Emigreren in 1900 vanuit Nederland naar Amerika ' op GeschiedenisTV
Herhaling van 2000 Voor het programma Dokwerk
van de VPRO heeft Cherry Duyns in 2000 een documentaire afgeleverd over
een aantal Nederlanders dat in het jaar 1900 is vertrokken naar het
verre Amerika. Daarin komt één dag specifiek aan de orde, hetgeen in de
titel van de aflevering al herkenbaar is: De overtocht en de passagierslijst van 17 mei 1900. Deze documentaire wordt opnieuw uitgezonden op het digitale televisienet Geschiedenis TV. De eerste keer is dat op zaterdag 28 maart, tussen 21:57 uur en 22:55 uur. Zoals
gebruikelijk volgen er in een televisieweek op dat net diverse
herhalingen; deze kunt u vinden door te kijken op het betreffende onderdeel van de website van deze zendgemachtigde.
Totaal verschillende muziekdrama's op zaterdagavond in de ether
Vijf opera's uit een periode van één eeuw Ten
minste op vier radiozenders en via één televisiegemachtigde wordt er
zaterdag 28 maart 's avonds tussen 18:00 uur onze tijd en zo ongeveer
half één in de nacht op zondag de 29ste opera gepresenteerd:
variërend van Così fan tutte uit
1790 van Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) op Radio 4, vanaf 19:02
uur, in een voorstelling van de Nederlandse Opera, tot en met Werther uit 1892 van Jules Massenet (1842-1912),naar de roman Die Leiden des jungen Werthers uit 1774 van Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832). Daartussen wordt het eerste deel van Ring des Nibelungen van Richard Wagner (1813-1883) Das Rheingold (1869)
via BBC Radio 3 gepresenteerd vanaf 18:00 uur, in een rechtstreekse
verbinding met de New Yorkse Metropolitan Opera, waar dit werk
terzelfdertijd als middagvoorstelling wordt gepresenteerd.
Mezzo-televisie rondt, vanaf 20:00 uur, deze Ring des Nibelungen, na de drie eerdere delen, af met Götterdämmerung (1876).
Tot slot, voorzover dat de aanvangstijden betreft, vergast Klara, de
Nederlandstalige Belgische radiozender, de toehoorders vanaf 20:00 uur
op het stuk muziektheater met de titel Mazeppa uit 1884, gebaseerd op het gedicht Poltawa uit 1829 van Aleksandr Poesjkin (1799-1837). __________ Afbeelding: Johann Wolfgang von Goethe als jongeman.
Beethovens enige opera Fidelio opnieuw bij de Nederlandse Nationale Reisopera
Herhaling Op
zaterdag 28 maart zal in het Nationaal Muziekkwartier te Enschede de
première worden gegeven van een nieuwe reeks voorstellingen van de
opera Fidelio (oder Die eheliche Treue) van
Ludwig van Beethoven (1770-1827). Het is de herhaling van een
productie, die in 2002 tot stand is gekomen onder verantwoordelijkheid
van Monique Wagemakers, die zo succesvol is geweest dat de Nationale
Reisopera heeft besloten er nogmaals mee door het land te trekken. Met
dit verschil dat er een geheel nieuwe bezetting van de rollen zal
worden gerealiseerd. Na de eerste voorstelling van aanstaande zaterdag
zal er op de laatste dag van maart nog een voorstelling worden gegeven,
te Maastricht. In de maand april worden er nog elf voorstellingen
gegeven, verspreid over negen provincies van ons land. De exacte data en in welke theaters dan zal worden opgetreden, is te vinden op het bewuste deel van de website van de Nationale Reisopera. Datzelfde geldt voor de cast
solisten en de leden van het 'creative team' die zullen worden
ondersteund door het Koor van de Nationale Reisopera en worden begeleid
door het Noord Nederlands Orkest. Dirigent is Patrick Devin.
Achtergronden Fidelio oder Die eheliche Treue
is een muziekdrama in drie bedrijven naar een tekst van Joseph
Sonnleithner (1766-1835), die als basis een libretto heeft gekozen van
Jean-Nicolas Bouilly (1763-1842) voor Léonore ou L'amour conjugal
uit 1798 van de Franse componist en zanger Pierre Gaveau (1760-1825),
die de rol van Florestan in zijn eigen opera zong. Dat libretto van
Bouilly werd overigens in dezelfde periode de jaren 1804 en 1805
door twee andere componisten gebruikt. De première van Fidelio met de tweede Leonore-ouverture werd op 20 november 1805 gerealiseerd met de componist als dirigent in het Theater an der Wien. Er zouden nog diverse veranderingen worden aangebracht, waarna Fidelio
ook steeds opnieuw in première ging in een andere ambiance en met de
eerste keer een andere dirigent, maar tijdens de eerste voorstelling
van de definitieve versie van de Duitse librettist Georg Friedrich
Treitschke (1776-1842) sloeg de componist opnieuw de maat; bij die
gelegenheid werd de ouverture Die Ruinen von Athen gespeeld. Vanaf de tweede voorstelling werd deze muzikale introductie echter vervangen door de Fidelio-ouverture. (wordt vervolgd) ____________ Afbeeldingen 1. Ludwig van Beethoven in 1804. 2. Theater an der Wien. 3. Librettist, vertaler en vlinderkundige Georg Friedrich Treitschke.
