Zuilenvazen en andere keramische stukken van de prominente Chinese kunstenaar Ai Weiwei tot en met 23 november in het Groninger Museum in het kader van de grote manifestatie Go China
Provocerende symboliek Vanaf
2 maart is in het Coop Himmelb(l)au Paviljoen van het Groninger Museum
werk te zien van Ai Weiwei, één der meest vooraanstaande Chinese
kunstenaars van vandaag de dag. Hij is in 1957 geboren en maakte vanaf
1978 deel uit van de kunstenaarsvereniging Xingxing
Sterren die vijf jaar later werd opgeheven. Dat was voor Ai Weiwei
aanleiding om zich buiten China verder te oriënteren. Daartoe vestigde
hij zich in New York, maar tien jaar daarna keerde hij naar Beijing
terug, hetgeen heel direct gevolgen had voor zijn manier van werken.
Tot dan toe had hij zich afzijdig gehouden van klassieke Chinese
elementen, maar vanaf 1993 speelt de aloude traditie, in zijn werk met
architectuur, performances en installaties een rol van betekenis: hij
geeft politieke en nationaal-Chinese symbolen een plek, waardoor hij
provocerende kunst creëert.
Nieuw podium In 1997 heeft Ai Weiwei China Arts Archives and Warehouse
opgericht, dat als podium fungeert voor jonge en tevens voor
experimentele kunstenaars. Gezien zijn eigen veelzijdigheid op het
gebied van architectuur en direct verwante toegepaste kunsten mag het
nauwelijks verwondering wekken dat Ai Weiwei tevens is verbonden als
adviseur van het Zwitserse bureau Herzog & de Meuron, dat is
betrokken bij het ontwerp van het Olympisch Stadion van Beijing. Zijn expositie in het Groninger Museum aldaar in het kader van de omvangrijke manifestatie Go China!
betekent het solodebuut van Weiwei in Nederland. Een centrale positie
wordt daarbij ingenomen door zijn verregaande affiniteit met keramiek,
een thema dat eveneens een lange traditie kent binnen de geschiedenis
van China, zowel in de kunst, alsook in de kunstnijverheid.
Internationaal befaamd Dat
Ai Weiwei inmiddels ook in de internationale kunstenwereld een zeer
vooraanstaande rol speelt, moge blijken uit onder meer het feit dat hij
in 2007 op de Documenta in Kassel was vertegenwoordigd en tevens uit
het bericht dat heden in de Art News Paper
is verschenen en waarin wordt gemeld dat de Liverpool Tate aan deze
Chinese kunstenaar de opdracht heeft verstrekt een "groot spinneweb" te
creëren voor de Biennale die in september dit jaar in die Engelse
plaats zal worden gehouden. Op de foto hiernaast ziet u Pillars
dat, net als ander werk van Ai Weiwei, tot en met 23 november in het
Groninger Museum is uitgestald. Deze zuilen bestaan uit een heel
regiment van levensgrote vazen, waar de bezoeker tussendoor kan lopen. [1]
__________ [1] Pillars
maakt onderdeel uit van een particuliere collectie in Zwitserland en is
welwillend voor de expositie in het Groninger Museum afgestaan door
Galerie Urs Mele, Beijing/Luzern. Op 26 mei verschijnt, ter
gelegenheid van deze tentoonstelling, een boek over deze kunstenaar.
Wij hopen daarover nader te kunnen berichten.
Manuel Maria de Falla y Matheu is van maandag 31 maart tot en met vrijdag 4 april Composer of the week bij BBC Radio 3
De komende week, van maandag 31 maart tot en met vrijdag 4 april, is Manuel Maria de Falla y Matheu Composer of the Week in de gelijknamige reeks muziekprogramma's van BBC Radio 3. Iedere
middag tussen 13:00 uur en 14:00 uur en 's avonds in de herhaling,
tussen 21:45 uur en 22:45 uur wordt muziek voorgesteld van deze
Spanjaard, die als componist de eerste van deze Iberische natie was die
kon worden beschouwd als van wereldformaat. Hij werd in november 1876
in het Spaanse Cadíz geboren en stierf negen dagen voor zijn
zeventigste verjaardag te Alta Gracia in Argentinië. De Falla is
erin geslaagd het Franse ididoom van Claude Debussy en Maurice Ravel
met de Spaanse folklore te laten samensmelten. Hoewel deze
muziekmeester veelal wordt beschouwd als de meest vooraanstaande
componist van Spaanse bodem, heeft hij toch een een zeer klein oeuvre
nagelaten, helemaal voor zijn eigen instrument de piano. Toch heeft hij
nog steeds de naam een subliem pianist te zijn geweest, die hetzij zelf heeft meegewerkt aan de pianoversies van zijn opera La vida breve, alsmede van zijn beide balletten El amor brujo en El sombrero de tres picos. Ook is bekend dat hij dit soms niet zelf deed, maar erin toestemde dat anderen zijn composities voor piano hebben gewerkt.
Parijse periode Drie
weken voor zijn overlijden heeft Manuel de Falla tegen de Franse
violist Gabriel Bouillon gezegd: "In Parijs heb ik zeven onvergetelijke
jaren doorgebracht. Debussy, Ravel, Schmitt en Dukas waren mijn beste
vrienden. . . .Dukas in het bijzonder. Hij zette mij aan tot
componeren, hij maakte mijn werken in Parijs bekend. Daar heb ik mijn Nachten in Spaanse tuinen
geschreven ik was zo ver van Spanje dat ik de nachten misschien nog
fraaier afschilderde dan ze in werkelijkheid zijn dat ligt aan
Parijs." De Falla heeft in totaal vijf werken voor piano gecomponeerd, en daarvan is Nachten in Spaanse tuinen het enigevoor piano en orkest. De ondertitel van dit stuk luidt Symfonische variaties voor piano en orkest; het
werk is opgedragen aan de toen zeer prominente Spaanse pianist Ricardo
Vines, die in Parijs had gestudeerd en daar tijdens zijn briljante
carrière heeft gewoond. Hij heeft bijna dezelfde levensjaartallen als
de componist: 1875-1943. Hij was ook degene, die De Falla ervan had
weten te overtuigen dat de serie nocturnes waaraan de componist in 1909
was begonnen beter tot zijn recht zou komen in een versie voor piano en
orkest. ____________ Afbeelding: Manuel de Falla, in 1997 getekend door Tonny Groenhuysen, Buitenpost. Collectie Heinz Wallisch.
Documentaire over het relatief onbekende natuurfenomeen lawines op donderdagavondvia BBC 2-television
Iain Stewart presenteert Donderdag 27 maart vertoont BBC Two-television 's avonds tussen 21:00 uur en 22:00 uur onze tijd de documentaire getiteld 10 things you didn't know about avalanches.
