Der Berg der Wölfe: wolven in Spanje gevolgd. ' Documentaire film in juli driemaal te zien op Arte
Wolven in de bergen Zondag
13 juli, kort voor middernacht toont de Frans-Duitse cultuurzender Arte
een drie kwartier durende reportage over wolven in Spanje. Dit programma maakt deel uit van de thema-avond over Der Werwolf Das Tier im Menschen.
De reportage, die tussen zondagavond 23:50 uur en de nacht op maandag
00:35 uur zal worden uitgezonden, wordt nog voorafgegaan door een
Amerikaanse speelfilm uit 1981, en een reportage, waarover op onze
zustersite Tempel der Reportagesmeer te lezen valt. De
Spaanse documentaire die in 2004 werd gedraaid onder supervisie van
Joaquin Gutiérrez Acha, duurt 42 minuten en verschaft inzicht in het
leven van wolven, die zich weer in de bergen van Noord-Spanje hebben
gevestigd. We krijgen beelden te zien van de paring, van de opvoeding
van hun jongen en de jacht, alsmede van het contact met de andere
bewoners van het gebied: wilde zwijnen, herten en wilde katten. De
documentaire Berg der Wölfe
kan worden beschouwd als een signaal van hoop op een betere toekomst
voor de verhouding tussen mensen en wolven, nadat deze dieren en
zeker niet in de laatste plaats op basis van hardnekkige mythen lang
zijn opgejaagd en op gruwelijke wijze vervolgd door het meest
agressieve en meest afgrijselijke onder alle wezens op deze aadbol: de
mens.
Standaardwerk In
die context wil ik wijzen op een 1978 voor het eerst in Duitsland
verschenen boek van Erik Zimen (1941-2003), één der grootste, zo niet
de grootste, kenners van het verschijnsel wolf. Zijn boek, dat in de
literatuurrubriek op het derde Duitse televisienet, Bücherjournal, direct na verschijnen, terecht hoog werd geprezen en aanbevolen, is wellicht nog via enkele internetboekhandels te verwerven: Der Wolf Mythos und Verhalten [1].
Er is intussen wel weer een ander boek in Duitsland verschenen van
dezelfde auteur met hetzelfde thema en een iets andere titel, maar
inhoudelijk zal er zeker veel van deze grootse eersteling, met diverse
foto's in kleur, zijn overgenomen. Herhalingen De
documentaire in kwestie, die op het formaat 16:9 zal worden
uitgezonden, zal door Arte in de maand juli nog tweemaal worden
herhaald: eerst komende dinsdag 15 juli, 's nachts om 02:15 uur en
vervolgens op dinsdag 29 juli, eveneens in de vroege nacht, vanaf 01:50
uur. Wie echter eerst nog meer informatie vooraf wil lezen over deze rolprent, zij daartoe verwezen naar de Programm-Info van Arte.
Teufelsland ' over de mythe van de weerwolf ' zondagavond op ARTE-televisie
Toen Weertje nog een Wolfje was Was 't aardig hem te zien Nu weert hij alle wolven af En bezoekt soms Tante Fien (Liederen van de weerwolf een cyclus in 16 kwatrijnen uit 1991.)
Twee jonge Letten en hun zoektocht Zondag 13 juli biedt de Duits-Franse cultuurzender Arte een thema-avond, vanaf ongeveer half negen tot na middernacht: Werwolf Das Tier im Menschen.
Het begint met een Amerikaanse speelfilm, die nagesynchroniseerd zal
worden uitgezonden en daarmee alle auditief interessante aspecten niet
alleen verliest, maar in het gunstigste geval alleen maar op de slappe
lachspieren werkt en verder voor een conglomeraat aan ergernissen zorgt. Dan volgt om 22:20 uur de anderhalf uur durende reportage uit 2008 Teufelsland.
Een Duits camerateam onder leiding van regisseuse Gisela Schleelein is
naar Estland en Letland gereisd om aldaar op zoek te gaan naar de
weerwolf, die volgens hardnekkige geruchten daar nog omzwerft. In deze
documentaire reportage worden twee jonge Letten begeleid tijdens hun
zoektocht in enige postcommunistische kleine steden en bossen. Zo
worden ze niet alleen geconfronteerd met tal van overleverde, zeer
hardnekkige verhalen, maar komt er tevens een beeld aan de oppervlakte
van een vrijwel onbekende regio. Voor meer informatie over de inhoud van deze reportage zij verwezen naar de bewuste dag in het Programma van deze zender.
Veel muziek van Mozart en tevens van Papa Bach zal op vrijdag 11 juli via Mezzo-televisie klinken
Twee Nederlanders dirigeren Twee
symfonieën van Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) achtereen, beide
gedirigeerd door een Nederlander, zullen vrijdag 11 juli snel na het
middaguur door Mezzo-televisie worden uitgezonden. Het begint om 12:30
uur met de Symfonie nr. 34 in C, KV 338,
gecomponeerd in 1780 drie jaar later voor een Weense uitvoering nog
aangevuld met een Menuet in dezelfde sobere instrumentatie zonder
pauken en trompetten. Deze symfonie zal door het Salzburger Orchester
worden gepresenteerd, onder leiding van Ton Koopman. Het betreft de herhaling van een film uit 2002, gedraaid tijdens de Mozart Nacht die dat jaar in Salzburg werd gehouden. Direct daarop aansluitend, om 13:00 uur, komt het Mozart Orchester Salzburg aan de beurt met de Symfonie nr. 25 in g, KV 183, geschreven in 1773, van diezelfde componist. Dirigent is Frans Brüggen.
Verscheidenheid Eerder
in de ochtend, om 10:00 uur wordt deze min of meer willekeurige
Mozart-serie geopend door diens laatste, onvoltooide compositie, het Requiem, KV 626
uit 1791. Het werk wordt in deze situatie echter gepresenteerd als
ballet door het Ballet de l'Europe maar, vanzelfsprekend met de muziek.
Het betreft de opname van een uitvoering, die op 4 en 5 juli 2006 werd
gegeven in de Opera van de Syrische hoofdstad Damascus. NB: Een herhaling zal worden uitgezonden op donderdag 17 juli vanaf 17:00 uur, eveneens op Mezzo-televisie. Bijzonderheden over deze choreografie zijn te lezen op de site van Mezzo. In aansluiting daarop zal de Concertante symfonie in Es-groot, KV 364,
voor viool, altviool en orkest uit 1779 worden uitgevoerd door de
Kremerata Baltica onder leiding van Gidon Kremer, die tevens de
vioolpartij voor zijn rekening zal nemen. Helaas wordt in de gegevens
van Mezzo niet de naam genoemd van degene die de altviool bespeelt.
NB:
Een herhaling van deze concertante symfonie één der meest geniale
instrumentale werken van deze componist zal, eveneens door
Mezzo-televisie, worden uitgezonden op donderdag 24 juli, vanaf 19:50
uur.
Wereldse werken van Papa Bach Dezelfde
dag, 's avonds tussen 17:40 uur en 18:35 uur, zullen er zes zogenaamde
wereldse werken van Johann Sebastian Bach (1685-1750) worden uitgevoerd
onder leiding van Nikolaus Harnoncourt. Diverse leden van Concentus
Musicus bespelen hun instrument solistisch. Het betreft een opname, die
in 1984. De zes werken waaruit gedeelten zullen worden gespeeld, zijn: het Air uit de Derde Suite voor orkest, gevolgd door het Allegro uit het Brandenburgs Concert nr. 3, en het Allegro uit het Brandenburgs Concert nr. 5. Dan zal het Adagio uit het Hoboconcert worden gespeeld, direct gevolgd door de Kaffeekantate,
waarna opnieuw een deel uit de Derde Suite voor orkest het hier
gepresenteerde deel uit de profane composities van Bach afsluit. Om 20:05 zal de pianiste Katia Skanavi dan nog een uitvoering geven van het Italienische Konzert [1] van dezelfde componist. __________ [1]
In de VPRO-Gids staat het Italienische Konzert aangekondigd met de
toevoeging "voor piano". Dat is vanzelsprekend onjuist, angezien Papa
Bach het instrument op het eind van zijn leven nog net heeft gekend,
maar er geen composities voor heeft geschreven. Men leest in de
aankondigingen "für Klavier" en minderbegaafden op bureauredacties, die
menen te kunnen vertalen, noemen zonder nadenken of enig onderzoek te
doen, al was het maar in een Vertaalwoordenboek zulks dan in het
Nederlands piano, waar simpelweg klavier had dienen te blijven staan
(zij het dan zonder hoofdletter). Diverse composities van J.S. Bach
"voor het klavier" konden in zijn tijd op een orgel, klavecimbel of
klavichord worden uitgevoerd. Dat dit later ook op een pianoforte kon
en ook nu nog regelmatig word gedaan, is een andere kwestie.
