De wilde jaren zeventig als vijfdelige serie documentaires van Arte-televisie
Bevrijd de geketende seksualiteit Op maandag 4 augustus presenteert de Duits-Franse cultuurzender Arte de eerste aflevering van vijf documentaires van Emmanuelle Nobécourt, met de overkoepelende titel Die wilden Seventies, waarin een beeld wordt geschetst
van de jaren zeventig. Aan de hand van interviews met Duitsers en
Fransen, die in eigen land, dan wel internationationaal, bekedheid
genieten en die de periode in kwestie als jongeren hebben meegemaakt
en nu vrijmoedig spreken over hun idealen, hun dromen en niet in de
laatste plaats over hun teleurstellingen van toentertijd wordt
getracht een overzicht te geven van de gevolgen van de dringende wens
tot bevrijding van lichaam en geest. En die wens was vooral een reactie
op het zwijgen van de ouder- en grootoudergeneraties over hun
handelingen en daden dan wel het uitblijven daarvan gedurende de
Hitler-tijd. De eerste bijdrage draagt de titel met dubbele bodem Macht euch frei!
en gaat inderdaad over de seksuele revolutie, die toen als gevolg van
de intensieve veranderingen na het roerige jaar 1968 hebben
plaatsgegrepen en hun invloed blijvend hebben doen gelden. Ook al zijn
de meeste figuren uit de bewuste periode inmiddels zelf volkomen
verburgerlijkt en zijn er slechts enkelen overgebleven die de wensen en
verlangens van anno toen overeind hebben weten te houden. Meer
over de inhoud van de eerste, hedenavond tussen 20:15 uur en 21:00 uur
uit te zenden aflevering, waarin zelfs sprake zal zijn van het Naakte
Lichaam als Wapen, is te vinden op de Arte-pagina met Programm-info. Overigens wordt er meer en andere info verstrekt op de info-pagina van Arte France. Daar luidt de overkoepelende titel Sauvages Seventies, en heet de eerste aflevering Libérez le sexe! De dubbele bodem ontbreekt daarin. Op zaterdag 23 augustus, om 14:00 uur zal Arte deze aflevering van de reeks herhalen. De overige vier delen worden
successievelijk op dinsdag, woensdag, donderdag en vrijdag van deze
week uitgezonden, steeds tussen kwart over acht en negen uur in de
avond. Over de data van herhalingen raadplege men de links hierboven.
James Avati ' A life in paperbacks ' Nederlandse documentaire (2000) zaterdag 2 en woensdag 6 augustus op GeschiedenisTV
Herhalingen Op
zaterdag 2 augustus, 's avonds vanaf 23:05 uur, zendt de VPRO via het
digitale kanaal Geschiedenis TV de eerste herhaling uit van de
documentaire uit 2000, gerealiseerd door de Nederlandse grafisch
ontwerper Piet Schreuders en regisseur Koert Davidse over de
Amerikaanse schilder James Avati (1912-2005), die zijn internationale
vermaardheid te danken heeft aan de illustraties die hij heeft
vervaardigd voor honderden paperbacks, die in de jaren vijftig zijn
verschenen. Veel van die omslagen vertoonden een schaars, dan wel
uitdagend, geklede jonge vrouw, die ongetwijfeld heeft bijgedragen tot
een betere verkoop van de pockets in kwestie. Avati wordt wel
gekwalificeerd als de Koning van de paperback-omslagen. Over
deze kunstenaar is in het Haags Gemeentemuseum ruim twee jaar geleden
een tentoonstelling geweest en één van de twee documentairemakers, Piet
Schreuders, heeft samen met Kenneth Fulton een boek geschreven met de
titel The Paperback Art of James Avati, dat in 2005 bij 010 uitgevers in Rotterdam is verschenen. De
documentaire die ongeveer 55 minuten duurt, zal eveneens op
GeschiedenisTV worden herhaald op woensdag 6 augustus, zelfde tijd. ____________ Afbeeldingen 1. Voorzijde van de Signet-editie voor Erskie Caldwells Gods Little Acre, met het ontwerp van James Avati. 2. Voorzijde van de Perry Mason-roman The Case of the Daring Decoy, met het Avat-ontwerp.
Michelangelo Antonio's La Notte, mijlpaal in de filmgeschiedenis, heden en morgen te zien op Arte
Tweemaal binnen een dag Heden,
maandag 28 juli, 's avonds vanaf 21:00 uur, en ook morgen, dinsdag 29
juli, dan 's middags vanaf 14:55 uur, zal de Duits-Franse cultuurzender
Arte, de Italiaanse rolprent La Notte, van Michelangelo Antonioni (1912-2007)
een mijpaal uit de filmgeschiedenis, die in 1960 werd gerealiseerd.
Hoewel de film inmiddels al weer bijna een halve eeuw oud is, heeft de
thematiek ervan aan actualiteit niets ingeboet. De belangrijkste rollen
worden gespeeld door, de Franse (toen ook al) topactrice Jeanne Moreau
(geb. 1928) en Marcello Mastroianni (1924-1996), de Italiaanse Monica
Vitti (geb. 1931) en de Duitse acteur en regisseur Bernhard Wicki
(1919-2000) Het verhaal behelst, zoals zoveel geschiedenissen in
woorden en/of beelden, een man/vrouw-relatie. Lidia en Giovanni hebben
elkaar eigenlijk niets meer te zeggen, en daarom gaat elk van hen een
'eigen weg' tijdens het weekeinde dat ze in Milaan doorbrengen,
aangezien Giovanni op een ontvangtst bij zijn uitgever doorbrengt.
Lidia zwerft door de stad en is op zoek naar sporen van haar verloren
tijd. Op een tweede feestelijk bedoelde bijeenkomst bij een
grootindustrieel gaat Lidia opnieuw haar eigen gang. Pas als ze tegen
de ochtend in kennis worden gesteld van het overlijden van een
gemeenschappelijke vriend, komt het in de vroege ochtenduren in het
park van een villa tot een confrontatie tussen de beide echtelieden.
Het geheel speelt zich af binnen 24 uur. Meer over de film is te lezen op de website van Arte met programma-info. Hoewel
zulks niet expliciet wordt vermeld, moet worden gevreesd dat we in onze
regio's genoegen zullen moeten nemen met de Duitse versie. Deze
verdenking wordt ingegeven door het feit dat programmabladen de film
aankondigen als Die Nacht met
tussen haken de oorsprokelijke, Franse titel. Dat is bijna altijd een
teken aan de wand. Hoewel de zender Arte veelvuldig tweetalige versies
uitzendt, die men zelf via de daarvoor bestemde knop op
afstandsbediening kan kiezen, blijft het schandaal van de verminking
door middel van nasynchronisatie welig verder tieren. Een zender die
zich als cultuurinstituut presenteert, mag zulks niet handhaven. ____________ Afbeeldingen 1. Regisseur Michelangelo Antonioni. 2. Voorzijde van de dvd-versie van de film La Notte, met Jeanne Moreau en Marcello Mastroianni.