In de toelichtende tekst worden we geconfronteerd met het feit dat er
een miljoen lawines per jaar plaatsgrijpen op onze aardbol, maar dat
wij, gemiddelde burgers van diezelfde globe inmiddels, meer kennis
hebben van het maanoppervlak dan van de werking van het fenomeen
lawine. Dat op zich zou reeds een goede aanleiding kunnen zijn om de
documentaire te gaan bekijken. Iain Stewart reist door berggebieden
en tevens over gletsjers om daarmee tien belangwekkende verhalen over
lawines te kunnen illustreren.
De
dodelijkste lawine die ooit tijdens het bestaan van de mens heeft
plaatsgehad en is gedocumenteerd, heeft slechts drie minuten geduurd,
doch aan achttienduizend mensen het leven gekost. Ook worden we
herinnerd aan het feit dat de Romeinse veldheer Hannibal en zijn leger
samen met krijgsolifanten ook flink onder lawines hebben geleden toen
hij de Alpen is overgetrokken. ____________ Afbeeldingen 1. Iain Stewart. 2. Sneeuwlawine.
Acrostichon voor klarinetsolo van Ludo Geloen gaat paaszondag in première in Kunstgalerij Montanus 5 te Diksmuide door Limke Deblaere
Nieuwe compositie Op zondag 23 maart, om 11:00 uur in de ochtend zal het nieuwste werk van de Belgische componist Ludo Geloen in première worden gegeven door de jonge klarinettiste Limke Deblaere. Deze eerste uitvoering zal plaatshebben in Kunstgalerij Montanus 5 in het Belgische Diksmuide. Het is een stuk van amper vier minuten, waarover de componist zelf enkele toelichtende regels geschreven, die we u hier niet willen onthouden.
Acrostichon Een acrostichon (ook: naamdicht of lettervers) is een gedicht waarvan bepaalde, meestal de eerste, letters van iedere regel of strofe, achter elkaar gelezen zelf ook een woord of zin vormen. Acrostichon is een samenvoeging van de Griekse woorden akros (ακρος uítstekend) en stichos (στιχος rij, vers).
Het bekendste voorbeeld is de tekst van het Nederlandse volkslied, het Wilhelmus, waarvan de eerste letters van de originele coupletten samen de naam 'Willem van Nassov' vormen. Het boek Klaagliederen in de Bijbel is bijna geheel in de vorm van het acrostichon gebouwd op het 5de hoofdstuk na. Op één na zijn alle vijf klaagliederen alfabetisch volgens de 22 letters van het Hebreeuws alfabet. Ook de Psalmen 9, 10, 25, 34, 37, 11, 112, 119 en 145 in de Bijbel vormen een acrostichon met de letters van het Hebreeuwse alfabet. Elke letter werd voorzien van een noot, zo ontstond een melodie van 11 klanken. De tweede muzikale zin begint met de tweede noot en de eerste noot schuift op naar de laatste plaats. Dit inhaalmanoeuvre zet zich voort tot de oorspronkelijke melodie terug gevormd is. Het is een soort muzikale estafette.
Leo Janáčeks opera Uit een dodenhuis, naar Fjodor Dostojevski, met het Mahler Chamber Orchestra onder Boulez, maandagavond op Arte-televisie
Opera naar Dostojevski Op
maandag 10 maart presenteert de Duits-Franse cultuurzender Arte als het
laatste programma-onderdeel, tussen 22:30 uur en 00:10 uur een
verfilmde versie van de opera Uit een dodenhuis van
de Tsjechische componist Leo Janáček. Het betreft hier de uitvoering
zoals die verleden jaar onder muzikale leiding van Pierre Boulez ook in het
Amsterdamse Muziektheater, eind mei en begin juni, in drie
voorstellingen is gegeven. Er was op de avond van de première een
rechtstreekse uitzending via Radio 4 te beluisteren, en later heeft de
Belgische radiozender Klara in het operaprogramma Scala deze visie op Janáčeks muziekdrama ook nog eens gerealiseerd. Doch nu verkeren we allen in de zeer gelukkige omstandigheid deze opera met de bijbehorende beelden van de versie in casu te bekijken. Over de opera zelf en de bijzonderheden met betrekking tot deze versie heb ik op het cultuurweblog Rond1900 op de dag van de première in Nederland een uitgebreid artikel gepubliceerd.
Verfilmde versie uit 2007 De verfilming van Uit een dodenhuis is
een Franse productie,die tot stand is gekomen onder regie van Stephane
Metge, en voor Arte France werd gerealiseerd. Het thans in beelden te
volgen drama heeft een lengte van honderd minuten en wordt op het
breedbeeldformaat 16:9 uitgezonden in de oorspronkelijke taal
(Tsjechisch) met ondertitels. Er zullen nog twee herhalingen via
Arte televisie worden uitgezonden, de eerste in de nacht van woensdag
op donderdag om 03:00 uur. Het
vervelende in de informatie van deze zender is dat men dat onder de
programmering aankondigt als woensdag 12 maart, doch dan is het wel
degelijk donderdag 13 maart. De tweede herhaling is volgende
zondagochtend, 16 maart vanaf 09:45 uur. ____________ Afbeeldingen 1. Scène uit de opera Uit een dodenhuis. (Foto: Arte France: Ros Ribos.) 2. Componist Leo Janáček als jongeman. 3. Regisseur Patrice Chéreau.
De naakte waarheid voor een openbare blote man in Groningen Stad werd een proces verbaal
Taboe op bloot Eigenlijk
is het te absurd voor woorden dat de politie in actie komt voor een man
die spiernaakt hopelijk had hij toch schoenen aangetrokken, want dat
tegenwoordige plaveisel is helemaal niet ingericht op blote voeten
van de binnenstad naar zijn woning loopt. Maar misschien vormde het
blauwdienende optreden wel een onderdeel van de Actie die de politie
landelijk voert. In ieder geval was er in Groningen Stad dezer dagen
een man, die de weddenschap had afgesloten, het traject van het centrum
naar zijn huis in adamskostuum af te leggen. Bij zijn woning stond
althans volgens de berichtgeving van de radio- en televisiezender in
genoemde stad [1] een al dan
niet (maar wel anders) geüniformeerde vertegenwoordiger van Hermandad
op hem te wachten, met de bedoeling hem mee te nemen en in één der
Blauwe Burelen die onze Stad rijk is, op de bon te slingeren, hetgeen
in de daad is omgezet. Hij werd aangehouden omdat hij zijn kledij niet
had aangehouden, zeg maar. Dat werd in de berichtgeving van de
zendgemachtigde in kwestie omschreven als naakte waarheid. Wellicht is er nog een jurist die zich voelt aangesproken om een Proefproces of Bodemprocedure
te beginnen over de vraag of die man meende aan stoot te zijn, en of
hij in dat geval ook werkelijk aanstoot heeft gegeven. Wel
binnenskamers in de rechtbank graag, anders komt Oom Hermandad opnieuw
in actie. . . . .
