Toscanini dirigeert Wagner in Arte-documentaire ' tweemaal op Arte-tv
Bijzondere combinatie In
het dagelijkse bestaan was Arturo Toscanini (1867-1957) een ware
democraat, maar in de kunst stelde hij zich op als aristocraat.
Dienovereenkomstig wees hij, als Wagner-specialist, dan ook het verzoek
van Adolf Hitler van de hand om de leiding van de Bayreuther Festspiele
op zich te nemen en zette hij nadien nooit meer één voet in het
Wagner-Walhalla. Naar
aanleiding van het feit dat het in 2007 een halve eeuw geleden was dat
dirigent Arturo Toscanini is overleden, presenteerde Arte-televisie
eind juni van dat jaar een documentaire die door Pierre-Martin Juban
voor de WDR was gerealiseerd een Duits-Franse co-productie uit
datzelfde jaar. De film, die 41 minuten duurt, wordt thans opnieuw
uitgezonden op zondag 1 maart, 's avonds tussen 19:00 uur en 19:45 uur
op Arte. Een herhaling zal worden gepresenteerd op zaterdag 6 jmaart,
om 06:00 uur 's ochtends, eveneens op Arte.
Gerestaureerde beelden U
krijgt in deze documentaire opnamen te zien die tussen 1948 en 1951
zijn gemaakt met het NBC Symphony Orchestra. Er is sprake van
restauraties waar het de beelden en het geluid betreft. Voorafgaande
aan het concertgedeelte van de film is er een korte bijdrage waarin
wordt ingegaan op de bijzondere relatie tussen Toscanini en (de muziek
van) Richard Wagner. Arturo
Toscanini werd in 1867 geboren en reeds als 19-jarige dirigeerde hij
voor het eerst in het openbaar, en vanaf dat moment zou hij zich
gedurende zo'n zeven decennia achtereen profileren één der
belangrijkste dirigenten van het laatst deel van de negentiende, en
tevens van de hele eerste helft van de twintigste eeuw. Hij overleed in
1957.
L'étoile van Emannuel Chabrier driemaal op Mezzo-televisie
Drie keer binnen een maand Op zaterdag 28 februari zal het twee uur en zeventien minuten durende stuk muziektheater L'étoile van
Alexis Emmanuel Chabrier (1841-1894) door Mezzo-televisie tussen
20:30 uur en 22:55 uur worden uitgezonden onder leiding van John
Elliot Gardiner. In de navolgende maand zullen nog twee herhalingen
worden uitgezonden: de eerste op zondag 8 maart, vanaf 17:00 uur; de
tweede op maandag 23 maart, 's ochtends vanaf 10:00 uur. Het betreft
hier een opname uit 2007 van regisseur François Roussillon, waarin het
Orchestre Révolutionnaire et Romantique en het Monteverdi Choir spelen
onder bovengenoemde dirigent. Meer informatie omtrent deze versie van L' étoile is te vinden op het betreffende gedeelte van de website van Mezzo-Television.
Het verhaal Koning
Ouf en zijn astroloog Siroco maken plannen voor de jaarlijkse executie,
waarmee de koning zijn verjaardag wil vieren. Dan duikt de sjacheraar
Lazuli op,wiens 'sterren' met die van de koning verbonden zijn. En
van lieverlee neemt deze man de leiding van het spel binnen het
koninkrijk over. Aan het eind van het verhaal slaagt Lazuli erin
prinses Laoula voor zich te winnen. Een jaar na de première op 18 november 1877 te Parijs, werd in Berlijn reeds een Duitse versie gepresenteerd onder de titel Lazuli. In 1967 werd deze opera in München opnieuw op het speelplan gezet, in een Duitse bewerking van W. Brandin, getiteld Das Horoskop des Königs. In 1984 werd er een nieuwe enscenering gerealiseerdin Parijs en in Lyon. __________ Foto: De componist Alexis Emmanuel Chabrier.
In Groninger Universiteitsbibliotheek De
expositie van een relatief grote hoeveelheid Ex Libris 197 in totaal,
die zijn ontworpen door zestien grafische kunstenaars uit Litouwen, en
die momenteel in de Rotterdamse vestiging van het Goethe-Institut Niederlande wordt gehouden zie daartoe onze bijdrage
van dinsdag 3 februari op deze site krijgt mogelijkerwijs een
plaatsje in Noord-Nederland. Van de zijde van de Nederlands-Baltische
Vereniging is een dergelijk verzoek gedaan, en momenteel worden de
mogelijkheden bekeken door de verantwoordelijke personen van het
Litouws Cultureel Centrum. Belangstellenden kunnen echter tot en met
13 maart terecht in het Goethe-Institut te Rotterdam. Voor
openingstijden en alle andere relevante gegevens zij verwezen naar het
artikel in kwestie.