Spielberg-speelfilm War of the Worlds uit 2005 naar de roman van H.G. Wells zondagavond via BBC 1
Invasie van Mars Zondag 27 juli heeft BBC 1 de science fiction-film War of the Worlds
op de rol staan, die werd geregisseerd door Steven Spielberg, en in
2005 in omloop werd gebracht. Deze recente rolprent is evenals de
beide andere versies: één uit 1953 en een andere eveneens uit 2005
gebaseerd op de roman van de Engelse auteur Herbert George Wells
(1866-1946) uit 1898. Het boek heeft nimmer over belangstelling te
klagen gehad, maar pas toen Orson Welles op 30 oktober 1938 in de VS
een gedramatiseerde versie van het H.G.Wells-verhaal als hoorspel heeft
uitgezonden dat zo realistisch overkwam dat miljoenen luisteraars
meenden dat het een reportage was en New Jersey werkelijk door
Marswezens was aangevallen , is het boek uit de wereldliteratuur niet
meer weg te denken. Welles
deed hetzelfde als zijn bijna-naamgenoot veertig jaar tevoren op papier
had gedaan. Deze leefde in die tijd in het Engelse Woking, en in zijn
boek beschrijft hij de invasie van die plaats door Marswezens, die het
op de eigen planeet niet langer konden uithouden als gevolg van
relatief snelle temperatuurdaling en deswege een heenkomen moesten
zoeken in warmere oorden. Tijdens de voorbereidingen voor The War of the Worlds
heeft Wells zijn plannen op papier gezet en daarin staat dat hij Woking
helemaal met de grond gelijk maakt en zijn buren op een vreselijke en
uitzinnige wijze laat omkomen. waarna de invasie van de Martianen, via
Richmond en Kingston, richting Londen wordt voortgezet. Daar is South
Kensington het toneel van de verschrikkelijkste gruwelen. Het
verhaal drijft min of meer op de expliciete tegenstelling tussen het
kleinburgerlijk handelen van de mens en de verbijsterende
destructiviteit van de Marswezens. Deze hebben een rond lichaam met een
diameter van goed 1.20 meter, waarin een enorm brein huist. Ze leven
door de inname van vers bloed van andersoortige wezens: voornamelijk
mensen. Voordat ze zelf slachtoffer kunnen worden van eventuele
bacteriën, vernietigen zij het land. In
de film van Spielberg is de handeling van het boek evenals in het
hoorspel van Orson Welles en in de eerste filmversie van 1953
verplaatst naar New Jersey. Naast de atijd aalgladde Tom Cruise als
protagonist die niet anders kan dan heldenrollen invullen spelen
Tim Robbins, Justin Chatwin en Dakota Fanning hoofdrollen. Overigens
werd, eveneens in 2005, nog een Amerikaanse verfilming van de roman in
kwestie gerealiseerd door Timothy Hines, voor een
onafhankelijke maatschappij. Daarin speelt de handeling zich in
tegenstelling tot de andere, geactualiseerde en naar de VS verplaatste,
gebeurtenissen zich gewoon af in het Engeland aan het begin van de
twintigste eeuw. Zie tevens de Wikipedia-bijdrage, voor meer interessante gegevens en illustraties bij het verhaal en de plaats van handeling in het oorspronkelijke boek.
Afbeeldingen 1.
Nederlandse pocket-editie omstreeks 1960 van de roman van H.G. Wells,
vertaald door B. Canter, verschenen in de Mimosa Reeks van Uitgeverij
Leiter-Nypels te Maastricht. 2. De schrijver van het boek The War of the Worlds, H. G. Wells. 3. Illustratie op de voorzijde van de dvd-uitgave van de film uit 2005.
Händels oratorium Belshazzar op woensdagavond rechtstreeks vanuit Aix-en-Provence via Arte-tv
Oratorium als muziekdrama Deze
zomer wordt tijdens het internationaal vermaarde en hogelijk
gewaardeerde operafestival in het Franse Aix-en-Provence de traditie
voortgezet
die decennia geleden is ingezet: al de grote koororatoria van Georg
Friedrich Händel (1685-1759) in gedramatiseerde versies te presenteren.
In het kader van de vele festiviteiten ter gelegenheid van het zestigjarig bestaan van dit festival staat Händels Belshazzar
op het programma en de uitvoering daarvan is op woensdag 23 juli, 's
avonds vanaf 21:55 uur tot ongeveer een uur na middernacht, via
Arte-televisie te volgen. Bijzonderheden over uitvoerenden en meer zulks is te vinden in de Programm-Info van de zender. Deze
uitzending is gepland als eenmalig, in tegenstelling tot zoveel andere
muziekprogramma's van Arte. Doch ongetwijfeld zal deze registratie
binnen niet al te lange tijd weer opduiken in de programmering van de
muziekzender Mezzo.
Omvangrijk koororatorium In de zomer van 1744 heeft Händel tegelijkertijd aan twee grotere werken geschreven: Belshazzar en Herakles.
Het eerstgenoemde werd op 27 maart 1745 voor het eerst uitgevoerd in
Londen. Daarmee is Händel na enkele composities met een veel intiemer
karakter teruggekeerd tot de grotere bijbelse koororatoria. De tekst
van Charles Jennens volgt de in het Bijbelboek Daniel
de hoofdstukken 5 en 8 vertelde verhaal van de koning van Babel,
die de heilige tempelvaten van de gevangen genomen Joden misbruikte
voor een gelag en deze wandaad met de dood moest bekopen en daarmee
tevens de ondergang van zijn rijk heeft bewerkstelligd. Voor
meer gegevens omtrent de uitvoering onder leiding van René Jacobs, de
optredende personen en instellingen verwijzen we u door naar de
homepage met de programmagegevensvan
Arte-televisie. De tekst van het bijbelboek Daniel, meer specifiek in
de Hoofdstukken 5 en 8, is vanzelfsprekend altijd na te lezen.
Afbeeldingen 1. Georg Friedrich Händel Portret uit 1733. 2.
Rembrandts uitbeelding van de gebeurtenissen omschreven in de bewuste
hoofdstukken van het Bijbelboek Daniel in het Oude Testament, met het
Teken aan de Wand. 3.
Versie van het gebeuren rond Belshazzar, afgebeeld in de Printbybel van
1698. Hier is de aan onze Bijbel in de Statenvertalting ontleende tekst
te lezen van de dreigende waarschuwing: Mene Tekel upharsin.
Terugblik op zestig jaar Operafestival Aix-en-Provence ' woensdagavond in een documentaire op Arte-televisie
Veelzijdige terugblik Voor
de ware operaliefhebber, die in meer is geïnteresseerd dan dat wat
tijdens een voorstelling op de bühne en in de orkestbak plaatsvindt, is
het wellicht aanbevelenswaardig om op woensdag 23 juli,'s avonds tussen
21:00 uur en 21:55 uur, te kijken naar de Duits-Franse cultuurzender
Arte. Dat instituut presenteert een documentaire uit 2008 van Philippe
Beziat, getiteld Von Don Giovanni bis Siegfried: 60 Jahre Opernfestspiele Aix-en-Provence, met daarin een terugblik op dit festival, dat
in 1948 in het leven werd geroepen door Gabriel Dussurget (1904-1996).
Deze zomer zal daar in het kader van die festiviteiten een opvoering
worden gerealiseerd van de opera Belshazzar van Georg-Friedrich Händel. Daarover kunt u meer lezen in een separaat artikel, in aansluiting op deze bijdrage. In
de terugblik geven zeven internationale persoonlijkheden een indruk van
hetgeen in die achterliggende zes decennia aan bijzonders is uitgevoerd
en omtrent allerhande aspecten die te maken hebben met zo'n jaarlijks
festival en het in stand houden daarvan. Tevens worden er
archiefopnamen getoond van aldaar uitgevoerde opera's die hebben
bijgedragen tot de wereldwijde reputatie van dit festival. Bijzonderheden daarover zijn te vinden in de Programm-Info van Arte.
Der Berg der Wölfe: wolven in Spanje gevolgd. ' Documentaire film in juli driemaal te zien op Arte
Wolven in de bergen Zondag
13 juli, kort voor middernacht toont de Frans-Duitse cultuurzender Arte
een drie kwartier durende reportage over wolven in Spanje. Dit programma maakt deel uit van de thema-avond over Der Werwolf Das Tier im Menschen.