Bedreigend? Je
vraagt je af, welke bedreiging er van een naakte man zoal kan uitgaan.
Over de toestand van zijn natuurlijke wapenrusting meldt de
berichtgeving niets, en derhalve mogen we ervan uitgaan dat hij geen
directe negatieve bedoelingen had. Ander wapentuig dan datgene dat
vrijwel alle Adams gebruikelijkerwijs met hun kostuum bedekken, kan men
moeilijk op, aan of in zo'n lijf verstoppen, tenzij volmaakt
stilstaand. Misschien werd zijn naaktheid wel juist vanwege het
ontbreken van natuurlijk schoon als storend ervaren? Maar de meest
klemmende vraag is hier: zou de man
in kwestie, indien voorzien van vijgenblad op de sedert de oude tijden
van het Tweestromenland daarvoor kennelijk bedoelde plek, ook zijn
geverbaliseerd, of ware het dan bij slechts een herderlijke vermaning
gebleven? Misschien is er een olijkerd die dat in het kader van een
actievoerende politie ook nog eens gaat uitproberen. Het zal toch niet zo
wezen dat heel veel inwoners van België's direct noordelijke buurland geheel en al rechtstreeks of via eventuele, al
dan niet zo officiële, belangenvertegenwoordigingen bij de huidige
politie-minister moeten aandringen op het verplicht stellen voor alle
politieagenten ook voor vrouwen! van de nieuwste literatuur over (al dan niet geheel blote) mannen met hun voor- en achterdelen. Het meeste risico heeft de man zelf gelopen door in semi-winterse temperatuur in statu nascendi
over straat te gaan. Een koutje is immers licht gevat. Mocht het laaste
zich alsnog manifesteren, dan verdient de man het inderdaad ferm te
worden toegesproken, aangezien de kosten van de gezondheidszorg niet
verder onnodig mogen stijgen. Onverantwoord roken, drinken en andere
vormen van roekeloosheid dienen dan ook ten stelligste te worden
afgeraden, en daarom hier en nu: Goede man, wacht op hogere
temperaturen opdat u zelf en de kleine man met u niet ineen zullen
krimpen als gevolg van de koude. __________ [1] Voorzichtigheid diengaande is echter geboden, daar bij de zender in kwestie slorigheden
worden gepresenteerd die aldaar, ook na adequate informatie, niet
worden rechtgezet. Toch vraagt men de lezers, kijkers en luisteraars op
de website van het betreffende instuituut wel om een mail te zenden als
men iets te melden heeft. ____________ Afbeeldingen 1. Om te tonen hoe mooi een blote man kan zijn: hier is er een, maar binnenshuis. 2.
Vijgenblad uit het bestand van Tuinadvies.be. "In de beschrijving
daarvan staat onder meer: Adams zwembroek had weinig om het lijf." En
voorts: "De bladeren zijn groot en mooi, maar te klein voor de
hedendaagse Adam." (Vanzelfsprekend met dank aan Kurt Vossaert van de
redactie van Tuinadvies.be.)
Nederlands reizend muziektheatergezelschap Opera Zuid in Maastricht gaat met Cendrillon uit 1899, van Jules Massenet, op toernee tot en met Groningen
Voorbereidingen In
de tijd dat de medewerkers van de Nationale Reisopera het land door
toerden, en dat tot en met komende dinsdagavond laat ook nog zullen
doen, met het nieuwe stuk muziektheater van Micha Hamel Snow White
, waren bij de collega's van Opera Zuid in Maastricht de repetities en
andere voorbereidingen voor de première, op vrijdag 15 februari te
Maastricht, voor een andere sprookjesopera uit 1899, Cendrillon oftewel Assepoester van de Franse componist Jules Massenet (1842-1912), druk gaande.
Sprookjes populair Dat
sprookjes op het moment goed 'in de markt' liggen, blijkt niet alleen
uit het feit dat de twee Nederlandse reizende
muziektheatergezelschappen direct na elkaar met een opera komen, die is
gebaseerd op een sprookje. In het Groninger Museum
wordt reeds enige maanden tot 6 april aanstaande een
tentoonstelling gehouden van Russische sprookjes in de schilderkunst
van die contreien, en het in Groningen gevestigde Noord-Nederlands
orkest heeft de afgelopen tien dagen zes keer het sprookjesachtige
symfonisch gedicht Kikimora uit
1909 van de Rus Anatol Ljadov gespeeld, die uit een niet voltooide
opera in hetzelfde jaar ook nog een tweede symfonisch gedicht heeft
gedestilleerd: Het Betoverde Meer.
En ook al wordt er steeds minder aan kinderen voorgelezen, sprookjes
blijven bij de jongsten onder ons populair, en ik mag toch zeer hopen
dat dit tot en met de alleroudsten eveneens het geval zal zijn.
Moeder de Gans Assepoester is een meer dan drie eeuwen bestaand sprookje uit de verzameling Ma mère l'Oye van Charles Perrault (1628-1703), die daarmee in 1683 de grondlegger van het nieuwe literaire genre was: le conte de fées het sprookje. Voordat de librettist van Jules Massenet zich met de tekst van Cendrillon zondanig had beziggehouden dat er voor een componist een werkbare basis zou ontstaan, had Giacchino Rossini (1792-1868) zijn La Cenerentola
in 1817 al op de planken gebracht. Omstreeks de tijd van Massenet waren
er ook anderen, die op dezelfde grondslag een stuk voor de bühne hebben
gerealiseerd, zoals de Duitse Italiaan Ermanno Wolf-Ferrari (1876-1948)
in 1900, en Leo Blech (1871-1958) in 1905. Het libretto dat Henri Cain (1857-1931) [1] uiteindelijk heeft afgeleverd, is een omzetting van het oorspronkelijke verhaal Cendrillon ou la petite pantoufle de vair uit de bovengenoemde Perrault-verzameling. Aangezien Assepoester
een zo bekend verhaal vanaf de jongste jaren van zoveel kinderen in de
westerse wereld was, zien we maar af van de uitleg omtrent de handeling
van het gebeuren op de planken. Daarbij mag echter niet onvermeld
blijven dat de librettist op één punt van het origineel is afgeweken,
door de toevoeging van één scène: de ontmoeting van Assepoester met de
prins in het bos.
