Soms moeilijk in te schatten
Hepatitis is een onsteking van de lever, welke dikwijls niet als zodanig wordt herkend, aangezien de symptomen erg veel lijken op die van een eenvoudige griep. Maar niet zelden merkt de patiënt eigenlijk nauwelijks iets van de aandoening Daardoor wordt deze heel dikwijls veel te laat behandeld met alle gevolgen van dien. Maar als er helemaal geen behandeling plaats heeft, kan dit uiteindelijk zelfs leiden tot enkele vormen van lijden, die heel wat ingrijpender zijn dan het ondergaan van wat rillerigheid en de bijbehorende minieme lichamelijke irritaties, namelijk levercirrose of zelfs leverkanker.
Als studiogast bij Brigitte Pavetic en Till Nassif — die deze week de moderatoren van dienst zijn voor dit WDR-programma — kunnen we kennismaken met prof. dr. Claus Niederau, chefarts van de kliniek voor Interne Geneeskunde van een der academische leerziekenhuizen van de Universiteit Essen. Eén der zwaartepunten van zijn werkzaamheden liggen bij de thema's diagnose en therapie van de virushepatitis.

Uitzendingen
Als de toehoorders op woensdag, 's middags tussen 15:00 uur en 16:00 uur goed opletten als de aflevering van Planet Wissen via de Westdeutsche Rundfunk (WDR) èn tevens via de Südwestrundfunk (SWR), zal zij, resepectievelijk hij, aan het eind van de uitzending een stuk verder ontwikkeld zijn en eventueel in staat zijn om symptomen in een vroeg stadium beter te kunnen inschatten.
Deze uitzending zal worden herhaald op donderdagochtend tussen 08:20 en 09:20 via de WDR, en al heel vroeg, bij het krieken van de dag, tussen 05:00 uur en 06:00 uur via de SWR.
____________
Afbeeldingen
1. Brigitte Pavetic, presentatrice van Planet Wissen.
2. Till Nassif, presentator van Planet Wissen.
3. Prof. dr. Claus Niederau, specialist voor inwendige ziekten; gast in de uitzending van Planet Wissen over hepatitis.

23-06-2009 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

De Alpen als uitdaging
Op maandag 22 juni start Arte-televisie met de eerste aflevering van een vijfdelige serie over de zogenoemde verovering, door de mens van de Alpen. Deze week zal iedere avond, steeds tussen 20:15 uur en 21:00 uur — een betere plaats in de programmering is voor vrijwel geen enkele zender denkbaar —, een andere aflevering, steeds in HD-kwaliteit, op het beeldformaat 16:9, worden uitgezonden, en dat betekent dat men voor het einde van de week — vooropgesteld dat men in de gelegenheid is om te kijken en daarnaast over de wil beschikt om dat te doen — alles aan de weet is gekomen wat de verschillende regisseurs van de vijf afleveringen van steeds 43 minuten hebben bijeengebracht aan interessants en boeiends over de manieren waarop de mens heeft geprobeerd om binnen redelijke grenzen — en soms wellicht iets minder redelijk en onrealistisch — de Alpen zodanig te veroveren dat deze in positieve zin hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van de mensen die liever niet al te grote omwegen wilden maken om hun doel te bereiken — zoals elders ter wereld grote kanalen zijn gegraven met hetzelfde doel.