Het gegeven dat het kan, betekent echter niet dat de omkering van feiten geoorloofd is. De
kwaliteit van een redactie gaat door toedoen, respectievelijk
nalatigheid van, dergelijke bureauhengsten met een sneltreinsvaart
bergafwaarts, en juist bij de VPRO-Gids is al decennia gebleken dat men
er in ernstige mate op voet van oorlog verkeert met de Duitse taal, en
dientengevolge met het Nederlands. ____________
Afbeeldingen 1. Wolfgang Amadeus Mozart, getekend door Jarko Aikens, Groningen 1984. (Archief Heinz Wallisch.) 2. Violist Gidon Kremer, dirigent van de Kremerata Baltica. 3. Pianiste Katia Skavani. (Foto: N. Gulakov; Van Walsum Management.) 4. Klavichord naar Johann Hass.
Bob Fosse's Cabaret als speelfilm uit 1972, vrij naar de gelijknamige musical uit 1966 ' via BBC1 in de nacht van dinsdag 8 juli op woensdag 9 juli
Rolpent uit 1972 In de nacht van dinsdag 8 op woensdag 9 juli zendt BBC 1, tussen 00:25 uur en 02:25 uur, de speelfilm Cabaret
uit. Deze rolprent is in 1972 door Bob Fosse (1927-1987) gerealiseerd,
op een draaiboek van Jay Allen, vrij naar de gelijknamige
theatermusical uit 1966. En die was weer gebaseerd op twee boeken van
de Engelse schrijver Christopher Isherwood (1904-1986): Mr Norris changes Trains uit 1935 als toneel- en filmversie getiteld I am a camera en Goodbye to Berlin
uit 1939. In beide gevallen wordt een beeld geschetst van de situatie
in het Duitsland van kort voor de gelukte greep naar de macht (op 31
januari 1933) door een van de grootste krankzinnige beestmensen van de
20ste eeuw: Adolf Hitler. Liza Minnelli
speelt daarin de rol van de jonge Sally Bowles, die als Amerikaanse
nachtclubzangeres bij Isherwood is zij echter geenszins Amerikaans
haar geluk wil beproeven in het Berlijn van 1931, waar de satanische
geest van het nazisme reeds gist en steeds meer aan de dag treedt. Maar
Sally probeert de politieke realiteit op afstand te houden. In de
bewuste nachtclub gaat het er dol aan toe, met zang en dans en seksuele
uitspattingen. Dat alles onder het toeziend oog van de ceremoniemeester
van de Kit Kat Club in de film onnavolgbaar neergezet door Joel Grey
geboren in 1932 als Joel David Katz , die in twee categorieën voor
die rol is onderscheiden, in 1972. Sally Bowles is in haar privéleven
niet bepaald "ein Kind von Traurigkeit" en ze houdt het dan ook met
twee mannen gelijktijdig die beiden vanwege hun niet weg te redeneren
homoërotische kant eveneens in die optiek in elkanders vaarwater
geraken. Haar
huisgenoot, de hier Britse Brian Roberts bij Isherwood nog Cliff
Bradshaw gespeeld door Michael York, is de eerste die een verhouding
met Sally Bowles krijgt; via de nachtclub komen beiden in contact met
een rijke edelman Maximilian von Heune die in de rolprent gestalte
krijgt door de Duitse acteur Helmuth Griem. En met hem raakt Sally
eveneens emotioneel geïvolveerd. Terecht
is er hier en daar gezegd dat Bob Fosse in 1972 niet zozeer een
musicalfilm heeft gemaakt maar veeleer een film met muziek heeft
gecreëerd. Nog in hetzelfde jaar werd hij voor deze film onderscheiden
met een zogenoemde Oscar
voor beste regisseur. Over de talrijke songs van de musical valt nog te
vertellen dat Bob Fosse de meeste daarvan die in het draaiboek
voorkomen, in de film heeft weggelaten en zich heeft beperkt tot de
nummers die binnen de Kit Kat Club worden gezongen. De componist en de
tekstdichter John Kander (geboren 1927), respectievelijk Fred Ebb
(1933-2004) hebben speciaal voor de film sommige nummers vervangen.
En zo hebben Mein Herr en Money money wereldfaam verworven. ____________ Abeeldingen 1. Regisseur Bob Fosse. 2. Acteur Joel Grey, hier in 1993 tijdens een uitreiking van de Emmy Awards. 3. Roman uit 1935 door Christopher Isherwood, hier in de reeks Penguin Modern Classics, 1961. 4. Panther-editie uit 1977 van de 'aanvullende' roman uit 1939 van dezelfde auteur.
Het geheime leven van de manisch depressieve mens ' BBC-documentaire van Stephen Fry
Eerste van twee delen Dinsdag 8 juli zendt het tweede Nederlandstalige Belgische televisienet Canvas, tussen 22:10 uur en 23:05 uur, het eerste deel uit van een tweedelige documentaire over de zogeheten bipolaire oftewel manisch depressieve geestelijke defecttoestand.
De
veelzijdige Engelse acteur en komiek, schrijver en presentator Stephen
Fry (geboren 1957) heeft deze documentaire voor de BBC gerealiseerd en
toont daarin de enorme scala aan uitingen, die verband (kunnen) houden
met deze ternederdrukkende gevoelswereld. Daartoe praat hij met diverse
mensen die er zelf aan lijden, alsmede anderen in hun omgeving die
ermee worden geconfronteerd, en hij laat niet na zijn hoogst
persoonlijke 'lijdensweg' met cyclothymia een mildere vorm van manische depressiviteit in de overwegingen te betrekken. We
komen tal van beroemdheden tegen in Fry's 'own country' en elders,
zoals in de Verenigde Staten waar Stepehn Fry spreekt met onder meer Star Wars-actrice
Carrie Fischer en de alom befaamde acteur Richard Dreyfuss. In zijn
eigen land praat hij erover met de veelzijdige actrice, comedienne, en
zoveel meer, Jo Brand en met haar collega-comedian Tony Slattery. Meer over de eerder al door de BBC uitgezonden documentaire is te vinden op de site van deze Engelse zendgemachtigde. _________ Foto: Stephen Fry (BBC).