De kwalijke kanten van Eugenio Pacelli ' Pius XII, vooral tijdens de Tweede Wereldoorlog
Nogmaals het kwade genius Pacelli Het geschiedenismagazine van het eerste publieke Duitse televisienet ARD/Das Erste Geheimnis Geschichte
presenteert op donderdag 26 maart, 's avonds laat, vanaf 23:45 uur tot
vroeg in de nacht naar vrijdag 27 maart om 00:15 uur de aflevering Der Papst und die Nazis over de omstreden houding van paus Pius XII met burgerlijke naam Eugenio Pacelli (1876-1958)
tijdens de Tweede Wereldoorlog en met name over zijn zwijgende rol met
betrekking tot de Mofse massamoorden op Joden. Maar de contacten van
die paus met het abjecte nazituig in Mofrika dateren reeds uit de tijd
dat de man, in de jaren twintig van de vorige eeuw, voor de Heilige
Stoel nuntius was in Duitsland en reeds toen een reputatie heeft
opgebouwd met zijn voorkeuren voor foute figuren in het foute deel van
een later tot op het merg foute staat. Deze Pacelli sloot, eenmaal op
de stoel van Petrus, zelfs een pact met het Beest uit de Afgrond. Dat
was een combinatie van iemand die meent het goede te vertegenwoordigen
maar in de diepste lagen van zijn persoonlijkheid vanzelfsprekend wel
beter wist in een kongsi met de directe incarnatie van het meest
satanische dat dit ondermaanse heeft meegemaakt.
De Plaatsbekleder Bijna
een halve eeuw geleden werd West-Europa nog weer, buiten de officiële
geschiedschrijving om, met dat thema geconfronteerd door het
verschijnen van het toneelstuk Der Stellvertreter dat ook heel snel in Nederland door het Rotterdams Toneel als De Plaatsbekleder
in de vertaling van Gerrit Kouwenaar werd voorgesteld. Het stuk was
geschreven door Rolf Hochhuth (geboren 1931) die later nog meer foute
individuen en groeperingen, zoals minister-president Filbinger;
soldaten en artsen op een niet meer te omzeilen manier in de
schijnwerpers heeft weten te plaatsen. Die
kwalijke houding van Pontifex Pacelli is dus in wezen al zo'n zes
decennia oud nieuws, maar is nu weer actueel doordat de huidige op
tal van fronten eveneens uiterst kwalijke plaatsbekleder op die
Petrus-troon in Rome binnenkort zijn handtekening zal zetten onder de
zaligverklaring van die monstrueuze voorganger. En daarmee pleegt deze
Duitse paus binnen enkele weken de zoveelste misstap.
De uitzending wordt in de loop van de nacht, tussen 03:20 uur en 03:50 uur herhaald
____________ Afbeeldingen 1. Pius XII in pias-vermomming. 2. Voorzijde van de boekuitgave van de Nederlandse versie van Hochhuths toneelstuk De Plaatsbekleder.
Donderdag 26 maart staat de avond bol van tv-dodumentaires
Nieuwe kennis verrijkt nog weer meer
De
avond van donderdag 26 maart biedt de in documentaire films
geïnteresseerde kijker, via vier verschillende televisiezenders ten
minste zes zeer uiteenlopende mogelijkheden om het verlangen naar
kennis over allerlei zaken te bevredigen en van een nieuwe invalshoek
te worden voorzien.
Hotel in Mozambique
Het
begint vroeg in de avond in Mozambique waar een documentaire is
gerealiseerd over het verval tot een tranendal van de voormalige luxe
van het Grand Hotel in Beira: de op één na grootste stad van dat land.
Arte zendt de film uit tussen 19:00 uur en 19:45 uur. Mosambik Vom Luxushotel zum Elendsquartier
is een documentaire van de Portugees Licinio Azevedo, gereedgekomen in
2007. Het is een bijdrage van Arte France. De film zal worden herhaald
op donderdag 2 april 's ochtends vanaf 09:10 uur.
Artsen in oorlogstijd
Het VPRO/NPS-programma Andere tijden
met presentator Hans Goedkoop laat zien met welke dilemma's artsen in
ons land ten tijde van de Tweede Wereldoorlog werden geconfronteerd.
Aan de ene kant stonden ze enorm onder druk, uitgeoefend door de
bezetter, maar daa stond tegenover dat ze door hun vakkennis hier en
daar ook de Duitsers konden tegenwerken door middel van een attest dat
bepaalde mensen voor een mofse maatregel kon bewaren. Andere tijden is te zien op Nederland 2, tussen 21:30 uur en 22:00 uur.
Galápagos-eilanden
Als
het even meezit, kan de fervente documentaire-kijker nog net
overshakelen van Hans Goedkoop er komt immers altijd reclame voordat
het volgende programma begint naar het tweede Nederlandstalige,
Belgische televisienet Canvas overschakelen, waar om 21:55 uur het
eerste deel van de driedelige reeks over de Galápagos-eilanden begint.