De afleveringen
De eerste van deze reeks van vijf documentair getinte rolprenten, Über den Pass, van Daniela Agostini en Manfred Baur, volgt de sporen van de mensen die een visie hadden en langs technische weg hebben geprobeerd om hun ideeën met betrekking tot het bedwingen van de niet passeerbare bergen althans deels te realiseren. (Herhaling op maandag 29 juni, om 14:00 uur.)
Voor de inhoud van aflevering twee — getiteld Der Durchbruch; over de in dat gebied aangelegde tunnels — die op dinsdag 23 juni via Arte te zien zal zijn, tekent Hannes Schuler, die deze film — net als de collega's van de vier andere afleveringen — dit jaar voor de Bayerische Rundfunk heeft gerealiseerd. (Herhaling dinsdag op 30 juni, om 14:00 uur.)
In de derde van deze vijf afleveringen geeft de titel —  Gipfelstürmer — eigenlijk al aan welk specifieke onderdeel van dat gebied op woensdag 24 juni aan de orde komt in de deel-documentaire van Hannes Schuler en Manfred Baur: het door ijs en sneeuw bedekte, hoger gelegen hart van Europa waar onherbergzaamheid van zowel de bergen alsook van de levensgevaarlijke ravijnen de hoofdmoot vormden, waar handige zakenlui echter wel mogelijkheden zagen, die echter door technisch uitstekend onderlegde vaklui moesten worden bekeken alvorens er zinvolle plannen konden worden gemaakt en vervolgens uitgevoerd. (Herhaling op woensdag 1 juli, om 14:00 uur.)
De voorlaatste film, evenals de tweede van het duo Daniela Agostini en Hannes Schuler, heeft als titel Wasserkraft, en die zou eveneens voldoende tot de verbeelding moeten kunnen spreken om niet al te veel nadere info nodig te hebben om te beseffen dat het hierbij gaat om de mogelijkheden die het water in die contreien biedt voor de opwekking van energie. Die film wordt op donderdag 25 juni op prime time uitgezonden. (Herhaling op donderdag 2 juli, om 14:00 uur.)
De documentaire die als slotdeel van de reeks van vijf is voorzien, en op vrijdag 26 juni zal worden gepresenteerd, heeft als titel Höhenflug, en heeft inderdaad met vliegen te maken.
Dat de moderne vliegtuigen zich op een hoogte van tien kilometer over het Alpengebied voortspoeden, is een bekend gegeven, maar een eeuw geleden, in de tijd van de luchtvaartpioniers, lag dat we leven anders. Hun pogingen om goed in de lucht te blijven, hebben er niet zelden toe geleid dat ze tussen de bergen doorgevlogen zijn.
Deze laatste aflevering die is voorzien voor uitzending op vrijdag 26 juni, is onder de verantwooordelijkheid van Christian Bauer en Manfred Baur tot stand gekomen. (Herhaling op vrijdag 3 juli, vanaf 14:00 uur.)
__________
Afbeeldingen: De foto's hebben, elk voor zich, betrekking op de verschillende afleveringen. Ze zijn afkomstig van de Bayerische Rundfunk; © Tangram Films.

22-06-2009 om 17:52 geschreven door Heinz Wallisch  

Verfilming uit 2006
Toen in 2006 de zoveelste verfilming van de roman Jane Eyre (1847), geschreven door Charlotte Brontë (1816-1855) — die daarbij echter had gekozen voor het pseudoniem Currer Bell — werd gerealiseerd als kostuumdrama voor de BBC, werd er na de uitzending van de eerste van de vier afleveringen in positieve terminologie over deze versie gesproken en door de gedrukte media geschreven. De bij de tijd in kwestie passende kostuums en decors werden geprezen vanwege hun sfeerverhogende werking, de acterende medewerkenden om hun optreden.
De NCRV zendt deze versie in evenzovele afleveringen uit, te beginnen op 22 juni en verspreid over vier maandagavonden — tussen 20:55 uur en 21:50 uur — met Ruth Wilson als Jane Eyre — die toen, als 24-jarige, haar eerste grote rol speelde — en Toby Stephens als Edward Rochester, de beide protagonisten in het verhaal. Verder vertolken Lorraine Ashbourne en Pam Ferris rollen in dit drama.
__________
Afbeelding: Charlotte Brontë, geschilderd door Evert Augustus
Duyckinck (1816-1878).