Bob Fosse's Cabaret als speelfilm uit 1972, vrij naar de gelijknamige musical uit 1966 ' via BBC1 in de nacht van dinsdag 8 op woensdag 9 juli
Rolpent uit 1972 In de nacht van dinsdag 8 op woensdag 9 juli zendt BBC 1, tussen 00:25 uur en 02:25 uur, de speelfilm Cabaret
uit. Deze rolprent is in 1972 door Bob Fosse (1927-1987) gerealiseerd,
op een draaiboek van Jay Allen, vrij naar de gelijknamige
theatermusical uit 1966. En die was weer gebaseerd op twee boeken van
de Engelse schrijver Christopher Isherwood (1904-1986): Mr Norris changes Trains uit 1935 als toneel- en filmversie getiteld I am a camera en Goodbye to Berlin
uit 1939. In beide gevallen wordt een beeld geschetst van de situatie
in het Duitsland van kort voor de gelukte greep naar de macht (op 31
januari 1933) door een van de grootste krankzinnige beestmensen van de
20ste eeuw: Adolf Hitler. Liza Minnelli
speelt daarin de rol van de jonge Sally Bowles, die als Amerikaanse
nachtclubzangeres bij Isherwood is zij echter geenszins Amerikaans
haar geluk wil beproeven in het Berlijn van 1931, waar de satanische
geest van het nazisme reeds gist en steeds meer aan de dag treedt. Maar
Sally probeert de politieke realiteit op afstand te houden. In de
bewuste nachtclub gaat het er dol aan toe, met zang en dans en seksuele
uitspattingen. Dat alles onder het toeziend oog van de ceremoniemeester
van de Kit Kat Club in de film onnavolgbaar neergezet door Joel Grey
geboren in 1932 als Joel David Katz , die in twee categorieën voor
die rol is onderscheiden, in 1972. Sally Bowles is in haar privéleven
niet bepaald "ein Kind von Traurigkeit" en ze houdt het dan ook met
twee mannen gelijktijdig die beiden vanwege hun niet weg te redeneren
homoërotische kant eveneens in die optiek in elkanders vaarwater
geraken. Haar
huisgenoot, de hier Britse Brian Roberts bij Isherwood nog Cliff
Bradshaw gespeeld door Michael York, is de eerste die een verhouding
met Sally Bowles krijgt; via de nachtclub komen beiden in contact met
een rijke edelman Maximilian von Heune die in de rolprent gestalte
krijgt door de Duitse acteur Helmuth Griem. En met hem raakt Sally
eveneens emotioneel geïvolveerd. Terecht
is er hier en daar gezegd dat Bob Fosse in 1972 niet zozeer een
musicalfilm heeft gemaakt maar veeleer een film met muziek heeft
gecreëerd. Nog in hetzelfde jaar werd hij voor deze film onderscheiden
met een zogenoemde Oscar
voor beste regisseur. Over de talrijke songs van de musical valt nog te
vertellen dat Bob Fosse de meeste daarvan die in het draaiboek
voorkomen, in de film heeft weggelaten en zich heeft beperkt tot de
nummers die binnen de Kit Kat Club worden gezongen. De componist en de
tekstdichter John Kander (geboren 1927), respectievelijk Fred Ebb
(1933-2004) hebben speciaal voor de film sommige nummers vervangen.
En zo hebben Mein Herr en Money money wereldfaam verworven. ____________ Abeeldingen 1. Regisseur Bob Fosse. 2. Acteur Joel Grey, hier in 1993 tijdens een uitreiking van de Emmy Awards. 3. Roman uit 1935 door Christopher Isherwood, hier in de reeks Penguin Modern Classics, 1961. 4. Panther-editie uit 1977 van de 'aanvullende' roman uit 1939 van dezelfde auteur.
Kafka's Prozawerk compleet in één dundrukeditie, verschenen naar aanleiding van de 125ste geboortedag van de auteur
Nieuwste uitgave Op donderdag 3 juli, was het exact 125 jaar geleden dat Franz Kafka (1883-1924) te
Praag werd geboren. Hoewel ik niet zo'n voorstander ben van het ronde
getallen-fetisjisme dat leidt tot opeenhoping van herdenkingen op zulke
data waarom eigenlijk niet eens een memorabel artikel naar aanleiding
van het 111de jaar en 111 dagen na iemands geboorte- en/of sterfdag? Of
in diens 62ste levensjaar op een willekeurig op de kalender te prikken
dag? wijk ook ik daar in dit geval van af, omdat er dezer dagen een
nieuwe editie met Franz Kafka's Sämtliche Werke, op
bijna anderhalf duizend pagina's, bij uitgeverij Suhrkamp te Frankfurt
am Main in één dundrukeditie is verschenen voor een verhoudingsgewijs
betaalbare prijs.
Geen brieven, geen dagboeken Niet daarin opgenomen zijn de verzamelingen Brieven, die separaat in bundels zijn verschenen, zoals de Briefe an Felice en de Briefe an Milena; ook de Tagebücher zijn in deze uitgave niet meegedrukt. En daarom hoop je, zonder daarover meer informatie te hebben, dat er over niet al te lange tijd een
tweede deel zal verschijnen met al die letterenprestaties welke niet
onmiddellijk behoren tot het Prozawerk. Opvallend is dat de stevige en
heel ruim bemeten paperback met een licht getint dundrukpapier een
bijzonder goed geconstrueerde rug heeft die soepel meebeweegt maar toch
sterk blijft. Helaas stuit je tegenwoordig steeds vaker op paperbacks
waarvan de rug na één keer alleen openslaan reeds tweedehands lijkt.
Ook daarom zal de verantwoordelijke bij uitgeverij Suhrkamp gekozen
hebben voor een uitstekend gelumbeckte versie. [1] Dat is degelijk boekbindersvakwerk!
De inhoud Als eerste onderdeel van de ééndelige werk-uitgave zijn Kafka's drie romans opgenomen: Amerika (Der Verschollene); Der Prozeß; Das Schloß.
Deze nemen de helft in van het totale aantal pagina's van deze
dundrukeditie. Dan volgen 180 bladzijden met de door Kafka zelf aan de
openbaarheid prijsgegeven boeken, met uitzondering van Der Heizer hetwelk een onderdeelvan Amerika vormt. Meer dan driehonderd pagina's zijn ingeruimd voor de overige Erzählungen und fiktionale Fragmente. Precies honderd bladzijden waren nodig om in deze band de Journalistische, essayistische und autobiografische Schriften te kunnen 'meenemen'. Voor het laatste, vijfde onderdeel van Kafka's eigen teksten, Die Aphorismen [2], bleken een kleine zestig bladzijden voldoende. De laatste vijfenzestig bladzijden bevatten de Anhang, met een Nachwort door Peter Höfle: Kafka's private Weltgeschichte, tevens aangevuld met Hinweise zu Textgestaltung und Entstehung, met als allerlaatste onderdeel een Inhaltsverzeichnis.
Geïnspireerde componisten Dat
diverse van de verhalen van Franz Kafka dramaturgen en filmregisseurs
heeft geïnspireerd tot soms zeer bevlogen kunstuitingen, is beslist
beter bekend dan zijn invloed op componisten. Maar nu deze week de
honderdvijfentwintigste geboortedag van dit existentieel zeer
gecomprimeerd en gecompliceerde wezen dat erin is geslaagd een
inhoudelijk, alsook literair-wetenschappelijk beschouwd, uniek oeuvre
te scheppen dat over de gehele wereld veel aandacht, belangstelling en
bewondering heeft weten te wekken stelt de radiozender WDR 3 in een
aflevering van de programmaserie Bühne: Radio op
zondag 6 juli, 's avonds tussen 20:05 uur en 21:30 uur vijf composities
van evenzovele muziekmeesters voor die zijn geïnspireerd op delen uit
het werk van Franz Kafka. [3] Toen eenmaal een carcinoom in Kafka's keelholte was vastgesteld, en de daardoor ontstane situatie door de laryngologen als volkomen uitzichtloos werd beschouwd en hij tijdens de laatste vier weken van zijn aardse bestaan alleen maar meer via gespreksbriefjes kon communiceren , heeft zich zijn situatie snel verslechterd, en is deze hem op 3 juni 1924 dan ook noodlottig geworden. Acht dagen daarna is Franz Kafka op de Joodse Begraafplaats van Praag bijgezet. Eind augustus van dat jaar is de bundel Ein Hungerkünstler verschenen. De laatste versie van de drukproeven daarvoor heeft Franz Kafka één dag voor zijn overlijden nog gecorrigeerd. __________ [1]
Lumbecken is genoemd naar de uitvinder van deze vorm van inbinden van
een boek, waarbij geen garen wordt gebruikt, het papier aan de
binnenzijde van de rug wordt afgesneden, daarna geruwd en tenslotte
voorzien van een sterke lijmsoort.
[2] Zie ons artikel Wijze woorden van de uitzonderlijke schrijver Franz Kafka, dat we op maandag 30 juni hebben opgenomen op onze nieuwste zustersite Tempel der Wijze Woorden.
[3] Zie de bijdrage, dezer dagen op de zustersite Tempel der Toonkunst.
Zie ook onze bespreking op mijn Nederlandse site Tempel der Letteren,.m.b.t. enkele biografische boeken over Franz Kafka. _________
Franz Kafka: Sämtliche Werke.
Mit einem Nachwort von Peter Höfle; 1472 pagina's, grote paperback;
Suhrkamp Verlag, Franklfurt am Main, 2008. ISBN 978-3-518-42001-0.
