De werking van het muzikale brein volgens de Amerikaanse neuroloog Oliver Sacks ' dinsdagavond op BBC 1-televisie
In
de reeks IMAGINE, culturele documentaires van BBC 1-Television, begint
op dinsdag 3 juni, 's avonds om 23:35 uur de aflevering over de
Amerikaanse neuroloog Oliver Sacks, die in de loop van de laatste
decennia flink van zich heeft doen spreken door zich te profileren met
een zekere vorm van alternatieve aanak van patiënten die op enigerlei
wijze problemen met hun hersenfuncties hebben. Eén van de vele boeken
die Sacks (geb. 1933) heeft geschreven, draagt de titel Musicophilia hetgeen kan worden vertaald met de wetenschappelijke titel Musicofilie, welke hier ongetwijfeld passend is. Het woord betekent echter gewoon liefde voor (de) muziek. Sacks
heeft ook hiermee weer de nodige aandacht weten te genereren en veel
mensen kunnen overtuigen van de waarde van de inhoud van zijn nieuwe
boek. Hij is daarvoor in november 2007 onderscheiden met de Music Has Power Award. __________ Foto: Neurofysioloog Oliver Sacks (rechts) met BBC's IMAGINE-presentator (sedert 2003) Alan Yentob.
Robert Schumanns Tweede Symfonie met Wiener Philharmoniker onder Leonard Bernstein uit 1985 ' maandag 2 juni op Mezzo-televisie
Vier symfonieën achtereen Op
maandag 2 juni, tussen 17:00 uur en 20:30 uur worden door
Mezzo-televisie oudere opnamen van vier symfonieën uitgezonden: de
eerste drie van de vier symfonieën van Robert Schumann (1810-1856) en de Vierde Symfonie, Das himmlische Leben,
van Gustav Mahler (1860-1911). Al deze composities zullen worden
uitgevoerd onder leiding van de Amerikaan Leonard Bernstein
(1918-1990). Deze werken zijn door Bernstein met de Wiener
Philharmoniker opgenomen in 1985. Vermeldenswaard is voorts dat drie
van deze vier symfonieën in deze versie door Mezzo-televisie zullen
worden herhaaldop 27 juni aanstaande, tussen 10:00 uur in de ochtend en
12:30 uur in de middag. De Derde van Schumann zal dan wel weer op een
ander tijdstip te zien zijn.
Robert Schumann: Symfonie nr. 2 in C gr.t., opus 61 (1845/46) Instrumentatie: 2 fluiten, 2 hobo's, 2 klarinetten 2 fagotten, 2 hoorns, 2 trompetten, 3 trombones, pauken en strijkers.
Schumanns Tweede Symfonie werd voltooid in 1846 en is eigenlijk zijn Derde, omdat de symfonie
in d klein(opus 120) al in 1841 was gereedgekomen, maar later, in 1852,
nog weer werd bewerkt. De Tweede werd pas in 1848 gepubliceerd, maar
had voordien zijn eerste uitvoering reeds beleefd op 5 november 146 in
Leipzig, evenals de Eerste Symfonie, die daar vijfenhalf jaar eerder de
première had beleefd. In deze beide gevallen trad Felix Mendelssohn op
als dirigent. Toen Schumann 35 jaar was, kreeg hij zijn eersre
zenuwinstorting en dat gegeven heeft vanzelfsprekend enige weerslag
gevonden in zijn werk. In de Tweede Symfonie is dat depressieve element
heel goed te horen. "Ik heb deze (Tweede Symfonie)geschetst
toen ik fysiek nog sterk lijdend was. Ja, ik kan wel zeggen dat het wel
degelijk de weerstand van de geest was, die hier zichtbaar invloed
heeft gehad, en waardoor ik mijn toestand heb getracht te bestrijden.
Het eerste deel is vol van deze strijden in zijn karakter zeer luimig
weerspannig."
Dat geldt in sterke mate voor de relatef
lange inleiding, waarin blazerskwinten fungeren als een soort
noodlotsmotief. Pas na vijftig maten wordt het hoofdthema voorgesteld:
markant vanwege het nadrukkelijk geprofileerde ritme, dat alle impulsen
geeft, die de rest van dit allegro bepalen. De gekwelde stemming blijkt
vooral uit het feit dat de neventhema's er maar niet in slagen zich te
doen gelden van het sterk gepunteerde hoofdthema. De motieven worden
maar steeds herhaald zonder dat er geaccentueerde tegenstellingen
binnen de diverse groepen van instrumenten worden gecreëerd. En nadat
die gekwelde stemming tot hartstochtelijke proporties is opgevoerd,
beëindigt een abrupte fanfare dit eerste deel. Het Scherzo zet in met een onrustig perpetuum mobile-motief
in zestienden, gespeeld dor de eerste violen. Dit motief zal als een
rode draad door het gehele scherzo lopen. Twee trio's onderbreken deze
beweging: het eerste berstensvol muzikale invallen in onder meer
levendige triolen (freudevoll), het tweede met een tamelijk oppervlakkig liedthema.
Het Adagio vormt het pièce de résistance van deze symfonie, maar is wel minder gloedvol qua emotie dan Schumanns andere langzame delen. Het ontleent motieven aan Das musikalische Opfer
van Bach. De violen presenteren het hoofdthema, ondersteund door een
brede cantilene van de lagere strijkinstrumenten. De hobo speelt het
eerste motief na, één maat latergevolgd door de fagot. De tamelijk
gedragen stemming wordt nog plechtiger wanneer enkele zachte fanfares
in de hoorns klinken. Het geheel als een romantische nocturne vol
zwaarmoedigheid enerzijds, troost en vertrouwen aan de andere kant.
De
Finale zet met veel elan in: alle strijkers worden als het ware de
C-scala opgejaagd. Na een korte, chromatische modulatie naar G groot
verschijnt het marsachtige hoofdthema in de blazers. Dit thema beheerst
de daarop volgende 42 maten. Dan verrast Schumann met de manier waarop
hij de klassieke sonatevorm doorbreekt: het neventhema wordt in dit
geval aan het Adagio ontleend. Dit thema klinkt in de alten en celli,
alsmede in de klarinetten en fagotten, begeleid door figuraties in de
eerste violen.
De
uitwerking blijft achterwege en in plaats daarvan komt een veel
uitgebreidere reprise, waarin het thematische materiaal en de herhaling
van de expositie worden opgenomen, zij het hier en daar slechts
fragmentarisch. Na een Generalpause intoneren de blazers een Beethoven-citaat (uit An die ferne Geliebte) en dan sluiten de blazerskwinten uit de inleiding tot het Allegro de finale af met een zegefanfare. ____________ Afbeeldingen 1. Leonard Bernstein op weg naar volledige extase, hier met de Wiener Philharmoniker in 1985. 2. Robert Schumann, getekend in 1839 door Josef Kriehuber (1800-1876). 3. Felix Mendelssohn-Bartholdy dirigeerde premières van Schumann-symfonieën. 4. Geboortehuis van Robert Schumann te Zwickau.
Doodsangst in Tibet ' Onderweg in een gekneveld land. Documentaire over het door China beestachtig geknechte volk van Tibet ' Maandagavond op Duitsland 1
De werkelijkheid van alledag Tash Despa is elf jaar geleden uit Tibet gevlucht, daarbij de ijzige koude in de Himalaya
trotserend. Vervolgens heeft hij in Engeland asiel aangevraagd en
intussen bezit hij een Brits paspoort. Als toerist vermomd is hij
teruggereisd naar zijn geboorteland om daar, samen met een Brits
camerateam, een film te kunnen maken over alle misstanden in dat land.
Het resultaat is bijeengebracht in een reportage welke mede op naam
staat van Jezza Neumann die op maandag 2 juni, 's avonds vanaf 21:00
uur door het eerste Duitse publieke televisienet ARD/Das Erste zal
worden uitgezonden. Met een verborgen camera voert Tash Despa
diverse gesprekken met slachtoffers van folterpraktijken en gedwongen
sterilisatie, alsook met mensen die als gevolg van willekeur een andere
woonomgeving hebben moeten zoeken. Uit al die ontmoetingen bleek dat
het geduld met de Chinese bezetter is opgeraakt, en dat de Olympische
fakkel slechts heeft gediend als een soort bliksemafleider. Het
is een bekend verschijnsel dat (al te) lang opgekropte gevoelens in
dit geval begrijpelijke woede ooit op een kookpunt raken en een uitweg
zoeken om enige druk van de ketel te realiseren. Talrijke journaals, en
ook actualiteitenrubrieken, van de meeste westerse televisiestations
hebben de beelden van protesterende Tibetanen meer dan eens uitgezonden. ____________ Afbeeldingen 1. De Tibetaan Tash Despa. (Foto ARD/Das Erste.) 2. Proteseterende Tibetanen. (Foto: ARD/Das Erste.)