22-06-2009 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

Schrijver en tekenaar
Verleden week kocht ik voor een halve euro een jeugdboek uit 1913, getiteld Wat een verrassing!, geschreven door Kees Valkenstein — één van de drie pseudoniemen voor Alfons van Lier, die in 1952 in de hoge leeftijd van negentig jaar is overleden. Omstreeks de vorige eeuwwisseling heeft de man heel wat verschillende verhalen voor de jeugd aan het papier toevertrouwd en zelf geïllustreerd. Hoewel deze man een tijdgenoot was van C. Johan Kievit, die wel bekendheid buiten ons land heeft verworven, is hij niet tot alle daartoe bestemde vakliteratuuir doorgedrongen. Zo ontbreekt hij in diverse speciale lexica, waarin zijn tijdgenoten wel met een vermelding zijn opgenomen. Ook in het zeer omvangrijke, weliswaar Duitstalige, doch desondanks internationale, lexicon Klassiker der Kinder- und Jugenliteratur van Bettina Kümmerling-Melbauer [1] komt Valkenstein niet voor.
Het boek in kwestie lag eind verleden week tussen de afgeschreven uitgaven van een antiquariaat in mijn woonplaats en omdat zulke uitgaven mij — ook ruim vier decennia nadat ik het dagelijks werken in boekhandels en uitgeverijen heb gestaakt om geheel frank en vrij thuis verder te kunnen werken, en in sommige perioden ook elders — nog altijd even sterk boeien.
Een wat ruimer artikel over deze vondst heb ik heden opgenomen op de website All art is quite useless van Rond1900.nl, betrekking hebbende op de cultuur van het fin de siècle.
__________
Bettina Kümmerling-Melbauer:
Klassiker der Kinder- und Jugendliteratur —
Ein internationales Lexikon 
3 delen in kartonnen schuifcassette 
samen 1.236 pagina's
Sonderausgabe, grote paperbacks
J.B. Metzler, Stuttgart, 2004
ISBN 978-3-476-02021-5.
__________
Afbeelding: Hoog bezoek bij Abdoelah de schoenmaker. Tekening van Kees Valkenstein in het door hem geschreven boek Wat een verrassing! uit 1913.

21-06-2009 om 23:30 geschreven door Heinz Wallisch  

Mezzo-televisie presenteert binnen negen dagen twee keer een uitvoering van de opera Doktor Faust uit 1925, net niet voltooid door de componist zelf, Ferruccio Busoni (1866-1924). Het betreft hier de uitvoering, in 2007, in de Opera van Zürich, in de mise en scène van Klaus Michael Grüber. Het orkest van de Opera van Zürich wordt gedirigeerd door Philippe Jordan. De verfilming zal door Mezzo worden gepresenteerd op zaterdag 20 juni, tussen 20:30 uur en 23:25 uur. Een herhaling zal te zien zijn op zondag 28 juni, vanaf 17:05 uur. Een uitgebreid artikel over dit muziekdrama op de site Tempel van het Muziektheater kunt u lezen door hier te klikken.

20-06-2009 om 12:31 geschreven door Heinz Wallisch  

19-06-2009 om 17:38 geschreven door Heinz Wallisch  

19-06-2009 om 16:50 geschreven door Heinz Wallisch  

Kort recital
De Poolse componist Henryk Wieniavski (1835-1880) wordt vrijdag — in de vroege avond tussen 19:25 en 19:50 uur — via Mezzo-televisie geëerd met een uitvoering van diens  Fantaisie brillante op Gounods 'Faust', opus 20. Dit stuk werd oorspronkelijk geschreven voor viool en orkest; de eerste uitvoering daarvan werd in 1868 te Leipzig gegeven.
Met die beide laatste woorden in de titel wordt de opera Faust uit 1859 van Charles Gounoud (1818-1893) bedoeld. Dit muziekdrama zal tussen 20 november en 22 december dit jaar door Opera Zuid in twaalf steden — dertien voorstellingen — van Nederland worden gepresenteerd.
De uitvoerenden van Wienavski's opus 20 zijn Corey Cerovcek, viool; en Alexandre Tharaud, piano. Het betreft de opname van een optreden in het Théâtre du Châtelet van 2002. De verfilming van dit recital met een duur van nog geen twintig minuten is tot stand gekomen -onder leiding van Karl More.
Dit optreden zal door Mezzo-tv nogmaals worden uitgezonden op vrijdag 3 juli aanstaande vanaf 13:09 uur.
__________
Afbeelding: De Poolse componist Henryk Wieniavski.