Prijs in de BRD (en in Nederland bij boekhandel Die Weisse Rose te
Amsterdam) 25,. ____________ Afbeeldingen 1. De schrijver Franz Kafka in zijn middenperiode. 2. Voorplat van de grote, omvangrijke paperback met de Sämtliche Werke van Franz Kafka. 3. Franz Kafka, hier met de moderne versie van de klassieke 'vadermoordenaar', eind 1910. 4. Grafsteen van de familie Kafka op de Joodse Begraafplaats van Praag.
Uit het Dagboek van Karel van de Woestijne ' in 1903 (2)
"Gisteren
vertelde mijne moeder mij een droom die ze had gehad. Zij waren mijne
gansche familie en die van Mar., samen met ons in eene omtuinde
begraasde vlakte, waar grote bomen om stonden. En midden ons speelde
een schoon knaapje met lang bruin krulhaar, dat was het kind van Mar.
en mij. En het droeg een pakje van Schotse snede. Toen opeens een
zwart man daar stond. En hij maakte vóór het kind heffende bewegingen
met zijne armen, als om er magnetische stroomingen om te weven. Toen
hief het knaapje zijne armpjes in de hoogte, met vlakke handjes den
lucht toe; en het rees, en sloot zijn oogen niet, en verdween in der
hoogte. Toen slaakte mijne moeder angst-kreeten (die haar deden
ontwaken), maar ik zei, kalm, in haar droom: 'oh, het is in den Hemel'." Het
DAGBOEK van Karel van de Woestijne loopt van 18 april 1903 tot 1
augustus 1905, echter onderbroken door de periode van 11 september 1903
tot 28 februari 1905. Het was oorspronkelijk een boekje in
dwarsformaat. "Het geheel is gehouden in Art-nouveau-stijl," schrijft
Karel Jonkheere hierover in de Inleiding met 'begeleidende nota's' bij
de heruitgave door De Arbeiderspers in 1974. Dienovereenkomstig is de
ornamentiek op de buitenzijde (zie Aflevering 1) en die aan de
binnenzijde van het voorplat (zie alhier, links en rechts).
Uit het Dagboek van Karel van de Woestijne ' in 1903 (1)
Op 10 juli 1903 heeft de Vlaamse auteur Karel van de Woestijne (1878-1929) in zijn Dagboek het volgende genoteerd: "Wij kunnen nog moeilijk flaminganten zijn: 'was man hat' is bij ons overwegend geworden op 'was man ist';
onze opleiding heeft onze heriditeit ziek gemaakt; onze Vlaamse
over-erving werd met vreemde, Fransche cultuur geënt. Daarom is
heilzaam ons entoesiasme, en tevens uitgelegd, voor onze dichters die
het dichtst bij ons volk en zijne overlevering staan: Gezelle en
Streuvels. Onbewust zijn wij, die schrikten en afkeerig waren voor
flamingantisch lawaaieren, naar die zuivere bronnen, die ons eene
nationaliteit terug laten beseffen, weergekeerd: wie weet zijn zij het
niet die ons morgen Vlaanderen terugschenken, en ons leeren lief te
hebben ons geneezend 'Vlaamsch-zijn' boven ons aangeleerd 'Europeesch
hebben'. Benoit [1], Gezelle, Streuvels, Claus [2]: sociale betekenis voor ons."
Dit
is wel iets om ook na ruim een eeuw nog weer eens over na te
denken, helemaal nu ons aller dagelijks bestaan inmiddels wordt
vergiftigd door zulke volstrekt verkeerde invloeden vooral in de vorm
van zoveel afgrijselijke Yankismen en vanzelfsprekend niet alleen in
het Nederlands of Vlaams, doch in welhaast alle Europese talen. Waarom
hebben mensen tegenwoordig zoiets platvloers als kids en waarom spreken in televisiefilms politiecommissarissen de patholoog aan met doc?
Het is een vorm van ernstige degeneratie en taalverloedering, die zijn
oorsprong vindt in onder meer tal van zo intens laag bij de grondse
Amerikaanse televisieseries waarmee we ons in de oude wereld laten
overspoelen en die niets anders doen dan een gebrek aan cultuur
verspreiden alsmede een bedreigend conglomeraat van grofstoffelijkheden
van het (gebrek aan) niveau waaronder ook en vooral de president van de
VS buiten elke twijfel een zeer boosaardig wezen en de rest van
zijn familie en extreem velen met hen zeer nadrukkelijk gebukt gaan. __________ [1] Bedoeld is hier de componist Peter Benoit (1834-1901). Zie daartoe ook een artikel dat we op zaterdag 8 maart van dit jaar hebben opgenomen op onze zustersite Tempel der Toonkunst. [2] Karel van de Woestijne kan hier vanzelfsprekend niet doelen op de grote Vlaamse auteur van onze tijd, Hugo Claus (1930-2008).
Fascinerende documentaire over het kleurrijke volk der Toearegs donderdagochtend op Arte
Laatste uitzending Op
donderdag 26 juni, 's ochtend tussen 09:55 uur en 11:45 uur biedt de
Duits-Franse cultuurzender Arte u de gelegenheid kennis te nemen van de
herhaling van de documentaire Ässhäk Die Seele der Wüste.
Deze film, die in 2003 door Ulrike Koch werd gedraaid, is een
coproductie van Zwitsers-Duits-Finse makelij. Jongstleden zondagnacht
werd deze door Arte vertoond en in eerdere instantie door het Zweite
Deutsche Fernsehen. Het is een fascinerend beeld dat we in deze film
over het volk der Toearegs gepresenteerd in een letterlijke en
figuurlijke kleurenrijkdom. De regie is erin geslaagd de aandacht tot
het allerlaatste moment vast te houden. Er wordt in gesproken door
diverse leden van de stammen die worden getoond en deze keer is er gelukkig
afgezien van nasynchronisatie of overlapping met een vertellersstem
op de voorgrond en de originele stem ver op de achtergrond: net niet
duidelijk genoeg om goed te kunnen verstaan en net te opdringerig om
niet uitermate storend te werken
Annie Proulx' verhaal Brokeback Mountain gaat als opera, door Charles Wuorinen, te New York in première in 2013
Veel inspiratie De eerste twee zaterdagen van juni heeft de rasverteller Ben Hartemink uit Deventer in de sfeervolle entourage want met fotokunst behangen wanden van Galerie MooiMan
te Groningen het verhaal verteld van de beide door het noodlot
samengebrachte cowboys in het jaar 1963 in het door schrijfster Annie
Proulx verzonnen gedeelte van Wyoming met de naam Brokeback Mountain.
Ook hier kan gelden: nomen est omen. Dit
verhaal van Annie Proulx sommigen zien het als roman, anderen vinden
dat het voor die kwalificatie niet de minimaal vereiste lengte heeft en
noemen het derhalve een novelle heeft hiermee niet alleen de Chinese
filmregisseur Ang Lee geïnspireerd tot het realiseren in 2005 van de
veelvuldig geroemde film, maar ook de verteller Ben Hartemink die in
eigen bewoordingen, gelardeerd met letterlijke citaten een zeer
bevlogen versie heeft gepresenteerd. Nu is gebleken dat ook de
artistieke leiding van een instituut als de New York City Opera
voldoende dramatiek in het gegeven heeft ontdekt die zich voor het
vertalen van de handeling in muziek leent. Daarvoor heeft men contact
gezocht met een imiddels oude bekende, de Amerikaanse componist,
Charles Wuorinen
(geb. 1938), die niet alleen een zeer veelzijdig oeuvre op zijn naam
heeft staan, doch tevens ervaring heeft met het bewerken van literatuur
tot een opera. Zo is hij in 2004 voor hezelfde instituut betrokken
geweest bij de muzikale bewerking van Salman Rushdie's roman Haroun and the Sea of Stories.
