uit te
zoeken, dan is daar kortgeleden een prachtige extra mogelijkheid
bijgekomen door de vooruitziende en voor kwaliteit nimmer troebele
blik die een (van de) oudgediende(n) binnen uitgeverij Nieuw Amsterdam:
de Nederlandse vertaling van de in 1991 voor het eerst in het Engels
verschenen Darwin-biografie bij uitstek, geschreven door Adrian Desmond
en James Moore. Het
spreekt vanzelf dat er nog altijd hele volksstammen zijn die vasthouden
aan een volstrekt onrealistische visie op het ontstaan van de wereld en
alles daarom heen: een schepping door één (non)entiteit, maar onder
meer de zogeheten creationisten wijzen alles wat met de persoon Darwin
en diens wetenschappelijk werk te maken heeft, categorisch van de hand.
Een enkeling gaat daarbij zo ver dat hij de bewering doet dat Darwin op
zijn sterfbed zijn hele evolutieleer zou hebben herroepen. De man was
niet van die gedachte af te brengen, want hij had God gezien en dus moest iedereen beseffen dat God bestond. Meer
nog dan Karl Marx en Sigmund Freud heeft Charles Darwin gezorgd voor
een andere kijk op het leven weliswaar niet in
filosofisch-maatschappelijke zin, zoals dat door de twee hiervoor
genoemden werd bewerkstelligt, maar veeleer naar het levende wezen mens
en zijn oorsprong. Hoewel de Victorianen en daar maakte de jonge Darwin van lieverlee deel van uit hun
vast geloof beleden dat hen van dwalingen kon bevrijden en de dreigende
gevaren geen directe twijfel konden verwekken, aangezien zij zich vast
verankerd voelden in de rotsgrond der onsterfelijkheid[1],
zijn er allengs meer twijfelaars gekomen, die deels zij het spontaan
dan wel na innerlijke gevechten naar het Darwin-kamp zijn
overgestapt. Deze geleerde kwam met veel tastbaars dat tevens
controleerbaar was, hetgeen inzake van een geloof dat niet wordt
ondersteund door een mogelijkheid tot hoe oppervlakkig ook
naspeuringen op aannemelijkheid, nimmer het geval kan zijn. Toch
heeft die Charles Darwin menig hard gevecht moeten leveren om in
bredere kring eerst klankborden en vervolgens adepten te vinden,
alsmede de ondersteuging van mensen die inzagen welk groots werk hij
had verricht. Maar die steun werd hem ook gegeven, zelfs als het om de
publicatie van zijn (blijvende) standaardwerk The Origin of Species
ging dat hij twee decennia lang had achtergehouden aangezien hij
besefte tot welke stormen niet alleen uit aarstconservatieve,
christelijke hoek dat zou kunnen leiden. Die twijfel van Darwin die
geen atheïst was, maar een agnost ging zo ver dat hij af en toe
vreesde voor anarchist te zullen worden aangezien, terwijl hij
'slechts' een liberale denker en onderzoeker was, hetgeen in die tijd
van woelingen en regelrechte omwentelingen bepaald geen kleinigheid
moet zijn geweest. Goed
hondertwintig bladzijden van het boek zijn gewijd aan het notenapparaat
en zestien aan het Register. Alleen al daaruit blijkt dat de beide
auteurs van deze veelzijdige levensbeschrijving meer hebben gedaan dan
wat globale feiten verzamelen. Er
zullen zich de komende maanden ongetwijfeld nog voldoende gelegenheden
voordien om nader op dat unieke boek, dan wel gedeelten ervan terug te
komen.
[1] Deze begrippen zijn afkomstig uit het gedicht Last Lines
van Darwins (tijdelijke) contemporain, de eveneens in het
Victoriaanse Engeland, in een domineesgezin levende schrijfster Emily
Brontë (1818-1848) in een bijdrage van donderdag 25 december, op onze zustersite Tempel der Letteren.
Afbeeldingen 1. Charles Darwin als joch van zeven jaar 2. Darwin als jongeman. 3. Tekst op de titelpagina van een moderne editie van The Origin of Species. 4. Rug van het stofomslag van de Nederlandse versie van de Darwin-Biografie. 5. HMS Beagle, het schip waarmee Darwin zijn lange reis ondernam. 6. Charles Darwin als zestigjarige. Portret door Julia Margaret Cameron (1815-1879). 7. Voorzijde van het stofomslag van de Nederlandse uitgave van de Darwin-biografie. 8. Adrian Desmond samen met James Moore: de beide auteurs van de ultieme Darwin-Biografie. __________ Adrian Desmond & James Moore: DARWIN De Biografie.
Vertaald uit het Engels door Henk Moerdijk; 960 pag., gebonden, met
stofomslag; met 42 foto's, verspreid over twee katerns in de tekst.
Nieuw Amsterdam Uitgevers, Amsterdam, 2008 ISBN 978-90-468-0415-5
Rossini's Petite messe solennelle eenmalig op Arte
Herdenking Hoewel
Giacchino Rossini (1792-1868) zijn grote bekendheid vooral te danken
heeft aan de exact veertig opera's die hij heeft gecomponeerd ook al
zijn enkele daarvan nadrukkelijker gemeengoed geworden dan de meeste
andere , heeft deze man toch ook in tal van andere disciplines als
schepper van bijzondere toonkunst de sporen heel ruim verdiend. Het is
dan ook volkomen terecht dat men Rossini onlangs in het Leipziger
Gewandhaus heeft gemomoreerd naar aanleiding van een iets minder rond
aantal jaren na zijn heengaan dan gebruikelijk. Al moet daar
volledigheidshalve aan worden toegevoegd dat degenen, die er op één of
andere manier brood of heil in zien, elke gelegenheid met overmatige
graagte zullen aangrijpen. Op 13 november dit jaar was het alweer honderdveertig jaar geleden dat deze componist de laatste adem heeft uitgeblazen.