19-06-2009 om 10:51 geschreven door Heinz Wallisch  

Opkomst net voor en in 1900
Op donderdag 18 juni zendt het eerste publieke Duitse televisienet ARD/Das Erste — tussen 23:45 uur en 00:15 uur in de nacht op vrijdag 19 juni — in de reeks Geheimnis Geschichte een nieuwe aflevering uit: deze keer is dat een nogal korte documentaire uit die in grote lijnen de geschiedenis verhaalt van de zogeheten Freikörperkultur, de beweging die geldt als voorloper van het naturisme: Die Nackten und die Macht, daarmede zeker niet doelend op het eventueel (kunnen) verwerven van steeds meer macht door lid te worden van een naturistenvereniging en het in praktijk brengen van de aangehangen ideeën, maar met betrekking tot de vraag hoe diverse machthebbers zijn omgegaan met deze voor de negentiende eeuw vrij nieuwe uitdrukkingsvorm van ideeën binnen het spectrum van zekere menselijke levensfilosofie.
Aangezien die toen nieuwe ontwikkelingen een (klein en tevens fijn) hoogtepunt hebben beleefd om en nabij de vorige eeuwwisseling, heb ik heden een langer artikel met kanttekeningen geplaatst op de culturele fin de siècle website All art is quite useless van Rond1900.nl, met de titel: Naaktheid als alledaags verschijnsel — deelgeschiedenis van het naturisme.
Zie verder ook onze bijdrage van zaterdag 16 februari 2008.op de redactioneel aan deze site  gelieerde Nederlandse Tempel der Actualiteit
__________
Foto: Blote paaren in zee.

18-06-2009 om 19:08 geschreven door Heinz Wallisch  

Zielsconflicten maken ziek
Birgit Klaus is presentatrice van het Duitse wetenschappelijke televisieprogramma Planet Wissen. Haar werk stelt haar in de gelegenheid om haar honger naar steeds meer kennis met grote regelmaat te stillen. Collega Dennis Wilms kan kan in ieder geval één grote wens — van zijn eventueel lange lijstje: vragen stellen — in vervulling laten gaan door samen met Birgit Klaus de aflevering van dit programma, die op donderdag 18 juni,'s middags tussen 15:00 uur en 16:00 uur zal worden uitgezonden op zowel de WDR (Westdeutscher Rundfunk) alsook de SWR (Südwest Rundfunk). Het thema dat tijdens deze uitzending aan de orde komt, is deze keer samengevat onder de titel Psychosomatik — Wenn die Seele krank macht. [1]
Hoe dikwijls komt het niet voor dat massa's mensen klagen over pijnen of andere aandoeningen, die de medici niet kunnen verklaren uit fysieke afwijkingen, en die — helaas tot niet al te lang geleden — als 'zenuwen' werden afgedaan en in het, vanuit de visie van de arts: beste, geval met enige symptoombestrijding te lijf werden gegaan: pillen, poeders, drankjes en wat dies meer zij, welke niet zelden bijdragen tot een verdere verslechterting van de situatie of zelfs een met rasse schreden optredende uitvergorting van het fenomeen of zelfs een uitbreiding van het aantal klachten, verspreid over het lichaam. Dat het voorkomen, van pijnen en dergelijke, zich in zulke gevallen niet alleen ontwikkelt uit zielsconflicten — klein of (middel)groot, van slepende en dus slopende aard — maar bij uitbreiding ook nog weer terugslaan op de ziel en het lijden daar explosief kan stijgen, is een volstrekt ongewenste situatie, niet alleen voor de patiënt, maar tevens voor de omgeving van de lijdende: allereerst in kleine kring, maar eveneens algemeen maatschappelijk beschouwd.

Studiogast legt uit
Zoals dat in deze programmareeks gebruikelijk is, wordt een studiogast ondervraagd over het onderwerp en van hem wordt verwacht dat zij of hij zodanig uitleg geeft dat tevens de niet-wetenschappelijk onderlegde kijker dat inhoudelijk kan begrijpen. En als de geleerden of andersoortige vakmensen toch eens vervallen in niet-alledaagse terminologie, dan komt één van de twee presentatoren er wel even tussen en vraagt op een manier, die niet irriteert en die meteen in het belang van de kijker is.
In het programma over het fenomeen psychosomatiek is Professor Ulrich Egle — medisch hoofd van een psychosomatische vakkliniek, en gespecialiseerd in psychosomatische pijnen — die zonder twijfel alle vragen weet te beantwoorden die de kijker meer inzicht zullen kunnen verschaffen omtrent het fenomeen in casu.
De uitzending wordt herhaald via de WDR op vrijdag 19 juni, tussen 08:20 uur en 09:20 uur.
De SWR zendt de aflevering eveneens opnieuw uit, en ook op diezelfde vrijdag, maar dan reeds in de vroege ochtend tussen 05:00 uur en 06:00 uur.
__________
[1] Het begrip psychosomatiek — dat in het Nederlands slechts één letter meer kent dan in het Duits — is samengesteld uit twee Griekse woorden: ψύχη (psychè — geest) en σόμα (soma (lichaam).
____________
Afbeeldingen
1. Presentatrice van Planet Wissen Birgit Klaus.
2. Presentator van Planet Wissen Dennis Wilms.
3. Studiogast Professor Ulrich Egle.

