Calvijn-Jaar
Op zaterdag 4 juli, 's avonds tussen 21:50 uur en 22:50 uur, zendt Arte-televisie een portret uit van Johannes Calvijn (1509-1564), de Frans-Zwitserse theoloog, die stierf in het jaar dat William Shakespeare werd geboren, en die één en ander binnen de christelijke wereld aan veranderingen teweeg gebracht heeft, voornamelijk tijdens de Reformatie. Zo is hij ook naamgever geworden van de strming binnen de protestantse leer van het christendom: het calvinisme.
Nu het derhalve niet alleen maar het Purcell-Jaar, het Händel-Jaar en het Haydn-Jaar is, en daarnaast ook nog het Mendelssohn-Jaar, mogen we 2009 ook best beschouwen als het Calvijn-Jaar, aangezien de goede man op 10 juli 1509 in de Noord-Franse plaats Noyon is geboren. Die aanvaarding van dat Calvijn-Jaar kan tevens gelden voor tal van mensen die geen boodschap hebben aan het protestantisme of aan het christendom in he algemeen, en evenmin van mening zijn dat die stroming(en) in onze maatschappij voor hem of haar een boodschap inhouden, zoals we Trouw een voortreffelijke krant kunnen vinden, ook als we niet-christelijk zijn ingesteld.
De documentaire, met dramatische elementen, die we te zien (kunnen) krijgen, duurt 58 minuten en is een Frans-Zwitsers-Duitse coproductie die in 2009 is gereedgekomen. Verantwoordelijk daarvoor zijn André Schäfer en Werner Köhne. In de film zien we niet alleen de acteur Julian Mehne de rol van de rusteloze hervormer vertolken, ook krijgen we beelden te zien van de steden waarin Calvijn zich op de een of andere manier heeft doen gelden: naast zijn geboorteplaats Noyon zijn dat Parijs en Straatsburg, Genève, Orléans, alsmede Zürich, alle tijdens de late middeleeuwen.
Deze ZDF-productie die in HD-kwaliteit zal worden uitgezonden op het formaat 16:9, wordt zondagmiddag (5 juli) herhaald vanaf 14:55 uur.
____________
Afbeeldingen
1. Portret van Johannes Calvijn.
2. Beeld uit de documentaire. Foto: André Schäfer/Florianfilm.

04-07-2009 om 15:12 geschreven door Heinz Wallisch  

De doos van Pandora geopend
In het BBC radioprogramma Opera on 3 kunt u op zaterdag 4 juli — tussen 19:00 uur en 22:30 uur onze tijd — luisteren naar een uitvoering van het muziekdrama in drie bedrijven Lulu, gecomponeerd door Alban Berg (1885-1935). Het betreft een uitvoering door het Royal Opera House Covent Garden. Koor en orkest worden geleid door Antonio Pappano; de rol van Lulu zal worden vertolkt door de sopraan Agneta Eichenholz.
Als uitgangspunt heeft deze componist uit de (Neue) Wiener Schule twee tragedies gekozen van Frank Wedekind (1864-1918): Erdgeist uit 1895 en Die Büchse der Pandora (1901). Het derde bedrijf van de opera bleef onvoltooid.
De eerste uitvoering werd gegeven in Zürich, op 2 juni 1937, anderhalf jaar na het overlijden van de componist. Essen volgde pas na de Tweede Wereldoorlog (1953), de Wiener Staatsoper weer anderhalf decennium daarna (1968), en de Metropolitan Opera wachtte tot 1977 voordat het publiek rijp geacht werd voor Lulu.
Een uitvoeriger bijdrage over dit gebeuren kunt u lezen op de, redactioneel aan deze website gelieerde, Tempel van het Muziektheater.

04-07-2009 om 12:10 geschreven door Heinz Wallisch  

03-07-2009 om 15:32 geschreven door Heinz Wallisch  

03-07-2009 om 10:08 geschreven door Heinz Wallisch  

Niet alleen avonturenverhalen
De medicus Arthur Conan Doyle (1859-1930) — de tot op de dag van vandaag op vele plekken ter wereld befaamde schepper van de super-detective die lezers en televisiekijkers nimmer verveelt, en die dan ook uit de dood moest worden opgewekt toen Doyle hem had laten omkomen — was zeer vaardig met de pen. Zo componeerde hij niet alleen romans en veel kortere verhalen, ook was hij een bekwaam, veelvuldig op de voorgrond tredend schrijver van ingezonden brieven naar kranten en tijdschriften van de meest uiteenlopende signatuur, zowel op Engelse bodem als ver daarbuiten.
Tussen 1879 en 1930 heeft hij er een groot aantal verzonden, over tal van onderwerpen, die de actieve interessesfeer van zelfs medici verre te boven ging. Dat varieerde van opvattingen over situaties en wetgeving met betrekking tot echtscheiding tot en met vragen omtrent een eventueel voortbestaan na de dood. Doyle kon polemiseren, maar zich met evenveel hartstocht overgeven aan de verdediging van een goede zaak: maatschappelijke ontwikkelingen ten faveure van achtergestelden en zo meer.
Eén voorbeeld uit die vele brieven, welke de datum 2 juli droeg, zij het dan ook reeds in 1887, heb ik vandaag opgenomen in een artikel op het fin de siècle cultuurweblog All art is quite useless  van Rond1900.nl. Het thema is spiri(tualis)tische seances, waaraan Doyle heeft deelgenomen om nader inzicht te krijgen over het bestaan van een geestelijke entiteit buiten het (menselijk) lichaam.