La dame avait une robe En ottoman violine Et sa tunique brodée d'or Était composée de deux panneaux S'attachent sur l'épaule
Les yeux dansant comme des anges Elle riait elle riait Elle avait un visage au couleurs de France Les yeux bleus les dents blanches et les lèvres très rouges Elle avait un visage aux couleurs de France
Elle était décolletée en rond Et coiffée à la Récamier Avec de beaux bras nus N'entendrait-t-on jamais sonner minuit
La dame en robe d'ottoman violine Et en tunique brodée d'or Décollettée en rond Promenait ses boucles Son bandeau d'or Et trainait des petits souliers à boucles
Elle était si belle Que tu n'aurais pas osé l'aimer
Jamais les femmes atroces dans les quartiers énormes Où nassaient chaque jour quelques êtres nouveaux Le fer était leur sang la flamme ler cerveau
J'aimais j'aimais le peuple habile des machines Le luxe et la beauté ne sont que son écume Cette femme était si belle Qu' elle me faisait peur __________
Uit: Alcools Poèmes 1898-1913
Guillaume Apollinaire (1880-1918) [pseudoniem van Guillelmus Albert Vladmir Alexandre Apollinaris de Kostrowitzki] __________ Foto: Guillaume Apollinaire na zijn verwonding in 1916.
Cultuurgeschiedenis van de duif eenmalig op Arte-televisie
Geliefd en verafschuwd De
Frans-Duitse cultuurzender Arte-TV presenteert op woensdag 25 februari,
tussen 20:15 uur en 21:00uur de documentaire getiteld Der Zauber der Taube, een cultuurgeschiedenis van de vogel die wij onder de verzamelnaam duif kennen. Deze vogel is te vinden in alle grote steden ter wereld, waar ze niet altijd even welkom zijn, aangezien hun uitwerpselen gebouwen aantasten. Hoewel
deze gevederde vrienden een toeristische trekpleister vormen men
denke aan de vele duizenden duiven die op het Venetiaanse plein voor de
San Marco werden gevoerd, is ook daar het eertijdse enthousiasme van de
kant van de bestuurders aardig getemperd. Heden ten dage gelden ze in
het centrum van Amsterdam en Groningen, evenals in Delhi en Mekka als
milieuvervuilers. Anderzijds worden ze beschouwd als lekker hapje; in
de vitrines van de poelier kan men ze uitgestald zien met een
prijskaartje dat zelfs voor de smalle beurs af en toe te behappen is.
Maar: geen spek voor de vegetariër, die ze liever ziet vliegen en hoort
tortelen. Verder
kennen we de duif als brenger van tijdingen, die als klein briefje in
een ring aan de poot van het dier worden bevestigd. Vandaar de naam
postduif, en die heeft in de loop der tijden heel wat boodschappen
overgebracht; niet in de laatste plaats in de eerste periode van de
Tweede Wereldoorlog.
Geen herhalingen Deze
documentaire over een al eeuwenoud cultuurverschijnsel met vleugels
in het verhaal over de Ark van Noach komt de duif immers al voor als
brenger van een takje, waarmee het einde van de omzwervingen over water
en nog eens water in zicht was gekomen. De
film uit 2008, die door Karl Köngsberger oorspronkelijk voor de
Westdeutsche Rundfunk werd gerealiseerd, zal op het beeldformaat 16:9
worden uitgezonden. In tegenstelling tot de meeste door Arte-televisie
uitgezonden documentaires, zal deze vooralsnog niet worden herhaald. ____________ Afbeeldingen 1. Witte duif. 2. Tekst op de titelpagina van de Nederlandse vertaling uit 1977 van een Frans standaardwerk over de Duif.
Kunstveiling uit nalatenschap Yves Saint Laurent breekt records
Hoge verwachtingen overtroffen De
op maandag 23 februari gestarte, driedaagse veiling van de kunst die
wijlen Yves Saint Laurent (1936-2008) en zijn partner in een halve eeuw
hebben vergaard, en waarvan de opbrengst ten goede
zal komen aan verder onderzoek naar aids, heeft op de eerste dag meer
dan 206 miljoen euro opgebracht. Dat overtreft de stoutste
verwachtingen van 300 miljoen voor de gehele collectie. Voor
een zaal met 1200 geïnteresseerden werd de veiling geopend met doeken
van Edouard Manet (1832-1883), alsook van Paul Cézanne (1839-1906) en
Henri Matisse (1869-1954). Van laatstgenoemde werd het schilderij Koeskoes op een blauw en roze tapijt uit 1911 voor het bedrag van 32 miljoen euro geveild. Een stuk van de Roemeense beeldhouwer Constantin Brânçusi (1876-1957), Madame L.R.,
bracht iets meer dan negen en twintig miljoen euro op. Een doek van
Pablo Picasso (1881-1973), dat als een topstuk werd beschouwd, slaagde
er niet in een bod te genereren dat als acceptabel kon worden beschouwd.