18-06-2009 om 10:14 geschreven door Heinz Wallisch  

Krankzinnig Beest
Hoewel de geestelijk ernstig gestoorde dicatator Mao Zedong (1893-1976) nog meer slachtoffers op zijn geweten heeft dan zijn collega-afsplitsingen van het Beest uit de Afgrond — Hitler en Stalin, om ons te beperken tot enkele demonische monsterlijkheden van vlees en bloed dichterbij huis — is zijn beeltenis uit het openbare leven van het huidige China nog steeds niet verdwenen en is — ook al varen de huidige machthebbers een geheel andere koers, die ze zelf echter wel, althans naar buiten toe, als een permanente communistische revolutie blijven beschouwen — Mao-verering verder toegestaan. Met andere woorden: leve nog steeds de communistische volksrepubliek China, geheel in overeenstemming met de woorden en slechts voor een klein deel met de daden van Mao Zedong. De huidige machthebbers beperken zich tot het monddood maken van elke vorm van oppositie, vooral als die van de kant van studenten en intellectuelen komt, en tot het martelen van andersdenkenden. Een natie die zodanig wordt geleid, dient te worden geboycot door elke vorm van volkerenbond en door westerse democratieën met de nek te worden aangekeken, maar die ruiken geld en ruilen daarvoor alle idealen en het meest basale fatsoen in: Angela Merkel, de Duitse Bondskanselier, voorop. Zij laat vooral zien wat een zichzelf als christendemocratische politica waard is als het om mensen gaat: geen knip voor de neus.

Het Beest uitgebeeld
De VPRO presenteert op woensdag 17 juni, te beginnen tegen middernacht en een uur durend, de eerste van vier afleveringen van een BBC-documentaire uit 2008: Mao, a Chinese tale. In een klein artikel in de VPRO-Gids doet men voorkomen dat het verhaal over Mao zoals verteld doormregisseur Adrian Maben en scenarist Philip Short, die ook een biografie over die Chinese, diepst denkbaar gezonken krankzinnige, dictator heeft geschreven. Of ook daarin voorkomt dat hij nimmer zijn tanden poetste en zich op diverse fronten overgaf aan dubieuze voorkeuren, is mij niet bekend. Wel weet ik dat Mao's afwijkingen in de voortreffelijke biografie van Jung Chang/Jon Halliday wel aan de orde komen, en het is mij dan ook een genoegen. dat boek (nogmaals) in uw aandacht aan te bevelen, zonder iets negatiefs te willen impliceren over een biografie die ik niet ken.
____________
Afbeeldingen
1. Mao Zedong in 1936.
2. Massamoordenaar Mao is nog niet weg te denken uit het openbare leven van het huidige China. Hier zijn portret boven de ingang naar de Verboden Stad.
3. Voorzijde van het stofomslag van de Engelse editie van de Mao-biografie door Jung Chang en haar echtgenoot Jon Halliday uit 2005.

17-06-2009 om 20:17 geschreven door Heinz Wallisch  

Wijziging programma
Op woensdag 17 juni zou Arte-televisie een tweedelige documentaire uitzenden over de periode van de Tweede Wereldoorlog in het noordpoolgebied, maar de recente ontwikkelingen in Iran hebben de zender doen besluiten om een documentaire over de laatste honderd jaar — 1908-2008 — van dat land nader te belichten. Dat staat u te wachten in de negentig minuten durende rolprent die tussen 21:00 uur en 22:30 uur zal worden uitgezonden. Het betreft een — eveneens recente: de betreffende periode, tot en met verleden jaar, kondigt dat reeds aan — rolprent van de Franse regisseur Jean Michel Vecchiet, die voor Arte France is gerealiseerd, en die de Duitse titel Der Wille zur Großmacht draagt, al dan niet bewust voortbordurend op de overtuiging van Friedrich Nietzsche (1844-1900) dat de mens wordt gedreven door een  Wille zur Macht — te vinden in diens boek Menschliches — Allzumenschliches (1878-1880).