02-07-2009 om 21:34 geschreven door Heinz Wallisch  

Tweemaal Jean Sibelius
Zondag 5 juni besteedt de NPS in het kunstenprogramma Podium — dat vanaf 12:00 uur via Nederland 2 zal worden uitgezonden — onder meer aandacht aan de Finse componist Jean Sibelius, wiens Derde Symfonie uit 1907 centraal zal staan. De componist heeft nog in datzelfde jaar de eerste uitvoering als dirigent geleid. Dit opus, nummer 52, zal op donderdag 9 mei, tegen middernacht, in een volgende aflevering van Podium worden uitgevoerd door het Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van Kenneth Montgomery. Het betreft een opname, die is ontstaan in mei 2008, althans volgens de gegevens van programmagidsen, maar volgens mii reeds in mei 2007. Wel is het zeker dat de opname is gerealiseerd in het Concertgebouw te Amsterdam bij een Zaterdagmatinee.
Die discrepantie in opvattingen is, voor zover het mij betreft, gebaseerd op het feit dat deze symfonie door dezelfde uitvoerenden eveneens is gespeeld, en wel op, toen onder verwijzing naar de Zaterdagmatinee van 18 mei 2007.
Het ligt niet erg voor de hand dat deze symfonie twee seizoenen achtereen door diezelfde musici wordt uitgevoerd en dan ook nog weer op beeldmateriaal wordt vastgelegd.
Nadere informatie over de componist en zijn oeuvre is te vinden in de bijdrage Een harde schedel als concerthuis — Leven en werk van Jean Sibelius, vandaag gepubliceerd op de culturele fin de siècle website All art is quite useless van Rond1900.nl.
Over die derde symfonie kunt u details aantreffen in een artikel dat verleden jaar op de redactioneel aan deze  site gelieerde Tempel der Toonkunst is opgenomen:
__________
Afbeelding: De Finse componist Jean Sibelius in de tijd dat hij Finlandia componeerde (1899).

01-07-2009 om 17:53 geschreven door Heinz Wallisch  

Solist: Sergej Chatsjatrjan
Op donderdag 2 juli, net voor de overgang van die dag in de nacht op donderdag 3 juli, zal in het NPS-programma Podium  een uitvoering worden gegeven van het Concert voor viool en orkest nummer 1, in a kleine terts, opus 99, gecomponeerd in de jaren 1947/1948 door Dmitri Sjostakovitsj (1906-1975). Solist is de in 1985 te Jerevan geboren Armeense violist Sergej Chatsjatrjan (klemtoon op de laatste lettergreep, net als bij de Armeense componist Aram Chatsjatoerjan). Deze musicus won als twintigjarige het Concours Reine Elisabeth voor viool, te Brussel. Daaraan voorafgaand had hij, vanaf zijn vijftiende levensjaar al vier eerdere prijzen gewonnen: twee keer en eerste en evenzo vaak een tweede. Deze violist zal worden begeleid door het Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van Jaap van Zweden.
Het betreft een opname die op 15 maart 2008 is gerealiseerd in het Amsterdamse Concertgebouw in het kader van de concertreeks Zaterdagmatinee.
Voor meer informatie over dit vioolconcert zij verwezen naar een artikel dat op de site Tempel der Toonkunst is opgenomen op maandag 16 juni 2008.

01-07-2009 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

Thema-avond over ouderen
In het kader van een thema-avond — op dinsdag 30 juni, tussen 21:00 uur en 23:00 uur — onder het motto Wohin mit den Alten? presenteert Arte-televisie drie programmaonderdelen, die verschillende aspecten en de daaraan verbonden problematiek van het ouder worden aan de orde stellen, alsmede de eventule mogelijkheden die deze nieuwe status in de levensloop van mensen kan bieden.
Als eerste onderdeel — tussen 21:00 uur en 21:50 uur — wordt Bühne frei für 70+ uitgezonden, over een theaterproject voor en tevens door ouderen in een Bourgondisch dorpje. Dat geheel is — mutatis mutandis — zeker vergelijkbaar met het Engelse dansproject voor ouderen, waarover we verleden week op deze site hebben bericht in een kort artikel.