Dat
deze herdenking werd gerealiseerd met één van Rossini's laatste werken
dat tegelijkertijd de laatste van de tien composities in de categorie
geestelijke muziek is mag alleen maar veelwaardering oogsten; op de
theaterplanken wordt hij vrijwel elke dag wel ergens ter wereld, al dan
niet nadrukkelijk, herdacht. Bovendien geniet deze compositie de
reputatie dat het één der belangrijkste voorbeelden van geestelijke
muziek in dit genre is. Het gaat hierbij om de Petite Messe solennelle, waarvan twee versies bestaan: de eerste werd in 1863 gecomponeerd, de tweede in het jaar voordat Rossini overleed. De
verfilmde uitvoering in het Leipziger Gewandhaus heeft een duur van
bijna anderhalf uur; deze werd recentelijk aldaar opgenomen met vier
vocale solisten: de sopraan Alexandrina Pendantschanka; de alt Manuela
Custer; de tenor Stefano Secco; en de bariton Mirco Palazzi. Verdere
medewerking wordt verleend door het koor van de Leipziger Opera en het
Gewandhausorchester; het geheel staat onder leiding van Riccardo
Chailly.
IT was a chilly winter's night; And frost was glittering on the ground, And evening stars were twinkling bright; And from the gloomy plain around Came no sound, But where, within the wood-girt tower, The churchbell slowly struck the hour;
As if that all of human birth Had risen to the final day, And soaring from the worn-out earth Were called in hurry and dismay Far away; And I alone of all mankind Were left in loneliness behind.
* * * * * Meer over deze dichter is te vinden op de website van de William Barnes Society.
Op het spoor van de heilige drie koningen in Arte-documentaire
Wijzen, koningen waarheid of legende? Op
zes januari de dag dat officieel een einde aan het kerstfeest is
gekomen en men in principe de boom ook bij de straat zou moeten zetten
om uiteindelijk bij het groene afval te kunnen worden gedaan heet
Driekoningen, ook wel Epifanias,
In katholieke streken kom het nog steeds voor dat dan de
sterrenzangertjes door de straten trekken en zich daarbij beroepen op
de drie wijzen, aan wie tevens de functie van koning wordt toegedicht.
Hoewel
hun namen bij heel veel mensen bekend zijn al moet daar direct aan
worden toegevoegd dat menigeen in en quiz de drie namen niet uit haar
of zijn mouw zou kunnen schudden : Caspar, Balthazar en Melchor, is
het nog steeds een open vraag of de drie wijzen uit het oosten, ook wel
de heilige Drie Koningen genoemd, werkelijk hebben bestaan. Is datgene
wat in het Matthaeus-Evagelie wordt beweerd dat ze uit het oosten
afkomstig waren, uit Nubië, Abessinië of Perzië, en een ster aan het
firmament zijn gevolgd eventueel juist? En hebben ze nu
wel of niet met Herodes gesproken, of moet dat verhaal worden bijgezet
als nog een legende in de verhalenschat? In de documentaire Den heiligen drei Köningen auf der Spur[1],
van regisseur Stephane Bégoin een 52 minuten durende coproductie van
Frankrijk, Spanje en Italië uit 2008 die heden tussen 21:00 uur en
21:50 door Arte-televisie zal worden uitgezonden, komt deze vraag
uitgebreid aan de orde. De makers gaan op basis van de historische
tekst na wat er aan de geschiedenis waarachtig kan zijn en daartoe
bekijken ze kunst, die uitbeelding is van dit deel van het Evangelie,
en worden evenrens die landschappen onder de loep waardoor de drie
zouden zijn gereisd. De
film, die dit jaar tot stand is gekomen, zal worden gepresenteerd in
HD-kwaliteit op hetformaat 16:9. Arte televisie zendt hiervan geen
herhaling. __________ [1] Wie de voorkeur aan de Franse versie op Arte-televisie geeft, krijgt de film te zien als Les Rois Mages, sur les tracesdu mythe. ____________ Afbeeldingen 1. De drie Wijzen uit het Oosten brengen geschenken voor het borelingske. (Matthaeus II: 11.) Afbeelding uit de Nederlandse Printbybel van 1698. 2. Historische grond in
verband met de Drie Koninge? Hebben zij hier wellicht in de dagen van
weleer hun voetstappen gezet? (Foto: Les films figures libres; Stephane
Bégoin.)
Onthulligen van een Mummie in Nederlandse documentaire op Arte-televisie
Sprekend verleden
Op
zaterdag 27 december vertoont Arte-televisie tussen 21:00 uur en
21:50 uur éénmalig de Nederlandse documentaire uit 2005 van Wolter
Braamhorst over de mummie van Anchor, die de internationale titel The trail of the mummy meekreeg en die bij Arte Duitsland Enthüllungen einer Mumie en in het Frans Sur les traces de la momie
als titel heeft meegekregen. De film duurt 52 minuten en wordt op het
formaat 16:9 uitgezonden met stereofonisch geluid. Deze rolprent is
afkomstig van het Zweite Deutsche Fernsehen.