Destructieve politici
Vanzelfsprekend geldt die drang om macht te kunnen uitoefenen ook binnen politieke structuren en niet zelden gebeurt het dat van de eventueel oorspronkelijke wens — iets ten faveure van de mensheid te realiseren — niets meer resteert en deze inmiddels volkomen is omgeslagen in dwangmatige dwingelandij. De wereldgeschiedenis is er vol van, en dat geldt voor de machthebbers in Perzië, dat later Iran ging heten, gedurende de afgelopen honderd jaar evenzeer. En of het nu om een keizer gaat, gezeten op de pauwentroon, die sjah werd genoemd, dan wel een zogeheten geestelijk leider, die eerder een geïncarneerd geestelijk defect voorstelde, of de huidige, zo terecht omstreden, president van dat land, die is behept met de fascistoíde wil Israel te vernietigen — en zich daarmee schaart in de rijen der destructieve dictatoren — het zal, mutatis mutandis, wel in het nu aangekondigde programma aan de orde komen.

Herhalingen
Deze documentaire zal door Arte worden herhaald op
zaterdag 20 juni, vanaf 14:00 uur in de middag, en op
dinsdag 23 juni, vanaf 09:55 uur 's ochtends.

17-06-2009 om 14:29 geschreven door Heinz Wallisch  

Het zwaard van de dichter
Op mijn Duitse culturele website Kulturtempel heb ik reeds eerder enkele gedichten van Ludwig Uhland (1787-1862) in handschrift afgedrukt. Vanzelfsprekend heb ik diezelfde tekst in drukletters toegevoegd, aangezien nog slechts weinigen een dergelijk origineel kunnen lezen.
Dat zal eveneens het geval zijn met de tekst van dezelfde dichter, die u hieronder kunt aantreffen, en dat — als we ons tot jaren beperken — exact twee eeuwen geleden is geschreven. Das Schwert stamt uit 1809. Opvallend is dat in het handschrift twee coupletten meer staan — tussen het tweede en derde — dan in alle edities met (de) gedichten die ik van deze schrijver heb geraadpleegd. In de facsimile van het handschrift dat ik in het deel met de gedichten van deze auteur in een doos met afgeschreven boeken bij een plaatselijk antiquariaat zag liggen — en daarom voor de somma van een halve euro het mijne mocht noemen —, staan die vijf coupletten eveneens, maar ik de kopie tussen deze tekst heb ik die twee extra vierregelige gedeelten achterwege gelaten.

Das Schwert

Zur Schmiede ging ein junger Held,
Er hatt' ein gutes Schwert bestellt;
Doch als er's wog in freier Hand,
Das Schwert er viel zu schwer erfand.

Der alte Schmied den Bart sich streicht:
"Das Schwert ist nicht zu schwer noch leicht,
Zu schwach ist Euer Arm, ich mein';
Doch morgen soll geholfen sein.

Nein, heut, bei aller Ritterschaft!
Durch meine, nicht durch Feuers Kraft."
Der Jüngling spricht's, ihn Kraft durchdringt,
Das Schwert er hoch in Lüften schwingt.

*     *     *     *     *     *

Tal van verschillen
Al bijna een halve eeuw ben ik in het bezit van een editie met poëzie van deze veelzijdig werkzame auteur, zowel in de letteren, alsook in maatschappelijk opzicht, onder meer als jurist op het Ministerie van Justitie te Stuttgart en later als paktiserend advocaat. Toch heb ik me meer dan eens laten verleiden een andere editie, zelfs als die uit hetzelfde uitgevershuis afkomstig was, te accepteren, en dat blijkt zinvol te zijn geweest, want alle drie edities van de Bibliographische Anstalt zijn op wezenlijke punten verschillend: de ene meldt, in de Inhoudsopgave, naast elk gedicht het jaar van ontstaan — voor zover dat bekend is, een tweede heeft een lang inleidend essay over leven en werk van de auteur, de derde editie mist die jaartallen en beperkt zich tot enige summiere informatie. Maar daarbij gaat het dan ook om een volksuitgave van meer dan een eeuw geleden, waarvan de redactie kennelijk — en niet altijd geheel ten onrechte — ervan uitging dat het de minder ontwikkelden om de poëzie zelf ging en niet om parafernalia.
Zaterdag vond ik de derde versie van diezelfde uitgever, en afgezien van een behoorlijke biografische inleiding was daarin opgenomen een facsimile van het handschrift met het gedicht Das Schwert. Vandaar dat ik het voor die halve euro, die het moest kosten, toch maar heb meegenomen.
____________
Afbeeldingen
1. De dichter Ludwig Uhland, geschilderd door Christoph Friedrich Dörr.
2. Handschrift met drie van de vijf coupletten van het gedicht Das Schwert.
3. Voorplat van een ongedateerde uitgave aan het eind van de negentiende eeuw met drie delen in één band, uitgegeven door de Bibliographische Anstalt, Berlin.