Omissie in veel handboeken De
meeste geraadpleegde handboeken, gidsen en andere naslagwerken met
betrekking tot het fenomeen opera laten eensgezind verstek gaan als het
om Massenets Cendrillon gaat. De componist wordt in elk van die
boeken genoemd, sommige van zijn werken worden summier of uitvoerig
beschreven, en het grootste aantal werken die hij voor het
muziektheater heeft geschreven en in de ogen van de samenstellers van
dergelijke werken genade hebben kunnen vinden, was negen van de in
totaal veertig opera's, inclusief onvoltooide, die Jules Massenet op
zijn naam heeft gebracht , de, en dan nog slechts als opsomming. In de
meeste gevallen moet men er ook van tevoren van uitgaan dat niet elk
werk altijd en overal zal zijn gedocumenteerd, maar een Operabijbel,
die zichzelf als Complete apostrofeert zoals Kobbe van de Eearl of
Herford mag deze omissie niet vertonen. Uitzondering op dit bijna consequente negeren vormt de al eerder postief opgevallen paperback-editie van de Dictionnaire chronologique (de 1597 à nos jours), verschenen in de reeks Livre de Poche, als een vertaling uit het Italiaans. De auteur van het artikel over Cendrillon
in dat werk is echter geenszins onverdeeld positief over het gebodene.
Zwaartepunt van de kritiek is gericht tegen de nadrukkelijke poging van
de componist om de sfeer van de zeer succesvolle Duitse opera Hänsel und Gretel uit 1893 van Engelbert Humperdinck (1854-1921) op te roepen.
Tournee door Opera Zuid In totaal zal Opera Zuid tien keer Cenerentola opvoeren.
Twee keer in de vestigingsplaats Maastricht, éénmaal te Heerlen, dan in
drie steden van Noord-Braband, en daarnaast nog in Den Haag, Rotterdam,
Utrecht en Groningen. Een overzicht van alle medewerkenden en de speeldata kunt u vinden door hier
te klikken. Het zal niemand verbazen dat het gros van de voorstellingen
in de twee meest zuidelijke provincies van ons land zullen worden
gegeven. Nomen est omen zullen we hier maar huldigen. Dat echter de
meest noordelijke, grotere schouwburg ook in de tournee is opgenomen,
betekent alleen maar een aanwinst voor het gebied benoorden Utrecht. __________ [1]
De Franse tekstdichter Henri Cain was opgegroeid in een
beeldhouwersgezin; hij werkte aanvankelijk als schilder en tekenaar,
maar hij hanteerde eveneens de letterpen. Voor Jules Massenet schreef
hij nog drie andere operalibretti: voor La Navarraise, Sapho en voor Don Quichotte. ____________ Afbeeldingen 1. Poster van Opera Zuid voor Cendrillon. 2. Sprookje in beeld. Michail Vroebel: De Zwanenprinses, 1900. Olieverf op doek, 142,5 x 93,5 cm. Tretjakovskaja Galereja, Moskou. Tot 6 april te zien in het Groninger Museum. 3. Voorplat van de Cendrillon-boekversie uit 1957, samen met enkele andere sprookjes uit de verzameling Ma mère l'Oye, verschenen in de reeks Bibliothèque précieuse van Librairie Gründ te Parijs. 4. Kostuumtekening van Opera Zuid voor de uitvoering van Cendrillon. 5. Componist Jules Massenet, getekend door Jules-Clément Chaplain (1839-1909). 6. Buitenaanzicht van de in 2008 125 jaar bestaande Stadsschouwburg te Groningen.
Ook na bija vier decennia is de speelfilm The French Connection nog altijd zeer de moeite waard
Klassieke achtervolging Wie eenmaal de inmiddels klassieke Amerikaanse speelfilm The French Connection uit 1971 van regisseur William Friedkin twee jaar later zou hij nog weer nadrukkelijk in het nieuws komen door The Exorcist
heeft gezien, zal zich de ongelooflijke achtervolging van een
metrotrein, die bovengronds rijdt, per auto tussen de dragers van dat
railnetwerk herinneren. Een steeds opnieuwnaar boven kijkende Gene
Hackman, als politieman Jimmy 'Popeye' Doyle, is even sterk als de
razend knap gefilmde en in een razend tempo afgedraaide scènes
herinneren. Die Doyle mag een geweldige politieman zijn, als mens is
hij echt geen knip voor de neus waard. Een intense rasploert, hetgeen
in het kader van zijn specifieke politiewerk, het opsporen van
drugscriminelen, kennelijk een pre is. Hoewel de film een kleine vier
decennia geleden is opgenomen en dat zie je aan het straatbeeld: de
mode, de auto's et cetera heeft deze nog steeds niet aan waarde
ingeboet op de schaal van onvergetelijke films. Op feiten gebaseerd De
film heet te zijn gebaseerd op een legendarische een adjectief dat
ook gevaarlijk dicht de positie nadert op de lijst van verboden
uitdrukkingen te belanden drugsvangst in het jaar 1962 in de
Verenigde Staten. Naast Gene Hackman zijn Fernando Rey en Roy Scheider [1]
uitstekend in hun rol. De film kreeg vijf 'Oscars': voor beste film,
beste regisseur en beste hoofdrol, alsmede voor het beste script en de
beste 'editing'. De adaptatie van de roman van Robin Moore, waarop het
filmverhaal is gebaseerd, is gerealiseerd door Ernest Tidyman. De
muziek in deze 94 minuten durende film is van Don Ellis. BBC 1 zendt The French Connection
uit in de nacht van donderdag 14 op vrijdag 15 februari uit, tussen
00:35 uur en 02:15 uur. Er wordt derhalve niet ondertiteld behalve
enkele Franse gedeelten en al evenmin zal de film worden onderbroken
door reclame. En tegen die tijd is het op straat ook al redelijk stil,
zodat u waarschijnlijk niet al te zeer zult worden afgeleid van al
hetgeen zich op de beeldbuis voor uw ogen zal ontvouwen. [1]
Roy Scheider overleed op zondag 10 februari op 75-jarige leeftijd aan
een ongeneeslijke ziekte, waar hij al jaren ernstig mee te kampen had.
Ook hij werd voor zijn rol in The French Connection, en later voor zijn optreden in All that Jazz
voor een Academy Award voorgedragen. De laatste jaren speelde hij geen
rollen meer voor het witte doek, maar leende hij nog wel zijn stem als
'voice over' voor documentaire films.
Afbeeldingen 1. Regisseur William Friedkin (geb. 1935). 2. Politieman Jimmy Doyle in actie. Gene Hackman was toen 41 jaar. 3. Roy Scheider (1932-2008). Foto: Bob Riha Jr..
Mahatma Gandhi ' Sterven voor de vrede. Nieuwe, beknopte maar heldere en complete biografie en voorts een actuele Arte-televisie-documentaire
Documentaire op de buis Op
woensdag 6 februari, 's avonds tussen 21:50 uur en 22:45 uur heeft de Duits-Franse cultuurzender Arte de Franse
televisiedocumentaire uit 2005 voorgesteld, die als Duitse titel Mahatma Gandhi Sterben für den Frieden meekreeg.