La Balance de la terre voor orgel en eufonium van de Belgische componist Ludo Geloen ' vrijdagavond 30 mei in de kathedraal van Ieper
Prachtig partituurbeeld Hoewel het niet gebruikelijk is om in deze rubriek een gehele partituur af te beelden, is de verleiding groot om van dat
'systeem' deze keer af te wijken, aangezien het de redacteur niet lukt
om met behulp van allerlei doodenge machinale trucs het oorspronkelijke
bestand zodanig te bewerken het laat zich met behulp van zijn kennis
en de hem behulpzame middelen in het geheel niet bewerken dat de
afbeelding tot één partituurpagina wordt beperkt. Maar waarom ook niet
eens een hele partituur, vooral als die zo'n rustgevend beeld vol
mathematische symmetrie vertoont? Toch niet, aangezien de omvang van
het bestand en de soort door het systeem van Blogger NL en het Belgische Cultuurspectrum niet worden
geaccepteerd. Via een wisseltruc met heel veel omwegen is het
uiteindelijk gelukt om één, de eerste, pagina van de partituur toch nog
zodanig weer af te beelden dat opname alhier mogelijk is geworden. Het
gaat hier niet om een symfonie van anderhalf uur, doch 'slechts' om een
compositie van goed negen minuten, die het derde onderdeel is van een reeks van zes stukken met de overkoepelende titel Six natures, opus 91, uit 2008, van de Belgische artistieke duizendpoot Ludo Geloen, welke alle voor orgel en één soloinstrument zijn. Dit derde deel draagt de titel La Balance de la terre, en is voor orgel met een eufonium. Daarover zegt de componist zelf: "Hij werkt als een hoorn des overvloeds, maar ook als een waarschuwingssignaal. La Balance
gaat over het fragiele evenwicht van de natuur op onze planeet. Een
paar delen volgen elkaar op, maar vormgewijs is er een symmetrie A B
C B (cadens) A. Dit werkt als de vorm van een balans. In het
begin is het zacht, gaat naar het midden naar een toppunt (forte), en
het eindigt zoals het begon: in een pianissimo."
Vrijdag 30 mei in de kathedraal van Ieper Marcel
Verheggen uit Maastricht neemt de orgelpartij voor zijn rekening, het
eufonium wordt bespeeld door Frederik Leroy uit Ieper. Voorts staat
werk van vijf andere componisten op het programma, waarvan drie
wereldfaam hebben verworven: Charles Gounod, Gabriel Fauré en César
Franck, die van Belgische oorsprong is. De overige twee hebben
weliswaar minder wereldfaam weten te verwerven, maar dat is geen
indicatie over de kwaliteit van hun composities. Het zijn twee musici,
waarvan de ene de naam Dallier draagt, de ander Merkel heet. En dat die
laatste geen Bundeskanzlerin van het direct-oostelijke buurland van
België is, mogen we als een rotsvast gegeven aannemen.
Afbeeldingen 1. Componist Ludo Geloen. 2. Organist Marcel Verheggen. 3. Eufonium-bespeler Frederik Leroy, hier als dirigent van een harmonieorkest; helaas in spiegelbeeld. 4. Eerste partituurpagina van La Balance de la terre (2008).
Jin Shans Droom van elke schooljongen is zeven maanden lang te zien in het Groninger Museum
Protest vanaf een schoolbank Volgens
conservatrice Sue-an van der Zijpp, die op de dag van de
persbijeenkomst in het Groninger Museum uitleg verschafte en vragen,
gesteld in het Engels, aan de aanwezige jonge kunstenaar. Jin Shan, in
het Chinees doorgaf is het door hem gemaakte stuk performing art "de
droom van elke schooljongen", en daarmee een universeel invoelbare
uiting van irritatie in het klaslokaal, en derhalve eveneens
internationaal begrijpelijk. Wel zal Jin Shan met zijn Chinese versie
van een manneke dat pist, meer losmaken dan het 'engelachtige wezentje'
in het centrum van Brussel dat tijdens het langdurige wateren nog blijft stralen. Dit kunstwerk van, Desperate Pee uit 2007, maakt deel uit van het laatst toegevoegde onderdeel New World Order,
bestaande in 38 zaalvullende 'installaties' van de nu complete
kunsmanifestatie GO CHINA, welke door het Drents Museum Assen samen met
het Groninger Museum wordt gedragen. Dat laatste onderdeel is te zien
vanaf zondag 27 april en blijft in Groningen tot en met 23 november.
Het geheel in het Groninger Museum bestaat in vier ruim opgezette
uitingen: Antieke Bronzen,
die reeds vanaf 2 februari te bezichtigen zijn en tot en met 28
september zullen blijven, vervolgens de solo-expositie met kunstwerken
van de in 1957 geboren Ai Weiwei, waarmee het gehele Coop Himmelb(l)au Paviljoen van het opvallende gebouw tegenover het Centraal Station van Groningen [1] sedert 2 maart is gevuld. Vanaf 22 maart is het onderdeel Tekens aan de wand Chinees nieuw realismeen Avant-garde in de jaren tachtig en negentig tot en met 26 oktober te bezichtigen. [2] De
afbeelding helemaal bovenaan stuurde ik als Bijlage aan één mijner
correspondenten: de in droge humor nauwelijks te overtreffen Mels van
Driel, uroloog/seksuoloog van het Universitair Medisch Centrum
Groningen, en ik vertelde hem erbij, dat die jongen daar bovenop de
schoolbank maar onafgebroken doorplast. De professor reageerde als
volgt: "24 uur per etmaal urineren is ziekelijk; de bijlage is
prachtig." Dat deze geleerde over zulke zaken kennis en inzicht heeft,
moge blijken uit zijn onlangs verschenen boek. _________ [1] Vanaf elk NS-station in Nederland kan men voor 15, naar de expositie GO CHINA in Groningen en Assen reizen. [2] In separate bijdragen zullen we op die onderdelen terugkomen.
Zuilenvazen en andere keramische stukken van de prominente Chinese kunstenaar Ai Weiwei tot en met 23 november in het Groninger Museum in het kader van de grote manifestatie Go China
Provocerende symboliek Reeds sedert 2 maart kan men in het Coop Himmelb(l)au Paviljoen van het Groninger Museum
werken zien van Ai Weiwei, één der meest vooraanstaande Chinese
kunstenaars van vandaag de dag. Hij is in 1957 te Beijing geboren en maakte vanaf
1978 deel uit van de kunstenaarsvereniging Xingxing
Sterren die vijf jaar later werd opgeheven. Dat was voor Ai Weiwei
aanleiding om zich buiten China verder te oriënteren. Daartoe vestigde
hij zich in New York, maar tien jaar daarna keerde hij naar Beijing
terug, hetgeen heel direct gevolgen had voor zijn manier van werken.
Tot dan toe had hij zich afzijdig gehouden van klassieke Chinese
elementen, maar vanaf 1993 speelt de aloude traditie, in zijn werk met
architectuur, performances en installaties een rol van betekenis: hij
geeft politieke en nationaal-Chinese symbolen een plek, waardoor hij
provocerende kunst creëert.
Nieuw podium In 1997 heeft Ai Weiwei China Arts Archives and Warehouse
opgericht, dat als podium fungeert voor jonge en tevens voor
experimentele kunstenaars. Gezien zijn eigen veelzijdigheid op het
gebied van architectuur en direct verwante toegepaste kunsten mag het
nauwelijks verwondering wekken dat Ai Weiwei tevens is verbonden als
adviseur van het Zwitserse bureau Herzog & de Meuron, dat is
betrokken bij het ontwerp van het Olympisch Stadion van Beijing. Zijn expositie in het Groninger Museum aldaar in het kader van de omvangrijke manifestatie Go China!
betekent het solodebuut van Weiwei in Nederland. Een centrale positie
wordt daarbij ingenomen door zijn verregaande affiniteit met keramiek,
een thema dat eveneens een lange traditie kent binnen de geschiedenis
van China, zowel in de kunst, alsook in de kunstnijverheid.