Die
bijzondere stoffelijke resten betreffen een Egyptische priester die in
deze vorm meer dan tweeënhalf millennium intact is gebleven. De rode
draad in de documentairewordt gevormd door het moverende verhaal van
een mummie die van de oevers van de rivier de Nijl in de middeleeuwen
in Europa is beland, waar dat 'voorwerp' vol verbazing werd aanschouwd.
Thans bevindt deze zich in het Museum voor Oudheden. Het is aan de
museumleiding te danken dat Wolter Braamhorst toestemming heeft
gekregen bij het onderzoek aan de mummie aanwezig te zijn en inzicht te
krijgen in de 3D-scans en in het werk aan de reconstructie van het
gezicht. Daardoor is hij er tevens in geslaagd in contact te treden met
de beste mummie-experts ter wereld.
Mummies vormen ook niet zelden enge elementen in griezelfilms, en mede daarom worden er kleine stukken uit de blockbuster De Mummie
voorgesteld, evenals nimmer tevoren vertoond archiefmateriaal; dat
alles moet de kijker in staat stellen de avontuurlijke reis door de
tijd enigszins te volgen. Zo vormt deze documentaire niet alleen een
goede 'ingang' tot begrip voor en inzicht in het historische onderzoek
met betrekking tot deze fenomemen, maar tevens toont de film de
wetenschappelijke waarde van zulk onderzoek.
Königliche Hoheit, film naar Thomas Mann' in zaterdagnachtprogramma van Duitsland 1
Verfilming uit 1953 Tijdens
de programmering in de nacht van zaterdag 27 op zondag 28 december
zendt het eerste Duitse televisienet ARD/Das Erste om 02:20 uur opnieuw de verfilming uit van de roman van Thomas Mann (1875-1955), Königliche Hoheit,
een boek dat voor het eerst is verschenen in 1909. Daarin krijgt een
behoudende troonopvolger in Duitsland het moeilijk als hij verliefd
wordt op een opgewekte dochter van een Amerikaanse industrieel en met
haar een relatie begint.
De
verfilming dateert uit 1953 en wordt omschreven als een romantische
komedie. De hoofdrollen zijn voorbehouden aan drie protagonisten van de
Duitse cinema van thans alweer een halve eeuw geleden: Dieter Borsche,
Ruth Leuwerik die in de speelfilms over de Familie Trapp, het verhaal
van de latere musical The sound of music en Rudolf Fernau.
Regisseur van deze rolprent is Harald Braun (1901-1960), die tevens
filmproducent en dito scenarist was. Van de ruim veertig films, waaraan
hij tussen 1937 en zijn sterfjaar in minder dan een kwart eeuw tijds
in één der bovengenoemde hoedanigheden heeft bijgedragen, is in 1959
opnieuw een Thomas Mann-productie door Harald Braun gerealiseerd, als
regisseur, tevens co-scenarist: de tweedelige film Buddenbrooks. Zie daartoe het artikel van zondag 7 januari 2007 op de Nederlandse fin de siècle-site All art is quite useless van Rond1900.nl. ________ Afbeelding: Tekst met sierkader op de titelpagina van de roman Königliche Hoheit.
Portret van de schilder Emil Nolde, zijn leven en werken en zijn woonomgeving eenmalig op Arte-televisie
Kleurenpracht Het werk van één der meest vooraanstaande Duitse expressionisten
aan het begin der twintigste eeuw Emil Nolde(1867-1956) wordt
gekenmerkt door een constant aanwezige kleurenpracht, zowel in de
uitbeeldingen van weelde, alsook in die van relatief karige
landschappen. In zijn woonplaats Seebüll in de noordelijke Duitse regio
Nordfriesland ligt het meeste er nog zo bij als een halve eeuw geleden,
en in het huis waar de schilder zijn leven doorbracht, lijkt het
volgens diverse bezoekers dikwijls of de kunstenaar even een
boodschapje doet of een wandeling aan zee maakt, maar in ieder geval
snel weer thuis zal komen. Dat
is ook de indruk die de filmer Wifried Hauke in zijn documentaire uit
2006 gemaakt in opracht van de Norddeutsche Rundfunk (NDR) weet
over te brengen. In zesentwintig minuten wordt op het formaat 16:9,
met stereofonisch geluid een beeld geschetst van leven en
ontwikkeling, zowel in de persoon alsook in de werken van deze in het
plaatsje Nolde van de gemeente Burkal (in de buurt van de Deense stad
Tondern) op 27 augustus 1867 als Emil Hansen geboren uitzonderlijke
schilder, die vroeg indruk wist te maken, welke in de loop der tijd,
ook een halve eeuw na zijn heengaan, niet is verbleekt. In de documentaire die eenmalig
door Arte-televisie zal worden uitgezonden worden enkele van zijn
belangrijkste stukken nader voorgesteld. In diverse van Nolde's werken,
vooral als het om bloemen en aanverwante natuurverschijnselen gaat
zoals Witte boomstammen , wordt duidelijk dat Nolde was gefascineerd door het werk van Vincent van Gogh. ____________ Afbeeldingen 1. Emil Nolde: Zelfportret 1912. 2. Emil Nolde: Witte boomstammen 1908. Olie op canvas, 67,5 x 77,5 cm. Brücke-Museum, Berln.