Deze aflevering draagt de titel Hell's cradle Land of dinosaurs. Deze film duurt tot 22:50 uur. Zie ook onze bijdrage op de aan deze gelieerde site Tempel der Documentaires van maandag 9 februari dit jaar.
Loodzware beroepen
De
Westdeutsche Rundfunk (WDR) begint om 23:15 uur met een lange, want
twee uur durende, documentaire van Duits-Oostenrijkse makelij uit 2005
over zogeheten loodzware beroepen over de gehele wereld: Workingman's death luidt de titel.
De rol van de media bij Al Qaida
Zij
die naar de120 minuten durende film over die mensenoffers vragende
beroepen kijken, moeten van lieverlee afzien van de Arte-documentaire
afzien die om kwart over elf 's avonds begint en tot (officieel) de
volgende dag 00:25 uur duurt: Die Sprache von Al Qaida
over de rol van moderne media, zoals internet, bij de strijd die de
terreurbeweging Al Qaida uitoefent, en de mogelijkheden die de
groepering door deze technologisce ontwikkelingen te bieden hebben.
Magic Radio Eigenlijk
is het al vrijdag 27 maart als de laatste van deze zes kort
voorgestelde documentaires, op Arte-televisie, begint, om 01:50uur:Magic Radio, een
54 minuten durende coproductie van Arte France en de Zwitserse omroep
SSR, gerealiseerd in 2006 door Luc Peter en Stéphanie Barbey. Het thema
is de voortschrijdende democratisering en de daaraan verbonden vrijheid van meningsuiting, sedert de jaren negentig van de vorige eeuw in het Afrikaanse land Nigeria. Magic Radio zal door Arte-tv worden herhaald op zaterdag 28 maart 's ochtends om 05:00 uur. ____________ Afbeeldingen 1. Een kijkje in het huidige tranendal dat eens een luxe hotel was. 2. Darwin's Arch bij de Galápagos-eilanden. 3. Gezicht op Lagos, de hoofdstad van Nigeria.
De Duitse Bondspresident Horst Köhler noemt nu eindelijk verantwoordelijken voor de huidige crisis
Beschuldigende vingers Zoals te verwachten viel, passeerde de Duitse Bondspresident Horst Köhler gisteravond in het satirische politieke magazine Neues aus der Anstalt
even de revue, evenals Angela Merkel, de nieuwe minister van
Economische Zaken, de huidige minister van Financiën en zoveel anderen.
En niet te vergeten, oppositieleider Guido Westerwelle van de FDP
(rechtse liberalen) die de ontwikkelingen als gevolg van de
financieel-economische crisis nu al ziet uitkomen in een structuur in
de Bondsrepubliek die even erg, zo niet nog erger zal zijn dan in de
voormalige DDR. Die man raaskalt bij elke gelegenheid opnieuw, en
steeds dwazer; hij doet maar wat in het wilde weg. Hij werd dan ook
door Urban Priol vergeleken met een druk dartelend springende antilope
vergeleken. Ach,
en ook de opperste zielenherder van de katholieken op deze aarde of
wat daar voor moet doorgaan kreeg er weer van langs, al had een
vorige schrobbering in de Anstalt tot veel boze correspondentie geleid. Die
Bundespräsident had eerder diezelfde dag een rede gehouden te Berlijn,
en zelfs de ergst minderbegaafde kan zich voorstellen welk thema de man
aansneed: de situatie als gevolg van. Voor
het eerst sprak hij nu eens minder wollig en wees hij partijen aan, die
de directe oorzaak waren van de kredietcrisis met de nasleep, die dat
moet hier wel even worden vermeld de Duitse geldbuidel van 'alledag'
nog niet heeft bereikt. En
dat Köhler en al zijn partigenotenj de zich christendemocraten
noemenden daar juist nu beslist niet op zitten te wachten, moge
helder zijn dan wel worden, als men bedenkt dat er dit jaar algemene
verkiezingen zijn, hetgeen negatief voor kanselier Angela Merkel kan
uitpakken, en eveneens voor Horst Köhler zelf, die graag wil worden
herkozen tot bondspresident.
Saaie spreker Dat de man bepaald geen begenadigd spreker is, gaf ook zijn biograaf Gerd Langguth toe die eveneens biograaf van Angela Merkel
is , en die niet bepaald klakkeloos alles prachtig vindt wat zijn
protagonisten zoal doen en laten. Dat bleek tien dagen geleden ook al
eens toen Langguth één van de gasten in het journalistenforum Presseclub was
een programma van de Westdeutsche Rundfunk, dat in principe elke
zondag direct na de Tagesschau van het middaguur wordt uitgezonden door
de ARD/Das Erste. Wie
meer wil weten over de particuliere en zakelijke achtergronden van de
huidige Duitse bondspresident wil weten, kan veel daarvan vinden in een
400 pagina's dikke biografie van de opgemelde schrijver. ____________ Afbeeldingen 1.