Actieve ouderen
De voormalige Franse president Charles de Gaulle (1890-1970) heeft de ouderdom als een soort van schipbreuk ervaren, en gezien de fysieke ongemakken waardoor hij op hogere leeftijd werd geteisterd, is dat begrijpelijk. Maar als een mens bezeten raakt van een idee dat haar of hem, ondanks leeftijd, nieuwe impulsen zou kunnen geven, zou het onverstandig zijn dat niet toe te realiseren.
Zo'n persoon is Jean Bojko, die met zijn droom — theater te maken voor ouderen — naar een dorp in Bourgondië, en deze man is erin geslaagd binnen die tamelijk kleine gemeenschap tal van ouderen te enthousiasmeren, en dat heeft niet alleen geleid tot een kunstvorm die anderen wordt aangeboden, maar tevens tot het uitbouwen van min of meer verborgen mogelijkheden bij de diverse uitvoerenden: tal van personen 'op leeftijd' wier groep varieert van een 85-jarige, voormalige mijnwerkster, via de eigenares van de plaatselijke winkel in dessous, tot en met een echtpaar dat inmiddels 62 jaar is getrouwd en nog steeds jong-verliefd is gebleven. Daarnaast komen we nog anderen tegen, zoals iemand tegen die in huis aan haar aanrecht groente staat te wassen en andere huishoudelijke klussen verricht en tegelijkertijd surrealistische theaterscènes bedenkt.
In de goed drie kwartier durende documentaire die in 2009 voor Arte France werd gerealiseerd door de dames Juliette Armanet en Yvonne Debeaumarché, komen de deelnemende ouderen aan het woord, soms met ietwat archaïsch aandoende teksten, maar wat die verschillende mensen tezamen tot stand brengen, zou de focus van onze interesse moeten zijn.

De nabije toekomst
We moesten er maar van uitgaan dat, gezien de zogenoemde vergrijzing van onze samenleving, er steeds meer ouderen niet geparkeerd willen worden op plekken waar ze, letterlijk en figuurlijk, op een zijspoor staan, maar hun zegje binnen het kader van hun mogelijkheden, hun wensen en verlangens, willen blijven doen. Elke gecultiveerde maatschappij zou gelukkig moeten zijn met zo'n, in ijltempo groeiend potentieel dat het culturele aanbod enorm kan uitbreiden. Dat geldt in ieder geval voor veel Europese landen, en daar waar men van overheidswege niet tegemoet komt aan die terechte wensen — welke eventueel dringende eisen zullen worden —, zullen op een gegeven moment de ouderen er wel voor zorgen dat ze langzaam maar zeker het heft in eigen hand zullen nemen.

In aansluiting
Na dit Franse theaterproject komt, tussen 21:50 uur en 22:30 uur, een ander thema aan de orde in de Arte-bijdrage met de titel Wenn Eltern altern. Ook dat is een dit jaar gereedgekomen documentaire voor Arte France, gerealiseerd door Isabelle Cottenceau. Daarin wordt de vraag behandeld hoe mensen omgaan met het feit dat hun ouders echt oud worden of hulpbehoevend, dan wel beide. En hoeveel verantwoordelijkheid willen jongeren op zich nemen voor die eigen ouders?
De thema-avond wordt, tussen 22:30 en 23:00 uur, afgesloten met een Debat over de behandelde thematiek.
___________
Afbeeldingen
1. Jean Bojko, theatermaker.
2. Eén van de bejaarde deelneemsters aan het theaterproject in dat Bourgondische dorpje.
3. Een dubbele tegenstelling: twee bijkans blote jongeren en twee goed ingepakte ouderen aan een strand.

30-06-2009 om 09:41 geschreven door Heinz Wallisch  

29-06-2009 om 17:59 geschreven door Heinz Wallisch  

Vier keer een half uur
Op werkdagen in de week van maandag tot en met vrijdag wordt elke avond tussen 19:30 en 20:00 uur, op Radio 4, het Vara-programma Componist van de Week uitgezonden. In de week van 29 juni tot en met 3 juli kunt u daarin werken uit het oeuvre van de muziekmeester Arthur Honegger (1892-1955) beluisteren.