Internationaal befaamd Dat
Ai Weiwei inmiddels ook in de internationale kunstenwereld een zeer
vooraanstaande rol speelt, moge blijken uit onder meer het feit dat hij
in 2007 op de Documenta in Kassel was vertegenwoordigd en tevens uit
het bericht dat heden in de Art News Paper
is verschenen en waarin wordt gemeld dat de Liverpool Tate aan deze
Chinese kunstenaar de opdracht heeft verstrekt een "groot spinneweb" te
creëren voor de Biennale die in september dit jaar in die Engelse
plaats zal worden gehouden. Op de foto hiernaast ziet u Pillars
dat, net als ander werk van Ai Weiwei, tot en met 23 november in het
Groninger Museum is uitgestald. Deze zuilen bestaan uit een heel
regiment van levensgrote vazen, waar de bezoeker tussendoor kan lopen. [1]
__________ [1] Pillars
maakt onderdeel uit van een particuliere collectie in Zwitserland en is
welwillend voor de expositie in het Groninger Museum afgestaan door
Galerie Urs Mele, Beijing/Luzern. Op 26 mei verschijnt, ter
gelegenheid van deze tentoonstelling, een boek over deze kunstenaar.
Wij hopen daarover nader te kunnen berichten.
Zuilenvazen en andere keramische stukken van de prominente Chinese kunstenaar Ai Weiwei tot en met 23 november in het Groninger Museum in het kader van de grote manifestatie Go China
Provocerende symboliek Vanaf
2 maart is in het Coop Himmelb(l)au Paviljoen van het Groninger Museum
werk te zien van Ai Weiwei, één der meest vooraanstaande Chinese
kunstenaars van vandaag de dag. Hij is in 1957 geboren en maakte vanaf
1978 deel uit van de kunstenaarsvereniging Xingxing
Sterren die vijf jaar later werd opgeheven. Dat was voor Ai Weiwei
aanleiding om zich buiten China verder te oriënteren. Daartoe vestigde
hij zich in New York, maar tien jaar daarna keerde hij naar Beijing
terug, hetgeen heel direct gevolgen had voor zijn manier van werken.
Tot dan toe had hij zich afzijdig gehouden van klassieke Chinese
elementen, maar vanaf 1993 speelt de aloude traditie, in zijn werk met
architectuur, performances en installaties een rol van betekenis: hij
geeft politieke en nationaal-Chinese symbolen een plek, waardoor hij
provocerende kunst creëert.
Nieuw podium In 1997 heeft Ai Weiwei China Arts Archives and Warehouse
opgericht, dat als podium fungeert voor jonge en tevens voor
experimentele kunstenaars. Gezien zijn eigen veelzijdigheid op het
gebied van architectuur en direct verwante toegepaste kunsten mag het
nauwelijks verwondering wekken dat Ai Weiwei tevens is verbonden als
adviseur van het Zwitserse bureau Herzog & de Meuron, dat is
betrokken bij het ontwerp van het Olympisch Stadion van Beijing. Zijn expositie in het Groninger Museum aldaar in het kader van de omvangrijke manifestatie Go China!
betekent het solodebuut van Weiwei in Nederland. Een centrale positie
wordt daarbij ingenomen door zijn verregaande affiniteit met keramiek,
een thema dat eveneens een lange traditie kent binnen de geschiedenis
van China, zowel in de kunst, alsook in de kunstnijverheid.
Internationaal befaamd Dat
Ai Weiwei inmiddels ook in de internationale kunstenwereld een zeer
vooraanstaande rol speelt, moge blijken uit onder meer het feit dat hij
in 2007 op de Documenta in Kassel was vertegenwoordigd en tevens uit
het bericht dat heden in de Art News Paper
is verschenen en waarin wordt gemeld dat de Liverpool Tate aan deze
Chinese kunstenaar de opdracht heeft verstrekt een "groot spinneweb" te
creëren voor de Biennale die in september dit jaar in die Engelse
plaats zal worden gehouden. Op de foto hiernaast ziet u Pillars
dat, net als ander werk van Ai Weiwei, tot en met 23 november in het
Groninger Museum is uitgestald. Deze zuilen bestaan uit een heel
regiment van levensgrote vazen, waar de bezoeker tussendoor kan lopen. [1]
__________ [1] Pillars
maakt onderdeel uit van een particuliere collectie in Zwitserland en is
welwillend voor de expositie in het Groninger Museum afgestaan door
Galerie Urs Mele, Beijing/Luzern. Op 26 mei verschijnt, ter
gelegenheid van deze tentoonstelling, een boek over deze kunstenaar.
Wij hopen daarover nader te kunnen berichten.
Manuel Maria de Falla y Matheu is van maandag 31 maart tot en met vrijdag 4 april Composer of the week bij BBC Radio 3
De komende week, van maandag 31 maart tot en met vrijdag 4 april, is Manuel Maria de Falla y Matheu Composer of the Week in de gelijknamige reeks muziekprogramma's van BBC Radio 3. Iedere
middag tussen 13:00 uur en 14:00 uur en 's avonds in de herhaling,
tussen 21:45 uur en 22:45 uur wordt muziek voorgesteld van deze
Spanjaard, die als componist de eerste van deze Iberische natie was die
kon worden beschouwd als van wereldformaat. Hij werd in november 1876
in het Spaanse Cadíz geboren en stierf negen dagen voor zijn
zeventigste verjaardag te Alta Gracia in Argentinië. De Falla is
erin geslaagd het Franse ididoom van Claude Debussy en Maurice Ravel
met de Spaanse folklore te laten samensmelten. Hoewel deze
muziekmeester veelal wordt beschouwd als de meest vooraanstaande
componist van Spaanse bodem, heeft hij toch een een zeer klein oeuvre
nagelaten, helemaal voor zijn eigen instrument de piano. Toch heeft hij
nog steeds de naam een subliem pianist te zijn geweest, die hetzij zelf heeft meegewerkt aan de pianoversies van zijn opera La vida breve, alsmede van zijn beide balletten El amor brujo en El sombrero de tres picos. Ook is bekend dat hij dit soms niet zelf deed, maar erin toestemde dat anderen zijn composities voor piano hebben gewerkt.
Parijse periode Drie
weken voor zijn overlijden heeft Manuel de Falla tegen de Franse
violist Gabriel Bouillon gezegd: "In Parijs heb ik zeven onvergetelijke
jaren doorgebracht. Debussy, Ravel, Schmitt en Dukas waren mijn beste
vrienden. . . .Dukas in het bijzonder. Hij zette mij aan tot
componeren, hij maakte mijn werken in Parijs bekend. Daar heb ik mijn Nachten in Spaanse tuinen
geschreven ik was zo ver van Spanje dat ik de nachten misschien nog
fraaier afschilderde dan ze in werkelijkheid zijn dat ligt aan
Parijs." De Falla heeft in totaal vijf werken voor piano gecomponeerd, en daarvan is Nachten in Spaanse tuinen het enigevoor piano en orkest. De ondertitel van dit stuk luidt Symfonische variaties voor piano en orkest; het
werk is opgedragen aan de toen zeer prominente Spaanse pianist Ricardo
Vines, die in Parijs had gestudeerd en daar tijdens zijn briljante
carrière heeft gewoond. Hij heeft bijna dezelfde levensjaartallen als
de componist: 1875-1943. Hij was ook degene, die De Falla ervan had
weten te overtuigen dat de serie nocturnes waaraan de componist in 1909
was begonnen beter tot zijn recht zou komen in een versie voor piano en
orkest. ____________ Afbeelding: Manuel de Falla, in 1997 getekend door Tonny Groenhuysen, Buitenpost. Collectie Heinz Wallisch.
Documentaire over het relatief onbekende natuurfenomeen lawines op donderdagavondvia BBC 2-television
Iain Stewart presenteert Donderdag 27 maart vertoont BBC Two-television 's avonds tussen 21:00 uur en 22:00 uur onze tijd de documentaire getiteld 10 things you didn't know about avalanches.
In de toelichtende tekst worden we geconfronteerd met het feit dat er
een miljoen lawines per jaar plaatsgrijpen op onze aardbol, maar dat
wij, gemiddelde burgers van diezelfde globe inmiddels, meer kennis
hebben van het maanoppervlak dan van de werking van het fenomeen
lawine. Dat op zich zou reeds een goede aanleiding kunnen zijn om de
documentaire te gaan bekijken. Iain Stewart reist door berggebieden
en tevens over gletsjers om daarmee tien belangwekkende verhalen over
lawines te kunnen illustreren.
De
dodelijkste lawine die ooit tijdens het bestaan van de mens heeft
plaatsgehad en is gedocumenteerd, heeft slechts drie minuten geduurd,
doch aan achttienduizend mensen het leven gekost. Ook worden we
herinnerd aan het feit dat de Romeinse veldheer Hannibal en zijn leger
samen met krijgsolifanten ook flink onder lawines hebben geleden toen
hij de Alpen is overgetrokken. ____________ Afbeeldingen 1. Iain Stewart. 2. Sneeuwlawine.