Voorzijde van de biografie, door Gerd Langguth, over de huidige Duitse
Bundespräsident Horst Köhler, verschenen in april 2007 (dtv 24589). 2.
Voorkant van de biografie, eveneens door Gerd Langguth, over de huidge
Duitse Bunderskanzlerin, gereviseerde editie, verschenen in december
2007 (dtv 34414).
Zo oud kunnen worden als Methusalem? Hoogbejaard zijn zonder ziekteverschijnselen? ' ZDF-documentaire op 25 maart
Grijs, gebogen en gebrekkig In
mijn jeugd leerde dat iemand met grijs haar oud was, en zulke
overigens niet al te ernstige, want niet altijd onterechte
vooroordelen zijn tot op de huidige dag blijven bestaan. Zelf loop, en
vooral fiets, ik met een hond die al jaren grijs om de snoet is, maar
nog zeer levendig is en, als ze met bevriende honden speelt, nog net
zoveel energie aan de dag legt als toen ze een jaar oud en dus nog
niet volwassen was. Bovendien
leidde de veronderstelling van oud als gevolg van het waarnemen van
'grijze indrukken' tot de, vaak onderbewuste, gedachte van gebrekkig,
behept met ziekten en andere ongemakken. Inmiddels is de wetenschap
zover dat, zoals de geleerden beweren, ouderdom minder en minder vaak
een probleem hoeft te betekenen voor het fysieke welzijn.
Enerzijds
is dat niet alleen een theoretisch-wetenschappelijke vooruitgang, maar
kan dit ook heel direct voor betrokkenen een groot voordeel zijn. De
keerzijde van die medaille is echter de vraag of die steeds hogere
ouderdom betaalbaar is. Want er kan wel flink wat geld worden gepompt
in de wetenschappelijke vooruitgang, daar staat tegenover dat de mensen
wel hun levensonderhoud moeten kunnen blijven bekostigen, en dat is
reeds nu een probleem, dat al lang had moeten worden aangepast door de
pensioengerechtigde leeftijd allengs te verhogen zij het, naar mijn
overtuiging, met de nodige beperkingen in verband met de soort
werkzaamheden die de betrokkenen hebben verricht. Of
het fenomeen ouderdom werkelijk een geneeslijke ziekte is, zoals
sommigen beweren, zal de toekomst moeten uitwijzen, evenals de vraag of
de leeftijd van mensen meer in het algemeen tot bijbelse hoogten kan
worden opgestuwd. Het ZDF zendt op woensdag 25 maart, tussen 22:15 uur en 22:45 uur, in de programmareeks Abenteur Wissen, een wetenschappelijke documentaire uit onder de titel Leben! Alt wie Methusalem. In het nachtprogramma van dezelfde zender wordt de film, vanaf 01:50 uur, nogmaals gepresenteerd. __________
Afbeelding: Ouderen genieten van zonnestralen. (Foto ZDF.)
Onderzeeërs over en weer in vijandelijke wateren tijdens de Koude Oorlog
Dreiging in de diepte Conflictsituaties
van staten met tegengestelde belangen leiden nogal eens tot
beschuldigingen over en weer, die dan al snel voorpaginanieuws zijn
geworden over de hele wereld. En in ons huidige tijdbestek zal één en
ander nog weer sneller tot bekendheid leiden, aangezien de
mogelijkheden van het internet en aanverwante elektronische
communicatiemiddelen à la minute in staat zijn in al is het nog zo
kort woord en geschrift te reageren. Allerlei
zaken die bekend zijn om hun geheime status en daarmee al niet echt
geheim meer zijn, al kan het voorkomen dat de betrokken feiten (nog)
niet publiek zijn (geworden) hebben echter eveneens betrekking op een
groot conflict tussen grof gezegd: oost en west, al is het beter te
zeggen tussen de VS en de Sovjetunie. Tijdens de zogeheten Koude Oorlog
heeft er een geheime onderzeeër-oorlog gewoed tussen die beide naties,
en daarbij zijn talrijke 'ongevallen' gebeurd, waarbij zelfs mensen als
dodelijke slachtoffers te betreuen vielen. Toch kan men niet spreken
van een oorlogssituatie in traditionele zin.
Duitse documentaire Daarover wordt meer verteld in de documentaire In feindlichen Tiefen,
die op woensdag 25 maart, tussen 21:50 uur en 22:45 uur op de
Frans-Duitse cultuurzender Arte-televisie zal worden gepresenteerd. De film In feindlichen Tiefen
is gerealiseerd door de Duitse regisseur Dirk Pohlmann, en uitgebracht
in 2004. De rolprent, die een duur van 52 minuten heeft, werd gemaakt
in opdracht van het tweede Duitse publieke televisienet ZDF. Op zaterdag 28 maart zal Arte deze productie nogmaals uitzenden in de middag vanaf 14:50 uur.