Puccini's La fanciulla del West zaterdag op BBC Radio 3
Western met muziek Op
de veelal gebruikelijke tijd voor de uitzending meestal complete
opera's waarvan diverse zelfs rechtstreeks uit Covent Garden of uit
de New Yorkse Metropolitan Opera, dan wel vanuit Glyndebourne
presenteert BBC Radio 3 in de reeks Opera on 3 op zaterdag 27 december, vanaf 19:00 uur onze tijd, het muziekdrama La fanciulla del West van Giacomo Puccini (1858-1924) uit. Deze
componist stond de laatste weken op talrijke radio- en
televisiezenders, alsmede bij enkele uitgeverijen, in het middelpunt
van de belangstelling, omdat het op22 december exact anderhalve eeuw
geleden was dat hij het levenslicht voor het eerst heeft aanschouwd. La fanciulla del West is
een opera in drie bedrijven op een libretto van Guelfo Civinini
(1873-1954) en van literatuurprofessor Carlo Zangarini (1874-1943) naar
het toneelstuk The girl of the golden West (1905) van scenarioschrijver, regisseur en impresario David Belasco (1853-1931).
Achtergronden De
eerste uitvoering van deze Italiaanse opera werd, met onder meer Enrico
Caruso, gerealiseerd in New York onder leiding van Arturo Toscanini.
pas een jaar daarna werd het drama in het geboorteland van de
componist, te Rome gespeeld. Reeds in 1913 werd er in het Deutsche
Opernhaus Berlijn een Duitse voorstelling gerealiseerd. Vele
internationaal befaamde sopranen hebben de rol van Minnie in dit
muziekdrama vertolkt: van Maria Jeritza en Ljoeba Welitsch, via Renata
Tebaldi en Magda Olivero tot en met Carole Neblett en Olivia Stapp. In
de Covent Garden-versie die op BBC Radio 3 te horen zal zijn, is die
rol weggelegd voor Eva-Maria Westbroek. Zij wordt bijgestaan door onder
andere de tenor Jose Cura en de bariton Silvano Carroll. Koor en orkest
van het Royal Opera House Covent Garden wordt geleid door Antonio
Pappano.
Het verhaal Minnie,
eigenares van een saloon in een goudgraversstad in Californië fungeert
als een soort van moeder voor het zootje ongeregeld dat haar
gelegenheid frequenteert. Pas als er een nieuweling verschijnt, die
zich Dick Johnson noemt, wordt ze op slag verliefd. Maar die man is een
bandiet met een andere naam, die zich heeft voorgenomen om de safe van
de goudzoekers te kraken, beantwoordt haar liefde, maar als Minnie door
de sheriff over diens ware identiteit wordt geïnformeert, jaagt ze hem
weg. Als de man 's nachts gewond terugkeert, neemt ze hem echter bij
zich op en doet ze liefjes tegen de sheriff, opdat die geen verdenking
zal koesteren. Toch wordt Johnson ontdekt, gevankelijk afgevoerd en
veroordeeld tot de strop. Als hij reeds onder de galg staat, komt
Minnie aangerend, smeekt om zijn leven, waarop de bandiet naar oud
gebruik wordt vrijgelaten, en de beiden Californië mogen verlaten om
een nieuw leven op te bouwen.
Afbeeldingen 1. Componist Giacomo Puccini. 2. De Amerikaanse auteur David Belasco. (Foto gemaakt tussen 1898 en 1916.) 3. Dirigent Antonio Pappano. 4. Eva-Maria Westbroek hier als Minnie die 'Dick Johnson' van de strop redt in La fanciulla del West. (Foto van de website van Eva-Maria Westbroek.)
Mahlers Eerste Symfonie onder Christoph Eschenbach opnieuw op Mezzo-tv
Herhaling van eerder dit jaar Op zaterdag 27 december 2008 presenteert de muziekzender Mezzo weer eens de Eerste Symfonie in d klein Titan, van Gustav Mahler, door het Orchestre de Paris onder leiding van Christoph Eschenbach. Volgens
de gegevens van Mezzo zal het concert om 11:35 uur beginnen.
Waarschijnlijk wordt het aangevuld met nog andere muziek voordat het
volgende programma-onderdeel begint dat voor 13:30 uur gepland staat
, aangezien die Mahler-symfonie ongeveer een uur in beslag neemt. Op het fin de siècle cultuurweblog All art is quite useless van Rond1900.nl heb ik in de lente van 2007 een uitgebreid artikel aan deze symfonie gewijd.
Gounods Roméo et Juliette opnieuw in de ZaterdagMatinee op Radio 4-NL
Naar Shakespeare Op
27 december wordt in de ZaterdagMatinee op Radio 4 een gezamenlijk
project van de NPS, de Avro en de Tros vanaf 13:02 uur een uitvoering
gegeven van de opera Roméo et Juliette van Charles Gounod (1818-1893). Het betreft de herhaling van 8 november dit jaar. De
Radio Kamer Filharmonie en het Groot Omroepkoor zullen worden geleid
door Giuliano Carella. Vocale solisten zijn Sébastien Guèze, tenor;
Nina Machaidze, sopraan; Cora Burggraaf en Elizabeth Sikora,
mezzosopraan; Joel Prieto, tenor; Henk Neven, André Morsch en Martijn
Cornet, bariton; en anderen. De tekst van deze opera in vijf bedrijven is gebaseerd op de tragedie Romeo and Juliet
uit 1595 van William Shakespeare (1564-1616), is van de dichter en
librettist Jules Barbier (1825-1901) en Michel Carré (1819-1872). De
eerste opvoering van Roméo et Juliette werd verzorgd te Parijs op 27 april 1867. Nog in hetzelfde jaar werd er een Duitse versie in première gespeeld te Dresden. Hoewel
we in onze streken hoogst zelden worden geconfronteerd met deze opera,
heeft dit stuk muziektheater in Frankrijk en Italië al die tijd
repertoire gehouden. ____________ Afbeeldingen 1. Librettist, toneelschrijver en dichter Jules Barbier. 2. Componist Charles Gounod.