Acrostichon voor klarinetsolo van Ludo Geloen gaat paaszondag in première in Kunstgalerij Montanus 5 te Diksmuide door Limke Deblaere
Nieuwe compositie Op zondag 23 maart, om 11:00 uur in de ochtend zal het nieuwste werk van de Belgische componist Ludo Geloen in première worden gegeven door de jonge klarinettiste Limke Deblaere. Deze eerste uitvoering zal plaatshebben in Kunstgalerij Montanus 5 in het Belgische Diksmuide. Het is een stuk van amper vier minuten, waarover de componist zelf enkele toelichtende regels geschreven, die we u hier niet willen onthouden.
Acrostichon Een acrostichon (ook: naamdicht of lettervers) is een gedicht waarvan bepaalde, meestal de eerste, letters van iedere regel of strofe, achter elkaar gelezen zelf ook een woord of zin vormen. Acrostichon is een samenvoeging van de Griekse woorden akros (ακρος uítstekend) en stichos (στιχος rij, vers).
Het bekendste voorbeeld is de tekst van het Nederlandse volkslied, het Wilhelmus, waarvan de eerste letters van de originele coupletten samen de naam 'Willem van Nassov' vormen. Het boek Klaagliederen in de Bijbel is bijna geheel in de vorm van het acrostichon gebouwd op het 5de hoofdstuk na. Op één na zijn alle vijf klaagliederen alfabetisch volgens de 22 letters van het Hebreeuws alfabet. Ook de Psalmen 9, 10, 25, 34, 37, 11, 112, 119 en 145 in de Bijbel vormen een acrostichon met de letters van het Hebreeuwse alfabet. Elke letter werd voorzien van een noot, zo ontstond een melodie van 11 klanken. De tweede muzikale zin begint met de tweede noot en de eerste noot schuift op naar de laatste plaats. Dit inhaalmanoeuvre zet zich voort tot de oorspronkelijke melodie terug gevormd is. Het is een soort muzikale estafette.
Leo Janáčeks opera Uit een dodenhuis, naar Fjodor Dostojevski, met het Mahler Chamber Orchestra onder Boulez, maandagavond op Arte-televisie
Opera naar Dostojevski Op
maandag 10 maart presenteert de Duits-Franse cultuurzender Arte als het
laatste programma-onderdeel, tussen 22:30 uur en 00:10 uur een
verfilmde versie van de opera Uit een dodenhuis van
de Tsjechische componist Leo Janáček. Het betreft hier de uitvoering
zoals die verleden jaar onder muzikale leiding van Pierre Boulez ook in het
Amsterdamse Muziektheater, eind mei en begin juni, in drie
voorstellingen is gegeven. Er was op de avond van de première een
rechtstreekse uitzending via Radio 4 te beluisteren, en later heeft de
Belgische radiozender Klara in het operaprogramma Scala deze visie op Janáčeks muziekdrama ook nog eens gerealiseerd. Doch nu verkeren we allen in de zeer gelukkige omstandigheid deze opera met de bijbehorende beelden van de versie in casu te bekijken. Over de opera zelf en de bijzonderheden met betrekking tot deze versie heb ik op het cultuurweblog Rond1900 op de dag van de première in Nederland een uitgebreid artikel gepubliceerd.
Verfilmde versie uit 2007 De verfilming van Uit een dodenhuis is
een Franse productie,die tot stand is gekomen onder regie van Stephane
Metge, en voor Arte France werd gerealiseerd. Het thans in beelden te
volgen drama heeft een lengte van honderd minuten en wordt op het
breedbeeldformaat 16:9 uitgezonden in de oorspronkelijke taal
(Tsjechisch) met ondertitels. Er zullen nog twee herhalingen via
Arte televisie worden uitgezonden, de eerste in de nacht van woensdag
op donderdag om 03:00 uur. Het
vervelende in de informatie van deze zender is dat men dat onder de
programmering aankondigt als woensdag 12 maart, doch dan is het wel
degelijk donderdag 13 maart. De tweede herhaling is volgende
zondagochtend, 16 maart vanaf 09:45 uur. ____________ Afbeeldingen 1. Scène uit de opera Uit een dodenhuis. (Foto: Arte France: Ros Ribos.) 2. Componist Leo Janáček als jongeman. 3. Regisseur Patrice Chéreau.
De naakte waarheid voor een openbare blote man in Groningen Stad werd een proces verbaal
Taboe op bloot Eigenlijk
is het te absurd voor woorden dat de politie in actie komt voor een man
die spiernaakt hopelijk had hij toch schoenen aangetrokken, want dat
tegenwoordige plaveisel is helemaal niet ingericht op blote voeten
van de binnenstad naar zijn woning loopt. Maar misschien vormde het
blauwdienende optreden wel een onderdeel van de Actie die de politie
landelijk voert. In ieder geval was er in Groningen Stad dezer dagen
een man, die de weddenschap had afgesloten, het traject van het centrum
naar zijn huis in adamskostuum af te leggen. Bij zijn woning stond
althans volgens de berichtgeving van de radio- en televisiezender in
genoemde stad [1] een al dan
niet (maar wel anders) geüniformeerde vertegenwoordiger van Hermandad
op hem te wachten, met de bedoeling hem mee te nemen en in één der
Blauwe Burelen die onze Stad rijk is, op de bon te slingeren, hetgeen
in de daad is omgezet. Hij werd aangehouden omdat hij zijn kledij niet
had aangehouden, zeg maar. Dat werd in de berichtgeving van de
zendgemachtigde in kwestie omschreven als naakte waarheid. Wellicht is er nog een jurist die zich voelt aangesproken om een Proefproces of Bodemprocedure
te beginnen over de vraag of die man meende aan stoot te zijn, en of
hij in dat geval ook werkelijk aanstoot heeft gegeven. Wel
binnenskamers in de rechtbank graag, anders komt Oom Hermandad opnieuw
in actie. . . . .
Bedreigend? Je
vraagt je af, welke bedreiging er van een naakte man zoal kan uitgaan.
Over de toestand van zijn natuurlijke wapenrusting meldt de
berichtgeving niets, en derhalve mogen we ervan uitgaan dat hij geen
directe negatieve bedoelingen had. Ander wapentuig dan datgene dat
vrijwel alle Adams gebruikelijkerwijs met hun kostuum bedekken, kan men
moeilijk op, aan of in zo'n lijf verstoppen, tenzij volmaakt
stilstaand. Misschien werd zijn naaktheid wel juist vanwege het
ontbreken van natuurlijk schoon als storend ervaren? Maar de meest
klemmende vraag is hier: zou de man
in kwestie, indien voorzien van vijgenblad op de sedert de oude tijden
van het Tweestromenland daarvoor kennelijk bedoelde plek, ook zijn
geverbaliseerd, of ware het dan bij slechts een herderlijke vermaning
gebleven? Misschien is er een olijkerd die dat in het kader van een
actievoerende politie ook nog eens gaat uitproberen. Het zal toch niet zo
wezen dat heel veel inwoners van België's direct noordelijke buurland geheel en al rechtstreeks of via eventuele, al
dan niet zo officiële, belangenvertegenwoordigingen bij de huidige
politie-minister moeten aandringen op het verplicht stellen voor alle
politieagenten ook voor vrouwen! van de nieuwste literatuur over (al dan niet geheel blote) mannen met hun voor- en achterdelen. Het meeste risico heeft de man zelf gelopen door in semi-winterse temperatuur in statu nascendi
over straat te gaan. Een koutje is immers licht gevat. Mocht het laaste
zich alsnog manifesteren, dan verdient de man het inderdaad ferm te
worden toegesproken, aangezien de kosten van de gezondheidszorg niet
verder onnodig mogen stijgen. Onverantwoord roken, drinken en andere
vormen van roekeloosheid dienen dan ook ten stelligste te worden
afgeraden, en daarom hier en nu: Goede man, wacht op hogere
temperaturen opdat u zelf en de kleine man met u niet ineen zullen
krimpen als gevolg van de koude. __________ [1] Voorzichtigheid diengaande is echter geboden, daar bij de zender in kwestie slorigheden
worden gepresenteerd die aldaar, ook na adequate informatie, niet
worden rechtgezet. Toch vraagt men de lezers, kijkers en luisteraars op
de website van het betreffende instuituut wel om een mail te zenden als
men iets te melden heeft. ____________ Afbeeldingen 1. Om te tonen hoe mooi een blote man kan zijn: hier is er een, maar binnenshuis. 2.
Vijgenblad uit het bestand van Tuinadvies.be. "In de beschrijving
daarvan staat onder meer: Adams zwembroek had weinig om het lijf." En
voorts: "De bladeren zijn groot en mooi, maar te klein voor de
hedendaagse Adam." (Vanzelfsprekend met dank aan Kurt Vossaert van de
redactie van Tuinadvies.be.)