Commotie om Chinese stukken Twee
Chinese beeldhouwwerken uit de achttiende eeuw hebben de aandacht van
de Chinese overheid getrokken, die nu teruggave eist, aangezien de
stukken in de loop van de negentiende eeuw zouden zijn gestolen. Een
Belgische kunsthandelaar, die thans in het bezit van de beelden is
gekomen, verklaarde dat hij deze beide stukken aan de Chinezen wil
afstaan als hij in ruil daarvoor de garantie krijgt dat de
mensenrechten in dat werelddeel zullen worden gerespecteerd, tevens de
bezetting van Tibet wordt opgeheven en de Chinese regering de Dalai
Lama zal ontvangen. Een uiterst respectabele instelling. __________ Foto: Yves Saint Laurent in de jaren vijftig van de vorige eeuw.
Begraafplaatsen steeds vaker plekken midden in het leven
Van cultusplek tot ontmoetingsruimte Op woensdag 25 februari wordt in het WDR-televisieprogramma Planet Wissen tussen 15:00 uur en 16:00 uur de herhaling van een aflevering uit mei 2008 vertoond over begraafplaatsen: Friedhöfe Von Gräbern, Kulten und Biotopen. Van
oudsher zijn begraafplaatsen plekken voor stilte en bezinning, en geven
zij door de verscheidenheid aan grafstenen en de daarbij behorende
inrichting een beeld van de talrijke veranderingen in de aankleiding
die deze plekken in de loop der eeuwen hebben ondergaan. Heden ten dage
daarentegen worden deze gebieden, vooral die aan de rand van steden,
allengs ruimten waar men
zich uit vrije wil ophoudt juist vanwege de relatieve rust en ontmoet
men er anderen; in sommige gevallen wordt er een theehuis ingericht of
een andersoortige ruimte waar mensen even onder elkaar kunnen zijn.
Daarmee is de dodencultus niet alleen een aspect rijker geworden, maar
tevens een enorme verandering. Ook blijkt dat diverse diersoorten zich
daar steeds vaker terugtrekken, waardoor er zeker als er zich in dat
gebied een vijver of gracht bevindt, alsmede veel bomen en struiken
een geheel nieuwe biotoop ontstaat. In
elke aflevering praten met de beide presentatoren met een gast, in dit
geval over de historische achtergronden, de ontwikkelingen de loop der
tijden en de huidige status van begraafplaatsen. Daartoe heeft men
Gerold Eppler uitgenodigd, die museumdirecteur en dito pedagoog is van
het enige museum in Duitsland dat zich bezighoudt met alle elementen
die aan het thema zijn verbonden.
Erich Wolfgang Korngold schreef laat-romantische werken doch beslist geen Entartete Musik
Concert met werk van Erich Wolfgang Korngold In het programma Radio 3 Lunchtime concert
van die BBC-zender zullen op dinsdagmiddag tussen 14:00 uur en 15:00
uur onze tijd drie composities worden uitgevoerd door Elizabeth
Watts, sopraan;
en Philip Thomas, piano. Het laatste van die drie werken betreft een
compositie van Erich Wolfgang Korngold een meester aan wie we in het
elektronische cultuurtijdschrift All art is quite useless op 11 oktober 2006 een uitgebreid artikel hebben gewijd. Van deze, als wonderkind begonnen, muziekmeester (1897-1957) zal opus 29 uit 1939 worden gespeeld: Liederen Songs of the Clown op teksten van William Shakespeare (1564-1616), uit diens Twelfth Night or What You Will.
Scandaleus Korngolds muziek dient te worden gekwalificeerd als behorend tot de laat-romantiek. Het is een Meer Dan Grof Schandaal dat op de Nederlandstalige Wikipedia-pagina de muziekstijl van Korngold wordt gekwalificeerd als Entarte Musik. Welke
minder, dan wel totaal niet begaafde, kan zoiets ongecontroleerd en
tevens ongestraft op een encyclopedische site plaatsen? Het begrip Entartete Musik
is absoluut geen stijlrichting maar is een epitheton dat is opgeplakt
door het meest abjecte moffentuig dat deze aarde ooit heeft gekend en
zo'n kunstenverachtende term wordt thans en passant meer dan een
halve eeuw na de Tweede Wereldoorlog klakkeloos overgenomen en niet
eens door een geciviliseerde redactie adequaat aangepast. Het
artikel dat in de stijl van een aangeschoten Tante Betje was
geschreven, heb ik inmiddels zoveel mogelijk aangepast, maar daar valt
nog wel één en ander aan te doen [1]
___________
[1] In een tekstgelijke bijdrage op het Nederlandse fin de siècle weblog All art is quite useless van heden staat de gewraakte tekst afgedrukt. Die kunt u hier bekijken. Na publicatie aldaar heb ik de gewraakte
kwalificatie op de Wikipedia-pagina verwijderd en deze vervangen door
de juiste.