Dierenliefde met muziek van Tony Overwater ' vrijdag 26 december via NPS op Nederland 2
Dierenkliniek Op vrijdag 26 december, tijdens de avond van tweede kerstdag als het gros van de mensen in onze overvoerde westerse maatschappij
(een) de(e)l(en) van (een) dier(en) eet zendt de NPS via Nederland 2
tussen 19:25 uur en 20:30 uur een documentaire uit onder de titel Dierenliefde.
Je zou het zeker als je vegetariër bent beslist als een anticlimax
kunnen ervaren bij de talrijke versierde en van al te veel
vleesproducten voorziene kersttafels in miljoenen huishoudens binnen
Europa en in het verre Yankenland. De
documentaire met speciaal daarvoor door Tony Overwater gecomponeerde
muziek heeft als thema het fenomeen dierenliefde, toegespitst op de
grootste dierenkliniek van Europa, de zogeheten vermenselijking van
diverse diersoorten die als huisdier worden gehouden, en de behoefte
aan warmte, die tal van mensen als een gemis in het contact met
soortgenoten voelen, maar deze veelal wel bij dieren kunnen vinden. Veel
geleerden en andere deskundigen wijzen zulke innige contacten tussen
mens en dier strikt af en zij willen ons in de richting van betere
contacten tussen mensen onderling duwen, en dat is in het kader van
de wijze waarop ons gehele maatschappelijke gebeuren nu eenmaal is
gestructureerd weliswaar, althans ten dele, begrijpelijk, maar zegt u
nu zelf: hoeveel honden, katten, hamsters, kanaries en voor mijn part
ook: terrarium-ingezetenen kent u, die het ene moment wel tegen u
willen oprijden met ges(t)imuleerde sympathie om vervolgens, zodra u
buiten gehoorsafstand bent, u te 'promoveren' tot het thema van
leugens, laster, lagen en listen? Waarachtig, zulks doet alleen maar
het tot diep in het merg verdorven zoogdier op twee benen dat
oorlogsmisdadigers als G.W. Bush en V. Poetin, alsmede verdoolde
zielenpootjes als G. Wilders, voortbrengt.
Kortom,
breekt u mij de bek op de feestdagen van derden maar niet open, zeker
niet als het over naastenliefde van zich als christenen beschouwende
plaatsbekleders en aanverwant gespuis gaat. Kijkt u dus vooral naar de
documentaire over dieren, waarin u wellicht ook nog enkele
vertegenwoordigers van het mensengeslacht zult kunnen tegenkomen die
zich willen inzetten voor dieren, in tegenstelling tot de eigentijdse
Mengeles die, onder het mom van de vooruitgang, de meest abjecte
beestachtigheden uitspoken met dieren. Dat wilde dat andere Beest uit
de Afgrond, die Mofse Mengele, naar eigen inzicht, ook al met de
veelvoorkomende zoogdiersoort, die wel de naam mens draagt maar die de
meeste aspecten van menselijkheid in de loop der tijden voor een groot
deel is kwijtgeraakt. ____________ Afbeeldingen 1. Musicus Tony Overwater. 2.
Kater Pluim (1978-2003), centurio van huis, tuin en keuken. Na de
inspectie bij avond van zijn grootgrondbezit; hij was toen al 23 jaar.
Tweemaal Charles Dickens ' vrijdag op BBC Two-televisie
Gedramatiseerd Op 26 december presenteert BBC Two-television tussen 11:10 uur en 11:50 uur The Signalman een gedramatiseerde versie uit 1976 door Lawrence Gordon Clark, naar één der korte
verhalen van Charles John Huffham Dickens (1812-1870), die onder meer
in enkele verzamelbundels met diverse vertellingen uit de Victoriaanse
tijd te vinden zijn. In het Nederlands heeft het de titel De Seinwachter en is het eveneens opgenomen in de Elsevier-pocket Victoriaanse Vertellingen. Voordien, in 1950, was het al verschenen in de collectie Ontsluierd Geheim een boek van Wereldbibliotheek. Een
seinhuiswachter wordt op de hoogte gesteld van het feit dat er een
vloek rust op zijn werkplek. Denholm Elliottt, Bernard Lloyd en
Reginald Jessup zijn de protagonisten in dit drama.
Nicholas Nickleby verfilmd Later op de dag vroeg in de avond, tussen 18:55 uur en 21:00 uur kunt u op diezelfde zender kijken naar een verfilming van Dickens' roman Nicholas Nickleby, voor het eerst in afleveringen verschenen in 1838-39. Deze speelfilm uit het jaar 2002 is gerealiseerd als coproductie, waarin vier landen een aandeel hebben:
de Verenigde Staten en Groot-Brittannië, Duitsland en Nederland.
Charlie Hunnam, Jim Broadbent en Anne Hathaway spelen de voornaamste
personen in deze rolprent. Dit boek is in diverse vertalingen in het
Nederlands verschenen, waarbij onze taal niet in al die uitgaven even
adequaat is gehanteerd. In de complete Nederlandse Dickens-editie in de
Prisma-pockets van uitgeverij Het Spectrum te Utrecht is deze roman in twee delen verschenen. De uitgeversmaatschappij van de Gebroeders Graauw (Amsterdam-Batavia)
heeft een versie gemaakt met een hier en daarat stiefmoederlijke
behandeling van het Nederlands, maar met 59 houtgravures, vervaardigd
naar tekeningen van F. Barnard.