17-06-2009 om 00:21 geschreven door Heinz Wallisch  

16-06-2009 om 22:58 geschreven door Heinz Wallisch  

In één van de bijdragen in de marge — die als rubriek het opschrift Terzijde dragen —, heeft de bureauredacteur Peter Hoffman van het Nederlandse weblog met betrekking tot de cultuur van het fin de siècle, All art is quite useless, een opmerking gewijd aan een essay van Martin Geck over de uiterst kwalijke houding die Richard Wagner (1813-1883) heeft ingenomen na het overlijden van zijn jong gestorven collega Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809-1847), en hij schrijft daarin het volgende: "Hoe onwaarschijnlijk het mag klinken: Richard Wagner voelde zich lange tijd de mindere van Felix Mendelssohn Bartholdy." Om nu niet iedereen, die door die opmerking nieuwsgierig is gemaakt, te dwingen een boekhandel in stad of dorp dan wel via het internet op te zoeken, alwaar men zich op enigerlei wijze in het bezit kan stellen van dat essay, heb ik in een artikel in datzelfde elektronische cultuurtijdschrift uitgelegd wat er zich, speciaal in dat kader, zoal in de geest van de meester van Bayreuth heeft afgespeeld.
__________
Afbeelding: Buste (op sokkel) in Venetië, ter nagdachtenis van Richard Wagner.

16-06-2009 om 01:42 geschreven door Heinz Wallisch  

15-06-2009 om 12:09 geschreven door Heinz Wallisch  

'Eigen geluid'
In de door de Vara via Radio 4 uitgezonden reeks Componist van de Week — die we op werkdagen tussen 19:30 uur en 20:00 uur kunnen beluisteren — staat de Noor Edvard Hagerup Grieg (1834-1907) deze week — om precies te zijn van maandag 15 tot en met vrijdag 19 juni — centraal.
Grieg was, om het populair te zeggen: op zoek naar een eigen geluid, en vond dat in de bestaande volksmuziek van het eigen land. Daarin stond hij in zijn functie als scheppend musicus niet alleen: niet zo lang daarna zou zijn mede-Scandinaviër, de Fin Jean Sibelius (1865-1957), die nog een halve eeuw langer op onze aarde de ontwikkelingen binnen het muziekleven zou meemaken. Weer enkele decennia verder in de tijd zouden in Hongarije de twee, in dat opzicht onafscheidelijke, namen opduiken van componisten die een groot deel van hun tijd hebben besteed aan onderzoek naar achtergronden, functie en betekenis van de volksmuziek aldaar: Béla Bartók (1881-1945) en Zoltán Kodály (1882-1967).

Reizen door Europa
Samen met zijn vrouw Nina, die een voortreffelijke zangeres was, heeft deze musicus Europa afgereisd en aldaar optredens verzorgd als pianist, en hebben de luisteraars ook nog kennis kunnen nemen van zijn eigen composities. De toehoorders heeft Grieg heel snel weten te veroveren, en dat gold eveneens voor tal van collega's.
Een prachtige portretfoto uit 1899 — met daarop een opdracht van de beide echtelieden, gedateerd 24 /12 /02 te Kristiania— is eveneens getuige van het feit dat de beiden ook nog tijdens het fin de siècle hun invloeden aan het muzikale front hebben doen gelden.

15-06-2009 om 11:18 geschreven door Heinz Wallisch  

NOS-wartaal
Verslaggever Eikelboom: "De bedoeling is om alle journalisten het land uit te krijgen, wij zijn één van de eerste slachtoffers."
Wij, meneer Eikelboom, is een meervoud, en derhalve is het  gebruikte 'aanhangsel' als "één van de eerste slachtoffers" een taalkundig gedrocht. Het kost waarachtig niet meer tijd en moeite om te zeggen, respectievelijk te schrijven: "Wij behoren bij de eerste slachtoffers", of "Wij zijn de eerste slachtoffers." Zulks uiteraard afhankelijk van de exacte situatie.
Dergelijke onderwerpen in het meervoud, met een daaraan gekoppeld enkelvoud in het gezegde of anderszins — of het tegendeel: "een aantal mensen hebben", kunnen waarlijk niet, omdat aantal een enkelvoud is —, worden dagelijks in groten getale over ons uitgestort. Helaas door instituten waarvan de presentatoren en redacteuren etc., over meer dan het geuite niveau dienen te beschikken.