Nederlands reizend muziektheatergezelschap Opera Zuid in Maastricht gaat met Cendrillon uit 1899, van Jules Massenet, op toernee tot en met Groningen
Voorbereidingen In
de tijd dat de medewerkers van de Nationale Reisopera het land door
toerden, en dat tot en met komende dinsdagavond laat ook nog zullen
doen, met het nieuwe stuk muziektheater van Micha Hamel Snow White
, waren bij de collega's van Opera Zuid in Maastricht de repetities en
andere voorbereidingen voor de première, op vrijdag 15 februari te
Maastricht, voor een andere sprookjesopera uit 1899, Cendrillon oftewel Assepoester van de Franse componist Jules Massenet (1842-1912), druk gaande.
Sprookjes populair Dat
sprookjes op het moment goed 'in de markt' liggen, blijkt niet alleen
uit het feit dat de twee Nederlandse reizende
muziektheatergezelschappen direct na elkaar met een opera komen, die is
gebaseerd op een sprookje. In het Groninger Museum
wordt reeds enige maanden tot 6 april aanstaande een
tentoonstelling gehouden van Russische sprookjes in de schilderkunst
van die contreien, en het in Groningen gevestigde Noord-Nederlands
orkest heeft de afgelopen tien dagen zes keer het sprookjesachtige
symfonisch gedicht Kikimora uit
1909 van de Rus Anatol Ljadov gespeeld, die uit een niet voltooide
opera in hetzelfde jaar ook nog een tweede symfonisch gedicht heeft
gedestilleerd: Het Betoverde Meer.
En ook al wordt er steeds minder aan kinderen voorgelezen, sprookjes
blijven bij de jongsten onder ons populair, en ik mag toch zeer hopen
dat dit tot en met de alleroudsten eveneens het geval zal zijn.
Moeder de Gans Assepoester is een meer dan drie eeuwen bestaand sprookje uit de verzameling Ma mère l'Oye van Charles Perrault (1628-1703), die daarmee in 1683 de grondlegger van het nieuwe literaire genre was: le conte de fées het sprookje. Voordat de librettist van Jules Massenet zich met de tekst van Cendrillon zondanig had beziggehouden dat er voor een componist een werkbare basis zou ontstaan, had Giacchino Rossini (1792-1868) zijn La Cenerentola
in 1817 al op de planken gebracht. Omstreeks de tijd van Massenet waren
er ook anderen, die op dezelfde grondslag een stuk voor de bühne hebben
gerealiseerd, zoals de Duitse Italiaan Ermanno Wolf-Ferrari (1876-1948)
in 1900, en Leo Blech (1871-1958) in 1905. Het libretto dat Henri Cain (1857-1931) [1] uiteindelijk heeft afgeleverd, is een omzetting van het oorspronkelijke verhaal Cendrillon ou la petite pantoufle de vair uit de bovengenoemde Perrault-verzameling. Aangezien Assepoester
een zo bekend verhaal vanaf de jongste jaren van zoveel kinderen in de
westerse wereld was, zien we maar af van de uitleg omtrent de handeling
van het gebeuren op de planken. Daarbij mag echter niet onvermeld
blijven dat de librettist op één punt van het origineel is afgeweken,
door de toevoeging van één scène: de ontmoeting van Assepoester met de
prins in het bos.
Omissie in veel handboeken De
meeste geraadpleegde handboeken, gidsen en andere naslagwerken met
betrekking tot het fenomeen opera laten eensgezind verstek gaan als het
om Massenets Cendrillon gaat. De componist wordt in elk van die
boeken genoemd, sommige van zijn werken worden summier of uitvoerig
beschreven, en het grootste aantal werken die hij voor het
muziektheater heeft geschreven en in de ogen van de samenstellers van
dergelijke werken genade hebben kunnen vinden, was negen van de in
totaal veertig opera's, inclusief onvoltooide, die Jules Massenet op
zijn naam heeft gebracht , de, en dan nog slechts als opsomming. In de
meeste gevallen moet men er ook van tevoren van uitgaan dat niet elk
werk altijd en overal zal zijn gedocumenteerd, maar een Operabijbel,
die zichzelf als Complete apostrofeert zoals Kobbe van de Eearl of
Herford mag deze omissie niet vertonen. Uitzondering op dit bijna consequente negeren vormt de al eerder postief opgevallen paperback-editie van de Dictionnaire chronologique (de 1597 à nos jours), verschenen in de reeks Livre de Poche, als een vertaling uit het Italiaans. De auteur van het artikel over Cendrillon
in dat werk is echter geenszins onverdeeld positief over het gebodene.
Zwaartepunt van de kritiek is gericht tegen de nadrukkelijke poging van
de componist om de sfeer van de zeer succesvolle Duitse opera Hänsel und Gretel uit 1893 van Engelbert Humperdinck (1854-1921) op te roepen.
Tournee door Opera Zuid In totaal zal Opera Zuid tien keer Cenerentola opvoeren.
Twee keer in de vestigingsplaats Maastricht, éénmaal te Heerlen, dan in
drie steden van Noord-Braband, en daarnaast nog in Den Haag, Rotterdam,
Utrecht en Groningen. Een overzicht van alle medewerkenden en de speeldata kunt u vinden door hier
te klikken. Het zal niemand verbazen dat het gros van de voorstellingen
in de twee meest zuidelijke provincies van ons land zullen worden
gegeven. Nomen est omen zullen we hier maar huldigen. Dat echter de
meest noordelijke, grotere schouwburg ook in de tournee is opgenomen,
betekent alleen maar een aanwinst voor het gebied benoorden Utrecht. __________ [1]
De Franse tekstdichter Henri Cain was opgegroeid in een
beeldhouwersgezin; hij werkte aanvankelijk als schilder en tekenaar,
maar hij hanteerde eveneens de letterpen. Voor Jules Massenet schreef
hij nog drie andere operalibretti: voor La Navarraise, Sapho en voor Don Quichotte. ____________ Afbeeldingen 1. Poster van Opera Zuid voor Cendrillon. 2. Sprookje in beeld. Michail Vroebel: De Zwanenprinses, 1900. Olieverf op doek, 142,5 x 93,5 cm. Tretjakovskaja Galereja, Moskou. Tot 6 april te zien in het Groninger Museum. 3. Voorplat van de Cendrillon-boekversie uit 1957, samen met enkele andere sprookjes uit de verzameling Ma mère l'Oye, verschenen in de reeks Bibliothèque précieuse van Librairie Gründ te Parijs. 4. Kostuumtekening van Opera Zuid voor de uitvoering van Cendrillon. 5. Componist Jules Massenet, getekend door Jules-Clément Chaplain (1839-1909). 6. Buitenaanzicht van de in 2008 125 jaar bestaande Stadsschouwburg te Groningen.
Ook na bija vier decennia is de speelfilm The French Connection nog altijd zeer de moeite waard
Klassieke achtervolging Wie eenmaal de inmiddels klassieke Amerikaanse speelfilm The French Connection uit 1971 van regisseur William Friedkin twee jaar later zou hij nog weer nadrukkelijk in het nieuws komen door The Exorcist
heeft gezien, zal zich de ongelooflijke achtervolging van een
metrotrein, die bovengronds rijdt, per auto tussen de dragers van dat
railnetwerk herinneren. Een steeds opnieuwnaar boven kijkende Gene
Hackman, als politieman Jimmy 'Popeye' Doyle, is even sterk als de
razend knap gefilmde en in een razend tempo afgedraaide scènes
herinneren. Die Doyle mag een geweldige politieman zijn, als mens is
hij echt geen knip voor de neus waard. Een intense rasploert, hetgeen
in het kader van zijn specifieke politiewerk, het opsporen van
drugscriminelen, kennelijk een pre is. Hoewel de film een kleine vier
decennia geleden is opgenomen en dat zie je aan het straatbeeld: de
mode, de auto's et cetera heeft deze nog steeds niet aan waarde
ingeboet op de schaal van onvergetelijke films. Op feiten gebaseerd De
film heet te zijn gebaseerd op een legendarische een adjectief dat
ook gevaarlijk dicht de positie nadert op de lijst van verboden
uitdrukkingen te belanden drugsvangst in het jaar 1962 in de
Verenigde Staten. Naast Gene Hackman zijn Fernando Rey en Roy Scheider [1]
uitstekend in hun rol. De film kreeg vijf 'Oscars': voor beste film,
beste regisseur en beste hoofdrol, alsmede voor het beste script en de
beste 'editing'. De adaptatie van de roman van Robin Moore, waarop het
filmverhaal is gebaseerd, is gerealiseerd door Ernest Tidyman. De
muziek in deze 94 minuten durende film is van Don Ellis. BBC 1 zendt The French Connection
uit in de nacht van donderdag 14 op vrijdag 15 februari uit, tussen
00:35 uur en 02:15 uur. Er wordt derhalve niet ondertiteld behalve
enkele Franse gedeelten en al evenmin zal de film worden onderbroken
door reclame. En tegen die tijd is het op straat ook al redelijk stil,
zodat u waarschijnlijk niet al te zeer zult worden afgeleid van al
hetgeen zich op de beeldbuis voor uw ogen zal ontvouwen. [1]
Roy Scheider overleed op zondag 10 februari op 75-jarige leeftijd aan
een ongeneeslijke ziekte, waar hij al jaren ernstig mee te kampen had.