Afbeeldingen 1. Voorzijde stofomslag van de WB-uitgave met Victoriaanse verhalen, waarin opgenomen De Seinwachter van Charles Dickens. 2. Voorplat van de Nederlandse, gebonden editie van de Gebroeders Graauw. 3. Houtgravure naar een tekening van F. Barnard, afgedrukt boven Hoofdstuk 1 van Nikolaas Nickleby.
Storend-overbodige kerstwensen van Arte-televisie bederven cultureel kijkgenot
Nodeloos en nutteloos Het
ARTE-logo linksboven in beeld tijdens de uitzendingen van deze
Frans-Duitse televisie-instantie een voor de toeschouwer volstrekt
overbodige toevoeging aan datgene wat op het scherm wordt geboden, maar
voor de zender, in verband met rechten
een eventueel noodzakelijk kwaad was gisteravond extra groot door de
volstrekt overbodige toevoeging van tierlantijntjes die daar
waarachtige kerstversieringen moesten impliceren. Alsof de bovengemelde
toevoeging bij het op zich reeds ongewenste logo niet al meer dan erg
genoeg was, werden af en toe ook nog de woorden Frohes Fest toegevoegd.
Hoeveel hersenloosheid en smakeloosheid maar erger nog: volstrekt
gebrek aan inzicht, en kennelijk een totale aanwezigheid aan vertrouwen
in de eigen keus spreken uit deze nodeloze, nutteloze en wat veel
pijnlijker is: onbedaarlijke stompzinnigheid.
Feestvreugde De feesvreugde van het op het huiskamerscherm veelzijdige en van hoge kwaliteit gebodene was een
lust voor oog en oor, alsmede voor het eigen vermogen om grote kunst te
ondergaan in de literataire hoogstand welke Pierre de Beaumarchais in La folle journée ou Le mariage de Figaro
heeft neergelegd en in het daaruit voortvloeiende, sublieme spel van de
leden van de Comédie Française. Deze positieve en in tal van opzichten
constructieve elementen van dit onderdeel van het kerstprogramma van
ARTE had onaangetast dienen te blijven. Zulke volstrekt onpersoonlijke,
elektronische boodschappen doen slechts afbreuk aan het niveau dat een
cultuurzender wordt geacht te (re)presenteren. Er is dan ook niet de
geringste aanleiding om af te dalen naar de meer dan afstotende laagte
die allerlei commerciële zendgemachtigden voor hun kritiekloze aanhang
in petto hebben.
Vrijdag op BBC 2 'Verfilming van Oscar Wilde's toneelstuk The Importance of Being Ernest
Rolprent uit 2002 Op vrijdag 26 december vroeg in de middag, tussen 12:50 uur en 14:25 uur wordt de verfilming als Brits-Amerikaanse coproductie, geregisserd door Oliver Parker, van The Importance of Being Ernest, in september 1894 in een uitzonderlijk korte periode geschreven door Oscar Wilde
(1854-1900) thans door BBC Two-television opnieuw uitgezonden, hetgeen op 3
januari 2007 met dit in filmbeelden vertaalde toneelstuk van de
grootmeester van het Britse fin de siècle-drama reeds eerder was gebeurd,
evenals door enkele televisiegemachtigden op het vasteland. De
hoofdrollen hierin worden vertolkt door Rupert Everett, Colin Firth en
Reese Witherspoon. Een heel uitgebreid artikel
over deze materie heb ik imiddels bijna twee jaar geleden op 2
januari 2007, gepubliceerd op het Nederlandse specialistische fin de
siècle-weblog All art is quite useless van Rond1900.nl __________ Foto: Colin Firth tijdens the IFFA Awards in Yorkshire 2007.
SILENT is the House: all are laid asleep: One alone looks out o'er the snow-wreaths deep, Watching every cloud, dreading every breeze That whirls the wildering drift, and bends the groaning trees
Cheerful is the hearth, soft the matted floor; Not one shivering gust creeps through pane or dood; The little lamp burns straight, its rays shoot strong and far: I trim it well, to be the wanderer's guiding-star.
Frown, my haughty sire! chide my angry dame; Set yor slaves to spy, threaten me with shame: But neither sire nor dame, nor prying serf shall know, What angel nightly tracks that waste of frozen snow.
What I love shall come like visitant of air, Safe in secret power from lurking human snare; What loves me, no word of mine shall e'er betray, Though for faith unstained, my life must forfeit pay.
Burn then, little lamp, glimmer straight and clear Hush, a rustling wing stirs, methinks the air; He for whom I wait, thus ever comes to me; Strange Power, I trust thy might, trust thou, my constancy.
* * * * * * * * * * * * * * * * * * Last Lines
'The following are the last lines my sister Emily ever wrote.' (Charlotte Brontë)
No coward soul is mine No trembler in the world's storm-troubles sphere: I see Heavens Glory shine, And faith shines equal, arming me from fear.
O God within my breast, Almighty, ever-present Deity! Life that in me has rest, As Iundying Lifehave power in thee!
Vain are the thousand creeds That move men's hearts: utterly vain: Worthless as withered weeds, Or idlest froth amid the boundless main,
To waken doubt in one Hiding so fast by thine infinity; So surely anchored on The steadfast rock of immortality.