De reportage, die tussen zondagavond 23:50 uur en de nacht op maandag
00:35 uur zal worden uitgezonden, wordt nog voorafgegaan door een
Amerikaanse speelfilm uit 1981, en een reportage, waarover op onze
zustersite Tempel der Reportagesmeer te lezen valt. De
Spaanse documentaire die in 2004 werd gedraaid onder supervisie van
Joaquin Gutiérrez Acha, duurt 42 minuten en verschaft inzicht in het
leven van wolven, die zich weer in de bergen van Noord-Spanje hebben
gevestigd. We krijgen beelden te zien van de paring, van de opvoeding
van hun jongen en de jacht, alsmede van het contact met de andere
bewoners van het gebied: wilde zwijnen, herten en wilde katten. De
documentaire Berg der Wölfe
kan worden beschouwd als een signaal van hoop op een betere toekomst
voor de verhouding tussen mensen en wolven, nadat deze dieren en
zeker niet in de laatste plaats op basis van hardnekkige mythen lang
zijn opgejaagd en op gruwelijke wijze vervolgd door het meest
agressieve en meest afgrijselijke onder alle wezens op deze aadbol: de
mens.
Standaardwerk In
die context wil ik wijzen op een 1978 voor het eerst in Duitsland
verschenen boek van Erik Zimen (1941-2003), één der grootste, zo niet
de grootste, kenners van het verschijnsel wolf. Zijn boek, dat in de
literatuurrubriek op het derde Duitse televisienet, Bücherjournal, direct na verschijnen, terecht hoog werd geprezen en aanbevolen, is wellicht nog via enkele internetboekhandels te verwerven: Der Wolf Mythos und Verhalten [1].
Er is intussen wel weer een ander boek in Duitsland verschenen van
dezelfde auteur met hetzelfde thema en een iets andere titel, maar
inhoudelijk zal er zeker veel van deze grootse eersteling, met diverse
foto's in kleur, zijn overgenomen. Herhalingen De
documentaire in kwestie, die op het formaat 16:9 zal worden
uitgezonden, zal door Arte in de maand juli nog tweemaal worden
herhaald: eerst komende dinsdag 15 juli, 's nachts om 02:15 uur en
vervolgens op dinsdag 29 juli, eveneens in de vroege nacht, vanaf 01:50
uur. Wie echter eerst nog meer informatie vooraf wil lezen over deze rolprent, zij daartoe verwezen naar de Programm-Info van Arte.
Teufelsland ' over de mythe van de weerwolf ' zondagavond op ARTE-televisie
Toen Weertje nog een Wolfje was Was 't aardig hem te zien Nu weert hij alle wolven af En bezoekt soms Tante Fien (Liederen van de weerwolf een cyclus in 16 kwatrijnen uit 1991.)
Twee jonge Letten en hun zoektocht Zondag 13 juli biedt de Duits-Franse cultuurzender Arte een thema-avond, vanaf ongeveer half negen tot na middernacht: Werwolf Das Tier im Menschen.
Het begint met een Amerikaanse speelfilm, die nagesynchroniseerd zal
worden uitgezonden en daarmee alle auditief interessante aspecten niet
alleen verliest, maar in het gunstigste geval alleen maar op de slappe
lachspieren werkt en verder voor een conglomeraat aan ergernissen zorgt. Dan volgt om 22:20 uur de anderhalf uur durende reportage uit 2008 Teufelsland.
Een Duits camerateam onder leiding van regisseuse Gisela Schleelein is
naar Estland en Letland gereisd om aldaar op zoek te gaan naar de
weerwolf, die volgens hardnekkige geruchten daar nog omzwerft. In deze
documentaire reportage worden twee jonge Letten begeleid tijdens hun
zoektocht in enige postcommunistische kleine steden en bossen. Zo
worden ze niet alleen geconfronteerd met tal van overleverde, zeer
hardnekkige verhalen, maar komt er tevens een beeld aan de oppervlakte
van een vrijwel onbekende regio. Voor meer informatie over de inhoud van deze reportage zij verwezen naar de bewuste dag in het Programma van deze zender.
Veel muziek van Mozart en tevens van Papa Bach zal op vrijdag 11 juli via Mezzo-televisie klinken
Twee Nederlanders dirigeren Twee
symfonieën van Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) achtereen, beide
gedirigeerd door een Nederlander, zullen vrijdag 11 juli snel na het
middaguur door Mezzo-televisie worden uitgezonden. Het begint om 12:30
uur met de Symfonie nr. 34 in C, KV 338,
gecomponeerd in 1780 drie jaar later voor een Weense uitvoering nog
aangevuld met een Menuet in dezelfde sobere instrumentatie zonder
pauken en trompetten. Deze symfonie zal door het Salzburger Orchester
worden gepresenteerd, onder leiding van Ton Koopman. Het betreft de herhaling van een film uit 2002, gedraaid tijdens de Mozart Nacht die dat jaar in Salzburg werd gehouden. Direct daarop aansluitend, om 13:00 uur, komt het Mozart Orchester Salzburg aan de beurt met de Symfonie nr. 25 in g, KV 183, geschreven in 1773, van diezelfde componist. Dirigent is Frans Brüggen.
Verscheidenheid Eerder
in de ochtend, om 10:00 uur wordt deze min of meer willekeurige
Mozart-serie geopend door diens laatste, onvoltooide compositie, het Requiem, KV 626
uit 1791. Het werk wordt in deze situatie echter gepresenteerd als
ballet door het Ballet de l'Europe maar, vanzelfsprekend met de muziek.
Het betreft de opname van een uitvoering, die op 4 en 5 juli 2006 werd
gegeven in de Opera van de Syrische hoofdstad Damascus. NB: Een herhaling zal worden uitgezonden op donderdag 17 juli vanaf 17:00 uur, eveneens op Mezzo-televisie. Bijzonderheden over deze choreografie zijn te lezen op de site van Mezzo. In aansluiting daarop zal de Concertante symfonie in Es-groot, KV 364,
voor viool, altviool en orkest uit 1779 worden uitgevoerd door de
Kremerata Baltica onder leiding van Gidon Kremer, die tevens de
vioolpartij voor zijn rekening zal nemen. Helaas wordt in de gegevens
van Mezzo niet de naam genoemd van degene die de altviool bespeelt.
NB:
Een herhaling van deze concertante symfonie één der meest geniale
instrumentale werken van deze componist zal, eveneens door
Mezzo-televisie, worden uitgezonden op donderdag 24 juli, vanaf 19:50
uur.
Wereldse werken van Papa Bach Dezelfde
dag, 's avonds tussen 17:40 uur en 18:35 uur, zullen er zes zogenaamde
wereldse werken van Johann Sebastian Bach (1685-1750) worden uitgevoerd
onder leiding van Nikolaus Harnoncourt. Diverse leden van Concentus
Musicus bespelen hun instrument solistisch. Het betreft een opname, die
in 1984. De zes werken waaruit gedeelten zullen worden gespeeld, zijn: het Air uit de Derde Suite voor orkest, gevolgd door het Allegro uit het Brandenburgs Concert nr. 3, en het Allegro uit het Brandenburgs Concert nr. 5. Dan zal het Adagio uit het Hoboconcert worden gespeeld, direct gevolgd door de Kaffeekantate,
waarna opnieuw een deel uit de Derde Suite voor orkest het hier
gepresenteerde deel uit de profane composities van Bach afsluit. Om 20:05 zal de pianiste Katia Skanavi dan nog een uitvoering geven van het Italienische Konzert [1] van dezelfde componist. __________ [1]
In de VPRO-Gids staat het Italienische Konzert aangekondigd met de
toevoeging "voor piano". Dat is vanzelsprekend onjuist, angezien Papa
Bach het instrument op het eind van zijn leven nog net heeft gekend,
maar er geen composities voor heeft geschreven. Men leest in de
aankondigingen "für Klavier" en minderbegaafden op bureauredacties, die
menen te kunnen vertalen, noemen zonder nadenken of enig onderzoek te
doen, al was het maar in een Vertaalwoordenboek zulks dan in het
Nederlands piano, waar simpelweg klavier had dienen te blijven staan
(zij het dan zonder hoofdletter). Diverse composities van J.S. Bach
"voor het klavier" konden in zijn tijd op een orgel, klavecimbel of
klavichord worden uitgevoerd. Dat dit later ook op een pianoforte kon
en ook nu nog regelmatig word gedaan, is een andere kwestie.