Vroege oerwouden van Europa in documentaire op Arte-televisie
Eerste aflevering Op maandag 23 februari start, op Arte-televisie, Mythos Wald, een
tweedelige natuurdocumentaire. Daarin worden vroegere oerwouden in
Midden-Europa besproken. De eerste aflevering draagt de titel Tierparadies und Schattenreich. Alle oer-wouden, die eens het oude Europa
bedekten zijn inmiddels, geringe uitzonderingen daargelaten, verdwenen.
De kijker krijgt de diverse historische achtergronden voorgeschoteld,
en moet niet verbaasd zijn als hij verneemt dat zelfs de als nationale
parken bekend staande instituten helemaal niet in overeenstemming zijn
met de toestand zoals die in de oertijd was. Dat heeft wetenschappelijk
onderzoek inmiddels aangetoond. Tevens
laat de film zien waardoor de oorspronkelijke situatie allengs is
gedegenereerd en eveneens wat er zou moeten gebeuren om de status van
anno ooit te kunnen herstellen. Het
is een film van Jan Haft, in HD-kwaliteit op het beeldformaat 16:9, die
in 2008 werd gerealiseerd voor de Norddeutsche Rundfunk. Twee
herhalingen zal Arte-televisie nog uitzenden: op woensdag 4 maart,
vanaf 10:25 uur in de ochtend, en op vrijdag 6 maart, vanaf 01:30 uur
in de nacht.
Buitenkansje Op
de radiozender WDR 3 wordt, net als in tal van andere radio- en
televisieprogramma's in en buiten Europa, ook de nodige aandacht aan
Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809-1847) geschonken, aangezien 2009
onder meer Mendelssohn-jaar is. En dat men in een week tijd ongeveer
zeven honderd twaalf keer het onvergelijkelijke Vioolconcert
van die meester ka beluisteren, is wel best, maar het is veel
interessanter om eens wat minder bekende composities van dezelfde
notenkundige te beluisteren. Daartoe
bestaat op zondag 22 februari een goede kans als men 's avonds om 22:00
uur de Duitse radiozender WDR 3 inschakelt. Dan presenteert Der WDR Rundfunk Chor een goed uur muziek van deze componist met vier totaal verschillende werken. Als eerste Der Jäger Abschied, opus 50 nr. 2, gevolgd door Psalm 114, opus 51, 3. Als vierde en laatste onderdeel zal ous 78 nr. 2 worden uitgevoerd: de twee motetten Richte mich Gott.
Die erste Walpurgisnacht Als derde werk in het programma wordt opus 60, voor solisten, koor en orkest Die erste Walpurgisnacht op tekst uit Faust van Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) gespeeld.
Es lacht der Mai / der Wald ist frei / von Eis und Reifgehänge / Der Schnee ist fort / am grünen Ort / erschallen Lustgesänge. /
Ein reiner Schnee / liegt auf der Höh / doch eilen wir nach oben', /
begeh'n den alten heil'gen Brauch, / Allvater dort zu loben. / Die
Flamme lodre durch den Rauch! / Hinauf, hinauf! / So wird das Herz
erhoben.
De tekst verraadt al dat het met de winter is
gedaan, en dat de Meimaand voor ons ligt. Die erste Walpurgisnacht is
dan ook die van 3 april op 1 mei, en dan gaan 's mensen gedachten
althans van sommigen ten tijde van de 'heidenen' uit naar de Godin
Walpurga. Dit interessante en veelzijdige stuk muziek wordt relatief
weinig uitgevoerd, maar toen ik een halve eeuw geleden begon een
grammofoonplaten-collectie aan te leggen, kreeg ik wel de gelegenheid
voor een gulden of een ander heel laag bedrag een versie daarvan
met Nederlandse uitvoerenden daaronder het toen zo genoemde, doch
helemaal niet bestaande Nederlands Philharmonisch Orkest; een ad hoc
ensemble, dat speciaal voor zulke opnamen werd samengesteld, of
'slechts' zo werd genoemd, aangezien er tal van elementen opdoken, die
ernstige twijfels zaaiden omtrent de juistheid omtrent het door de maatschappij in kwestie beweerde. Aangezien die feiten niet direct met Mendelssohn te maken hebben, daarover wellicht een andere keer enige nadere details.
Een land rijk aan contrasten: Nieuw-Zeeland in Terra X-docu van ZDF
Tussen de continenten Het tweede publieke Duitse televisienet ZDF heeft een voortreffelijke reeks documentaires onder de overkoepelende titel Terra X. Op zondag 22 februari, tussen 19:30 uur en 20:15 uur wordt in die serie een nieuwe aflevering uitgezonden: Faszination Erde,
handelend over een land op een behoorlijke afstand van ons continent:
Nieuw-Zeeland, een deel van onze aarde waar we veel te weinig van af
weten. Deze documentaire kan in ieder geval éen en anderaan leemtes in
onze kennis opvullen.