De aanleiding voor deze uitzending ligt in het feit dat het 30 januari
zestig jaar geleden was dat een groep fanatici een aanslag op de
prediker van het geweldloze verzet heeft beraamd en één van de twee
broer Godse de trekker heeft overgehaald en daarvoor in 1949 is
geëxecuteerd. Zijn broer Godal heeft tot 2005 geleefd. Hij is één van
de fguren die in de documentaire aan het woord komt. De documentaire
toont de nationalistische en religieuze conflicten waarmee India na de
dood van Gandhi en de onafhankelijkheid van de Britse koloniale
heerschappij werd geconfronteerd. Enkele van die problemen spelen tot
op de huidige dag een niet te negeren rol en het is niet overdreven te
stellen dat die natie daar af en toe nog aardig mee te kampen heeft. Deze
Franse Arte-film uit 2005 heeft een lengte van 51 minuten, en wordt op
het formaat 4:3 uitgezonden met stereofonisch geluid. Regisseur is
Arnaud Madagaran.
Drie herhalingen In
deze documentatie wordt de kijker geconfronteerd met flink wat
archiefbeelden, waarin drie 'deskundigen'aan het woord komen. Naast de
bovengenoemde Godse, die deel uitmaakte van de acht samenzweerders,
komen de Britse historicus David Hardiman en de Franse politicoloog
Christophe Jaffrelot aan het woord. Arte zal de documentaire drie
keer herhalen, en wel op zondag 10 februari om 13:00 uur, op dinsdag 12
februari om 10:50 uur en in de nacht van dinsdag 19 op woensdag 20
februari om 05:00 uur in de ochtend.
Nieuwe biografie In januari is bij dtv in München in de reeks dtv portrait
een nieuwe, compacte doch tevens zeer complete biografie verschenen
over de man die als Mohandas Karamchand Gandhi was geboren, doch die de
bijnaam kreeg Mahatma = (de) grote ziel en als zodanig in de hele
wereld bekend is gebleven. Hij kreeg over de hele aardbol in een
bepaalde context veel gezag en onderhield contacten met politici en
talvan andersoortige 'hoogwaardigheidsbekleders', waarvan sommigen wel
naar hem wilden luisteren, al dan niet letterlijk. Hij was
eenschoolvoorbeeld voor de ascetische levensouding en het geweldloos
verzet. Toch is het hem niet gelukt daarmee de splijting in de Indiase
samenleving minder scherp te maken: de radicaliteit bestaat in diverse
gedaanten tot op de huidge dag in de Indiase maatschappij, hetgeen
eveneens in de filmdocumentaire duidelijk wordt. De auteur van de
biografie, Albrecht Hagemann, die in 1948 werd geboren, is historicus
en sociaal wetenschapper, die al eerder de aandacht heeft getrokken met
biografische werken over Nelson Mandela en Fidel Castro. Met dit
Gandhi-boek heeft hij opnieuw een boeiend, informatief en zeer leesbaar
boek geschreven, waarmee een verrijking van de bestaande literatuur
over de persoon Gandhi en de geschiedenis van diens vaderland in de
laatste decennia van de negentiende en de eerste helft van de
twintigste eeuw is gerealiseerd. __________ Albrecht Hagemann: Mahatma Gandhi. Biografie in de reeks dtv portrait. 192 pag., rijk geïllustreerd; paperback, Deutscher Taschenbuch Verlag, Munchen, Januari 2008. ISBN 978-3-423-31088-8. Prijs 10, (in de gehele BRD en in NL bij Boekhandel Die Weisse Rose te Amsterdam). ____________ 1.
De samenzweerders, die de moord op Gandhi hebben beraamd. In de staande
rij, de tweede van links is Gopal Godse, die aan het woord komt in de
filmdocumentaire op Arte televisie. Zittend, op de voorste rij, de
derde van links is Nathuram Godse, die de trekker heeft overgehaald. 2. Gandhi met Charlie Chaplin te Londen in 1931. 3. Voorplat van de nieuwe Gandhi-biografie in de reeks dtv portrait.
Première-opname van Snow White door de Nederlandse Nationale Reisopera aanstaande zaterdag in het Radio4-programma Opera live
Opname van 19 januari
Aanstaande zaterdag, 's avonds tussen 19:00 uur en 23:00 uur zendt de NPS via Radio 4 in het programma Opera live de opname uit van de wereldpremière van het muziekdrama Snow White,
opus 34 (uit 2004-2007) van Micha Hamel, zoals deze op 19 januari in de
Twentse Schouwburg werd gegeven. Met die opera operette, music hall
musical of hoe men het stuk ook wil kwalificeren toert de Nationale
Opera tot en met volgende dinsdag nog door Nederland, zodat men tijdens
de nog resterende voorstellingen ook de decors, kostuums en mimiek van
de zangers 'mee kan nemen', en vooral niet te vergeten de zeven paar
overigens niet allemaal even fraaie, herenbillen. Het voortreffelijke
koor van de Reisopera en de sublieme musici in de orkestbak hadden
beslist een zware taak. Die Micha Hamel heeft een hele reeks muzikale
registers opengetrokken en een breed scala aan eclecticisme ten beste
gegeven, van het inmiddels klassieke idioom van Kurt Weill tot en met
de Boradway-musical en de hela-hola-Hollywoodshow. Dat alles is
voortreffelijk gedoseerd en door de musici van het Nieuw Ensemble uitstekend
gerealiseerd. Dirigent Ed Spanjaard heeft er een hele kluif aan gehad,
en vóór de achtste voorstelling in de Stadsschouwburg van Groningen
werd hij overvallen door zo'n zware griep dat hij moest worden
vervangen door Wouter Padberg, die als assistent van Ingo Metzmacher
bij de Nederlandse Opera al de nodige ervaring had opgedaan.
Zangers
Enkele
zangsolisten waren al eerder te horen in rollen bij de Nationale
Reisopera, anderen maakten hun debuut bij dit gezelschap. Dat gold
zowel voor Snow White zelf een rol die met glans en vol overtuigende
vocale prestaties werd volbracht door de sopraanw Rebecca von
Lipinski, alsook voor glazenwasser Dan, gespeeld en gezongen door de
Finse bariton Ville Russanen, en diens collega Clem. De andere vijf
heren, die veelal zichtbaar zijn aangedaan door de fysieke charmes van
Snow White want echt begrijpen doen ze haar niet waren al eerder in
één of meer rol(len) te gast. Dat geldt eveneens voor de 'vieze man'
Hogo de Bergerac, een partij, die de Oostenrijkse bariton Michael Kraus
als het ware op het lijf is geschreven. Mezzosopraan Frances Bourne,
die de 'boze stiefmoeder' Jane vertolkt, trad eerder op bij DNR in The Mikado.
De halfzachte Paul, uiteindelijk de felbegeerde Prince Charming
ingevuld door de Amerikaanse countertenor Joseph Schlesinger, die onder
meer Fjodor in Boris Godoenov bij DNR heeft gezongen was in al zijn verschillende gedaanten aandoenlijk en aangrijpend tegelijk.