Het gegeven dat het kan, betekent echter niet dat de omkering van feiten geoorloofd is. De
kwaliteit van een redactie gaat door toedoen, respectievelijk
nalatigheid van, dergelijke bureauhengsten met een sneltreinsvaart
bergafwaarts, en juist bij de VPRO-Gids is al decennia gebleken dat men
er in ernstige mate op voet van oorlog verkeert met de Duitse taal, en
dientengevolge met het Nederlands. ____________
Afbeeldingen 1. Wolfgang Amadeus Mozart, getekend door Jarko Aikens, Groningen 1984. (Archief Heinz Wallisch.) 2. Violist Gidon Kremer, dirigent van de Kremerata Baltica. 3. Pianiste Katia Skavani. (Foto: N. Gulakov; Van Walsum Management.) 4. Klavichord naar Johann Hass.
Bob Fosse's Cabaret als speelfilm uit 1972, vrij naar de gelijknamige musical uit 1966 ' via BBC1 in de nacht van dinsdag 8 juli op woensdag 9 juli
Rolpent uit 1972 In de nacht van dinsdag 8 op woensdag 9 juli zendt BBC 1, tussen 00:25 uur en 02:25 uur, de speelfilm Cabaret
uit. Deze rolprent is in 1972 door Bob Fosse (1927-1987) gerealiseerd,
op een draaiboek van Jay Allen, vrij naar de gelijknamige
theatermusical uit 1966. En die was weer gebaseerd op twee boeken van
de Engelse schrijver Christopher Isherwood (1904-1986): Mr Norris changes Trains uit 1935 als toneel- en filmversie getiteld I am a camera en Goodbye to Berlin
uit 1939. In beide gevallen wordt een beeld geschetst van de situatie
in het Duitsland van kort voor de gelukte greep naar de macht (op 31
januari 1933) door een van de grootste krankzinnige beestmensen van de
20ste eeuw: Adolf Hitler. Liza Minnelli
speelt daarin de rol van de jonge Sally Bowles, die als Amerikaanse
nachtclubzangeres bij Isherwood is zij echter geenszins Amerikaans
haar geluk wil beproeven in het Berlijn van 1931, waar de satanische
geest van het nazisme reeds gist en steeds meer aan de dag treedt. Maar
Sally probeert de politieke realiteit op afstand te houden. In de
bewuste nachtclub gaat het er dol aan toe, met zang en dans en seksuele
uitspattingen. Dat alles onder het toeziend oog van de ceremoniemeester
van de Kit Kat Club in de film onnavolgbaar neergezet door Joel Grey
geboren in 1932 als Joel David Katz , die in twee categorieën voor
die rol is onderscheiden, in 1972. Sally Bowles is in haar privéleven
niet bepaald "ein Kind von Traurigkeit" en ze houdt het dan ook met
twee mannen gelijktijdig die beiden vanwege hun niet weg te redeneren
homoërotische kant eveneens in die optiek in elkanders vaarwater
geraken. Haar
huisgenoot, de hier Britse Brian Roberts bij Isherwood nog Cliff
Bradshaw gespeeld door Michael York, is de eerste die een verhouding
met Sally Bowles krijgt; via de nachtclub komen beiden in contact met
een rijke edelman Maximilian von Heune die in de rolprent gestalte
krijgt door de Duitse acteur Helmuth Griem. En met hem raakt Sally
eveneens emotioneel geïvolveerd. Terecht
is er hier en daar gezegd dat Bob Fosse in 1972 niet zozeer een
musicalfilm heeft gemaakt maar veeleer een film met muziek heeft
gecreëerd. Nog in hetzelfde jaar werd hij voor deze film onderscheiden
met een zogenoemde Oscar
voor beste regisseur. Over de talrijke songs van de musical valt nog te
vertellen dat Bob Fosse de meeste daarvan die in het draaiboek
voorkomen, in de film heeft weggelaten en zich heeft beperkt tot de
nummers die binnen de Kit Kat Club worden gezongen. De componist en de
tekstdichter John Kander (geboren 1927), respectievelijk Fred Ebb
(1933-2004) hebben speciaal voor de film sommige nummers vervangen.
En zo hebben Mein Herr en Money money wereldfaam verworven. ____________ Abeeldingen 1. Regisseur Bob Fosse. 2. Acteur Joel Grey, hier in 1993 tijdens een uitreiking van de Emmy Awards. 3. Roman uit 1935 door Christopher Isherwood, hier in de reeks Penguin Modern Classics, 1961. 4. Panther-editie uit 1977 van de 'aanvullende' roman uit 1939 van dezelfde auteur.
Het geheime leven van de manisch depressieve mens ' BBC-documentaire van Stephen Fry
Eerste van twee delen Dinsdag 8 juli zendt het tweede Nederlandstalige Belgische televisienet Canvas, tussen 22:10 uur en 23:05 uur, het eerste deel uit van een tweedelige documentaire over de zogeheten bipolaire oftewel manisch depressieve geestelijke defecttoestand.
De
veelzijdige Engelse acteur en komiek, schrijver en presentator Stephen
Fry (geboren 1957) heeft deze documentaire voor de BBC gerealiseerd en
toont daarin de enorme scala aan uitingen, die verband (kunnen) houden
met deze ternederdrukkende gevoelswereld. Daartoe praat hij met diverse
mensen die er zelf aan lijden, alsmede anderen in hun omgeving die
ermee worden geconfronteerd, en hij laat niet na zijn hoogst
persoonlijke 'lijdensweg' met cyclothymia een mildere vorm van manische depressiviteit in de overwegingen te betrekken. We
komen tal van beroemdheden tegen in Fry's 'own country' en elders,
zoals in de Verenigde Staten waar Stepehn Fry spreekt met onder meer Star Wars-actrice
Carrie Fischer en de alom befaamde acteur Richard Dreyfuss. In zijn
eigen land praat hij erover met de veelzijdige actrice, comedienne, en
zoveel meer, Jo Brand en met haar collega-comedian Tony Slattery. Meer over de eerder al door de BBC uitgezonden documentaire is te vinden op de site van deze Engelse zendgemachtigde. _________ Foto: Stephen Fry (BBC).