Arthur Honegger maakte deel uit van de famueze Groupe des Six [1]. Het is voornamelijk de vriendschapsband geweest die de zes bijeengehouden heeft; nooit hebben zij zich vastgelegd door middel van een beginselverklaring. Daardoor was het mogelijk dat Honegger, die de basisgedachte van de groepering — een aardse muziek, een muziek voor het dagelijks gebruik wel onderschreef, uiteindelijk toch zijn eigen gang zou gaan. Tegenover de meer speelse opvattingen over kunst van zijn collega's stelde hij: "De kermis en de music-hall zijn mijn terrein niet. Mijn genres zijn de kamermuziek en de symfonische muziek, en die zal ik zo streng en zo ernstig mogelijk beoefenen."
Ongetwijfeld hing dit niet alleen maar samen met zijn romantische temperament, maar ook met zijn Zwitserse afkomst, waardoor Duitse invloeden in zijn werk veel sterker zouden doorwerken dan bij zijn Franse tijdgenoten. Die invloeden blijven herkenbaar in zijn gevoel voor muzikale architectuur en monumentaliteit. De zin voor traditie en Honeggers streven "een muziek te schrijven die de grote massa luisteraars kan begrijpen en niettemin losstaat van het banale" staan tenslotte in directe relatie met zijn portestantse levensovertuiging. Deze was niet alleen de inspirerende kracht voor een aantal religieuze koorwerken, maar gaf ook aan menige instrumentale compositie een ethische strekking mee.
Meer informatie over de composities die gedurende die avonden zullen worden uitgevoerd, is te vinden op de website van het betreffende Vara-programma.
Componist van de week moet volgens de radio- en tv-gidsen alle vijf avonden van de komende week een aflevering de ether insturen, maar volgens de website zijn er slechts vier afleveringen.
Als eerste zal de compositie, waarmee Honegger wereldberoemd is geworden worden voorgesteld: het mouvement symphonique Pacific 231 uit 1923. Op YouTube kunt u een versie beluisteren met beelden uit onder meer de film Metropolis (uit 1925) van Fritz Lang. Laat u verrassen.
Zoals gebruikelijk worden de programmaonderdelen aaneen gepraat door Peter van Bree.
Deze reeks over Honegger werd eerder uitgezonden.
_________
Afbeeldingen:
1. Arthur Honegger. Tekening van Jarko Aikens, Groningen, 1985. (Archief Heinz Wallisch.)
2. Presentator van Vara's Componist van de Week, Peter van Bree.

29-06-2009 om 10:28 geschreven door Heinz Wallisch  

Aanstaande maandag, 29 juni, presenteert Arte-televisie eenmalig de zwijgende speelfilm L'Argent uit 1928 van Marcel L'Herbier. Deze rolprent heeft een duur van 164 minuten en begint om 23:15 uur. Dat betekent ook dat deze beelden pas na 02:00 uur in de nacht op dinsdag 30 juni zullen stoppen. De film is een deels eigen versie van de regisseur — aangepast aan de tijd waarin hij de film maakte — van het boek uit 1891 van Émile Zola.
Over deze film staat sedert hedenochtend een uitgebreid artikel op het elektronische NL-tijdschrift All art is quite useless over de cultuur van het fin de siècle.

28-06-2009 om 10:57 geschreven door Heinz Wallisch  

Herdenking van een wapenfeit
Arte-tv zendt heeft op woensdag 24 juni — bijna een maand voordat de historische gebeurtenissen van 65 jaar geleden opnieuw zullen worden herdacht —, reeds een documentaire uit over de mislukte aanslag die een groep officieren heeft gepleegd op Adolf Hitler, in de hoop op die manier een beter Duitsland mogelijk te maken. Deze film zal op zaterdag 27 juni, vanaf 14:00 uur op dezelfde zender worden herhaald.
Op initiatief van Claus Schenk, Graf von Stauffenberg — die een netwerk had gerealiseerd van voornamelijk hogere officieren — is de aanslag op de Führer op 20 juli 1944 gepleegd en mislukt. Stauffenberg werd daarvoor, met tal van anderen geëxecuteerd. Met dat alles hebben degenen die deze gebeurtenis hebben georkestreerd, in meer dan één opzicht voor een uiterst dramatisch hoogtepunt gezorgd, met de meest tragisch denkbare gevolgen voor degenen, die — weliswaar heel laat — hebben geprobeerd om alsnog de geïncarneerde duivel te bestrijden, doch Hitler had bij eerdere gelegenheden al laten zien dat hij er min of meer een 'gewoonte' van had gemaakt om aan aanslagen te ontkomen. Dat wordt duidelijk in de film, die bestaat uit een collage van archiefopnamen, getuigenverklaringen en gespeelde scènes die motieven en werkwijze van de 'Attentäter' nader belichten.

Literatuur
Uit de grote hoeveelheid goede literatuur die er met betrekking tot dit thema bestaat, hebben we enkele boeken voor onze artikelen uitgekozen die, elk om een andere reden, boven het gemiddelde uitstijgen, doch die keuze is arbitrair. Met het niet noemen van eventueel kwalitatief in dezelfde categorie vallende geschriften, doen we geen uitspraak over het niveau van de inhoud daarvan. Wel willen we met klem adviseren u te laten voorlichten door een in de materie ingevoerde boekhandelaar of antiquaar, aangezien er, vooral in de sfeer der lexica, diverse omvangrijke werken de ronde doen, die net iets te veel onjuistheden, onvolledigheden en slordigheden vertonen. En hoewel dat op zich bij de eerste uitgave van een nieuw boek in die categorie niet zeldzaam is, moeten we in deze kolom sommige uitgevers van Duitse lexica over de Tweede Wereldoorlog nogmaals op de vingers tikken, aangezien zij met een hele reeks correcties helemaal niets hebben gedaan en de verantwoordelijke lexicografen er niet toe hebben aangezet hun boek ten positieve aan te passen.