Operaliefhebbers,
die niet bang zijn voor iets nieuws en tegelijkertijd aardig afwijkend
van datgene wat we als opera beschouwen, en die niet in de gelegenheid
zijn geweest om één van de voorstellingen bij te wonen, worden hierbij
dan ook dringend geadviseerd om zaterdagavond te gaan luisteren.
____________
Afbeeldingen 1. Poster en voorzijde tekstboek. Foto van Vernon Merritt voor Life Magazine 1969. 2. Snow White met lang zwart haar. Foto Berlinde de Bruyckere: Inge 2001.
Twee Maupassant-verfilmingen uit een reeks van acht 2007 de komende weken enkele keren te zien op TV5 Monde
Twee van de acht afleveringen In onze bijdrage
van vrijdag 11 januari op de Nederlandse 'rolprenten-site' Tempel der Filmkunst hebben we reeds gewezen op een
reeks verfilmde verhalen, die TV5 Monde in deze periode uitzendt. Op
zaterdag 2 februari worden er opnieuw twee afleveringen uit de reeks Chez Maupassant gepresenteerd. De eerste van de twee afleveringen, Le père Amable
begint om 18:29 uur en duurt zestig minuten. Het gaat om een film uit
2007 van de Franse regisseur Olivier Schatzky. Het scenario, de
adaptatie en de dialogen zijn van Pierre Leccia, op basis van het
verhaal van Guy de Maupassant. Dat verhaal is opgenomen in de
verhalenbundel La petite Roque, voor
het eerst verschenen in het jaar 1886 bij uitgeverij Havard. De bundel
is steeds herdrukt, onder meer in de inmiddels klassieke reeks Franse
kleine paperbacks Livre de Poche, maar eveneens in andere series, zoals folio classique van Gallimard, met commentaar. Het
tweede verhaal van zaterdagavond is de zesde van de in totaal acht
afleveringen en neemt dertig minuten in beslag. Het verhaal is getiteld
Hautot père et fils, en stamt
eveneens uit 2007, van regisseur Marc Rivière. Deze aflevering begint
omstreeks 19:30 uur. Scenario, adaptatie en dialogen zijn van
Jean-Charles Tacchella. Vader Hautot wordt gespeeld door en oudgediende
van het Franse witte doek: Jean Rochefort. Julien Rochefort speelt Hautot junior genaamd César.
Herhalingen De
eerste aflevering zal twee keer worden herhaald: in de nacht van zondag
3 februari op maandag 4 februari, om 02:52 uur, en vervolgens op
donderdag 6 februari om 21:01 uur. Hautot père et fils
daarentegen wordt éénmaal herhaald, en wel op donderdag 6 februari om
22:02 uur. Dat laatste betekent dat de beide afleveringen dan opnieuw
zullen zijn 'samengevoegd'. De zender geeft aan dat de mogelijkheid
voor een Nederlandse ondertiteling beschikbaar zal zijn. ____________ Afbeeldingen 1. Fed Ulysse als le père Amable in de verfiling van het gelijknamige verhaal. 2. Jean Rochefort speelt Hautot père in het verhaal Hautot père et fils.
Documentaire uit 2004 over Oekraïnse vioolvirtuoos Valery Sokolov de komende weken viermaal te zien op Arte-televisie, en tevens verkrijgbaar als dvd
Krasvaste strijker De
jonge vioolvirtuoos Valery Sokolov staat centraal in de documentaire,
die de Franse regisseur Bruno Monsaingeon in 2004 over hem heeft
gemaakt. Hij was toen ook nog jong: achttien jaar, maar de regisseur
volgt deze kunstenaar vanaf zijn elfde jaar toen hij voor het eerst een
recital heeft gegeven voor een talrijk publiek. In het middelpunt van
de 43 minuten durende documenaire staat het recital dat de krasvaste
strijker in september 2004 in Toulouse heeft gegeven. De VPRO-Gids meldt, helaas ten onrechte, dat het een opname zou zijn van dat recital toen de grootmeester in spe elf jaar was.
Recital 2004 Dat recital in 2004 bestond uit vijf onderdelen: als eerse de Tweede Sonate
in D, voor viool en piano, (opus 94a; bewerking van eerder Fluitsonate)
uit 1944 van Sergej Prokofjev (1891-1953), gevolgd door de Derde Sonate
van Eugène saÿe (1858-1931). Daarna klinken liederen van Béla Bartók
(1881-1945) en van de violist Joseph Szigeti (1892-1973), waarna het
recital besluit met de Spaanse dans van Miroslaw Skorik (geb. 1938).
Viermaal op de buis De
documentaire wordt zondag 28 januari tussen 19:00 uur en 19:45 uur
uitgezonden, en in de loop van de twee navolgende weken nog driemaal
herhaald: de eerste keer op vrijdag 1 februari, 's ochtends om 08:00
uur; vervolgens op donderdag 7 februari, eveneens op dat relatief
vroege tijdstip;
en tenslotte op woensdag 13 februari, alweer om 08:00 uur. Wie echter
op al die tijdstippen niet over de mogelijkheid beschikt om een film te
bekijken, kan deze ook als dvd aanschaffen. ____________ Afbeeldingen 1.
Violist Valery Sokolov, geboren te Charkov in de Oekraine; hier te zien
op de voorzijde van de dvd met daarop de bewuste documentaire. 2. De Belgische vioolvirtuoos en latere componist Eugène saÿe. 3. Joseph Szigeti, de Hongaarse violist en componist.
Salome van Oscar Wilde als zwijgende film uit 1923 in een eenmalige voorstelling op Arte-televisie, maandag 28 januari
Fin de siècle-drama in filmversie Aanstaande
maandag, 28 januari, is het avondprogramma van de Frans-Duitse
cultuurzender een aantrekkelijke optie voor toeschouwen, althans voor
de cultureel breed geïnteresseeren. Tussen 21:00 uur en ruim een uur na
middernacht vertoont deze zender drie bijzondere programma's. Als
eerste een speelfilm met de jubilerende Jeanne Moreau in de hoofdrol.
Over haar en enkele films, waaronder de genoemde, hebben we op de Nederlandse site Tempel der Filmkunst reeds bericht. Na deze rolprent is er een uur aandacht voor Ravels bekendste compositie, de Bolero, en ook daarover kunt u een uitgebreid artikel lezen op de zustersite daarvan, Tempel der Toonkunst. Aansluitend op die twee buitengemeen interessante programma-onderdelen wordt de zwijgende film Salome
uit 1923 uitgezonden, te beginnen om 23:45 uur. Het is een film van 73
minuten, die slechts eenmaal door Arte zal worden gepresenteerd. Onder
regie van Charles Bryant spelen Alla Nazimova [1], Mitchell Lewis en Nigel de Brulier.