Ook hij werd voor zijn rol in The French Connection, en later voor zijn optreden in All that Jazz
voor een Academy Award voorgedragen. De laatste jaren speelde hij geen
rollen meer voor het witte doek, maar leende hij nog wel zijn stem als
'voice over' voor documentaire films.
Afbeeldingen 1. Regisseur William Friedkin (geb. 1935). 2. Politieman Jimmy Doyle in actie. Gene Hackman was toen 41 jaar. 3. Roy Scheider (1932-2008). Foto: Bob Riha Jr..
Mahatma Gandhi ' Sterven voor de vrede. Nieuwe, beknopte maar heldere en complete biografie en voorts een actuele Arte-televisie-documentaire
Documentaire op de buis Op
woensdag 6 februari, 's avonds tussen 21:50 uur en 22:45 uur heeft de Duits-Franse cultuurzender Arte de Franse
televisiedocumentaire uit 2005 voorgesteld, die als Duitse titel Mahatma Gandhi Sterben für den Frieden meekreeg.
De aanleiding voor deze uitzending ligt in het feit dat het 30 januari
zestig jaar geleden was dat een groep fanatici een aanslag op de
prediker van het geweldloze verzet heeft beraamd en één van de twee
broer Godse de trekker heeft overgehaald en daarvoor in 1949 is
geëxecuteerd. Zijn broer Godal heeft tot 2005 geleefd. Hij is één van
de fguren die in de documentaire aan het woord komt. De documentaire
toont de nationalistische en religieuze conflicten waarmee India na de
dood van Gandhi en de onafhankelijkheid van de Britse koloniale
heerschappij werd geconfronteerd. Enkele van die problemen spelen tot
op de huidige dag een niet te negeren rol en het is niet overdreven te
stellen dat die natie daar af en toe nog aardig mee te kampen heeft. Deze
Franse Arte-film uit 2005 heeft een lengte van 51 minuten, en wordt op
het formaat 4:3 uitgezonden met stereofonisch geluid. Regisseur is
Arnaud Madagaran.
Drie herhalingen In
deze documentatie wordt de kijker geconfronteerd met flink wat
archiefbeelden, waarin drie 'deskundigen'aan het woord komen. Naast de
bovengenoemde Godse, die deel uitmaakte van de acht samenzweerders,
komen de Britse historicus David Hardiman en de Franse politicoloog
Christophe Jaffrelot aan het woord. Arte zal de documentaire drie
keer herhalen, en wel op zondag 10 februari om 13:00 uur, op dinsdag 12
februari om 10:50 uur en in de nacht van dinsdag 19 op woensdag 20
februari om 05:00 uur in de ochtend.
Nieuwe biografie In januari is bij dtv in München in de reeks dtv portrait
een nieuwe, compacte doch tevens zeer complete biografie verschenen
over de man die als Mohandas Karamchand Gandhi was geboren, doch die de
bijnaam kreeg Mahatma = (de) grote ziel en als zodanig in de hele
wereld bekend is gebleven. Hij kreeg over de hele aardbol in een
bepaalde context veel gezag en onderhield contacten met politici en
talvan andersoortige 'hoogwaardigheidsbekleders', waarvan sommigen wel
naar hem wilden luisteren, al dan niet letterlijk. Hij was
eenschoolvoorbeeld voor de ascetische levensouding en het geweldloos
verzet. Toch is het hem niet gelukt daarmee de splijting in de Indiase
samenleving minder scherp te maken: de radicaliteit bestaat in diverse
gedaanten tot op de huidge dag in de Indiase maatschappij, hetgeen
eveneens in de filmdocumentaire duidelijk wordt. De auteur van de
biografie, Albrecht Hagemann, die in 1948 werd geboren, is historicus
en sociaal wetenschapper, die al eerder de aandacht heeft getrokken met
biografische werken over Nelson Mandela en Fidel Castro. Met dit
Gandhi-boek heeft hij opnieuw een boeiend, informatief en zeer leesbaar
boek geschreven, waarmee een verrijking van de bestaande literatuur
over de persoon Gandhi en de geschiedenis van diens vaderland in de
laatste decennia van de negentiende en de eerste helft van de
twintigste eeuw is gerealiseerd. __________ Albrecht Hagemann: Mahatma Gandhi. Biografie in de reeks dtv portrait. 192 pag., rijk geïllustreerd; paperback, Deutscher Taschenbuch Verlag, Munchen, Januari 2008. ISBN 978-3-423-31088-8. Prijs 10, (in de gehele BRD en in NL bij Boekhandel Die Weisse Rose te Amsterdam). ____________ 1.
De samenzweerders, die de moord op Gandhi hebben beraamd. In de staande
rij, de tweede van links is Gopal Godse, die aan het woord komt in de
filmdocumentaire op Arte televisie. Zittend, op de voorste rij, de
derde van links is Nathuram Godse, die de trekker heeft overgehaald. 2. Gandhi met Charlie Chaplin te Londen in 1931. 3. Voorplat van de nieuwe Gandhi-biografie in de reeks dtv portrait.
Première-opname van Snow White door de Nederlandse Nationale Reisopera aanstaande zaterdag in het Radio4-programma Opera live
Opname van 19 januari
Aanstaande zaterdag, 's avonds tussen 19:00 uur en 23:00 uur zendt de NPS via Radio 4 in het programma Opera live de opname uit van de wereldpremière van het muziekdrama Snow White,
opus 34 (uit 2004-2007) van Micha Hamel, zoals deze op 19 januari in de
Twentse Schouwburg werd gegeven. Met die opera operette, music hall
musical of hoe men het stuk ook wil kwalificeren toert de Nationale
Opera tot en met volgende dinsdag nog door Nederland, zodat men tijdens
de nog resterende voorstellingen ook de decors, kostuums en mimiek van
de zangers 'mee kan nemen', en vooral niet te vergeten de zeven paar
overigens niet allemaal even fraaie, herenbillen. Het voortreffelijke
koor van de Reisopera en de sublieme musici in de orkestbak hadden
beslist een zware taak. Die Micha Hamel heeft een hele reeks muzikale
registers opengetrokken en een breed scala aan eclecticisme ten beste
gegeven, van het inmiddels klassieke idioom van Kurt Weill tot en met
de Boradway-musical en de hela-hola-Hollywoodshow. Dat alles is
voortreffelijk gedoseerd en door de musici van het Nieuw Ensemble uitstekend
gerealiseerd. Dirigent Ed Spanjaard heeft er een hele kluif aan gehad,
en vóór de achtste voorstelling in de Stadsschouwburg van Groningen
werd hij overvallen door zo'n zware griep dat hij moest worden
vervangen door Wouter Padberg, die als assistent van Ingo Metzmacher
bij de Nederlandse Opera al de nodige ervaring had opgedaan.
Zangers
Enkele
zangsolisten waren al eerder te horen in rollen bij de Nationale
Reisopera, anderen maakten hun debuut bij dit gezelschap. Dat gold
zowel voor Snow White zelf een rol die met glans en vol overtuigende
vocale prestaties werd volbracht door de sopraanw Rebecca von
Lipinski, alsook voor glazenwasser Dan, gespeeld en gezongen door de
Finse bariton Ville Russanen, en diens collega Clem. De andere vijf
heren, die veelal zichtbaar zijn aangedaan door de fysieke charmes van
Snow White want echt begrijpen doen ze haar niet waren al eerder in
één of meer rol(len) te gast. Dat geldt eveneens voor de 'vieze man'
Hogo de Bergerac, een partij, die de Oostenrijkse bariton Michael Kraus
als het ware op het lijf is geschreven. Mezzosopraan Frances Bourne,
die de 'boze stiefmoeder' Jane vertolkt, trad eerder op bij DNR in The Mikado.
De halfzachte Paul, uiteindelijk de felbegeerde Prince Charming
ingevuld door de Amerikaanse countertenor Joseph Schlesinger, die onder
meer Fjodor in Boris Godoenov bij DNR heeft gezongen was in al zijn verschillende gedaanten aandoenlijk en aangrijpend tegelijk.