Literatuur (2)
Vooralsnog is het grote thema 20. Juli 1944 — niet zelden zonder jaartal genoemd — een niet tot de bodem geleegde schatkist aan, soms in hoekjes dan wel onder stof verborgen liggend, materiaal dat een doorzetter dan toch vindt, die eventueel wordt gedreven door een zeer op één groepering binnen het gebeuren, dan wel aanvankelijk slechts op één persoon gericht onderzoek.
In 1992 presenteerde de van oorsprong Duitse historicus Peter Hoffmann — die in 1930 te Dresden is geboren en dus ook bewust de nazi-periode in zijn land heeft meegemaakt — een biografie over Stauffenberg met als ondertitel Die Biographie, welke al snel het predikaat standaardwerk heeft opgeplakt gekregen. Maar doordat de ontwikkelingen binnen het ten dele bekende over de gebeurtenissen in juli 1944 steeds voortgaan, heeft Hoffmann besloten zijn alweer meer dan anderhalf decennium oude boek geheel om te werken voor een herdruk, en die is niet zo lang geleden op de markt gekomen. Peter Hoffmann geldt als een der beste kenners van de Duitse Widerstand en in de biografie over zijn protagonist vinden we niet alleen al het gebeurde met betrekking tot voorbereiding en uitvoering van de aanslag op Hitler, maar eveneens diens gezinsleven, familiebetrekkingen, politieke standpunten en zijn keuze voor een bepaald zware weg als — in het kader van de ontwikkelingen binnen het nazi-bewind — tamelijk laat handelende vechter tegen het onrecht.
Na verschijnen van Hoffmanns boek oordeelde de Neue Zürcher Zeitung dat dit nog steeds "die beste Geistesgeschichte des 20. Juli" is. In die positieve recensie stond die kwaliteitskrant niet alleen: tal van historici die zich met de Hitler-tijd nadrukkelijk hebben beziggehouden, waren eveneens vol lof over Hoffmanns boek dat nu als ruim 700 bladzijden tellende paperback voor relatief weinig geld (€ 14,95) beschikbaar is.

Afbeeldingen
1. Buste van Claus Philipp Maria Schenk, Graf von Stauffenberg (1907-1944).
2. Voorzijde van de paperbackeditie uit 2008 van de als standaard geldende Stauffenberg-biografie door Peter Hoffmann. 3. Auteur Peter Hoffmann (op de geribbelde binnenflap van het boek). Foto: privé.

 Peter Hoffmann: Claus Schenk Graf von Stauffenberg — Die Biographie. 716 pp. met z/w-illustraties, paperback met flappen; Pantheon Verlag, München, 2008. ISBN 978-3-570-55046-5.

27-06-2009 om 11:23 geschreven door Heinz Wallisch  

Observaties
Arte-televisie presenteert op zaterdag 27 juni, tussen 21:00 uur en 22:25 uur, een portret van de zevende president van de Verenigde Staten van Amerika: Andrew Jackson, geboren in 1767; overleden op 8 juni 1845.
Als je politiek enigszins ontwikkelde mensen vraagt naar (de) namen van VS-presidenten, dan lukt het ze doorgaans wel de meesten van hen die na de Tweede Wereldoorlog dat ambt hebben bekleed, op te lepelen. Daarbij valt op dat er twee zijn, die veelal buiten de boot vallen: als eerste van hen wordt Richard Nixon (1913-1994) vaak vergeten en dat feit heeft zonder enige twijfel te maken met diens extreem gedegenereerde persoonlijkheid en zijn uitzinnig crimineel gedrag in tal van opzichten. En of men zich niet graag herinnert dat die man relatief snel na begin van zijn tweede ambtstermijn, in 1974, uit zijn functie werd ontheven — een ambt dat hij nooit had mogen bekleden — of omdat hij verantwoordelijk is voor ontelbare massamoorden tijdens de Vietnam-oorlog, of omdat zelfs degenen, die aanvankelijk meenden dat hij de ideale man op de ideale post was, zich diep schaamden voor de wandaden van dat monster.

Uiterst dubieuze figuren
Een andere president die vaak wordt vergeten, is George Bush senior (geboren 1924), die slechts één termijn — van 1989 tot 1993 — het Oval Office van het Witte Huis onveilig heeft gemaakt. Hij is niet alleen een vergeten man door zijn onvoorstelbare kleurloosheid, maar tevens door het feit dat één van zijn zoons, die ook George Bush heet — met als tweede voornaam Walker (geboren 1946) — die functie tot 20 januari van dit lopende jaar heeft vervuld en zich gedurende die acht jaren van zijn presidentschap heeft ontpopt als de ergste en meest afstotelijke oorlogsmisdadiger van de periode na de Tweede Wereldoorlog — hem heel ruim heeft overvleugeld in boosaardigheid, leugenachtigheid en godsdienstwaanzin. Je kunt het dan ook alleen maar betreuren dat de grootvader van die laatste Bush — die de vader van de vorige Bush was — niet steriel was, dan wel het fatsoen heeft gehad om onfeilbare anticonceptie hoog in zijn vaandel te plaatsen.