Oscar Wilde's schandaalstuk Hoewel de mare lang in stand werd gehouden dat niet Oscar Wilde (1854-1900), maar de actrice Sarah Bernhardt de auteur van Salome
was en die praatjes wellicht voor nog meer faam, ten faveure dan wel
ten detrimente, hebben gezorgd , liggen de feiten anders. In een
gesprek dat de beiden in het laatste decennium van de negentiende eeuw
hadden, vroeg de actrice aan Wilde of hij voor haar een stuk wilde
schrijven, en hij riposteerde dat hij dat al had gedaan. Vervolgens
vertelde hij daar over zijn drama, en zij wilde het manuscript lezen.
Na kennisneming van de inhoud besloot ze het in Londen op te voeren.
Dat was in 1892. Na de repetities, die direct zijn gestart, zou het
stuk in het Palace Theatre in de Britse hoofdstad worden opgevoerd,
doch de censor greep in en verbood Salome
voordat het zover kon komen. Een jaar daarna kwam het tegelijkertijd in
boekvorm uit in Frankrijk, in de oorspronkelijke door Wilde geschreven
versie [2], en in Engeland in
de vertaling van Alfred Douglas. De eerste opvoering werd drie jaar
later in Frankrijk gegeven door Aurélien Lugné Poë (1869-1940) in het Théâtre de l'Oeuvre te Parijs.Oscar Wilde was daarbij niet aanwezig doordat hij nog gevangen zat te Reading. Hoewel
de pers het stuk zeer gunstig beoordeelde en Lugné-Poë een glansrol als
Herodes voor het voetlicht presenteerde, was het succes niet bepaald
overmatig. In de andere culturele hoofdstad van het Europa van die
dagen werd het in 1901 voorgesteld en vier jaar later kwam Londen toch
nog aan de beurt. Sedertdien is het geruime tijd vast onderdeel van de
programmering in tal van schowburgen op het continent gebleven.
Inspiratie Wilde's Salome
heeft tal van andere kunstenaars geïnspireerd. De Duitse componist
Richard Strauss zag er wel een goed muziekdrama in, maar dan op basis
van een gecomprimeerde tekst. De eerste opvoering werd in de Semper
Oper te Dresden gegeven in 1905. Ook in de beeldende kunsten heeft
Salome in die periode veel aandacht gekregen, zoals in de zestien
tekeningen van Wilde's tijdgenoot Aubrey Beardsley (1872-1898). Meer
gedetailleerde informatie over tal van achtergronden en aspecten van
deze tragedie die de enige was waarmee Oscar Wilde succes heeft
geoogst kunt u vinden in mijn langere bijdrage in het
gespecialiseerde, elektronische fin de siècle-'periodiek' All art is quite ueseless van Rond1900.nl. __________ [1]
Alla Nazimova was de toneelnaam van Miriam Edez Adelaida Leventon. Ze
was geboren in 1879 te Jalta op de Krim, en overleed in 1945 te Los
Angeles. Ze schitterde niet alleen in films, maar vertolkte ook
theaterrollen, schreef draaiboeken en trad op als producer van films. [2] "Hij sprak bijna perfect Frans," vertelde Wilde's goede vriend André Gide later eens. ____________ Afbeeldingen 1. Alla Nazimova in 1922, gefotografeerd door Maurice Goldberg (1881-1949). 2.
Gedeelte van het voorplat (bindmateriaal behangselpaper) van de
Nederlandse versie door Chr. van Balen Jr. Deze uitgave, gerealiseerd
in 1920 in de reeks Meulenhoff's Kleine Boeken van groote schrijvers,
was reeds de tweede druk van deze vertaling. 3. Zo zag de fin de siècle-artiest Gustav Klimt (1862-1918) de figuur van Salome (135 x 40 cm).
Jeanne Moreau, net tachtig jaar geworden, schreef filmgeschiedenis. Arte-televisie laat ons er de komende weken aan deelhebben met speelfilms en een documentaire
Jubileum Met
haar tachtig jaar is ze thans de grande dame van het Franse witte doek.
Tientallen rollen heeft ze gedurende de laatste halve eeuw vertolkt,
niet alleen in films die in het land van Marianne
werden gerealiseerd, maar tevens in coproducties van twee of meer
landen en in rolprenten van regisseurs, die haar voor de hoofdrol
wensten. Spectaculaire aanbiedingen van Hollywood wees ze van de hand
om meer in Europa te kunnen spelen. Een
bijzonder moment in de geschiedenis van de Franse film, alsmede in het
leven van regisseur Louis Malle en zijn toenmalige 'wederhelft' Jeanne
Moreau werd gerealiseerd in 1958 toen Malle Les Amants heeft
verfilmd en haar vroeg (zeg maar gerust: eiste), helemaal op te gaan in
de rol, voor welke hij haar als de ideale bezetting zag. Hij en de
toeschouwers hebben het geweten. Ze heeft zich laten meesleuren tot in
het orgasme toe, en daarna werd Louis Malle opnieuw gereduceerd tot de
status van 'vrijgezel'. Zo'n twee jaar is ze gehuwd geweest met de
Hollywood-regisseur William Friedkin, die de meeste faam heeft
verworven met The Exorcist. De laatste maanden is Jeanne moreau veelvuldig op Arte-televisie te zien geweest in enkele van haar rolprenten, zoals Ascenseur pour l'échafaud uit 1957, alsmede diverse malen in Jules en Jim van
François Truffaut uit 1962, welke tevens, ook internationaal, haar
meest succesvolle film is. Hierover heb ik op vrijdag 4 mei 2007 een
uitgebreid artikel gepubliceerd op het cultuurweblog All art is quite useless. Zes jaar later maakte ze met Truffaud de film La mariée était en noir, die internationaal meer bekendheid geniet onder de Engelse titel The Bride Wore Black. Daarin
treden verder Michel Bouquet en Jean Claude Brialy op. Arte zendt deze
film maandag 28 januari 's avonds om 21:00 uur uit. [1]
Speciaal programma op Arte-televisie Ter
gelegenheid van de tachtigste verjaardag van Jeanne Moreau, op 23
januari, zendt Arte-televisie op zondag 27 januari aanstaande een
speciaal programma over en met deze actrice uit. Haar aandeel is
toegespitst op de vertoning van de film Journal d'une femme de chambre
van Louis Bũnuel uit 1963, gebaseerd op het gelijknamige boek van
Octave Mirbeau, uit 1900. In 1966 is het, in de vertaling en met een
nawoord van Martin Ros verschenen bij De Arbeiderspers als Het dagboek van een kamermisje. De
rolprent is een Frans-Italiaanse coproductie de grote Italiaanse naam
die we onder de acteurs tegenkomen, is Michel Piccoli , waarvoor het
draaiboek werd gerealiseerd door de regisseur zelf, in samenwerking met
de acteur Jean-Claude Carrière. Hoewel het boek in 1900 is geschreven,
heeft de regisseur ervoor gekozen de handeling aan het eind van de
jaren twintig te laten spelen. De film heeft een lengte van 93 minuten en wordt vanaf 20:40 uur via Arte-televisie
uitgezonden. Er volgen drie herhalingen: op maandag 4 februari, 's
middags om 14:55 uur; in de nacht van vrijdag 8 op zaterdag 9 februari
vanaf 00:45 uur; en dan nog op woensdag 13 februari, weer in de middaguren vanaf 14:55 uur.