Bob Fosse's Cabaret als speelfilm uit 1972, vrij naar de gelijknamige musical uit 1966 ' via BBC1 in de nacht van dinsdag 8 op woensdag 9 juli
Rolpent uit 1972 In de nacht van dinsdag 8 op woensdag 9 juli zendt BBC 1, tussen 00:25 uur en 02:25 uur, de speelfilm Cabaret
uit. Deze rolprent is in 1972 door Bob Fosse (1927-1987) gerealiseerd,
op een draaiboek van Jay Allen, vrij naar de gelijknamige
theatermusical uit 1966. En die was weer gebaseerd op twee boeken van
de Engelse schrijver Christopher Isherwood (1904-1986): Mr Norris changes Trains uit 1935 als toneel- en filmversie getiteld I am a camera en Goodbye to Berlin
uit 1939. In beide gevallen wordt een beeld geschetst van de situatie
in het Duitsland van kort voor de gelukte greep naar de macht (op 31
januari 1933) door een van de grootste krankzinnige beestmensen van de
20ste eeuw: Adolf Hitler. Liza Minnelli
speelt daarin de rol van de jonge Sally Bowles, die als Amerikaanse
nachtclubzangeres bij Isherwood is zij echter geenszins Amerikaans
haar geluk wil beproeven in het Berlijn van 1931, waar de satanische
geest van het nazisme reeds gist en steeds meer aan de dag treedt. Maar
Sally probeert de politieke realiteit op afstand te houden. In de
bewuste nachtclub gaat het er dol aan toe, met zang en dans en seksuele
uitspattingen. Dat alles onder het toeziend oog van de ceremoniemeester
van de Kit Kat Club in de film onnavolgbaar neergezet door Joel Grey
geboren in 1932 als Joel David Katz , die in twee categorieën voor
die rol is onderscheiden, in 1972. Sally Bowles is in haar privéleven
niet bepaald "ein Kind von Traurigkeit" en ze houdt het dan ook met
twee mannen gelijktijdig die beiden vanwege hun niet weg te redeneren
homoërotische kant eveneens in die optiek in elkanders vaarwater
geraken. Haar
huisgenoot, de hier Britse Brian Roberts bij Isherwood nog Cliff
Bradshaw gespeeld door Michael York, is de eerste die een verhouding
met Sally Bowles krijgt; via de nachtclub komen beiden in contact met
een rijke edelman Maximilian von Heune die in de rolprent gestalte
krijgt door de Duitse acteur Helmuth Griem. En met hem raakt Sally
eveneens emotioneel geïvolveerd. Terecht
is er hier en daar gezegd dat Bob Fosse in 1972 niet zozeer een
musicalfilm heeft gemaakt maar veeleer een film met muziek heeft
gecreëerd. Nog in hetzelfde jaar werd hij voor deze film onderscheiden
met een zogenoemde Oscar
voor beste regisseur. Over de talrijke songs van de musical valt nog te
vertellen dat Bob Fosse de meeste daarvan die in het draaiboek
voorkomen, in de film heeft weggelaten en zich heeft beperkt tot de
nummers die binnen de Kit Kat Club worden gezongen. De componist en de
tekstdichter John Kander (geboren 1927), respectievelijk Fred Ebb
(1933-2004) hebben speciaal voor de film sommige nummers vervangen.
En zo hebben Mein Herr en Money money wereldfaam verworven. ____________ Abeeldingen 1. Regisseur Bob Fosse. 2. Acteur Joel Grey, hier in 1993 tijdens een uitreiking van de Emmy Awards. 3. Roman uit 1935 door Christopher Isherwood, hier in de reeks Penguin Modern Classics, 1961. 4. Panther-editie uit 1977 van de 'aanvullende' roman uit 1939 van dezelfde auteur.
Kafka's Prozawerk compleet in één dundrukeditie, verschenen naar aanleiding van de 125ste geboortedag van de auteur
Nieuwste uitgave Op donderdag 3 juli, was het exact 125 jaar geleden dat Franz Kafka (1883-1924) te
Praag werd geboren. Hoewel ik niet zo'n voorstander ben van het ronde
getallen-fetisjisme dat leidt tot opeenhoping van herdenkingen op zulke
data waarom eigenlijk niet eens een memorabel artikel naar aanleiding
van het 111de jaar en 111 dagen na iemands geboorte- en/of sterfdag? Of
in diens 62ste levensjaar op een willekeurig op de kalender te prikken
dag? wijk ook ik daar in dit geval van af, omdat er dezer dagen een
nieuwe editie met Franz Kafka's Sämtliche Werke, op
bijna anderhalf duizend pagina's, bij uitgeverij Suhrkamp te Frankfurt
am Main in één dundrukeditie is verschenen voor een verhoudingsgewijs
betaalbare prijs.
Geen brieven, geen dagboeken Niet daarin opgenomen zijn de verzamelingen Brieven, die separaat in bundels zijn verschenen, zoals de Briefe an Felice en de Briefe an Milena; ook de Tagebücher zijn in deze uitgave niet meegedrukt. En daarom hoop je, zonder daarover meer informatie te hebben, dat er over niet al te lange tijd een
tweede deel zal verschijnen met al die letterenprestaties welke niet
onmiddellijk behoren tot het Prozawerk. Opvallend is dat de stevige en
heel ruim bemeten paperback met een licht getint dundrukpapier een
bijzonder goed geconstrueerde rug heeft die soepel meebeweegt maar toch
sterk blijft. Helaas stuit je tegenwoordig steeds vaker op paperbacks
waarvan de rug na één keer alleen openslaan reeds tweedehands lijkt.
Ook daarom zal de verantwoordelijke bij uitgeverij Suhrkamp gekozen
hebben voor een uitstekend gelumbeckte versie. [1] Dat is degelijk boekbindersvakwerk!
De inhoud Als eerste onderdeel van de ééndelige werk-uitgave zijn Kafka's drie romans opgenomen: Amerika (Der Verschollene); Der Prozeß; Das Schloß.
Deze nemen de helft in van het totale aantal pagina's van deze
dundrukeditie. Dan volgen 180 bladzijden met de door Kafka zelf aan de
openbaarheid prijsgegeven boeken, met uitzondering van Der Heizer hetwelk een onderdeelvan Amerika vormt. Meer dan driehonderd pagina's zijn ingeruimd voor de overige Erzählungen und fiktionale Fragmente. Precies honderd bladzijden waren nodig om in deze band de Journalistische, essayistische und autobiografische Schriften te kunnen 'meenemen'. Voor het laatste, vijfde onderdeel van Kafka's eigen teksten, Die Aphorismen [2], bleken een kleine zestig bladzijden voldoende. De laatste vijfenzestig bladzijden bevatten de Anhang, met een Nachwort door Peter Höfle: Kafka's private Weltgeschichte, tevens aangevuld met Hinweise zu Textgestaltung und Entstehung, met als allerlaatste onderdeel een Inhaltsverzeichnis.
Geïnspireerde componisten Dat
diverse van de verhalen van Franz Kafka dramaturgen en filmregisseurs
heeft geïnspireerd tot soms zeer bevlogen kunstuitingen, is beslist
beter bekend dan zijn invloed op componisten. Maar nu deze week de
honderdvijfentwintigste geboortedag van dit existentieel zeer
gecomprimeerd en gecompliceerde wezen dat erin is geslaagd een
inhoudelijk, alsook literair-wetenschappelijk beschouwd, uniek oeuvre
te scheppen dat over de gehele wereld veel aandacht, belangstelling en
bewondering heeft weten te wekken stelt de radiozender WDR 3 in een
aflevering van de programmaserie Bühne: Radio op
zondag 6 juli, 's avonds tussen 20:05 uur en 21:30 uur vijf composities
van evenzovele muziekmeesters voor die zijn geïnspireerd op delen uit
het werk van Franz Kafka. [3] Toen eenmaal een carcinoom in Kafka's keelholte was vastgesteld, en de daardoor ontstane situatie door de laryngologen als volkomen uitzichtloos werd beschouwd en hij tijdens de laatste vier weken van zijn aardse bestaan alleen maar meer via gespreksbriefjes kon communiceren , heeft zich zijn situatie snel verslechterd, en is deze hem op 3 juni 1924 dan ook noodlottig geworden. Acht dagen daarna is Franz Kafka op de Joodse Begraafplaats van Praag bijgezet. Eind augustus van dat jaar is de bundel Ein Hungerkünstler verschenen. De laatste versie van de drukproeven daarvoor heeft Franz Kafka één dag voor zijn overlijden nog gecorrigeerd. __________ [1]
Lumbecken is genoemd naar de uitvinder van deze vorm van inbinden van
een boek, waarbij geen garen wordt gebruikt, het papier aan de
binnenzijde van de rug wordt afgesneden, daarna geruwd en tenslotte
voorzien van een sterke lijmsoort.