Operaliefhebbers,
die niet bang zijn voor iets nieuws en tegelijkertijd aardig afwijkend
van datgene wat we als opera beschouwen, en die niet in de gelegenheid
zijn geweest om één van de voorstellingen bij te wonen, worden hierbij
dan ook dringend geadviseerd om zaterdagavond te gaan luisteren.
____________
Afbeeldingen 1. Poster en voorzijde tekstboek. Foto van Vernon Merritt voor Life Magazine 1969. 2. Snow White met lang zwart haar. Foto Berlinde de Bruyckere: Inge 2001.
Twee Maupassant-verfilmingen uit een reeks van acht 2007 de komende weken enkele keren te zien op TV5 Monde
Twee van de acht afleveringen In onze bijdrage
van vrijdag 11 januari op de Nederlandse 'rolprenten-site' Tempel der Filmkunst hebben we reeds gewezen op een
reeks verfilmde verhalen, die TV5 Monde in deze periode uitzendt. Op
zaterdag 2 februari worden er opnieuw twee afleveringen uit de reeks Chez Maupassant gepresenteerd. De eerste van de twee afleveringen, Le père Amable
begint om 18:29 uur en duurt zestig minuten. Het gaat om een film uit
2007 van de Franse regisseur Olivier Schatzky. Het scenario, de
adaptatie en de dialogen zijn van Pierre Leccia, op basis van het
verhaal van Guy de Maupassant. Dat verhaal is opgenomen in de
verhalenbundel La petite Roque, voor
het eerst verschenen in het jaar 1886 bij uitgeverij Havard. De bundel
is steeds herdrukt, onder meer in de inmiddels klassieke reeks Franse
kleine paperbacks Livre de Poche, maar eveneens in andere series, zoals folio classique van Gallimard, met commentaar. Het
tweede verhaal van zaterdagavond is de zesde van de in totaal acht
afleveringen en neemt dertig minuten in beslag. Het verhaal is getiteld
Hautot père et fils, en stamt
eveneens uit 2007, van regisseur Marc Rivière. Deze aflevering begint
omstreeks 19:30 uur. Scenario, adaptatie en dialogen zijn van
Jean-Charles Tacchella. Vader Hautot wordt gespeeld door en oudgediende
van het Franse witte doek: Jean Rochefort. Julien Rochefort speelt Hautot junior genaamd César.
Herhalingen De
eerste aflevering zal twee keer worden herhaald: in de nacht van zondag
3 februari op maandag 4 februari, om 02:52 uur, en vervolgens op
donderdag 6 februari om 21:01 uur. Hautot père et fils
daarentegen wordt éénmaal herhaald, en wel op donderdag 6 februari om
22:02 uur. Dat laatste betekent dat de beide afleveringen dan opnieuw
zullen zijn 'samengevoegd'. De zender geeft aan dat de mogelijkheid
voor een Nederlandse ondertiteling beschikbaar zal zijn. ____________ Afbeeldingen 1. Fed Ulysse als le père Amable in de verfiling van het gelijknamige verhaal. 2. Jean Rochefort speelt Hautot père in het verhaal Hautot père et fils.
Documentaire uit 2004 over Oekraïnse vioolvirtuoos Valery Sokolov de komende weken viermaal te zien op Arte-televisie, en tevens verkrijgbaar als dvd
Krasvaste strijker De
jonge vioolvirtuoos Valery Sokolov staat centraal in de documentaire,
die de Franse regisseur Bruno Monsaingeon in 2004 over hem heeft
gemaakt. Hij was toen ook nog jong: achttien jaar, maar de regisseur
volgt deze kunstenaar vanaf zijn elfde jaar toen hij voor het eerst een
recital heeft gegeven voor een talrijk publiek. In het middelpunt van
de 43 minuten durende documenaire staat het recital dat de krasvaste
strijker in september 2004 in Toulouse heeft gegeven. De VPRO-Gids meldt, helaas ten onrechte, dat het een opname zou zijn van dat recital toen de grootmeester in spe elf jaar was.
Recital 2004 Dat recital in 2004 bestond uit vijf onderdelen: als eerse de Tweede Sonate
in D, voor viool en piano, (opus 94a; bewerking van eerder Fluitsonate)
uit 1944 van Sergej Prokofjev (1891-1953), gevolgd door de Derde Sonate
van Eugène saÿe (1858-1931). Daarna klinken liederen van Béla Bartók
(1881-1945) en van de violist Joseph Szigeti (1892-1973), waarna het
recital besluit met de Spaanse dans van Miroslaw Skorik (geb. 1938).
Viermaal op de buis De
documentaire wordt zondag 28 januari tussen 19:00 uur en 19:45 uur
uitgezonden, en in de loop van de twee navolgende weken nog driemaal
herhaald: de eerste keer op vrijdag 1 februari, 's ochtends om 08:00
uur; vervolgens op donderdag 7 februari, eveneens op dat relatief
vroege tijdstip;
en tenslotte op woensdag 13 februari, alweer om 08:00 uur. Wie echter
op al die tijdstippen niet over de mogelijkheid beschikt om een film te
bekijken, kan deze ook als dvd aanschaffen. ____________ Afbeeldingen 1.
Violist Valery Sokolov, geboren te Charkov in de Oekraine; hier te zien
op de voorzijde van de dvd met daarop de bewuste documentaire. 2. De Belgische vioolvirtuoos en latere componist Eugène saÿe. 3. Joseph Szigeti, de Hongaarse violist en componist.
Salome van Oscar Wilde als zwijgende film uit 1923 in een eenmalige voorstelling op Arte-televisie, maandag 28 januari
Fin de siècle-drama in filmversie Aanstaande
maandag, 28 januari, is het avondprogramma van de Frans-Duitse
cultuurzender een aantrekkelijke optie voor toeschouwen, althans voor
de cultureel breed geïnteresseeren. Tussen 21:00 uur en ruim een uur na
middernacht vertoont deze zender drie bijzondere programma's. Als
eerste een speelfilm met de jubilerende Jeanne Moreau in de hoofdrol.
Over haar en enkele films, waaronder de genoemde, hebben we op de Nederlandse site Tempel der Filmkunst reeds bericht. Na deze rolprent is er een uur aandacht voor Ravels bekendste compositie, de Bolero, en ook daarover kunt u een uitgebreid artikel lezen op de zustersite daarvan, Tempel der Toonkunst. Aansluitend op die twee buitengemeen interessante programma-onderdelen wordt de zwijgende film Salome
uit 1923 uitgezonden, te beginnen om 23:45 uur. Het is een film van 73
minuten, die slechts eenmaal door Arte zal worden gepresenteerd. Onder
regie van Charles Bryant spelen Alla Nazimova [1], Mitchell Lewis en Nigel de Brulier.
Oscar Wilde's schandaalstuk Hoewel de mare lang in stand werd gehouden dat niet Oscar Wilde (1854-1900), maar de actrice Sarah Bernhardt de auteur van Salome
was en die praatjes wellicht voor nog meer faam, ten faveure dan wel
ten detrimente, hebben gezorgd , liggen de feiten anders. In een
gesprek dat de beiden in het laatste decennium van de negentiende eeuw
hadden, vroeg de actrice aan Wilde of hij voor haar een stuk wilde
schrijven, en hij riposteerde dat hij dat al had gedaan. Vervolgens
vertelde hij daar over zijn drama, en zij wilde het manuscript lezen.
Na kennisneming van de inhoud besloot ze het in Londen op te voeren.
Dat was in 1892. Na de repetities, die direct zijn gestart, zou het
stuk in het Palace Theatre in de Britse hoofdstad worden opgevoerd,
doch de censor greep in en verbood Salome
voordat het zover kon komen. Een jaar daarna kwam het tegelijkertijd in
boekvorm uit in Frankrijk, in de oorspronkelijke door Wilde geschreven
versie [2], en in Engeland in
de vertaling van Alfred Douglas. De eerste opvoering werd drie jaar
later in Frankrijk gegeven door Aurélien Lugné Poë (1869-1940) in het Théâtre de l'Oeuvre te Parijs.Oscar Wilde was daarbij niet aanwezig doordat hij nog gevangen zat te Reading. Hoewel
de pers het stuk zeer gunstig beoordeelde en Lugné-Poë een glansrol als
Herodes voor het voetlicht presenteerde, was het succes niet bepaald
overmatig. In de andere culturele hoofdstad van het Europa van die
dagen werd het in 1901 voorgesteld en vier jaar later kwam Londen toch
nog aan de beurt. Sedertdien is het geruime tijd vast onderdeel van de
programmering in tal van schowburgen op het continent gebleven.