Rijk aan opvallende contrasten Op
het relatief kleine oppervlak van dat land bevinden zich diverse
landschappen, variërend van tropische regenwouden tot en met ijzige
gletsjers. Vuurspuwende vulkanen en wilde fjorden zijn er eveneens te
vinden. In de film van Dirk Steffens, die daarvoor het land in kwestie
aan een nauwkeurig onderzoek heeft onderworpen, komen al deze aspecten
in volle glorie aan bod.
Abstract expressionisme De Britse zender BBC Two Television zendt in de nacht van zondag 22 op maandag 23 februari de film Pollock uit een biografisch drama over leven en werk van de Amerikaanse schilder Jackson Pollock. Deze werd in 1912 geboren en overleed in 1956. De
film werd in 2000 geregisseerd door Ed Harris, die tevens de rol van de
bij tijd en wijle volkomen verdwaasde, doch op andere momenten geniale,
kunstenaar op zich heeft genomen. Het is een speelfilm met een lengte
van 175 minuten. Naast Ed Harris treden onder meer Robert Knott, Molly
Regan en Val Kilmer in deze rolprent op.
Zenuwslopend De
spanningen in de ziel en als gevolg daarvan heel direct in zijn
lichaam van de op zijn zachtst gezegd wonderbaarlijke man, die in
hoge mate onderhevig was aan stemmingswisselingen himmelhoch jauchzend, zum Tode betrübt, noemde Johann Wolfgang von Goethe dat
, zijn zodanig voelbaar dat het adjectief zenuwslopend van toepassing
geacht mag worden. En dat zegt iets over de kwaliteit van regisseur en
protagonist. Hoe dwaas de man af en toe ook deed; het laat je niet koud
wat zich er allemaal om hem heen, veelal door toedoen, dan wel
nalatigheid van hem zelf, afspeelt. Ondanks het late uur van uitzending met nadruk aanbevolen.
____________ Afbeeldingen 1. Acteur/regisseur Ed Harris. 2.
Jackson Pollock aan het werk met zijn, in het kader van zijn geheel
eigen abstracte expressionisme, volstrekt eenmalige schildertechniek.
Foto: Hans Namuth.
Tennessee Wlliams 'Suddenly last summer op radio WDR 3
Verdrongen feiten In de aflevering van het theaterprogramma Bühne: Radio, die door de Duitse
radiozender WDR 3 op 22 februari, 's avonds tussen 20:05 uur en 22:00
uur, wordt uitgezonden, komt zondag de Amerikaanse toneel-, poëzie- en
prozaschrijver Tennessee Williams (1911-1983) [1] aan bod met zijn intrigerende drama Suddenly last summer
uit 1958, over een vlucht in psychisch afwijkend gedrag ter verdringing
van een traumatische situatie, die om meer dan één reden buiten de
werkelijkheid zou moeten blijven. Het
stuk behoort tot het voornaamste dat uit Williams' pen is gevloeid, en
is meer dan eens verfilmd. Al snel na het toneelsucces een jaar nadat
het stuk voor het eerst was gepresenteerd werd er een Hollywood-film
van gemaakt door Joseph Mankiewicz met Elizabeth Taylor, Kathryn
Hepburn en Montgomery Clift. Gore Vidal schreef, samen met Tennessee
Williams, het script voor de film. In 1993 werd het als BBC Play, met onder anderen Maggie Smith en Rob Lowe, Natasha Richardson en Richard E. Grant uitgezonden. __________ [1]
Zijn werkelijke voornamen waren Thomas Lanier, maar hij kreeg van zijn
klasgenoten Tennessee als bijnaam vanwege zijn zeer zuidelijke accent. ____________ Afbeeldingen 1. De schrijver Tennessee Williams in 1965. 2. Afbeelding van een scène uit de film uit 1959 voorop de dvd-doos.
Oude muziek hergebruikt door Richard Strauss en Ottorino Respighi
(Her)ontdek muziek Op
zondag 22 februari tussen 18:00 uur en 19:30 uur onze tijd
presenteert dirigent Charles Hazlewood, samen met het BBC Concert
Orchestra, weer een aflevering in de programmareeks Discovering music. Voor deze gelegenheid is het thema weliswaar Ancient Music, maar
zijn de voorgestelde werken van de betreffende componisten Richard
Strauss (1864-1949) en Ottorino Respghi (1879-1936) dat geenszins. Maar
zij hebben oude muziek hergebruikt in twintigste eeuwse werken.