Volgens Wuorinens impresario Howard Stokar heeft deze opera tot op
heden Europa nog niet bereikt. Op z'n zachtst gezegd is zulks merkwaardig! Het
duurt weliswaar nog vijf jaar voordat de eerste uitvoering in New York
kan worden gerealiseerd, maar toch is het gegeven voldoende prikkelend
om je af te vragen welke twee zangers met grote vocale mogelijkheden en
acteerkunst daarvoor gevonden kunnen worden. Misschien is mede daardoor
de afstand tussenhet verstrekken van de opdracht en de verwachte
première zo relatief groot. Zulks is echter nooit een kwestie van uren,
dagen, weken of maanden en in de meeste gevallen steeds enkele jaren.
En, vooral achteraf bekeken, een tijdsspanne van vijf jaar is niets. Al
moet men wel de leeftijd van de componist mede bedenken: hij is op 9
juni van dit jaar zeventig geworden.
De componist en zijn oeuvre Hoewel
Charles Wuorinen in ons land zeker niet tot de bekendste der
Amerikaanse muziekmeesters behoort, heb ik ruim drie decennia geleden
al diverse van zijn werken besproken, variërend van zijn Bearbeitungen über das Glogauer Liedbuch uit 1962, via kamermuziek strijktrio (1967/68; Kamerconcert voor cello en 10 spelers (1963), Speculum speculi (1972) en andere werken voor relatief kleine bezetting tot en met enkele werken voor slagwerkensemble, uiteenlopend van Ringing Changes (1969-70) voor tien slagwerkers, tot en met de Percussion Symhony uit 1976 voor zesentwintig slagwerkers. Ook heeft hij voor 'synthesized and processed synthesized sound' een werk gerealiseerd getiteld: Time's Encomium. Hiervoor werd de componist in 1970 bekroond met de Pulitzer Prize for Music. Een
opera of ander muziekdramatisch werk was bij het beschikbare materiaal
voor de pers in ons land toen niet beschikbaar, maar zijn biografie
meldde dat hij al wel een opera had gecomponeerd. Daar komt nog bij dat
Charles Wuorinen in de drie daarop volgende decennia niet heeft
stilgezeten, en verder dat diverse van zijn werken wel degelijk een
zeer sterk dramatische sfeer oproepen. Daarbij kan men ook de
compositie September 2001 voor tenor en piano, op tekst van de Engelse dichter Wystan Hugh Auden (1907-1973) rekenen.
(wordt ongetwijfeld vervolgd, op deze en anders op één van onze zustersites)
Afbeeldingen 1. Verteller Ben Hartemink. 2. Schrijfster Annie Proulx. 3. Componist Charles Wuorinen. 4. Cover art van Ron Walotsky op de hoes van de LP met Charles Wuorinens Percussion Symphony (Nonesuch H-71353). 5. Cover art van Wilcox op de hoes van de LP met Charles Wuorinens Time's Encomium (Nonesuch H-71225).
Ewan McGregor als Young Adam in de gelijknamige speelfilm, vrijdagavond heel laat op Nederland 2
Ewan McGregor in de titelrol Nog
net vóór middernacht op vrijdag 20 juni om exact te zijn om 23:55 uur
is op Nederland 2 het begin gepland van de speelfilm Young Adam,
een Brits-Franse coproductie van regisseur David MacKenzie, die voor
zijn eigen draaiboek heeft gebruik gemaakt van de roman van de met een
zeer gecompliceerde persoonlijkheid belaste Schotse auteur Alexander
Trocchi (1925-1984), die niet alleen verslaafd was aan het schrijven
van veelal bizarre verhalen, doch evenzeer aan heroïne. Het
zou bijna een halve eeuw na het gereedkomen van de roman in 1955 die
door Heinemann in Londen overigens in 1961 voor het eerst werd
gepubliceerd voordat er een verfilming werd gerealiseerd, maar ook in
2003 is nog de nodige ophef ontstaan over de onverbloemde seksscènes in
deze rolprent. Hoofdrolspeler Ewan McGregor, die zich wel vaker in
filmrollen in adamskostuum heeft vertoond zowel van opzij, de
achterkant en frontaal noemde de seks in deze situatie "niet perfect,
net als in de echte wereld".
Niet
voor niets zal de titel heel direct verwijzen naar de in christelijke
opvattingen eerste mens, die een man was en aanvankelijk ook in de
lichamelijke staat van zijn geboorte is blijven rondlopen. En ook die
eventueel ideale man zal zich ooit tot cohabitatie moeten hebben
'verlaagd', anders zouden de beide zonen die uit de éénwording van
deze beide ouders heten te zijn ontstaan het immers niet tot een
rondwandelen op de nog vrijwel woeste en ledige aarde hebben kunnen
brengen, waarna ook al snel het 'eerste' moordverhaal nog steeds in
het kader van christelijke preoccupatie kon worden opgetekend. Dat
alles in het kader van het reeds toen veelzijdige begrip Wording
(Genesis). Om over na te denken. Op
het schip waar de Jonge Adam omstreeks het midden van twintigste eeuw
van onze huidige jaartelling mag meevaren, en met enige regelmaat, als
'de kat van huis is', zijn grote kwaliteiten als (benedendeks-)hengst
mag bewijzen, is zoveel eeuwen later, aan een heel andere kant van deze
aarde, ook veel woest en ledig, inclusief die eerder genoemde, niet
perfecte, fysieke koppeling van twee tegenpolen. Van één-wording kan
ook daar niet werkelijk sprake zijn.
Driehoeksrelatie Zoals
vele driehoeksrelaties die heel direct uit een gegeven situatie, dan
wel als gevolg van een dieper liggend verlangen tot het realiseren van
de voor ieder kind gewenste, klassieke situatie met drie bij elkaar
behorende entiteiten (moeder, vader, kind) op z'n zachtst gezegd problematisch zijn, is dat ook in de film Young Adam
zeer duidelijk. De spanning dienaangaande is dan ook regelmatig te
snijden. Die tensie raakt nog flink uitvergroot als tijdens de vaart op
het schip van Les en diens echtgenote de (over)potente jongeman Joe, de
beide mannen een bijkans naakte, dode vrouw opvissen. Joe, die tevens
blijkt te zijn behept met enkele sterk pathologische trekjes, blijkt
dat lijk ook nog te kennen. Meer over het verhaal en de rolverdeling is hier te vinden. ____________ Afbeeldingen 1. Ewan McGregor hier als letterlijke (benedendeks-)hengst in Young Adam, rechts Tilda Swinton. 2. Tilda Swinton en Ewan McGregor bij de voorbereidingen van een cohabitatie. 3. Voorzijde van de eerste uitgave van Young Adam als boek, gepubliceerd door de Londense uitgever Heinemann in 1961.
John William Waterhouse krijgt in het Groninger Museum vanaf 14 december 2008 tot en met 3 mei 2009 zijn grootste overzichtstentoonstelling
Bijna vijf maanden lang Vanaf
14 december 2008 tot en met drie mei 2009 zal in het Groninger Museum
gedurende bijna vijf maanden de grootste overzichtstentoonstelling te
zien zijn van werken die zijn ontstaan in de geest, en gerealiseerd
door de handen, van John William Waterhouse (1849-1917). Veel van wat
er in die periode in de noordelijke metropool van ons land van Waterhouse te aanschouwen zal zijn
tegenover de door het gemeentebestuur van die Stad in zijn
onbedaarlijke destructiedrift moedwillig vernietigde panoramische blik
op één van de fraaiste treinstations van Europa in het inmiddels ver buiten onze landsgrenzen bekende Groninger Museum, is in zijn oorspronkelijkheid
nog niet eerder binnen Europa vertoond. Diverse van de dan te exposeren
stukken zijn afkomstig uit Australië, Taiwan en Canada. De website Where to view Waterhouse's painting in person met een hele pagina vol plaatsnamen van musea verspreid over dit ondermaanse, meldt tevens onder het hoofdstukje museums, exhibitions, etc. dat vanaf december dit jaar een
Waterhouse-expositie in het Groninger Museum te zien zal zijn, en dat
die daarna doorreist naar Londen (Royal Academy of Ars, Waterhouse's
oude studie-instituut, waar deze tussen in de maanden juli, augustus en
september 2009 te zien zal zijn, om daarna door te reizen naar Canada
waar de expositie weer langere tijd, van september 2009 tot in februari
2010 zal worden gerealiseerd in het Mongtreal Museum of Fine Art. Je
zou dan ook eigenlijk, en wellicht tegen beter weten in, hopen dat het
Groninger Museum er in ieder geval in zou kunnen slagen op z'n minst
één doek van J.W. Waterhouse aan te kopen, opdat deze schilder bij
uitnemendheid ook nadien in Groningen een blijvend begrip zal zijn op
basis van permanente aanwezigheid.