With wide-embracing love Thy spirit animates eternal years, Pervades and broods above, Changes, sustains, dissolves, creates and rears.
Though earth and man were gone, And suns and universes ceased to be, And thou were left alone, Every existence would exist in thee.
There is not room for Death, Nor atom that his might could render void: Thouthou art Being and Breath, And what thou art may never be destroyed.
Bijgestelde prognoses Hoewel
u en ons het ene financieel-economische doemscenario na het andere
wordt voorgehouden door experts van verschillende instituten, die allen
op zich kenners van 'de markt' zouden moeten zijn, is nu wel gebleken
dat al die 'geleerden' het niet eens zijn, en dat op zich is
vanzelfsprekend legitiem, zeker indien de diverse kenners van het
gebeuren allen of meerderen van hen een ander uitgangspunt nemen.
Zo werd, direct aan het begin van de kredietcrisis, beweerd dat
Nederland, met zijn sterke positie binnen West-Europa, als enige staat
in 2009 nog een economische groei van ongeveer één procent zou
meemaken. Inmiddels zijn al die prognoses alweer diverse malen
bijgesteld of door derden als achterhaald gekwalificeerd. Ondertussen
doen de meeste consumenten of er niets aan de hand is en geven ze het
geld in de laatste maand van 2008 wel uit iets dat ze in het
voorafgaande half jaar veel minder hebben gedaan, en daarvoor, vooral
in de Duitse Bondsrepubliek, voorzichtig bestraffend zijn toegesproken
door politici, die al enige tijd de klacht hadden geuit dat de mensen
op hun geld bleven zitten in plaats van het zinvol uit te geven om op
die manier eveneens de binnenlandse navraag te consolideren en daarmee
enige economische impulsen ten faveure van het
maatschappelijk-financiële klimaat te bewerkstelligen.
Kersttoespraken Maar
de talrijke aanvragen om werktijdverkorting in diverse staten van de
Europese Unie wijst er toch op dat er werkelijk problemen zijn van niet
geringe omvang, welke niet door alle verantwoordelijke politici in de
diverse landen op hun juiste waarde worden geschat, althans niet in hun
publieke uitspraken. Maar dat er wel degelijk een zware periode op de
mensen in het westen afkomt, lijdt geen twijfel. Vooral de toespraken
van openbare figuren als de Belgische koning, die in zijn
kerstboodschap meldde dat geld niet alles betekent voor een gezegend
leven, en dat we in die crisis ook een uitdaging zouden moeten zien die
verder reikt dan alleen de eigen vier muren. Hoewel dat op zich een
onderdeel van een kerstboodschap van elk jaar zou kunnen zijn, is en
blijft deze vorm van attenderen wellicht niet de slechtste, aangezien
er in België nog steeds veel monarchisten zijn die menen dat zo'n
koning wel zal weten waarover hij het heeft. Het valt te hopen dat eventuele twijfelaars vooral handelen naar het dringende advies van die opper-Belg.
Waarschuwende bisschoppen In
de Bondsrepubliek Duitsland hebben twee bekende bisschoppen zich
uitgesproken tegen de verheerlijking van het geld: als eerste de
Berlijnse bisschop Huber, die het fenomeen schraapzucht aan de kaak
stelde als de dans om het gouden kalf, verwijzende naar de heilige
schrift [1]. Zijn Keulse
collega Meisner kwalificeerde het gedrag van (bepaalde) bankiers als
schokkend en hij zei dat teveel geld op een rekening ook niet goed is.
Hij ging zelfs zo ver om te vertellen hoe groot het saldo van zijn
eigen rekening is. De vraag is echter in welke mate de oogkleppen
weer strak getrokken zullen worden als straks 2009 is losgebroken en
dan, wellicht sneller en zeker, de nieuwe jobstijdingen en andere
onheilsboodschappen de armsten weer zullen treffen. Komen de
kerkleiders dan ook in actie om gevolg te geven aan de eigen gedachten
en uitspraken om te laten zien dat zij wel degelijk een functie hebben
en ook bereid zijn die waar te nemen in strijd tegen het verval van
maatschappelijke zeden en gebruiken en waarden, en daarvoor eerst even
hun eigen preoccupatie met een opperwezen opzij zetten om in de
dagelijkse praktijk degenen aan de allerdiepste onderkant van de
samenleving daadwerkelijk te steunen. Het zal niet lang (meer) duren
voordat we kunnen vaststellen of hun publiekelijk uitgevente woorden
van nu dan ook in de praktijk enige intrinsieke waarde
vertegenwoordigen. __________ [1] De dans om het gouden kalf is te vinden in 'de Boeken des Ouden Verbonds', in het tweede boek van het Pentateuch: Exodus, met name in hoofdstuk 6.
De eerste lange documentaire uit de filmgeschiedenis stamt uit 1922
Nog drie uitzendingen Een
kleine eeuw geleden, om precies te zijn in het jaar 1922, ontstond de
eerste lange documentaire uit de filmgeschiedenis. Zoals alle
rolprenten in die tijd betreft het ook hier een zwijgende film. De titel luidt Nanook of the North.