Oude instrumentale stukken De
compositie van Richard Strauss die aan een nader onderzoek zal worden
onderworpen, is de hoogst zelden uitgevoerde, en daardoor nauwelijks
bekende, balletsuite Divertimento
door Strauss in de jaren 1940/41 voor klein orkest aangepaste stukken
voor klavier. Daar staat tegenover de geliefde Italiaanse suite Gli ucelli (De Vogels) van
Respighi, gecomponeerd in 1928. In beide gevallen is er sprake van
hergebruik van enkele eeuwen geleden geschreven composities. Strauss
paste klavecimbelstukken aan van François Couperin (1668-1733),
Respighi verwerkte stukken voor klavecimbel en voor luit uit twee
verschillende perioden: de renaissance en de barok. __________ Afbeelding: François Couperin, door een onbekende meester. Bevindt zich in de collectie van het Château van Versailles.
Over de verloren kanonnen van wijlen de Engelse koningin Elizabeth
Foetsie De,
qua persoonsnaam directe, voorgangster van de huidige Engelse monarche
voor de niet met kennis van het Attische Grieks, van zo'n 24 eeuwen
voor onze tijd, behepten: alleenheerseres Elizabeth I, die de
dochterwas van de beruchte Henry VIII, en leefde van 1533 tot in 1603,
en koningin was gedurende exact de tweede helft van haar leven, vanaf
1558 en die zich in die periode een houten kunstgebit liet aanmeten
blijkt haar kanonnen kwijtgeraakt te zijn. Hopelijk zijn het niet alle
geweest, anders had het er wellicht nog heel wat minder aangenaam
kunnen uitzien in dat rijk van die rijk met juwelen behangen etalagepop
avant la lettre.
Plannen van geleerde mannen Volgens de makers van het BBC 2-programma Timewatch, waarvan een nieuwe aflevering op zaterdag 21 februari tussen 21:00 uur en 22:00 uur zal worden uitgezonden met als titel Queen Elizabeth's lost guns,
is deze verloren gewaande verzameling oud-Engels schiettuig
teruggevonden op en aan een eeuwenoud scheepswrak dat zich op de
zeebodem bevindt voor het Kanaaleiland Alderney. En wat blijkt? Een
team van archeologen wil nu dat deze oude representaties van de fallus
als model zullen worden gebruikt voor het gieten van nieuwe exemplaren. Meer
verbijsterends, verhelderends en verrassends kunt u aan de weet komen
als u de moeite neemt naar het bovengemelde programma te kijken. En het
moet hier worden gezegd: bij een aflevering van Timewatch zult u zich niet vervelen. __________ Afbeelding: Lizzie the First in 1588. Portret in Jesus College.
Adriana Lecouvreur van Cilea vanuit de Metropolitan Opera
Uitzendingen tegelijkertijd Op in ieder geval drie West-Europese radiozenders wordt Cilea's Adriana Lecouvreur
op zaterdag 21 februari rechtstreeks uitgezonden via een open
verbinding met de Metropolitan Opera in New York, waar het 13:00 uur is
als wij om 19:00 uur op één van de volgende drie programma's afstemmen: Radio 4 Nederland met het programma Opera live van de NPS. WDR 3 Duitsland met het programma Bühne. BBC Radio 3 met Opera on 3: Live from the Met.
Première Op 6 november 1902 is in de Scala van Milaan de opera Adriana Lecouvreur van
Francesco Cilea (1866-1950) in première gegaan met drie van de grootste
muziekdramatische sterren welke in die periode beschikbaar waren:
Angelica Pandolfini (1871-1959), Enrico Caruso (1873-1921) en Giuseppe
de Luca (1876-1950). Deze drie pasten uitstekend in Cilea's geheel
eigen lyrische stijl. Dit, tot op de huidige dag repertoire
gehouden, stuk muziektheater in vier bedrijven speelt zich af in de aan
intriges overmatig rijke theaterwereld van voornamelijk Parijs in het
begin van de achttiende eeuw. Het libretto werd geschreven door Arturo
Colauti (1851-1914), op basis van het drama Adrienne Lecouvreur uit 1849 van Eugène Scribe (1791-1861).
Uit het leven gegrepen Adrienne
Lecouvreur (1691-1730) was een door het publiek zeer bewonderde actrice
die een liefdesrelatie heeft met Moritz von Sachsen. Haar grote rivale,
de prinses van Bouillon slaagt erin Adrienne te doden door middel van
vergiftigde bloemen. Cilea's meest befaamde opera die reeds een
jaar na de Milanese première in een Duitse vertaling te Hamburg werd
opgevoerd is in Italië deel van het vaste repertoire gebleven en in
de rest van de voornaamste operatheaters van de wereld ook nooit
helemaal vergeten. In de jaren zeventig van de vorige eeuw beleefde het
werk een ware renaissance.