Invloeden uit de antieke wereld Niet
al te lang na zijn geboorte, te Rome, is het gezin naar Londen
verhuisd, waar hij veel te vinden was in het atelier van zijn ouders
die beiden kunstenaar waren. Dat vormde voor hem de ideale basis om
zijn ontketende belangstelling voor de antieke wereld, gecombineerd met
zijn voorliefde voor schilder- en beeldhouwkunst, verder te
ontwikkelen. In 1870 werd de fijngevoelige jongeman toegelaten tot de
Royal Academy of Arts. In het direct daarop volgende decennium de
jaren zeventig van de negentiende eeuw kreeg hij snel bekendheid met
fascinerende voorstellingen, die hij had ontleend aan zijn kennis
omtrent de antieke wereld. Het waren stukken die uitmuntten door een
bijzondere sfeer en niet in de laatste plaats door hun originaliteit.
Zijn geheel eigen gebruik van kleurschakeringen maken Waterhouse tot
een volstrekt unieke figuur in de wereld der kunsten van het (Engelse)
fin de siècle. Dat wil zeggen: als je eenmaal een paar van zijn
schilderijen hebt gezien, herken je zijn stijl al heel snel.
Alfred Tennysons The Lady of Shalott Het schilderij bovenaan stamt uit 1888 en draagt de titel The lady of Shalott, naar het gelijknamige gedicht van Alfred Lord Tennyson (1809-1892), ooit hofdichter (Poet Laureate): [1]
Under tower and balcony, By garden-wall and gallery, A gleaming shape she floated by, Dead-pale between the houses high, Silent into Camelot. Out upon the wharfs they came, Knight and burgher, lord and dame, And round the prow they read her name. The Lady of Shalott.
Who is this? and what is here? And in the lighted palace near Died the sound of royal cheer; And they cross'd themselves for fear, All the knights of Camelot: But Lancelot mused a little space He said: 'She has a lovely face; God in his mercy gave her grace, The Lady of Shalott.
Dit
gedicht van Tennyson heeft niet alleen schilders maar ook schrijvers
geïnspireerd, onder wie Agatha Christie, die in haar roman uit 1962, The Mirror Crack'd (from Side to Side) [2] Miss Marple het mysterie mede laat oplossen door haar kennis van het gedicht in kwestie. Het complete gedicht in de versie van 1842, en het verhaal daarin, is hier te vinden. [3]
Andere poëzie als inspiratiebron Tal
van andere dichters, vanaf de vroege klassieken zoals Ovidius (43 vóór
onze jaartelling tot het jaar 17), via Dante Alighieri (1265-1321) en
Giovanni di Boccaccio (1313-1375), en vervolgens William Shakespeare
(1562-1616), Percy Bysshe Shelley (1792-1822) en John Keats (1795-1821)
hebben met hun teksten of de daarin uitgebeelde figuren mede een sterke
invloed uitgeoefend op John William Waterhouse, die op het vooral
overdrachtelijke maar tevens op het letterlijke, breukvlak van twee
eeuwen leefde en werkte. In de huidige tijd wordt hij meer en meer
gezien als een moderne Pre-Rafaëliet.
Hoewel hij zich sterk thuis voelde in de wereld van mythen en sagen,
ging de werkelijkheid geenszins aan hem voorbij. Hij was zich wel
degelijk bewust van het feit dat hij deel uitmaakte van een
interessante, dynamische periode in de geschiedenis van onze cultuur.
Hij besefte wat er in de hoofdstad der kunsten, Parijs, allemaal
gebeurde en hij had waardering voor de wat lossere omgang met al het
kunstenaarsmateriaal zoals dat door de Franse impressionisten werd
gerealiseerd.
(wordt vervolgd, waarschijnlijk op onze zustersite Tempel der Beeldende Kunsten) __________ [1] Dit zijn de twee laatste coupletten uit Part IV, en derhalve van het gehele gedicht. [2] Een versregel uit het laatste couplet van Part III van The Lady of Shalott. [3] The Lady of Shallot
werd voor het eerst gepubliceerd in 1832, maar heeft flink wat
wijzigingen ondergaan alvorens de definitieve versie, in 1842, rond was. ____________ Afbeeldingen 1. J.W. Waterhouse: The Lady of Shalott 1888; 153 x 200 cm (Tate Gallery, GB). 2. De schilder John William Waterhouse (1849-1917). 3. Handtekening van de schilder. 4. Alfred Lord Tennyson (1809-1892), onder meer poet laureate. Hij kreeg niet zelden een extra voornaam: Eccentric. Hij wordt veelal gezien als de belangrijkste Engelse dichter na William Shakespeare. 5.
De dichter Percy Bysshe Shelly (1792-1822) heeft, evenals diverse van
zijn collega's, met zijn werk de schilder Waterhouse geïnspireerd.
Portret uit 1819.
Tweedelige documentaire over de onvergetelijke Amerikaanse dominee Martin Luther King op woensdag 18 juni te zien via Arte-televisie
Beide delen achtereen De tweedelige Amerikaanse documentaire, die in 2004 door Noland Walker en Orlando Bagwell onder de titel Citizen King
werd gedraaid, zal op woensdag 18 juni vanaf 21:00 uur door de
Frans-Duitse cultuurzender Arte worden gepresenteerd. Het is een film
die op het formaat 16:9 zal worden uitgezonden. De documentaire is
toegespitst op de laatste vijf jaar in het leven van deze
baptistendominee, die wereldfaam heeft verworven met zijn toespraak I have a dream,
welke hij in augustus 1963 heeft gehouden op de trap van het Lincoln
Memorial. Het eerste deel draagt die uitspraak dan ook als titel. Aanvankelijk
streed Martin Luther King voor gelijke rechten en complete emancipatie
van het zwarte deel van de bevolking van de staat, die zich overal ter
wereld liet voorstaan op de eigen democratische verworvenheden. Dat
leverde hem vanzelfsprekend niet alleen maar een grote schare
bewonderaars op, maar tevens een reeks niet te onderschatten vijanden.
In die laatste categorie bevond zich de toenmalige (langjarige)
FBI-chef J. Edgar Hoover (1895-1972),
één van de meest weerzinwekkende, want tot op het merg geperverteerde,
rasploerten die dit ondermaanse hebben bevolkt. Dat die engerd op zijn
positie veel kwaads heeft kunnen aanrichten jegens de handel en wandel
van Dominee King ligt voor de hand. Maar dat een deel van de eigen
zwarte bevolking, verenigd in de Black Power zich ook tegen hem zou keren, moet voor zijn gevoel toch nog wel aardig wat erger zijn geweest. Het tweede deel van deze documentaire, I have seen the promised land,
begint direct in aansluiting op de aftiteling van het eerste deel, om
21:55 uur. Daarin wordt duidelijk dat de zwarte, inmiddels over de hele
aarde bekende en veelvuldig ondersteunde, zwarte dominee zijn
werkterrein was gaan verbreden. Toen kwam hij niet alleen meer op voor
de belangen van de eigen burgerrechtenbeweging, maar liet hij tevens
zijn stem horen tegen de oorlog in Vietnam en nam hij het op voor alle
arme mensen in de Verenigde Staten. Dat hij zichzelf met die opstelling
een niet geringe hoeveelheid struikelblokken in de weg heeft gelegd,
moge duidelijk zijn voor ieder weldenkend mens die ook enige bekendheid
heeft met de talrijke kwalijke kanten van de Amerikaanse samenleving
van de bewuste periode. Hoe zeer dit aan de orde was, wordt onder meer
helder in de archiefbeelden die worden vertoond en in de interviews die
met diverse betrokkenen zijn gevoerd. Martin
Luther King, die op 15 januari 1929 werd geboren, ontving in 1964 de
Nobelprijs voor de Vrede. Hij overleed op 4 april 1968 in Memphis,
Tenessee, als gevolg van een doelgerichte kogel. ____________ Afbeeldingen 1. Martin Luther King, de tot op heden onvergeten strijder voor gelijke rechten in de VS. 2. J. Edgar Hoover, afgezant van het Beest uit de Afgrond, in 1961. 3. Martin Luther King met de toenmalige president van de VS, Lyndon Johnson.