Filmmaker Robert Flaherty (1884-1951). Niet alleen schreef de man
filmgeschiedenis door bovengenoemde feiten, maar deze rolprent werd ook
een commercieel succes, dat in het leven van Flaherty nimmer zou worden
geëvenaard. Wel heeft de regisseur vier jaar later een soortgelijke
film gemaakt in de Zuidzee, die eveneens als docufiction de geschiedenis is ingegaan. Nanook of the North vertelt het verhaal van een Inuit, genaamd Nanook, door hem en zijn familie in hun dagelijks bestaan te volgen. De film over Nanook wordt van woensdag 24 december, om 23:00 uur tot 00:25 uur in de nacht op donderdag door het themakanaal Holland Doc
uitgezonden. Er volgen de komende dagen nog twee uitzendingen van
dezelfde film: op donderdag 25 december tussen 18:00 uur en 19:25 uur,
en op vrijdag 26 december tussen 17:15 uur en 18:40 uur. De film wordt door instanties en particuliere kenners ingeschat als van groot cultuurhistorisch belang.
Witwassen van miljarden door criminelen nog driemaal te zien in een Zembla-documentaire via het themakanaal Holland Doc
Nog drie keer te zien Het Nederlandse themakanaal met de dwaze naam Holland Doc
alsof het om een regionale zender aan de westkust van ons land,
jawel: in de regio Holland, gaat presenteert de komende dagen nog
drie keer de Zembla-documentaire Witwassen doe je zo. Woensdag
24 december is de film te zien tussen 22:15 uur en 23:00 uur; op
donderdag 25 december tussen 17:15 uur en 18:00 uur; en op vrijdag 26
december tussen 20:10 uur en 20:55 uur. Qua uitzendtijd mooi gespreid
over die dagen, zodat zo veel mogelijk mensen ervan kunnen kennisnemen.
Het fenomeen Elk jaar opnieuw worden er vele miljarden aan onrechtmatig verkregen geld door leden van de onderwereld en volgens de Zembla-documentaire
betreft dat vooral buitenlandse criminelen en fraudeurs naar de
bovenwereld gesluisd. In deze film wordt de vraag gesteld en behandeld:
Hoe gaat witwassen nu eigenlijk in zijn werk en welke omvang heeft het
probleem inmiddels aangenomen? Voorts wordt bekeken wat de bevoegde
opsporingsinstanties er nu precies tegen ondernemen. Zeker
in tijden van een enorm omvangrijke, want wereldwijde,
financieel-economische crisis die de belangrijkste slachtoffers
ongetwijfeld ook nu onder de minst welgestelden in de westerse
maatschappijen zal maken, en globaal genomen, in eerste instantie de
armste landen in de derde wereld het hardst zal treffen is het
wellicht niet zo verkeerd om de opsporing van illegaal verkregen geld
met wat meer opportunisme ter hand te nemen, en via snelrecht tot het
verbeurd verklaren van de gelden in kwestie te geraken. De overheid zal
dan een wet moeten aannemen dat juist dit geld ten faveure van de minst
bedeelden zal moeten worden aangewend.
De klassieke champagne gaat in het geheel niet gebukt onder de crisis
Wereldwijde afzetgebieden Zoals
te verwachten viel, hebben tal van mensen met een uitstekend inkomen
geen of minder direct last van de financieel-economische crisis en die
heeft dan ook geen of weinig invloed op hun koopgedrag. Aan het eind
van ieder jaar, als er een explosie in de aankopen plaats heeft, kunnen
de statistieken aantonen hoe goed of hoe slecht het op dat moment gaat.
De verwachting dat de kerstinkopen flink wat lager zouden uitvallen dan
voorafgaande jaren
is niet uitgekomen, en in verband met oudejaarsavond kijken veel
geïnteresseerden naar het product bij uitstek dat men op en om de
jaarwisseling heel wat meer kan aantreffen dan tijdens de rest van het
jaar: champagne. De
kurk in een champagnefles is nog altijd de klassieke: van hout
(eikenschors). Hoewel er steeds meer wordt gekozen voor kunststof kurken, valt het bij een dergelijk traditioneel product niet te verwachten dat de wijnboeren daartoe eveneens zullen overgaan.
Laatste informatie Het
NOS-Journaal van hedenochtend had een bericht gewijd aan deze
bijzondere wijnsoort. Daarin werd gemeld dat er in het jaar 2007
driehonderd achtendertig miljoen flessen champagne zijn verkocht. De
omzet daarvan bedroeg vierenhalf miljard euro. Weliswaar is de omzet in
dezelfde streken iets gedaald, maar daar staat tegenover dat de
wijnboeren nieuwe afzetgebieden hebben weten te ontsluiten: onder meer
Rusland en China, Brazilië en Mexico. Een
van de klassieke champagne-wijnboeren wiens voorouders reeds vanaf 1687
deze wijn heben geproduceerd, toonde zich optimistisch met betrekking
tot de toekomstige afzet. Hij is van mening dat mensen bij een geboorte of huwelijk altijd champagne zullen blijven drinken. Dat
lange-termijn-denken hoort immers van oudsher bij specifiek deze
wijboeren: de oogst die tijdens dit jaar is binnengehaald, zal pas over
tien jaar in flessen terug te vinden zijn. Bovendien is deze tak van de
Franse culturele industrie relatief stressbestendig: enkele procenten
teruggang in de omzet zal men zonder al te grote problemen kunnen
opvangen. Bovendien zijn er altijd mensen die, zelfs met teruglopende
inkomsten, hun gevoel voor luxe en stijl niet al te veel geweld willen
aandoen en derhalve gericht champagne zullen blijven kopen. ____________ Afbeeldingen 1. De klassieke houten champagnekurk. 2. Champagne in flessen ligt hier te rijpen in een speciale grot.
Cultuurspectrum