Permanente belangstelling In
ons land is ongeveer vier decennia geleden in de Matinee op de Vrije
Zaterdag in het Concertgebouw te Amsterdam een concertante uitvoering
gegeven van Adriana Lecouvreur met onder anderen Magda Olivero
(geboren 1910). Daarvan bestaat een cd-versie die een in reeks
'historische opnamen' is uitgegeven door een Luxemburgse firma. In
de zwijgende film uit 1913 van Henri Desfontiaines en Louis Mercaton
speelde de befaamde actrice Sarah Bernhardt (1844-1923) de rol van
Adrienne. Ze schreef tevens mee aan het script.
Uitvoerenden Koor
en orkest van de Metropolitan Opera in New York staan onder leiding van
Marco Armiliato. De belangrijkste vocale partijen zijn verdeeld over
Maria Guleghina, Placido Domingo en Olga Borodina. Het is inmiddels
alweer vier decennia geleden dat Domingo zijn New Yorkse debuut maakte
met de rol van Maurizio (Moritz von Sachsen) en die rol zingt hij nu
opnieuw. Voor een compleet overzicht van alle verantwoordelijken voor de productie van deze opera, die daar wordt omschreven als evergreen, zij verwezen naar het betreffende onderdeel van de website van BBC Radio 3. ____________ Afbeeldingen 1. Componist Francesco Cilea, portretfoto van rond 1900.| 2. De ware Adrienne Lecouvreur, hier in La Mort de Pompée uit 1644 van Piere Corneille (1606-1684).
Avonturen aan de wilde kust: Suriname's historie in vijf uur
Vijfdelige serie Het
Nederlandse, digitale kanaal Geschiedenis TV begint op zaterdag 21
februari met de uitzending van de eerste aflevering van een vijfdelige
NOS-documentaire serie van Jan Bosdriesz uit 1982, waarin de
geschiedenis van Suriname wordt verklaard. Basis voor de reeks is het
boek van Albert Helman, die bekend werd met veel prozawerken.
Zijn ware naam luidde Lou Lichtveld (1903-1996). Als
twaalfjarige kwam hij naar Nederland om aan het seminarie
te Rolduc een opleiding te volgen, maar al spoedig staakte hij die
studie en keerde hij terug naar Suriname, waar hij zich verder ging bekwamen in de muziek en aldaar tot 1922 werkzaam is
geweest als organist en componist.
Uitzendtijden De eerste aflevering, Suriname tot 1700, zal worden uitgezonden tussen 22:00 uur en 23:05 uur. Deze is eveneens te zien op zondag 22 februari, vanaf 18:00 uur. De periode van 1700-1813 zal uur op maandag 23 februari vanaf 18:59 in de tweede aflevering worden vertoond. De
derde aflevering, die de periode vanaf 1813tot 1900 behandelt, zal
onder meer worden vertoond op vrijdag 27 februari, op het vroege
tijdstip van 06:44 uur in de ochtend. De aflevering, die de focus heeft gericht op de periode vanaf de eeuwwisseling tot 1945 wordt onder meer reeds uitgezonden op dinsdag 24 februari vanaf 22:58 uur. Een herhaling daarvan is in ieder geval te zien op woensdag 25 februari, vanaf 18:58 uur. Het
slot van deze geschiedenis, in de vijfde aflevering, moet een digitaal
beter ontwikkelde lezer/kijker dan deze redacteur zelf zien te vinden.
Diverse herhalingen zijn binnen dezelfde week gepland, maar de bepaald
niet gebruikersvriendelijke site van Geschiedenis TV laat, na het
intoetsen van de trefwoorden, alleen zien dat er op 27 februari een
aflevering van deze reeks wordt vertoond. "Mijn arm, arm land", luidt de laatste zin van Helmans boek Zuid-zuid-west uit 1926.
Arte-documentaire over eiderdons ' vrijdag 20 februari
Geen product voor cara-lijders Vrijdag
20 februari zendt Arte-televisie, het Frans-Duitse cultuurkanaal, in
het op werkdagen gebruikelijke documentaire-uurtje tussen 19:00 uur
en 19:45 uur een film uit over het product eiderdons, waarvan onder
meer dekbedden en kussens worden vervaardigd. Tal van mensen zijn daar
zeer verrukt van; voor cara-patiënten vormen ze een kleine ramp, die de
lijders daaraan soms tot een dreigende verstikking brengt. Eiderdons
is zo'n product waarover je zelden nadenkt, tenzij je astmalijder bent
en het vooral in Duitsland treft dat de goede hotels hun bedden
hebben voorzien van dekbedden, respectievelijk kussens, van echt
eiderdons. Dat is bepaald geen voordelig product, hetgeen mede te
wijten is aan de relatieve zeldzaamheid van het materiaal.
De geschiedenis van het kleinste kamertje: het closet
De Westdeutsche Rundfunk zendt
op vrijdag 20 februari, 's middags tussen 15:00 uur en 16:00 uur een
nieuwe aflevering van het programma Planet Wissen uit. Het thema is deze keer Das Klosett Die Geschichte des stillen Örtchens.