Hardleersheid
Dat men bij de NOS niet bepaald taalgevoelig is, wordt dag in, dag uit bewezen; daarvoor hoeven ons maar te beperken tot het Journaal. En — ik heb het hier en elders meer dan eens aangestipt — het ergst zijn nog de mensen die het weer presenteren; die moeten allen terug naar de derde klas lagere school waarin de door mij gewraakte stof wordt behandeld. "De regen die komt eraan", is geen juiste Nederlandse zin, omdat twee onderwerpen teveel van het juiste is, en daardoor juist niet meer juist. "De regen komt eraan", moet dat dan ook zijn.
"In Scandinavië daar is het nu koud", is al evenmin een aanvaardbare Nederlandse zin. Het zou alleen kunnen met een andere interpunctie: "Wat zegt u? In Scandinavië? — Daar is het koud." Het woord daar dient in het eerste voorbeeld — zoals in het dagelijkse spraakgebruik van vooral NOS-medewerkers — achterwege te blijven. En dat geldt eveneens voor het woord dan in zinnen als "Morgen, dan regent het." Gerrit Hiemstra vormt in dit opzicht een dieptepunt.

14-06-2009 om 17:13 geschreven door Heinz Wallisch  

Met één been in de nieuwe tijd
Op zaterdag 13 juni zendt BBC Two-television een negentig minuten durende film uit met een portret van Edouard Manet (1832-1883), de voorloper van het Franse impressionisme. Manet: The man who invented modern art luidt de summiere en ietwat vrijblijvende titel van de film, die tussen 22:40 uur en 00:10 uur in de nacht op zondag 14 juni te zien zal zijn.
Toen Edouard Manet in 1883 in de leeftijd van één en vijftig jaar overleed, had hij nog maar kort iets van de erkenning mogen smaken, die hij zijn werkzame leven lang zo intens had gewenst. Wel waren hem een jaar eerder de versierselen uitgereikt die behoren bij het Franse Legion d'honneur, maar die onderscheiding stond op geen enkele wijze in verhouding tot al datgene wat de man had betekend voor de negentiende eeuwse kunst van Frankrijk en ver daarbuiten.
Een uitgebreider artikel over deze schilder naar aanleiding van het bewuste filmportret is te vinden op de website over de cultuur van het fin de siècle All art is quite useless van Rond1900.nl

13-06-2009 om 21:16 geschreven door Heinz Wallisch  

Eén Deen, één Noor, één Fin
Op zaterdag 13 juni presenteert de Duitse radiozender — tussen 20:00 uur en 22:30 uur — een rechstreeks concert dat wordt gegeven door het WDR Sinfonieorchester tijdens het WDR Musikfestival Münster. Er staan drie werken op het programma van evenzovele, verschillende Scandinavische componisten, van wie er twee nog in de twintigste hebben geleefd: Jean Sibelius (1865-1957) — die is vertegenwoordigd met zijn Eerste Symfonie — zelfs nog tot in de tweede helft van de vorige eeuw. Met dat opus uit 1899/1900 wordt het concert onder leiding van de Noor Eivind Gullberg Jensen afgesloten. Deze musicus is, met ingang van het komende seizoen, chefdirigent van de NDR Radiophilharmonie Hannover.
Voor de pauze klinkt het wereldvermaarde Concert voor piano en orkest in a klein, opus 16, van de Noorse muziekmeester Edvard Grieg (1843-1907). Solistische medewerking zal worden verleend door Herbert Schuh. Het ensemble opent het concert met het eerste werk dat een opusnummer (1) draagt van de Deense muziekmeester Niels Wilhelm Gade (1817-1890): de Nachklänge aus Ossian, voltooid in 1840.
Een uitgebreid artikel met veel meer informatie over dit concert is te vinden op de fin de sièle cultuursite All art is quite useless van Rond 1900.nl.

13-06-2009 om 01:15 geschreven door Heinz Wallisch