Van oudere datum
Als het er echter om gaat, presidenten van oudere datum te noemen, wordt het moeilijker: de namen George Washington (1732-1799), die de eerste VS-president was, van 1789-1797, en dan kent men meestal ook wel Abraham Lincoln (1809-1865), de zestiende president, die vaak als beste van allen wordt beschouwd komen bij zo'n vraag nog relatief snel als antwoord.
De zevende in de reeks van inmiddels vier en veertig VS-presidenten was Andrew Jackson en wellicht dat we interessante zaken aan de weet zullen komen als we de Arte-documentaire over hem bekijken.
Deze zes en tachtig minuten durende Amerikaanse documentaire rolprent uit 2008, van Harlan Glenn en Jim Lindsay — die de Duitse titel draagt Andrew Jackson — Aus der Hütte in das Weiße Haus  zal worden uitgezonden op het beeldformaat 16:9, in HD-kwaliteit. Op dinsdag 30 juni, 's ochtends vanaf 09:55 uur, en op dinsdag 14 juli, 's nachts om 03:00 uur, zal dit Portret, in Duitsland voor het ZDF bestemd, worden herhaald.
____________
Afbeeldingen
1. Andrew Jackson in 1824, geschilderd door Thomas Sully (1783-1872).
2. Andrew Jackson op latere leeftijd.

26-06-2009 om 21:15 geschreven door Heinz Wallisch  

Natuurlijke omgeving
Of je er nu van houdt of niet dat dieren in circussen optreden — en het lijkt erop dat het aantal mensen dat dit verschijnsel afwijst, steeds groter wordt —, vrijwel iedereen kent ze, robben die kunstjes vertonen en deze voor laaiend enthousiaste tenten vol mensen keer op keer ten beste geven. Er zullen echter onder die groepering niet al te veel toeschouwers zijn die zich afvragen hoe robben in de eigen natuurlijke omgeving functioneren. Om daarover meer — en zinvolle — informatie te krijgen, is het verstandig dat diegenen op vrijdag 26 juni, tussen 19:00 uur en 19:45 uur — dan wel naar een van de beide herhalingen — kijken naar een Franse documentaire uit 2006 van François de Riberolles, gemaakt voor Arte-televisie Frankrijk.

In de schier eindeloze ijszee van de Zuidpool laat de pelsrob zien hoe zijn dagelijkse bestaan verloopt. Aan de hand van een gedeeltelijk gefingeerd verhaal — voor beter inzicht in sommige details — over een mannetjesrob die zich heeft teruggetrokken op een vulkaaneiland op de zuidelijke helft van onze globe, kan de kijker een beter begrip krijgen van al hetgeen zich in het leven van een zeehond afspeelt. Dat er nog tal van verschillende soorten van deze dieren zijn, komt hopelijk eveneens aan de orde in deze film.
Overigens zijn kinderdagverblijven, en vooral strandpaviljoens, niet zelden voorzien van de naam De Zeerob.
De documentaire draagt de Duitse titel In der Welt der Robben en zal door Arte worden herhaald op vrijdag 3 juli 's ochtends om 09:10 uur, en nog eens op dinsdag 7 juli om 16:40 uur.
__________
Afbeelding: Zeehonden op een zandbank.

26-06-2009 om 19:03 geschreven door Heinz Wallisch  

Bach in Teheran
In de VPRO-programmareeks Het uur van de wolf zal op vrijdag 26 juni een documentaire worden uitgezonden van Frank Scheffer over de Iraanse dirigent Nader Makayeshi [1], die alles op alles zet om in Iran verboden werken van muziekmeesters uit het vrije westen in het openbaar uit te voeren met zij Teheran Symfonie Orkest. Daartoe behoren de namen Johann Sebastian Bach (1685-1750), Frank Zappa (1940-1993) en Gustav Mahler (1860-1911). Officieel is het in Iran verboden om westerse muziek ten gehore te brengen. Alleen al aan dat verbod valt af te lezen hoe gedegenereerd dat regime is.
Het is na de afzetting van de sjah van Perzië publiekelijk bekend geworden dat ook die man een dictator van het troebelst denkbare water was, maar tijdens zijn regeringsperiode bleken er toch steeds meer westerse invloeden te worden toegelaten. Zo werd ik in 1975 — tijdens een interview ten behoeve van een artikel over de Friese blazers-groepering Hora Decima — geconfronteerd met de mededeling dat één van hun leden, Jo van Diederen, op zeer korte termijn had moeten worden vervangen, doordat hij was benoemd tot dirigent van het 150 musici sterke symfonieorkest van Teheran. Niet zolang daarna vernamen we dat er in Teheran veel belangstelling voor het cultuurverschijnsel opera bleek te bestaan.