Till Nassif en Brigitte Pavetic presenteren de uitzending en zullen u
in de loop van dat uur nog menig maal verbaasd doen zijn. De afkorting
WC staat voor het Engelse water closet, een
woord dat sedert 1755 bestaat. Het betreft die kast waarin veelvuldig
een klaterende waterval en ruisende winden te horen zijn. Het
zal niet een onderwerp zijn waar u dagelijks, doorbrengend op de
toiletbril, over nadenkt, maar meer dan twee en een half miljard mensen
van de wereldbevolking hebben niet de beschikking over een adequate
sanitaire inrichting; dat aantal mensen staat voor ruim veertig procent
van de wereldbevolking, en dat is een grof schandaal, vooral vandaag de
dag nu we leven in tijden dat de wetenschap en vooral de technologie
heeft getoond dat huishoudelijke problemen soms met een kleine maar
intelligente ingreep kunnen worden opgelost. En zo en passant dient
daar dan nog aan te worden toegevoegd dat er dagelijks vijf duizend
kinderen sterven als gevolg van ontoereikende hygiëne. Gemiddeld
brengt een mens één jaar van zijn leven op de toiletpot door, maar toch
behoort dit thema normaliter tot de taboesfeer. De presentatoren van Planet Wissen
wagen het er toch op, aangezien de Verenigde Naties 2008 hadden
uitgeroepen tot hetinternationale jaar van de sanitaire
basisverzorging. Zo lichten ze het deksel met betrekking tot tal van
wetenswaardigheden met betrekking tot de historie van het closet. Net
als een vorm van centrale verwarming, beschikten de Romeinen reeds over
met water doorgespoelde gemeenschappelijke toiletten. En
gemeenschappelijk moet men bezien als in onze tijd gemeenschappelijke
douches. Daar kwamen mannen bijeen om hun andersoortige boodschap(pen)
en tegelijkertijd zaken te doen. En
als we nog verder terugkijken, komen we aan de weet dat de Egyptenaren
reeds over een god van de winden (lees: winderigheid) beschikten. Bij
de Assyriërs werden menselijke uitwerpselen zelfs gebruikt als
offergaven. Wilt
u de uitscheidingen van al dat onderzoek meebeleven en vernemen wat er
aan interessants is geboekstaafd, scheidt u zich dan niet af voor een
stoelgang.
Herdenkingsconcert voor Leonard Bernstein (1918-1990) vrijdag 20 februari op radio WDR 3
Op 14 oktober 1990 overleed de
Amerikaanse dirigent en componist Leonard Bernstein: hij was toen 72
jaar. Op de Duitse radiozender WDR 3 wordt op vrijdag 20 februari
tussen 20:05 uur en 22:00 uur een concert uitgezonden in memoriam Leonard Bernstein,
door het WDR Rundfunkorchester onder leiding van Michail Jurowski. Het
programma bestaat uit vijf onderdelen: uitsluitend composities van de
genoemde protagonist uit het vooral Amerikaanse muziekleven, die
overigens op tal van plaatsen in Europa en elders in de wereld eveneens
zijn muzikale sporen heeft nagelaten. Medewerking zal worden verleend door de violist Vadim Gluzman en de zangsolisten Anja Petersen, Eva Aasgaard en Alen Hodzovic. Na de ouverture Candide
wordt nog een fragment uit dit muziekdrama ten gehore gebracht.
Bernstein componeerde deze opera in 1956 (revisie in 1973) op een tekst
van Lillian Hellmann (1905-1984) naar het gelijknamige boek uit 1759
van Voltaire (1694-1778). Dan klinkt als derde onderdeel de Serenade
uit Plato's Symposium. Besloten wordt met twee reeksen fragmenten uit West Side Story,
een musical gecomponeerd voor Broadway in 1957, maar pas tot grote
wereldfaam gekomen door de gelijknamige speelfilm uit 1961 van Jerome
Robbins en Robert Wise. Niet zo lang daarna zei Bernstein eens in een
interview dat hij, terugkijkend vond dat dit stukje muziektheater
"teveel Puccini" zou zijn geworden. __________ Foto: Leonard Bernstein in 1971.
Cultuurspectrum
Op zaterdag 28 februari zal het twee uur en zeventien minuten durende stuk muziektheater L'étoile van
Alexis Emmanuel Chabrier (1841-1894) door Mezzo-televisie tussen
20:30 uur en 22:55 uur worden uitgezonden onder leiding van John
Elliot Gardiner. In de navolgende maand zullen nog twee herhalingen
worden uitgezonden: de eerste op zondag 8 maart, vanaf 17:00 uur; de
tweede op maandag 23 maart, 's ochtends vanaf 10:00 uur. Het betreft
hier een opname uit 2007 van regisseur François Roussillon, waarin het
Orchestre Révolutionnaire et Romantique en het Monteverdi Choir spelen
onder bovengenoemde dirigent.