Twee Russische fin de siècle composities op WDR-televisie
Beginjaren van de 20ste eeuw De
Russische muziekstudent Aleksandr Glazoenov (1865-1936) was nog maar
zestien jaar oud toen hij zijn eerste Symfonie schreef en daarin al
direct liet zien, en vanzelfsprekend horen, dat hij over een
compositorische begaafdheid van uitzonderlijke hoogte beschikte. Het
tegenwoordig meest bekende van zijn werken is waarschijnlijk het Concert voor viool en orkest in a klein, opus 82, uit 1904 dat tot een der belangrijkste Russische composities in het genre behoort. In
de vroege nacht van dinsdag 24 op woensdag 25 maart wordt door de
Duitse televisiezender WDR tussen 00:15 uur en 01:00 uur de opname
van een uitvoering daarvan gerealiseerd door het eigen WDR
Sinfonieorchester Köln onder leiding van Semyon Bychkov samen met de
violiste Hilary Hahn. Daaraan voorafgaand wordt Igor Stravinski's Scherzo fantastique, opus 3, uit 1907-08 gespeeld. Een uitgebreider artikel over dit televisieconcert kunt u lezen op het Nederlandse cultuurweblog speciaal voor de kunsten van het fin de siècle: All art is quite useless van Rond1900.nl. __________ Afbeelding: De Russische componist Aleksandr Konstantinovitsj Glazoenov.
Anderhalf uur achtereen Duits cabaret dat de actualiteit ongezouten op de hak neemt ' ZDF dinsdagavond
Neues aus der Anstalt Direct
na het Duitse Heute Journal van dinsdag 24 maart wordt er tussen
22:15 uur en 23:00 uur een nieuwe aflevering uitgezonden van het
satirische politieke magazine Neues aus der Anstalt. Daarover hebben we op deze site en andere in Nederland, België en in het Duitse taalgebied reeds meer dan eens bericht.
Ook
in de aflevering waaraan op het moment dat deze regels worden
geschreven, nog druk aan de voorbereidingen wordt gewerkt, zullen de
nieuwste ontwikkelingen in de Duitse politiek van kredietcrisis, de
buitenproportionele clichéfabriek Angela Merkel, de minister-president
van de deelstaat Thüringen, die ver zijn boekje te buiten gegaan is en
nu probeert zijn partij in een wurggreep te houden in eerste
instantie door het duo Urban Priol en Georg Schramm, maar even hard
door hun gasten van dinsdagavond flink in de tang worden genomen, en
dat is een goede zaak, die niet alleen de behoefte aan humor bevredigt
vooral in deze donkere tijden maar tevens de noodzakelijke
prikkelingen om zelf verder na te denken over de wijze waarop men door
overheden en dat gebeurt overal ter wereld wordt belazerd. Wat
zullen de heren thans te melden hebben over het criminele schandaal van
de weggewerkte gegevens, die vooraf bekend waren voordat de catastrofe
in verband met de metrotunnel in Keulen paatsgreep en waarbij niet
alleen twee mensen volstrekt onnodig zijn omgekomen, maar waarbij
tevens culturele schatten van onmetelijke waarde en wat zoveel erger
is: die onvervangbaar zijn in het grondwater zijn verzopen. Alle verantwoordelijken aldaar, inclusief Keulens Oberbürgermeister dienen spoorslags af te treden. De verwachting is dan ook dat zulks in Neues aus der Anstalt eveneens aan de orde zal komen.
Dieter Nuhr Nauwelijks zal de leiding van de Anstalt de deuren hebben gesloten en dat zal, ijs en weder dienende omstreeks 23:00 uur zijn, of de eerste helft van een tweedelige eenmanscabaretvoorstelling onemanshow noemt men dat in het Nederlands eveneens met een duur van drie kwartier en de titel Nuhr die Wahrheit
zal over de geïnteresseerde kijker losbarsten in de persoon van Dieter
Nuhr, die zich bij vrouwen en mannen geliefd heeft weten te maken, niet
in de laatste plaats door zijn geweldige gevoel voor relativeren en
voor toeslaan op het juiste moment, en dat niet alleen maar lachsalvo's
ten gevolge zal hebben, doch eveneens, na te zijn bezonken, tot
reflectie, en waar nodig hopelijk tot zelfreflectie zal leiden. ____________ Afbeeldingen 1. Logo met de beide protagonisten van Neues aus der Anstalt. 2. De Duitse cabaretier Dieter Nuhr.
Adolf Hitler liet lastige SA-leiders in juni 1934 vermoorden
Op dinsdag 10 maart werd het eerste deel van in totaal drie van de ZDF-documentaire over Die Machtergreifung
uitgezonden. Op dinsdag 24 maart, tussen 20:15 uur en 21:00 uur,
presenteert het tweede Duitse publieke televisienet het laatste deel: Der Machtkampf.
Hierin wordt uiteengezet dat in juni 1934 een kleine anderhalf jaar
nadat de greep naar de macht door de meest weerzinwekkende brulboei en
meest afstotelijke man uit de geschiedenis van West-Europa was gelukt
de zogenoemde bruinhemden
om precies te zijn de SA lieten merken dat ze het plan hadden opgevat
om te gaan concurreren met het leger. Uit tactische overwegingen
schaarde Hitler die zich niet altijd door hysterie en
waanvoorstellingen liet leiden zich
snel achter de Wehrmacht en zorgde er daardoor voor dat de krijgsmacht
hem door dik en dun zou blijven steunen. Hij liet daarom de toenmalige
leider van de SA, Ernst Röhm en delen van diens aanhang vermoorden in
de zogeheten Nacht van de lange messen door Luchino Visconti in breed uitgemeten filmbeelden vertaald onder de veelzeggende titel Götterdammerung (1969) [1].