[2] Zie ons artikel Wijze woorden van de uitzonderlijke schrijver Franz Kafka, dat we op maandag 30 juni hebben opgenomen op onze nieuwste zustersite Tempel der Wijze Woorden.
[3] Zie de bijdrage, dezer dagen op de zustersite Tempel der Toonkunst.
Zie ook onze bespreking op mijn Nederlandse site Tempel der Letteren,.m.b.t. enkele biografische boeken over Franz Kafka. _________
Franz Kafka: Sämtliche Werke.
Mit einem Nachwort von Peter Höfle; 1472 pagina's, grote paperback;
Suhrkamp Verlag, Franklfurt am Main, 2008. ISBN 978-3-518-42001-0.
Prijs in de BRD (en in Nederland bij boekhandel Die Weisse Rose te
Amsterdam) 25,. ____________ Afbeeldingen 1. De schrijver Franz Kafka in zijn middenperiode. 2. Voorplat van de grote, omvangrijke paperback met de Sämtliche Werke van Franz Kafka. 3. Franz Kafka, hier met de moderne versie van de klassieke 'vadermoordenaar', eind 1910. 4. Grafsteen van de familie Kafka op de Joodse Begraafplaats van Praag.
Uit het Dagboek van Karel van de Woestijne ' in 1903 (2)
"Gisteren
vertelde mijne moeder mij een droom die ze had gehad. Zij waren mijne
gansche familie en die van Mar., samen met ons in eene omtuinde
begraasde vlakte, waar grote bomen om stonden. En midden ons speelde
een schoon knaapje met lang bruin krulhaar, dat was het kind van Mar.
en mij. En het droeg een pakje van Schotse snede. Toen opeens een
zwart man daar stond. En hij maakte vóór het kind heffende bewegingen
met zijne armen, als om er magnetische stroomingen om te weven. Toen
hief het knaapje zijne armpjes in de hoogte, met vlakke handjes den
lucht toe; en het rees, en sloot zijn oogen niet, en verdween in der
hoogte. Toen slaakte mijne moeder angst-kreeten (die haar deden
ontwaken), maar ik zei, kalm, in haar droom: 'oh, het is in den Hemel'." Het
DAGBOEK van Karel van de Woestijne loopt van 18 april 1903 tot 1
augustus 1905, echter onderbroken door de periode van 11 september 1903
tot 28 februari 1905. Het was oorspronkelijk een boekje in
dwarsformaat. "Het geheel is gehouden in Art-nouveau-stijl," schrijft
Karel Jonkheere hierover in de Inleiding met 'begeleidende nota's' bij
de heruitgave door De Arbeiderspers in 1974. Dienovereenkomstig is de
ornamentiek op de buitenzijde (zie Aflevering 1) en die aan de
binnenzijde van het voorplat (zie alhier, links en rechts).
Uit het Dagboek van Karel van de Woestijne ' in 1903 (1)
Op 10 juli 1903 heeft de Vlaamse auteur Karel van de Woestijne (1878-1929) in zijn Dagboek het volgende genoteerd: "Wij kunnen nog moeilijk flaminganten zijn: 'was man hat' is bij ons overwegend geworden op 'was man ist';
onze opleiding heeft onze heriditeit ziek gemaakt; onze Vlaamse
over-erving werd met vreemde, Fransche cultuur geënt. Daarom is
heilzaam ons entoesiasme, en tevens uitgelegd, voor onze dichters die
het dichtst bij ons volk en zijne overlevering staan: Gezelle en
Streuvels. Onbewust zijn wij, die schrikten en afkeerig waren voor
flamingantisch lawaaieren, naar die zuivere bronnen, die ons eene
nationaliteit terug laten beseffen, weergekeerd: wie weet zijn zij het
niet die ons morgen Vlaanderen terugschenken, en ons leeren lief te
hebben ons geneezend 'Vlaamsch-zijn' boven ons aangeleerd 'Europeesch
hebben'. Benoit [1], Gezelle, Streuvels, Claus [2]: sociale betekenis voor ons."
Dit
is wel iets om ook na ruim een eeuw nog weer eens over na te
denken, helemaal nu ons aller dagelijks bestaan inmiddels wordt
vergiftigd door zulke volstrekt verkeerde invloeden vooral in de vorm
van zoveel afgrijselijke Yankismen en vanzelfsprekend niet alleen in
het Nederlands of Vlaams, doch in welhaast alle Europese talen. Waarom
hebben mensen tegenwoordig zoiets platvloers als kids en waarom spreken in televisiefilms politiecommissarissen de patholoog aan met doc?
Het is een vorm van ernstige degeneratie en taalverloedering, die zijn
oorsprong vindt in onder meer tal van zo intens laag bij de grondse
Amerikaanse televisieseries waarmee we ons in de oude wereld laten
overspoelen en die niets anders doen dan een gebrek aan cultuur
verspreiden alsmede een bedreigend conglomeraat van grofstoffelijkheden
van het (gebrek aan) niveau waaronder ook en vooral de president van de
VS buiten elke twijfel een zeer boosaardig wezen en de rest van
zijn familie en extreem velen met hen zeer nadrukkelijk gebukt gaan. __________ [1] Bedoeld is hier de componist Peter Benoit (1834-1901). Zie daartoe ook een artikel dat we op zaterdag 8 maart van dit jaar hebben opgenomen op onze zustersite Tempel der Toonkunst. [2] Karel van de Woestijne kan hier vanzelfsprekend niet doelen op de grote Vlaamse auteur van onze tijd, Hugo Claus (1930-2008).
Fascinerende documentaire over het kleurrijke volk der Toearegs donderdagochtend op Arte
Laatste uitzending Op
donderdag 26 juni, 's ochtend tussen 09:55 uur en 11:45 uur biedt de
Duits-Franse cultuurzender Arte u de gelegenheid kennis te nemen van de
herhaling van de documentaire Ässhäk Die Seele der Wüste.
Deze film, die in 2003 door Ulrike Koch werd gedraaid, is een
coproductie van Zwitsers-Duits-Finse makelij. Jongstleden zondagnacht
werd deze door Arte vertoond en in eerdere instantie door het Zweite
Deutsche Fernsehen. Het is een fascinerend beeld dat we in deze film
over het volk der Toearegs gepresenteerd in een letterlijke en
figuurlijke kleurenrijkdom. De regie is erin geslaagd de aandacht tot
het allerlaatste moment vast te houden. Er wordt in gesproken door
diverse leden van de stammen die worden getoond en deze keer is er gelukkig
afgezien van nasynchronisatie of overlapping met een vertellersstem
op de voorgrond en de originele stem ver op de achtergrond: net niet
duidelijk genoeg om goed te kunnen verstaan en net te opdringerig om
niet uitermate storend te werken
Annie Proulx' verhaal Brokeback Mountain gaat als opera, door Charles Wuorinen, te New York in première in 2013
Veel inspiratie De eerste twee zaterdagen van juni heeft de rasverteller Ben Hartemink uit Deventer in de sfeervolle entourage want met fotokunst behangen wanden van Galerie MooiMan
te Groningen het verhaal verteld van de beide door het noodlot
samengebrachte cowboys in het jaar 1963 in het door schrijfster Annie
Proulx verzonnen gedeelte van Wyoming met de naam Brokeback Mountain.