Inspiratie Wilde's Salome
heeft tal van andere kunstenaars geïnspireerd. De Duitse componist
Richard Strauss zag er wel een goed muziekdrama in, maar dan op basis
van een gecomprimeerde tekst. De eerste opvoering werd in de Semper
Oper te Dresden gegeven in 1905. Ook in de beeldende kunsten heeft
Salome in die periode veel aandacht gekregen, zoals in de zestien
tekeningen van Wilde's tijdgenoot Aubrey Beardsley (1872-1898). Meer
gedetailleerde informatie over tal van achtergronden en aspecten van
deze tragedie die de enige was waarmee Oscar Wilde succes heeft
geoogst kunt u vinden in mijn langere bijdrage in het
gespecialiseerde, elektronische fin de siècle-'periodiek' All art is quite ueseless van Rond1900.nl. __________ [1]
Alla Nazimova was de toneelnaam van Miriam Edez Adelaida Leventon. Ze
was geboren in 1879 te Jalta op de Krim, en overleed in 1945 te Los
Angeles. Ze schitterde niet alleen in films, maar vertolkte ook
theaterrollen, schreef draaiboeken en trad op als producer van films. [2] "Hij sprak bijna perfect Frans," vertelde Wilde's goede vriend André Gide later eens. ____________ Afbeeldingen 1. Alla Nazimova in 1922, gefotografeerd door Maurice Goldberg (1881-1949). 2.
Gedeelte van het voorplat (bindmateriaal behangselpaper) van de
Nederlandse versie door Chr. van Balen Jr. Deze uitgave, gerealiseerd
in 1920 in de reeks Meulenhoff's Kleine Boeken van groote schrijvers,
was reeds de tweede druk van deze vertaling. 3. Zo zag de fin de siècle-artiest Gustav Klimt (1862-1918) de figuur van Salome (135 x 40 cm).
Jeanne Moreau, net tachtig jaar geworden, schreef filmgeschiedenis. Arte-televisie laat ons er de komende weken aan deelhebben met speelfilms en een documentaire
Jubileum Met
haar tachtig jaar is ze thans de grande dame van het Franse witte doek.
Tientallen rollen heeft ze gedurende de laatste halve eeuw vertolkt,
niet alleen in films die in het land van Marianne
werden gerealiseerd, maar tevens in coproducties van twee of meer
landen en in rolprenten van regisseurs, die haar voor de hoofdrol
wensten. Spectaculaire aanbiedingen van Hollywood wees ze van de hand
om meer in Europa te kunnen spelen. Een
bijzonder moment in de geschiedenis van de Franse film, alsmede in het
leven van regisseur Louis Malle en zijn toenmalige 'wederhelft' Jeanne
Moreau werd gerealiseerd in 1958 toen Malle Les Amants heeft
verfilmd en haar vroeg (zeg maar gerust: eiste), helemaal op te gaan in
de rol, voor welke hij haar als de ideale bezetting zag. Hij en de
toeschouwers hebben het geweten. Ze heeft zich laten meesleuren tot in
het orgasme toe, en daarna werd Louis Malle opnieuw gereduceerd tot de
status van 'vrijgezel'. Zo'n twee jaar is ze gehuwd geweest met de
Hollywood-regisseur William Friedkin, die de meeste faam heeft
verworven met The Exorcist. De laatste maanden is Jeanne moreau veelvuldig op Arte-televisie te zien geweest in enkele van haar rolprenten, zoals Ascenseur pour l'échafaud uit 1957, alsmede diverse malen in Jules en Jim van
François Truffaut uit 1962, welke tevens, ook internationaal, haar
meest succesvolle film is. Hierover heb ik op vrijdag 4 mei 2007 een
uitgebreid artikel gepubliceerd op het cultuurweblog All art is quite useless. Zes jaar later maakte ze met Truffaud de film La mariée était en noir, die internationaal meer bekendheid geniet onder de Engelse titel The Bride Wore Black. Daarin
treden verder Michel Bouquet en Jean Claude Brialy op. Arte zendt deze
film maandag 28 januari 's avonds om 21:00 uur uit. [1]
Speciaal programma op Arte-televisie Ter
gelegenheid van de tachtigste verjaardag van Jeanne Moreau, op 23
januari, zendt Arte-televisie op zondag 27 januari aanstaande een
speciaal programma over en met deze actrice uit. Haar aandeel is
toegespitst op de vertoning van de film Journal d'une femme de chambre
van Louis Bũnuel uit 1963, gebaseerd op het gelijknamige boek van
Octave Mirbeau, uit 1900. In 1966 is het, in de vertaling en met een
nawoord van Martin Ros verschenen bij De Arbeiderspers als Het dagboek van een kamermisje. De
rolprent is een Frans-Italiaanse coproductie de grote Italiaanse naam
die we onder de acteurs tegenkomen, is Michel Piccoli , waarvoor het
draaiboek werd gerealiseerd door de regisseur zelf, in samenwerking met
de acteur Jean-Claude Carrière. Hoewel het boek in 1900 is geschreven,
heeft de regisseur ervoor gekozen de handeling aan het eind van de
jaren twintig te laten spelen. De film heeft een lengte van 93 minuten en wordt vanaf 20:40 uur via Arte-televisie
uitgezonden. Er volgen drie herhalingen: op maandag 4 februari, 's
middags om 14:55 uur; in de nacht van vrijdag 8 op zaterdag 9 februari
vanaf 00:45 uur; en dan nog op woensdag 13 februari, weer in de middaguren vanaf 14:55 uur.
Documentaire over Jeanne Moreau Direct
na de speelfilm komt Arte met een documentaire film over de gevierde
actrice, die niet alleen de platgetreden paden volgt door de opsomming
van wapenfeitente vermelden en te wijzen op alle zogenaamde
bijzonderheden qua toestanden en gebeurtenissen, welke dikwijls niet
verder komen dan journalistieke prietpraat, ook als deze wordt
gekoppeld aan bewegende beelden. De documentaire over de levende
legende Jeanne Moreau, die nu ruim vijftig
jaar geleden voor het eerst op het witte doen verscheen, biedt ook heel
persoonlijke momenten in haar nadrukkelijk door passie en
gepassioneerdheid getekende leven. Het is een anderhalf uur durende Franse film uit 2007 van Josee Dayan en André-Pierre Boutang, met de titel Jeanne M., Côté Cour, Côté Coeur, door de Duitse sectie van Arte voorgesteld als Jeanne Moreau im Film und ganz privat. Deze aansluitende documentatie wordt niet alleen zondag 27 januari, na het Dagboek van een kamermeisje vertoond, maar ook nog in twee herhalingen: in de nacht van woensdag 30 op donderdag 31 januari, vanaf 03:00 uur, en op 4 februari, 's ochtends vanaf 09:55 uur. Dat betekent: alleen komende zondag als combinatie-programma met de speelfilm, met direct daar achteraan de documentaire. ____________
[1]
Het betreft een Frans-Italiaanse coproductie met Hitchcock-trekjes,
hetgeen bij Truffaut niet zo verbazinwekkend is, aangezien hij een
groot bewonderaar van de 'master of suspense' was. Deze film, die 105
minuten duurt, wordt éénmaal herhaald, in de nacht van woensdag 30 op
donderdag 31 januari, vanaf 00:55 uur. ____________ Afbeeldingen 1. De jonge Jeanne Moreau in een filmrol. 2. Jeanne Moreau met Charles Denner in La mariée était en noir. (Foto: Arte France en MGM.) 3. Voorplat van de paperback met de Nederlandse vertaling uit 1966. 4. Scène uit de film Journal d'une femme de chambre. 5. François Truffaut (1932-1984). Met hem maakte Jeanne Moreau enkele films, zoals haar meest succesvolle: Jules et Jim. 6. Jeanne Moreau in een filmscène. (Foto van Arte France.)
Cultuurspectrum
In
de reeks IMAGINE, culturele documentaires van BBC 1-Television, begint
op dinsdag 3 juni, 's avonds om 23:35 uur de aflevering over de
Amerikaanse neuroloog Oliver Sacks, die in de loop van de laatste
decennia flink van zich heeft doen spreken door zich te profileren met
een zekere vorm van alternatieve aanak van patiënten die op enigerlei
wijze problemen met hun hersenfuncties hebben. Eén van de vele boeken
die Sacks (geb. 1933) heeft geschreven, draagt de titel Musicophilia hetgeen kan worden vertaald met de wetenschappelijke titel Musicofilie, welke hier ongetwijfeld passend is. Het woord betekent echter gewoon liefde voor (de) muziek.
te zijn geweest, die hetzij zelf heeft meegewerkt aan de pianoversies van zijn opera La vida breve, alsmede van zijn beide balletten El amor brujo en El sombrero de tres picos. Ook is bekend dat hij dit soms niet zelf deed, maar erin toestemde dat anderen zijn composities voor piano hebben gewerkt. 