Voor zover men niet reeds volkomen misselijk van het bruin-voze en dito
vuns-abjecte tuig van de richel was, dan draagt de vertoning van de
extremistische smeerlapperij van dat Berlijnse beestentuig uit die
dagen daaraan ongetwijfeld bij. Visconti wist wat hij deed toen hij
deze film maakte. Of het allemaal echt heeft geholpen . . . . . Als je
ziet wat er aan voorbereidingen voor nieuwe kuiperijen in het
extreem-rechtse kamp, en eveneens op regeringsniveau wordt voorbereid,
dan krijgt men een zeer somber beeld van onze directe toekomst. __________ [1]La Cadutte degli dei (Engels: The Damned.)
Radio-focus op de componisten Reinhold Glier en Alban Berg
Tijdgenoten De
Russische muziekmeester Reinhold Glier spreek: Gli - Jer
(1875-1956) en diens Oostenrijkse collega en tijdgenoot Alban Berg
(1885-1935) staan beiden in het centrum van de belangstelling in twee
identieke muziekprogramma's op de radio. De eerstgenoemde van die
beiden wordt belicht in de BBC Radio 3-serie Composer of the Week
iedere werkdag van 13:00 uur tot 14:00 uur en diezelfde dag in de
herhaling tussen 23:00 uur en 00:00 uur , en Alban Berg in de
Nederlandse tegenhanger van de VARA op Radio 4, dezelfde dagen van 23
tot en met 2 maart, maar dan vroeg in de avond, tussen 19:30 uur en
20:00 uur. Uitgebreidere informatie kan men vinden in het artikel
dat ik in verband met de periode dat deze twee componisten werkzaam
waren en hun invloed hebben doen gelden heden heb geplaatst op de
Nederlandse fin de siècle cultuurwebsite All art is quite useless.
Reportage over het ontstaan van stoom voor Engelse treinen
Op maandag 9 maart hebben we in een korte bijdrage op deze site reeds gewezen op het bestaan van de BBC Two-reportageserie Railway Walks
over oude spoorwegen, die al geruime tijd buiten gebruik zijn, en die
onlangs lopend zijn gevolgd door Julia Bradbury, vanzelfsprekend in het
bijzijn van een cameraploeg die het geheel heeft gefilmd en waarvan de
interessantste momenten zijn bijeengebracht in een nieuwe aflevering
met een lengte van een half uur, die op maandag 23 maart zal worden
uitgezonden door genoemd televisiestation, tussen 21:00 uur en 21:30
uur onze tijd.
Deze
keer wordt het gebied rond Redruth in Cornwall voorgesteld, waar veel
tin en koper in de bodem zat en werd ontgonnen. Daardoor is die streek
in de negentiende eeuw de rijkste van heel Engeland geworden. In deze
aflevering van Railway Walks zijn we getuige van Julia's ontdekkingstocht te voet langs een spoorlijn, die inmiddels honderdveertig jaar buiten gebruik is. Het
is een bijzondere onderneming en de uitwerking daarvan in een reportage
van zo'n dertig minuten is niet alleen fascinerend voor fanatieke
liefhebbers van treinen, locomotieven en spoorwegen.
Documentaire over moordende farao Cleopatra ' maandag op BBC 1
Vermeende vondst van lijk Cleo's zus De Britse televisiezender BBC One presenteert op maandag 23 maart tussen 22:00 uur en 23:00 uur onze tijd een documentaire onder de titel Cleopatra: Portrait of a killer.
Deze film wordt nu uitgezonden aangezien er onlangs een skelet is
gevonden dat wordt toegeschreven aan de zuster van Cleopatra, die samen
met haar geliefde, de Romein Marcus Antonius, deze moord heeft
gepleegd. De "sirene van de Nijl" leefde van 69-30 vóór onze
jaartelling. Cleopatra was zeventien jaar oud toen ze als farao de
troon besteeg.
Dat
die Cleopatra niet bepaald een katje was dat men en niet alleen man
zonder beschermende kledij, schoeisel en vooral niet zonder sterke
handschoenen zou moeten trachten aan te pakken, is uit The Tragedy of Anthony and Cleopatra (1607) van William Shakespeare (1564-1616) bekend, en tevens uit Caesar and Cleopatra uit 1901 van George Bernard Shaw (1856-1950). Dat sommige van die elementen tevens terug te vinden zijn in het op breedbeeld gepresenteerde, spectaculaire, filmdrama Cleopatra
uit 1963 met Liz Taylor en Richard Burton , zal niemand verbazen,
maar dat is een Hollywood-productie van inmiddels bijna een halve eeuw
geleden en derhalve mag men er niet van uitgaan dat de makers daarvan
de waarheid in pacht hadden, doch meer oog en oor hebben gehad voor
pracht en praal, goud en glutter; eventuele historische juistheden zijn
dan mooi meegenomen. __________ Afbeelding: Buste van Cleopatra. (British Museum, London.)