Ook hier kan gelden: nomen est omen. Dit
verhaal van Annie Proulx sommigen zien het als roman, anderen vinden
dat het voor die kwalificatie niet de minimaal vereiste lengte heeft en
noemen het derhalve een novelle heeft hiermee niet alleen de Chinese
filmregisseur Ang Lee geïnspireerd tot het realiseren in 2005 van de
veelvuldig geroemde film, maar ook de verteller Ben Hartemink die in
eigen bewoordingen, gelardeerd met letterlijke citaten een zeer
bevlogen versie heeft gepresenteerd. Nu is gebleken dat ook de
artistieke leiding van een instituut als de New York City Opera
voldoende dramatiek in het gegeven heeft ontdekt die zich voor het
vertalen van de handeling in muziek leent. Daarvoor heeft men contact
gezocht met een imiddels oude bekende, de Amerikaanse componist,
Charles Wuorinen
(geb. 1938), die niet alleen een zeer veelzijdig oeuvre op zijn naam
heeft staan, doch tevens ervaring heeft met het bewerken van literatuur
tot een opera. Zo is hij in 2004 voor hezelfde instituut betrokken
geweest bij de muzikale bewerking van Salman Rushdie's roman Haroun and the Sea of Stories.
Volgens Wuorinens impresario Howard Stokar heeft deze opera tot op
heden Europa nog niet bereikt. Op z'n zachtst gezegd is zulks merkwaardig! Het
duurt weliswaar nog vijf jaar voordat de eerste uitvoering in New York
kan worden gerealiseerd, maar toch is het gegeven voldoende prikkelend
om je af te vragen welke twee zangers met grote vocale mogelijkheden en
acteerkunst daarvoor gevonden kunnen worden. Misschien is mede daardoor
de afstand tussenhet verstrekken van de opdracht en de verwachte
première zo relatief groot. Zulks is echter nooit een kwestie van uren,
dagen, weken of maanden en in de meeste gevallen steeds enkele jaren.
En, vooral achteraf bekeken, een tijdsspanne van vijf jaar is niets. Al
moet men wel de leeftijd van de componist mede bedenken: hij is op 9
juni van dit jaar zeventig geworden.
De componist en zijn oeuvre Hoewel
Charles Wuorinen in ons land zeker niet tot de bekendste der
Amerikaanse muziekmeesters behoort, heb ik ruim drie decennia geleden
al diverse van zijn werken besproken, variërend van zijn Bearbeitungen über das Glogauer Liedbuch uit 1962, via kamermuziek strijktrio (1967/68; Kamerconcert voor cello en 10 spelers (1963), Speculum speculi (1972) en andere werken voor relatief kleine bezetting tot en met enkele werken voor slagwerkensemble, uiteenlopend van Ringing Changes (1969-70) voor tien slagwerkers, tot en met de Percussion Symhony uit 1976 voor zesentwintig slagwerkers. Ook heeft hij voor 'synthesized and processed synthesized sound' een werk gerealiseerd getiteld: Time's Encomium. Hiervoor werd de componist in 1970 bekroond met de Pulitzer Prize for Music. Een
opera of ander muziekdramatisch werk was bij het beschikbare materiaal
voor de pers in ons land toen niet beschikbaar, maar zijn biografie
meldde dat hij al wel een opera had gecomponeerd. Daar komt nog bij dat
Charles Wuorinen in de drie daarop volgende decennia niet heeft
stilgezeten, en verder dat diverse van zijn werken wel degelijk een
zeer sterk dramatische sfeer oproepen. Daarbij kan men ook de
compositie September 2001 voor tenor en piano, op tekst van de Engelse dichter Wystan Hugh Auden (1907-1973) rekenen.
(wordt ongetwijfeld vervolgd, op deze en anders op één van onze zustersites)
Afbeeldingen 1. Verteller Ben Hartemink. 2. Schrijfster Annie Proulx. 3. Componist Charles Wuorinen. 4. Cover art van Ron Walotsky op de hoes van de LP met Charles Wuorinens Percussion Symphony (Nonesuch H-71353). 5. Cover art van Wilcox op de hoes van de LP met Charles Wuorinens Time's Encomium (Nonesuch H-71225).
Ewan McGregor als Young Adam in de gelijknamige speelfilm, vrijdagavond heel laat op Nederland 2
Ewan McGregor in de titelrol Nog
net vóór middernacht op vrijdag 20 juni om exact te zijn om 23:55 uur
is op Nederland 2 het begin gepland van de speelfilm Young Adam,
een Brits-Franse coproductie van regisseur David MacKenzie, die voor
zijn eigen draaiboek heeft gebruik gemaakt van de roman van de met een
zeer gecompliceerde persoonlijkheid belaste Schotse auteur Alexander
Trocchi (1925-1984), die niet alleen verslaafd was aan het schrijven
van veelal bizarre verhalen, doch evenzeer aan heroïne. Het
zou bijna een halve eeuw na het gereedkomen van de roman in 1955 die
door Heinemann in Londen overigens in 1961 voor het eerst werd
gepubliceerd voordat er een verfilming werd gerealiseerd, maar ook in
2003 is nog de nodige ophef ontstaan over de onverbloemde seksscènes in
deze rolprent. Hoofdrolspeler Ewan McGregor, die zich wel vaker in
filmrollen in adamskostuum heeft vertoond zowel van opzij, de
achterkant en frontaal noemde de seks in deze situatie "niet perfect,
net als in de echte wereld".
Niet
voor niets zal de titel heel direct verwijzen naar de in christelijke
opvattingen eerste mens, die een man was en aanvankelijk ook in de
lichamelijke staat van zijn geboorte is blijven rondlopen. En ook die
eventueel ideale man zal zich ooit tot cohabitatie moeten hebben
'verlaagd', anders zouden de beide zonen die uit de éénwording van
deze beide ouders heten te zijn ontstaan het immers niet tot een
rondwandelen op de nog vrijwel woeste en ledige aarde hebben kunnen
brengen, waarna ook al snel het 'eerste' moordverhaal nog steeds in
het kader van christelijke preoccupatie kon worden opgetekend. Dat
alles in het kader van het reeds toen veelzijdige begrip Wording
(Genesis). Om over na te denken. Op
het schip waar de Jonge Adam omstreeks het midden van twintigste eeuw
van onze huidige jaartelling mag meevaren, en met enige regelmaat, als
'de kat van huis is', zijn grote kwaliteiten als (benedendeks-)hengst
mag bewijzen, is zoveel eeuwen later, aan een heel andere kant van deze
aarde, ook veel woest en ledig, inclusief die eerder genoemde, niet
perfecte, fysieke koppeling van twee tegenpolen. Van één-wording kan
ook daar niet werkelijk sprake zijn.