WISO-Dokumentation over problemen bij ebay ' maandagavond vanaf 19:25 uur op het tweede Duitse televisienet ZDF
Bedenkelijke ontwikkelingen Het
tweede Duitse televisienet ZDF zendt, normaal gesproken, elke
maandagavond tussen 19:25 en 20:15 uur een consumentenrubriek als
studioprogramma uit dat de titel WISO draagt: Wirtschaftliches und Soziales.
Op maandag 16 juni echter komt de normale uitzending met diverse
thema's te vervallen en wordt de kijkers in plaats daarvan de
WISO-Dokumentation Die Ebay-Falle aangeboden. De
belangrijkste vraag die daar aan de orde komt, komt hierop neer: Is het
nog wel zo veilig om te kopen, respectievelijk te verkopen voor de
internetsite ebay? De laatste
tijd zijn veel klanten hand over hand slachtoffer geworden van hackers
en criminele groeperingen, die op grove wijze het vertrouwen misbruiken
van de klanten in deze wijze van handel drijven. Maar niet alleen de
als zodanig geboekstaafde criminelen slaan hun slag, ook advocaten van
kwade zaken buiten de onervarenheid van zo menig ebay-klant op meer dan schandelijke wijze uit. Aan
de orde komt onder meer het verhaal van een man, die een unieke gitaar
bestelde en betaalde doch nimmer kreeg. Toen heeft hij de directie van
eBay daarover geïnformeerd. Kort daarop kwam echter dezelfde
advertentie met dezelfde gitaar opnieuw op internet, en daarover
klaagde de benadeelde bij de ebay-directie,
die echter niets ondernam. In de toekomst zou men beter op zulke zaken
letten, beloofde de leiding van de internetsite. Dat dit eigentijdse cultuurverschijnsel, want dat is ebay
zeker, nauwlettend moet worden gevolgd, is met deze voorbeelden wel
duidelijk geworden. Daarom willen we vanaf deze plaats de
WISO-Dokumentation nadrukkelijk in uw belangstelling aanbevelen! __________ Maandag 16 juni, 19:25 uur ZDF. Die Ebay-FalleDokumentation über das Auktionshaus und die Gefahren des Internet-Handels. ____________ Foto: ZDF Andreas Buhrow.
Richard Wagners Götterdämmerung zaterdagavond door de Vlaamse Opera via de Belgische klassieke zender Klara in het programma Scala
Zou dat wel goed gaan? Wat
denkt u: kunnen we dat hebben als mensheid, bedoel ik Richard
Wagners slotdeel van de tetralogie "Nee", zeggen sommigen: "Trilogie
met een Avond Vooraf." Der Ring des Nibelungen, zomaar op een bijna-zomeravond?Dat die goden van de meester van Bayreuth heel wat in hun ransel meedragen als het erom gaat flink veel Donner und Blitze
over het klootjesvolk èn de wat meer hooggeplaatsten te kunnen
uitstorten als een soort van Alternatieve Heilige Geest van de Groene
Heuvel, is een bekend gegeven, maar al die verschillende versies die
verspreid over luister- en kijkprogramma's onze ether in worden
geslingerd, zou voor sommige lieden toch wel eens wat veel kunnen zijn. Van de vier delen van de cyclus Der Ring des Nibelungen is Götterdämmerung het
rijkst aan muzikaal materiaal doordat de componist erin is geslaagd het
zeer omvangrijke thematische materiaal van al die vier en niet
bepaald korte muziekdrama's te verwerken. De klankentaal, die Wagner
hier heeft ontwikkeld, is in staat om vooral het gevoelsmatige element
uit het geheel een zodanige plaats te geven dat de logica in de
ontwikkeling nergens ontbreekt. Ook hier zal men derhalve de unendliche Melodie (de
eeuwige melodie) veelvuldig tegenkomen. Maar: de melodie mag dan
unendlich zijn, de tetralogie is met het wegsterven van de laatste toon
wel ten einde.
Vlaamse Opera Deze zaterdag, 14 juni 2008, wordt Götterdämmerung vanaf 19:10 uurvoor
u uitgevoerd op de Belgische radiozender Klara in het kader van het
muziekprogramma Scala. Nadere informatie over achtergronden en
uitvoerenden is te vinden op de website van het genoemde programma van de zender in kwestie. De
avond, die wordt gepresenteerd door Lucrèce Maeckelberghe, is de vierde
in het kader van de RING-uitvoeringen door de Vlaamse Opera, een
project van regisseur Ivo van Hove en dirigent Ivan Törz. ___________ Afbeeldingen 1. Wagner-buste ter nagedachtenis in zijn sterfplaats (1883) Venetië. 2. Dirigent Ivan Törz.
Richard Strauss en Robert Schumann beheersen het concert van zaterdag 14 juni door het NDR-Sinfonieorchester, op de zender NDR Kultur
NDR-Symfonieorkest Op
zaterdag 14 juni zal de Duitse radiozender NDR Kultur een concert
presenteren te geven door het NDR Sinfonieorchester onder leiding van
Christoph von Dohnanyi, de vaste dirigent van dit ensemble. Geopend
wordt het muzikale gebeuren, dat tussen 20:00 uur en 22:00 uur via de
ether zal klinken met twee werken van Richard Strauss (1864-1949).
Allereerst Don Juan, gevolgd door Till Eulenspieges lustige Streiche, opus 28, gecomponeerd in de jaren 1894/95. Het concert wordt besloten met de Tweede Symfonie in C groot, opus 61 van Robert Schumann. Een uitgebreid artikel met toelichting is te vinden op de Nederlandse site Tempel der Toonkunst, gepubliceerd op zaterdag 31 mei jongstleden.
Richard Strauss Till Eulenspiegels lustige Streiche, opus 28 (1894/95) symfonisch gedicht Instrumentatie:
3 fluiten met piccolo, 3 hobo's met Engelse hoorn, 3 klarinetten met
basklarinet, 3 fagotten met contrafagot, 4 hoorns in F, 4 hoorns in D
(deze laatste ad libitum), 3 trompetten in F, 3 trompetten in D (ook
deze laatste ad libitum), 3 trombones, tuba, pauken, triangel, grote
trom, kleine trom, grote ratel, strijkkwintet (in principe ruim 60).
Tijl
Uilenspiegel was één van de lievelingshelden van Richard Strauss, die
voor het eerst met hem schijnt te hebben kennisgemaakt via de muzikale
komedie van Cyrill Kistler (1848-1907), welke in 1889 in Würzburg in
première was gegaan. Het thema liet Strauss niet met rust en hij liep
dan enige tijd rond met het plan een volksopera over Tijl te
componeren. In zijn nalatenschap bevond zich wel een ontwerp-tekst maar
daarbij behorende muzikale schetsen ontbraken. De opera vertoont echter
inhoudelijk geen verwantschap met het symfonisch gedicht. Hiervoor
maakte Strauss gebruik van het oude grollenboek Dil Ulenspiegel, waarvan de oudste bewaard gebleven druk uit 1511 (Straatsburg) dateert en in 1885 te Halle opnieuw was uitgegeven.