Georges Bizets opera La jolie fille de Perth zondagavond op Radio WDR 3
Novelle van Walter Scott als basis In het programma Bühne: Radio van de Duitse zender WDR 3 zal op zondag 22 maart, tussen 20:05 en 23:05 uur de opera La jolie fille de Perth worden
gepresenteerd, onder muzikale leiding van een 'oude rot' in het
operavak: Georges Prêtre (geboren in 1924), die goed een halve eeuw
geleden al als dirigent optrad tijdens concerten van Maria Callas. Voor
deze gelegenheid dirigeert hij Koren en Orkest van de ORTF [1] en het Nouvel Orchestre Philharmonique. Het muziekdrama La jolie fille de Perth
werd gecomponeerd door Georges Bizet (1838-1875) op een libretto van
Jules-Henry Vernoy de Saint-Georges en Jules Adenis, die als
uitgangspunt de novelle The fair maid of Perth uit 1832, geschreven
door Walter Scott (1771-1832) hebben genomen. De
première van dit werk van het overkoepelende genre muziektheater werd
in parijs gegeven op tweede kerstdag, 26 december, 1867. Zestien jaar
later werd in Weimar voor het eerst een Duitse versie van deze opera
gepresenteerd.
De geschiedenis De smid Henry Smith nomen est omen, zullen we maar zeggen en Catherine Glover houden van
elkaar, maar Henry vermoedt dat Catherine een nacht heeft doorgebracht
op het kasteel van de hertog van Rothsay, en daarom beschuldigt hij
haar publiekelijk van ontrouw. Doch alles wordt opgehelderd als eenmaal
blijkt dat de zigeunerin Mab die een eertijdse geliefde van de hertog
is zich had voorgenomen deze edelman opnieuw voor zich te winnen en
zich daarom had verkleed en op het eerste gezicht Catherine leek. ___________ [1] ORTF: Office de Radiodiffusion Télévision Française. ____________ Afbeeldingen 1. De componist Georges Bizet op een gedenkpostzegel van 1975. 2. De auteur Walter Scott in 1822, geschilderd door Henry Raeburn (1756-1823).
Huidig privaat-recht De Franse regisseur Alain Cavalier heeft in 2007 een documentaire film gemaakt over de zogeheten Lieux saints, die in het Duits als Stille Orte, in het Nederlands soms met het verkleinwoord stilletje
wordt aangeduid. Het gaat daarbij om het toilet, het privaat, het water
closet, de plee, het schijthuis, en welke zevenhonderd aanduidingen er
nog voor dit fenomeen bestaan. De Franse titel heilige plaatsen
duidt ongetwijfeld op de rust en stilte die de plek voor de behoeften
ook voor die van behoeftigen van zichzelf bezit, doch die niet zelden
wordt verstoord door een klaterende waterval en ruisende winden. In
de oudheid kwam het echter wel voor dat men zoals tegenwoordig
gezamenlijk wordt gegeten groepsgewijs de behoefte(n) ging doen,
zittend op lange planken boven een latrine, die eventueel, zoals bij de
Romeinen al was voorzien van een vorm van spoeling. Dan handelden de
heren onderling ook andere zaken af dan de eigen boodschap(pen).
Uitzendingen In de nacht van zondag 22 op maandag 23 maart zal Arte-televisie tussen 00:00 uur en 00:35 uur de documentaire Stille Orte uitzenden.
Er zijn drie herhalingen gepland: in de nacht van maandag 23 op dinsdag
24 maart vanaf 02:20 uur, dan nog eens in de nacht van woensdag 25 op
donderdag 26 maart, vanaf 04:20 uur, en ten slotte in de nacht van dag
vrijdag 3 op zaterag 4 april, vanaf 02:15 uur.
Modern Times uit 1936 met Charles Chaplin op België Eén
Tijdloze thematiek Het
eerste Nederlandstalige Belgische televisienet met de bijpassende naam
EEN presenteert op zondag 22 maart goed een half uur nadat op het
tweede net de rolprent uit is over de rellen in 1913 rondom de première te Parijs van het ballet Le sacre du printemps; dus vanaf 14:05 uur tot 15:30 uur de speelfilm Modern times uitgekomen
in 1936, waaraan zo'n drie jaar is gewerkt. De film werd geregisseerd
door Charles Chaplin, die meteen de hoofdrol voor zijn rekening heeft
genomen, en daarnaast de muziek ervoor heeft gecomponeerd. Het is een
verhaal dat, ondanks de meer dan zeven decennia die sedert het
verschijnen voor het eerst zijn verstreken, ook in moderne tijden een
rol kan blijven spelen, vooral door de talrijke kwaliteiten, zoals de
in grote lijnen relatief in sommige gevallen qua details echter heel
direct tijdloze thematiek over arbeidsverhoudingen.
'Story of industry' Op de titelrol van de film wordt vermeld dat het hierbij gaat om een story of industry.