Mahler in Bagdad
Mahler zijn we ook al eens tegengekomen in een film over net zo'n ensemble in de Iraakse hoofdstad Bagdad, waar de machthebbers al evenmin erg gesteld zijn op onze muziek. De musici aldaar vertelden hoezeer zij op bepaalde componisten uit Europa gesteld zijn en dat de concerten — die nooit openbaar worden aangekondigd, maar door middel van een mond-op-mond netwerk — met enorm enthousiasme door de luisteraars werden ontvangen. Het ensemble concerteerde echter nimmer tweemaal achtereen op dezelfde locatie in verband met terroristische handelingen door fervente tegenstanders van deze muziekpolitiek.
Documentaire
In de VPRO-Gids van de week tot en met heden, vrijdag 2 juni, staat een twee pagina's lang artikel over Nader Makayeshi, die na drie decennia in Wenen ervoor heeft gekozen terug te keren naar Teheran om als dirigent zijn stempel op het Symfonieorkest aldaar te drukken. De aanzet daartoe geeft deze musicus reeds tijdens het proefspel dat een geïnteresseerde moet ondergaan alvorens tot het ensemble te worden toegelaten. Dat dit toch heel anders gebeurt dan bij Europese orkesten, is een thema dat hopelijk in de film goed zal worden belicht, aangezien het een fenomeen is dat zo menig scepterzwaaiende orkestleider in ons westerse symfonische bestel ter harte zou kunnen nemen.

Uitzendingen
De bijna een uur durende documentaire The Theheran Orchestra zal op vrijdag 26 juni via Nederland 2 worden uitgezonden tussen 22:50 uur en 23:50 uur. De komende televisieweek zal de film worden herhaald door het digitale themakanaal met die imbeciele naam: Holland doc, en wel:
zaterdag 27 juni, tussen 21:00 en 22:00 uur
zondag 28 juni vanaf 17:00 uur
maandag 29 juni, tussen 17:40 uur en 18:36 uur
dinsdag 30 juni vanf 17:01 uur
woensdag 1 juli, tussen 16:34 uur en 17:30 uur
donderdag 2 juli vanaf 15:55 uur
vrijdag 3 juli, tussen 22:33 uur en 23:29 uur

Het is niet uitgesloten dat er tijdens de nachtelijke uren ook nog herhalingen de ether in geslingerd zullen worden. Voor de exacte gegevens dienaangaande zij verwezen naar de website van deze zender, Afdeling Programmagegevens.
__________
[1] Aangezien we de laatste dagen de naam van deze dirigent op ongeveer 83 verschillende manieren gespeld zijn tegengekomen — zelfs binnen de VPRO op tal van manieren —, kunnen we niet voor de juiste orthografie instaan.
____________
Afbeelding: Dirigent Nader Makayeshi. (Foto: VPRO.)

26-06-2009 om 10:09 geschreven door Heinz Wallisch  

25-06-2009 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

Het dierenrijk
Twee films met verschillend zwaartepunt, via twee verschillende Duitse televisiezenders, over één en hetzelfde thema — Die Ostsee — Sanftes Meer im Norden zullen op woensdag 24 juni worden uitgezonden, beide in de avonduren.
De eerste film wordt door de regionale zender NDR (Norddeutscher Rundfunk) op prime time, van 20:15 uur tot 21:00 uur, uitgezonden in de reeks Expeditionen ins Tierreich. Die rolprent behoeft dan ook geen nadere, althans geen nadere gedetailleerde toelichting. Naast de beelden en gegevens over het ontstaan van dat water, zullen de er nog levende dieren door een verteller buiten beeld — voice over noemt men zulks in modern Nederlands — worden voorgesteld, zonder twijfel met verbindingen naar vroeger tijden. Dat we dan in een tv-film flink wat beelden te zien zullen krijgen, ligt voor de hand.

Ecosysteem in zwaar water
Enkele uren later, tussen 22:15 uur en 22:45 uur, zendt het tweede publieke Duitse televisienet (ZDF) een populair-wetenschappelijke documentaire uit in de reeks Abenteuer Wissen, en deze heeft als ondertitel  Die Ostsee — Engpass im Binnenmeer. Daarin komt de vraag aan de orde of het nog wel mogelijk is om het thans bestaande ecosysteem in deze binnenzee te redden. En hoe ingrijpend zijn de gevaren die uitgaan van een eventueel lek in de 1.200 kilometer lange gaspijp — één der onzalige erfenissen van de vorige Duitse bondskanselier — die tussen Duitsland en Rusland loopt en exact door dat Oostzeegebied dat nog niet tot op de bodem is uitgezocht. Meer dan honderd uitermate kritische stemmen zijn opgegaan tegen de aanleg van die gasleiding. Maar economische belangen, welke niet zelden heel erg op een paar personen zijn gericht, geven bijna altijd de doorslag. Politici vormen nu eenmaal, doorgaans, niet de soort mensen bij wie de mogelijkheid tot aanpassingen ten faveure van het volk dat zij heten te vertegenwoordigen, sterk zijn ontwikkeld.
De uitzending zal in het Nachtprogramma van het ZDF worden herhaald tussen 01:55 uur en 02:25 uur.
__________
Foto: Norddeutscher Rundfunk.