Aanstootgevend Toen
dirigent Franz Wüllner (1832-1902) tijdens zijn voorbereidingen voor de
première die op 5 november 1895 in Keulen zou plaatshebben Strauss
om nadere uitleg vroeg, schreef deze dat het hem niet mogelijk was een
programma op te stellen omdat datgene wat hem bij de diverse onderdelen
voor ogen had gestaan, wellicht aanstoot zou geven. "Laten wij derhalve
ditmaal de toehoorders zelf de noten laten kraken, die de guit hun
biedt." Wel wilde Strauss de beide Uilenspiegel-thema's aangeven, die
in het gehele stuk in de meest verscheidene 'vermommingen' voorkomen
tot de uiteindelijke catastrofe, wanneer Tijl wordt opgehangen. De
thema's welke Strauss in de brief aan Franz Wüllner bedoelde, zijn alle
twee blazersmotieven. Het ene is een trieste hoornmelodie, welke direct
na de korte proloog opdoemt, het andere een vrolijke achtste-figuur in
de klarinet, die de indruk van een spottende buiging maakt. Later
heeft Richard Strauss echter alsnog een gedetailleerd programma aan de
uitleg omtrent de beide blazersthema's toegevoegd. In totaal zijn er 26
capriolen en snaakse streken aan te wijzen, die de componist ons in de
aloude 'rondeau'-vorm hier biedt via de klankkleuren van instrumenten
afzonderlijk of in groepen. Een grappige, korte epiloog op het eerste
thema besluit het stuk. Tijl mag dan dood wezen, de herinnering aan hem
blijft zeker voortleven. ____________ Afbeeldingen 1. Dirigent Christoph von Dohnanyi. Foto van Terry O'Neill (Decca). 2. Componist Richard Strauss. Tekening van Jarko Aikens, Groningen 1984. (Archief Heinz Wallisch.) 3. Dirigent Franz Wüllner leidde de première van Till Eulenspiegel op 5 november 1895.
Alfred Hitchocks Rebecca uit 1940, naar de roman van Daphne du Maurier ' zaterdagmiddag via BBC 2
Wereldbestseller verfimd "Opmerkelijk is dat de roman van Daphne du Maurier niet veel
vaker is verfilmd. Er kan maar één reden zijn dat geen regisseur na
Hitchcock het ooit heeft aangedurfd: Hitchcock had het al gedaan. En
die valt maar zelden te verbeteren." Dat meldt de VPRO-Gids als laatste
in de beschrijving van de film Rebecca, uit 1940 [1]
die zaterdagmiddag door BBC 2 tussen 15:35 uur en 17:40 uur via BBC 2
zal worden uitgezonden. De hoofdrollen worden vertolkt door Laurence
Olivier (als Maxim de Winter) en Joan Fontaine (als diens tweede
echtgenote), alsmede door Judith Anderson en George Sanders. De
adaptatie van de roman valt in de verantwoordelijkheid van Philip
Macdonald (1900-1980), thrillerschrijver net als Alfred Hitchcock van
Britse oorsprong van wie eveneens vertalingen in ons land zijn
verschenen, onder meer in de Prisma-pocketreeks van uitgeverij Het
Spectrum te Utrecht. Hoewel deze zinnen cliché-waarheden van formaat bevatten, is Rebecca
nog eens verfilmd, al was de langere versie, nu ook alweer bijna zo
decennia geleden, gemaakt voor uitzending als televisiedrama in enkele
afleveringen. Die versie was in kleur en werd weliswaar goed bekeken,
maar een herhaling via dezelfde zender(s) kan ik me ook niet
herinneren. En hoewel niet voor het witte doek gemaakt, het blijft een
film, ook al wordt die, eventueel uitsluitend, door televisiezenders
gepresenteerd, en eventueel ook nog eens als ononderbroken film in een
tot speelfilmlengte ingedikte versie van de serie. Veel indruk heeft
die versie overigens ook op mij niet gemaakt: ik kan geen van de namen
noemen of mij de gezichten voor de geest halen van degenen, die de rollen in het verhaal hebben ingevuld. Dat zegt ook iets. Toch
geef ik te eveneens bedenken dat diverse andere door weer Hitchcock
verfilmde verhalen als remake door andere regisseurs zijn gerealiseerd. Opvallend
is dat tegenwoordig bijna niemand meer 'zeurt' over het feit dat
Hitchcock, ondanks het trouwe volgen van de verhaallijn van de roman,
in het slot is afgeweken van het origineel.
Het boek Rebecca was ook thema van een, ongeveer een halve eeuw geleden, speciale artikelenreeks in Elseviers Weekblad, Het geheim van miljoenenoplagen, waarin ook Hedwig Courths-Mahler [2] en haar Rode Rozen
voor het voetlicht werden gebracht. Het jubelen en juichen omtrent de
kwaliteiten van Daphne du Maurier (1907 -1989) als vertelster die
zich in een speciaal schrijfhuisje terugtrok om haar werk zo goed te
kunnen doen kreeg een behoorlijke deuk toen de Amerikaan Gore Vidal
altijd goed voor een dwarse visie op veel maatschappelijke zaken een
boekje over de geliefde auteur uit het Engelse Cornwall heeft
opengedaan in één van zijn essays. Hij was lector/redacteur er
uitgeverij in de tijd dat teksten van Daphne du Maurier ter bewerking
binnenkwamen. Volgens Vidal was alles zo beroerd dat zo'n negentig
procent moest worden herschreven om één en ander enigszins aanvaardbaar
te maken. Dat waren nog eens tijden! Tegenwoordig zet de geringst
ontwikkelde snotneus hoezeer ook in permanente staat van oorlog met
zijn of haar taal alles direct in een blog of op een site, en het
is mede daaraan te wijten dat de kwaliteit van het gebodene in zo korte
tijd nogmaals zo intens is gekelderd, en hier en daar tot vrijwel nihil
is gereduceerd. En dat geldt zeker overal waar de verantwoordelijke
redacteur weigert de broodnodige aanpassingen te realiseren onder het
mom van Vrije Meningsuiting. Dat deze in tegenstelling tot Gore Vidal
en zijn collega's de eigen kwaliteit ook een zeer dubieus
kaliber verlenen, dringt zelfs al niet meer tot intellectueel redelijk
tot goed ontwikkelde en in principe kundige redacteuren door: dat is
een vorm van zeer bedenkelijke degeneratie. De positieve kant daarvan
is dat al dat imbeciele geblaat zonder kop of staart (dat rijmt bijna!)
gelukkig niet ook nog eens hoeft te worden verfilmd.
[1]
De roman verscheen oorspronkelijk in 1938, en kwam als vertaling uit in
het Nederlands door Dr. J.N. van Dietsch bij uitgeverij A.W.
Sijthoff te Leiden. In 1940 presenteerde de schrijfster een eigen
toneelbewerking van de roman. [2] Zie ons artikel Hedwig Courths-Mahler en haar eigen, onvervalste romantiek geboekstaafd in 217 liefdesverhalen, van vrijdag 30 mei over deze schrijfster op de Nederlandse cultuursite Tempel der Letteren. ____________ Afbeeldingen 1. Alfred Joseph Hitchcock (1899-1980). 2. Poster voor de film Rebecca. 3.
Eugene Luther Gore Vidal (geb. 1925) is nog altijd tegendraads; hij is
één van degenen die openlijk beweren dat de aanval op de Twin Towers in
2001 door de regering Bush in scène is gezet. Ook als het niet waar zou
zijn, het geeft wel aan hoezeer die club in het Witte Huis, terecht
wordt verafschuwd en gehaat.
De werking van het muzikale brein volgens de Amerikaanse neuroloog Oliver Sacks ' dinsdagavond op BBC 1-televisie
In
de reeks IMAGINE, culturele documentaires van BBC 1-Television, begint
op dinsdag 3 juni, 's avonds om 23:35 uur de aflevering over de
Amerikaanse neuroloog Oliver Sacks, die in de loop van de laatste
decennia flink van zich heeft doen spreken door zich te profileren met
een zekere vorm van alternatieve aanak van patiënten die op enigerlei
wijze problemen met hun hersenfuncties hebben. Eén van de vele boeken
die Sacks (geb. 1933) heeft geschreven, draagt de titel Musicophilia hetgeen kan worden vertaald met de wetenschappelijke titel Musicofilie, welke hier ongetwijfeld passend is. Het woord betekent echter gewoon liefde voor (de) muziek. Sacks
heeft ook hiermee weer de nodige aandacht weten te genereren en veel
mensen kunnen overtuigen van de waarde van de inhoud van zijn nieuwe
boek. Hij is daarvoor in november 2007 onderscheiden met de Music Has Power Award. __________ Foto: Neurofysioloog Oliver Sacks (rechts) met BBC's IMAGINE-presentator (sedert 2003) Alan Yentob.