De baas van de hardwerkende arbeiders die door verborgen camera's
worden bespied is qua uiterlijk een heel goed verzorgd heerschap dat
er onder meer behagen in schept Tarzan-blaadjes te lezen en legpuzzels
te doen. Chaplin treedt eerst op in de fabriek van die eigenaar als
arbeider, voorzien van steeksleutels om daarmee aan een lopende band
moeren aan te draaien. Doch op een gegeven ogenblik en dat is dan de
meest spectaculaire en de meest gedenkwaardige scène uit de gehele film
raakt Chaplin bekneld in het raderwerk van de vele machines. Exegeten
wijzen er altijd weer op dat het hier om een symbolische gebeurtenis
gaat. Liefhebbers van de veelal als oppervlakkig ervaren humor vinden
die scène vooral heel lollig. De dubbele bodems zullen helaas ook in
onze dagen, juist vanwege die focus op de humor, nog menigeen ontgaan,
evenals het nuchtere feit dat humor een ernstige zaak is. Naast Chaplin passeren Paulette Godard en Stanley Sanford, alsmede Henry Bergman de revue, aangevuld met diverse anderen. __________ Afbeelding: Poster voor de film Modern times.
Portret van de Russische schrijver Nikolaj Gogolj op BBC Radio3
Redactionele slordigheid De veelvuldig redactioneel slordige, en daardoor foutieve informatie verstrekkende, VPRO-Gids meldt voor het Britse programma Sunday Feature van BBC Radio 3 op zondag 22 maart tussen 22:30 uur en 23:15 uur onze tijd Soronchintsky Fair met de dwaze toevoeging "Portret van de componist Nikolai
Gogol". Doch Nikolaj in het Russisch is er, net als in onze eigen
taal verschil tussen de letter I en de letter J, en daarom dient er aan
het eind van de voornaam van Gogolj een J te staan Gogolj (1809-1852)
was helemaal geen componist, maar een kwalitatief uiterst hoogstaande
schrijver van bijzonder toneel, één buitengewone roman Dode zielen
en verder nog enig kleiner proza, waarvan diverse stukken zijn
verfilmd dan wel tot muziekdrama zijn bewerkt. Van zijn verhaal De mantel bestaan diverse rolprenten, en van zijn verhaal De neus is
door Dmitri Sjostakovitsj (1906-1975) in 1928 een opera gemaakt,
waaraan vier librettisten hebben gewerkt. Het mag geen verbazing wekken
dat psychoanalytici in juist die literaire teksten van Gogolj meer dan
alleen maar een goed geschreven en subliem verteld verhaal hebben
gezien, maar verder zijn gaan graven en met verrassende conclusies zijn
gekomen. Zo is de Neus in het gelijknamige verhaal niet zozeer de
voorgevel in het gezicht van de man, maar een zich aardig wat lager aan
de voorzijde van de meeste mannenlichamen bevindend lidmaat.
Afbeeldingen 1.
Tekst op de voorzijde van een Wereldbbliotheek-uitgave uit 1952 met
twee verhalen van Gogolj, onder andere dat over de jaarmarkt in
Sorotsíntsy. Dat betreft een vertaling door Wils Huisman, verschenen
ter gelegenheid van de honderdste sterfdag van de auteur. 2. De schrijver Nikolaj Gogolj.
Rellerige sfeer bij de première van Le sacre in Parijs, 29 mei 1913
Gedramatiseerde versie Op zondag 22 maart tussen het middaguur en 13:30 uur staat het BBC-televisiedrama Riot at the Rite van
de Engelse regisseur Andy Wilson die eveneens verantwoordelijk is
voor de eerste reeks van de veelal uiterst actuele BBC-spionageserie Spooks op de rol van de tweede Nederlandstalige, Belgische televisiezender Canvas.
Het
gedramatiseerde verhaal zonder overdrijving of aanpassingen die een
fraaier beeld van de situatie anno toen schetsen biedt ons inzicht in
vrijwel alle aspecten die aan bod komen als er een nieuwe,
gecompliceerde theaterproductie wordt voorbereid. Daarin worden de
kijkers geonfronteerd met de tegenslagen, de botsende karakters van
veel betrokkenen zoals de choreograaf en de dansers, de componist en
de dirgent met zijn orkestmusici, de decorontwerper, en dan, niet te
vergeten, de voor de realisatie verantwoordelijke technische staf , de
race tegen de tijd die, hoe ruim bemeten ook, altijd weer te kort
blijkt en de laatste loodjes, die toch altijd weer het zwaarst
blijken te zijn. Andy
Wilson is erin geslaagd een kleurrijk geheel te realiseren dat de
moeite van het aanzien op elk tijdstip van de dag dubbel en dwars
waard is. Een uitgebreider artikel over deze materie, naar aanleiding van de uitzending van deze film, is te vinden op de fin de siècle site All art is quite useless van Rond1900.nl. __________ Afbeelding: Decorontwerp van de Russische schilder Nicholas Roerich (1874-1947) voor de eerste uitvoering van Le sacre du printemps, op 29 mei 1913 in het nieuwe Théâtre des Champs Elysées in Parijs.
Cultuurspectrum