Driehoeksrelatie Zoals
vele driehoeksrelaties die heel direct uit een gegeven situatie, dan
wel als gevolg van een dieper liggend verlangen tot het realiseren van
de voor ieder kind gewenste, klassieke situatie met drie bij elkaar
behorende entiteiten (moeder, vader, kind) op z'n zachtst gezegd problematisch zijn, is dat ook in de film Young Adam
zeer duidelijk. De spanning dienaangaande is dan ook regelmatig te
snijden. Die tensie raakt nog flink uitvergroot als tijdens de vaart op
het schip van Les en diens echtgenote de (over)potente jongeman Joe, de
beide mannen een bijkans naakte, dode vrouw opvissen. Joe, die tevens
blijkt te zijn behept met enkele sterk pathologische trekjes, blijkt
dat lijk ook nog te kennen. Meer over het verhaal en de rolverdeling is hier te vinden. ____________ Afbeeldingen 1. Ewan McGregor hier als letterlijke (benedendeks-)hengst in Young Adam, rechts Tilda Swinton. 2. Tilda Swinton en Ewan McGregor bij de voorbereidingen van een cohabitatie. 3. Voorzijde van de eerste uitgave van Young Adam als boek, gepubliceerd door de Londense uitgever Heinemann in 1961.
John William Waterhouse krijgt in het Groninger Museum vanaf 14 december 2008 tot en met 3 mei 2009 zijn grootste overzichtstentoonstelling
Bijna vijf maanden lang Vanaf
14 december 2008 tot en met drie mei 2009 zal in het Groninger Museum
gedurende bijna vijf maanden de grootste overzichtstentoonstelling te
zien zijn van werken die zijn ontstaan in de geest, en gerealiseerd
door de handen, van John William Waterhouse (1849-1917). Veel van wat
er in die periode in de noordelijke metropool van ons land van Waterhouse te aanschouwen zal zijn
tegenover de door het gemeentebestuur van die Stad in zijn
onbedaarlijke destructiedrift moedwillig vernietigde panoramische blik
op één van de fraaiste treinstations van Europa in het inmiddels ver buiten onze landsgrenzen bekende Groninger Museum, is in zijn oorspronkelijkheid
nog niet eerder binnen Europa vertoond. Diverse van de dan te exposeren
stukken zijn afkomstig uit Australië, Taiwan en Canada. De website Where to view Waterhouse's painting in person met een hele pagina vol plaatsnamen van musea verspreid over dit ondermaanse, meldt tevens onder het hoofdstukje museums, exhibitions, etc. dat vanaf december dit jaar een
Waterhouse-expositie in het Groninger Museum te zien zal zijn, en dat
die daarna doorreist naar Londen (Royal Academy of Ars, Waterhouse's
oude studie-instituut, waar deze tussen in de maanden juli, augustus en
september 2009 te zien zal zijn, om daarna door te reizen naar Canada
waar de expositie weer langere tijd, van september 2009 tot in februari
2010 zal worden gerealiseerd in het Mongtreal Museum of Fine Art. Je
zou dan ook eigenlijk, en wellicht tegen beter weten in, hopen dat het
Groninger Museum er in ieder geval in zou kunnen slagen op z'n minst
één doek van J.W. Waterhouse aan te kopen, opdat deze schilder bij
uitnemendheid ook nadien in Groningen een blijvend begrip zal zijn op
basis van permanente aanwezigheid.
Invloeden uit de antieke wereld Niet
al te lang na zijn geboorte, te Rome, is het gezin naar Londen
verhuisd, waar hij veel te vinden was in het atelier van zijn ouders
die beiden kunstenaar waren. Dat vormde voor hem de ideale basis om
zijn ontketende belangstelling voor de antieke wereld, gecombineerd met
zijn voorliefde voor schilder- en beeldhouwkunst, verder te
ontwikkelen. In 1870 werd de fijngevoelige jongeman toegelaten tot de
Royal Academy of Arts. In het direct daarop volgende decennium de
jaren zeventig van de negentiende eeuw kreeg hij snel bekendheid met
fascinerende voorstellingen, die hij had ontleend aan zijn kennis
omtrent de antieke wereld. Het waren stukken die uitmuntten door een
bijzondere sfeer en niet in de laatste plaats door hun originaliteit.
Zijn geheel eigen gebruik van kleurschakeringen maken Waterhouse tot
een volstrekt unieke figuur in de wereld der kunsten van het (Engelse)
fin de siècle. Dat wil zeggen: als je eenmaal een paar van zijn
schilderijen hebt gezien, herken je zijn stijl al heel snel.
Alfred Tennysons The Lady of Shalott Het schilderij bovenaan stamt uit 1888 en draagt de titel The lady of Shalott, naar het gelijknamige gedicht van Alfred Lord Tennyson (1809-1892), ooit hofdichter (Poet Laureate): [1]
Under tower and balcony, By garden-wall and gallery, A gleaming shape she floated by, Dead-pale between the houses high, Silent into Camelot. Out upon the wharfs they came, Knight and burgher, lord and dame, And round the prow they read her name. The Lady of Shalott.
Who is this? and what is here? And in the lighted palace near Died the sound of royal cheer; And they cross'd themselves for fear, All the knights of Camelot: But Lancelot mused a little space He said: 'She has a lovely face; God in his mercy gave her grace, The Lady of Shalott.
Dit
gedicht van Tennyson heeft niet alleen schilders maar ook schrijvers
geïnspireerd, onder wie Agatha Christie, die in haar roman uit 1962, The Mirror Crack'd (from Side to Side) [2] Miss Marple het mysterie mede laat oplossen door haar kennis van het gedicht in kwestie. Het complete gedicht in de versie van 1842, en het verhaal daarin, is hier te vinden. [3]
Andere poëzie als inspiratiebron Tal
van andere dichters, vanaf de vroege klassieken zoals Ovidius (43 vóór
onze jaartelling tot het jaar 17), via Dante Alighieri (1265-1321) en
Giovanni di Boccaccio (1313-1375), en vervolgens William Shakespeare
(1562-1616), Percy Bysshe Shelley (1792-1822) en John Keats (1795-1821)
hebben met hun teksten of de daarin uitgebeelde figuren mede een sterke
invloed uitgeoefend op John William Waterhouse, die op het vooral
overdrachtelijke maar tevens op het letterlijke, breukvlak van twee
eeuwen leefde en werkte. In de huidige tijd wordt hij meer en meer
gezien als een moderne Pre-Rafaëliet.
Hoewel hij zich sterk thuis voelde in de wereld van mythen en sagen,
ging de werkelijkheid geenszins aan hem voorbij. Hij was zich wel
degelijk bewust van het feit dat hij deel uitmaakte van een
interessante, dynamische periode in de geschiedenis van onze cultuur.
Hij besefte wat er in de hoofdstad der kunsten, Parijs, allemaal
gebeurde en hij had waardering voor de wat lossere omgang met al het
kunstenaarsmateriaal zoals dat door de Franse impressionisten werd
gerealiseerd.
(wordt vervolgd, waarschijnlijk op onze zustersite Tempel der Beeldende Kunsten) __________ [1] Dit zijn de twee laatste coupletten uit Part IV, en derhalve van het gehele gedicht. [2] Een versregel uit het laatste couplet van Part III van The Lady of Shalott. [3] The Lady of Shallot
werd voor het eerst gepubliceerd in 1832, maar heeft flink wat
wijzigingen ondergaan alvorens de definitieve versie, in 1842, rond was. ____________ Afbeeldingen 1. J.W. Waterhouse: The Lady of Shalott 1888; 153 x 200 cm (Tate Gallery, GB). 2. De schilder John William Waterhouse (1849-1917). 3. Handtekening van de schilder. 4. Alfred Lord Tennyson (1809-1892), onder meer poet laureate. Hij kreeg niet zelden een extra voornaam: Eccentric. Hij wordt veelal gezien als de belangrijkste Engelse dichter na William Shakespeare. 5.
De dichter Percy Bysshe Shelly (1792-1822) heeft, evenals diverse van
zijn collega's, met zijn werk de schilder Waterhouse geïnspireerd.
Portret uit 1819.
Cultuurspectrum