24-06-2009 om 12:05 geschreven door Heinz Wallisch  

Ten minste drie dagen achtereen
Zowel op dinsdag 23 juni, alsook op de beide dagen daarna, kunt u via het Nederlandse digitale televisiekanaal Geschiedenis 24 kijken naar de slechts enkele minuten durende zwijgende film uit 1905: Fransch heertje zonder panatalon op het strand te Zandvoort. Het Genootschap 'Oud Zandvoort' heeft het in dit verband zelfs over een slapstick.

Deze rolprent wordt door kenners beschouwd als de oudste bewaarde Nederlandse film die een fictieve inhoud heeft, en men is verder van mening dat deze rolprent deel uitmaakt van de canon van de Nederlandse film.
Op dinsdag 23 juni kunt de film vanaf 22:41 uur bekijken, de dag erna vanaf 19:41 uur en op donderdag vanaf 18:41 uur. Het is niet uitgesloten dat de film eveneens in de nachtelijke uren wordt vertoond. Voor precieze gegevens dienaangaande zou men even de website, afdeling Programmagegevens, van de themazender moeten raadplegen.
_________
Afbeelding: De reizende bioscoop van de gebroeders Mullens, nu ongeveer een eeuw geleden.

23-06-2009 om 19:38 geschreven door Heinz Wallisch  

Op dinsdag 23 juni presenteert BBC One Television — 's avonds tussen 23:35 uur en 00:25 uur in de nacht op woensdag de 24ste — weer een aflevering van het programma Imagine... Die aflevering draagt de titel Company of elders. Presentator Alan Yentob volgt daarin een heel bijzondere balletgroep, die — de titel verraadt het al — bestaat uit ouderen. Alle leden van deze groep hebben de minimum-leeftijd van 61 jaar bereikt, maar ze zijn niet ouder dan 85 jaar. Het is de bedoeling dat deze ouderen een moderne choreografie instuderen — een onderneming die altijd het nodige aan moed, beleid, trouw èn durf vereist —, en daarvoor krijgen die mensen zes tot acht weken de tijd.

Deze onderneming mag op meer dan één punt uniek heten, want niet alleen is de leeftijd een klasse apart in het kader van de kunstvorm ballet, de ouderen in kwestie zijn niet eerder in aanraking geweest met moderne dans, en het derde punt om even bij stil te staan, is het feit dat hun optreden in één der meest befaamde theaters zal worden gerealiseerd: the Sadler's Wells. Er valt echter over te twisten of de in dit verband gebruikte kwalificatie Save the Last Dance for Me wel zo gelukkig is gekozen, maar deze zou echter tevens aanleiding kunnen vormen om de conceptie die het gros van de mensheid heeft met betrekking tot de combinatie van Dansen en Ouderen, nog wel eens drastisch kunnen wijzigen; dat wil zeggen als de toeschouwers daar voor open staan.
Presentator Alan Yentob, die in 1947 werd geboren, (rechts vooraan op de foto) is overigens zelf inmiddels in de leeftijdscategorie in kwestie aangeland.
____________
Foto: © BBC Television.

23-06-2009 om 13:53 geschreven door Heinz Wallisch  

Tijdelijk naar een inrichting
Mocht u nog even willen lachen om soms pijnlijke zaken, zoals de internationale politiek en de onvoorstelbare ledepoppen daarin en hun nog meer onvoorstelbare idiotie — en of dat nu de, vriendelijk gezegd: dubieuze Berlusconi is dan wel de geïncarneerde walvistraan Angela Merkel —, in het maandelijkse ZDF-programma — Neues aus der Anstalt — dat van satire aaneen hangt zullen weer de nodige steken onder en eveneens flink wat rechtstreekse klappen in de richting van die puAblieke figuren worden uitgedeeld.
Zoals altijd is Urban Priol de directeur van de inrichting en zal ook deze keer Georg Schramm zich opwerpen als aldaar verblijvende — met medicamenten en gesprekken te behandelende, maar tegelijkertijd als adviseur van de uiteindelijk toch zeer twijfelende psychiater-directeur optredende — tussen sommige anderen die daar, veelal onzichtbaar langdurig in gastvrijheid zich mogen verheugenden, naast enkelen, die voor een kort verblijf zijn doorverwezen, en juist die gasten zijn het die de gasten in de zaal bij dat gebeuren keer op keer verblijden dan wel verbazen met hun af en toe zeer boude beweringen. Doch wie dan ook ter wereld zich in de politiek begeeft — en wordt meegesleept in de maalstroom vol corruptie en andere uitermate kwalijke zaken, die politiek met een grote P nu eenmaal met zich meebrengt — moet er maar tegen kunnen dat zij of hij over de kling wordt gejaagd, respectievelijk in ootjes en voor lapjes wordt gehouden.
Gasten in de aflevering die op dinsdag 23 juni, direct na het Heute Journal — tussen 22:15 uur en 23:00 uur — zal worden uitgezonden, zijn Monika Gruber, Rainald Grebe en Arnulf Rating.
__________
Afbeeldingen
1. Urban Priol.
2. Georg Schramm.

23-06-2009 om 09:53 geschreven door Heinz Wallisch