Documentaire over Jeanne Moreau Direct
na de speelfilm komt Arte met een documentaire film over de gevierde
actrice, die niet alleen de platgetreden paden volgt door de opsomming
van wapenfeitente vermelden en te wijzen op alle zogenaamde
bijzonderheden qua toestanden en gebeurtenissen, welke dikwijls niet
verder komen dan journalistieke prietpraat, ook als deze wordt
gekoppeld aan bewegende beelden. De documentaire over de levende
legende Jeanne Moreau, die nu ruim vijftig
jaar geleden voor het eerst op het witte doen verscheen, biedt ook heel
persoonlijke momenten in haar nadrukkelijk door passie en
gepassioneerdheid getekende leven. Het is een anderhalf uur durende Franse film uit 2007 van Josee Dayan en André-Pierre Boutang, met de titel Jeanne M., Côté Cour, Côté Coeur, door de Duitse sectie van Arte voorgesteld als Jeanne Moreau im Film und ganz privat. Deze aansluitende documentatie wordt niet alleen zondag 27 januari, na het Dagboek van een kamermeisje vertoond, maar ook nog in twee herhalingen: in de nacht van woensdag 30 op donderdag 31 januari, vanaf 03:00 uur, en op 4 februari, 's ochtends vanaf 09:55 uur. Dat betekent: alleen komende zondag als combinatie-programma met de speelfilm, met direct daar achteraan de documentaire. ____________
[1]
Het betreft een Frans-Italiaanse coproductie met Hitchcock-trekjes,
hetgeen bij Truffaut niet zo verbazinwekkend is, aangezien hij een
groot bewonderaar van de 'master of suspense' was. Deze film, die 105
minuten duurt, wordt éénmaal herhaald, in de nacht van woensdag 30 op
donderdag 31 januari, vanaf 00:55 uur. ____________ Afbeeldingen 1. De jonge Jeanne Moreau in een filmrol. 2. Jeanne Moreau met Charles Denner in La mariée était en noir. (Foto: Arte France en MGM.) 3. Voorplat van de paperback met de Nederlandse vertaling uit 1966. 4. Scène uit de film Journal d'une femme de chambre. 5. François Truffaut (1932-1984). Met hem maakte Jeanne Moreau enkele films, zoals haar meest succesvolle: Jules et Jim. 6. Jeanne Moreau in een filmscène. (Foto van Arte France.)
Biografie over de jeugdjaren van de krankzinnige sadist Stalin, en een korte documentaire op het themakanaal Geschiedenis TV
Geïncarneerd extremisme In 2003 heeft men in het kader van het programma Andere Tijden
een korte documentaire, met een duur van bijna een half uur,
uitgezonden. Relatief gezien zelfs zeer kort, omdat alleen al voor de
opsomming sec vanslechts een gering deel van de misdaden van dit
duivelse monster meer tijd nodig zou zijn. Deze incarnatie van de
menselijke destructiviteit, welke zijn oorsprong vond in een extreem
gestoorde persoonlijkheidsstructuur, heeft zoveel aspecten, welke
altijd opnieuw te vinden zijn in politieke leiders die geen ander doel
kennen dan hun geestesziekte de vrije loop te laten in machtsuitingen
ten detrimente van een heel volk, en al dan niet tijdelijk ten
faveure van een zeer gerig aantal, ware of vermeende, medestanders.
Soms echter leek dat allemaal slechts zo, en was het alsof de man zijn
mogelijkheden ook werkelijk ten gunste van een schrijver of componist
wilde inzetten, doch altijd opnieuw zou blijken dat het conglomeraat
van handelingen geen ander doel kende dan het bevredigen van de eigen
onvooorstelbare perversie, die in het geval van Stalin (1878-1953)
overigens niet werd ingegeven door seksuele impulsen. Diverse
wereldleiders anno nu zijn behept met dezelfde afwijking en liegen,
bedriegen en manipuleren anderszins al even hard om hun zin te krijgen
als mini-mensjes, die zijn blijven steken in de tweede anale fase.
Heel Andere Tijden? De al te optimistische gedachte
dat het bestaan van hypermoderne communicatiemiddelen, zoals televisie
en aanverwants ertoe zou bijdragen dat dictatoren minder hun gang
zouden kunnen gaan, bleek reeds in de beestachtigheden in opdracht van
Amerikaanse presidenten tijdens de Vietnam-oorlog, en later werd al dat
communicatieve onvermogen opnieuw bewezen tijdens de gruwelen op de
Balkan. Een tijdlang kunnen de afsplitsingen dan wel de iets minder
directe vertegenwoordigers van het Beest uit de Afgrond relatief
ongestoord hun gang gaan, of dat nu in het Moskouse Kremlin is of in
een pompeus wit huis in de hoofdstad der Verenigde Staten, dan wel in
achtergebleven Afrikaanse staten: het meest laag bij de grondse tuig
van de richel vindt steeds, hoe tijdelijk dan ook, medestanders of,
door politiek opportunisme ingegeven, zwijgende westerse politici. Het
is toch bij de beesten af dat een bondskanselier als mevrouw Merkel
die uiteraard weet welke schand- en wandaden de presidenten van de twee
grootmachten op hun gewetenloosheid moeten bijschrijven zich stralend
met één der beiden of zelfs met die twee laat fotograferen. Alles
alleen ter meerdere glorie van de eigen positie, die tot dusver ook
alleen maar steeds verder neerhangende mondhoeken heeft opgeleverd.
Gewetenloosheid Dat
in aanmerking genomen mag niemand zich verbazen dat in Andere Tijden de
monsters in het verre Rusland zich nimmer lieten hinderen door
overwegingen van eventuele (mede)menselijkheid of andere impulsen, die
zouden hebben kunnen appeleren aan een eventueel nog verborgen minimaal
restant van de vage afspiegeling van een geweten. De nu nog altijd
onvoorstelbare propagandamachinerie die voor dergelijke misdadigers
zonder weerga onschatbare hand- en spandiensten heeft geleverd, is
waar dat Stalin betreft zelfs nu nog steeds niet uitgewerkt. De
Nederlandse CPN-leider Marcus Bakker zag in ieder geval een kwart eeuw
geleden vrij plotseling in dat het allemaal anders was geweest dan het
(voor hem en de zijnen) had geleken. Bedacht hij in de jaren zeventig
een getergde en mishandelde schrijver als Boekovski nog met de
kwalificatie als "geestelijk afval", toen er meer en meer loskwam en
hij met steeds niuwe feiten werd geconfronteerd, erkende hij over de
showprocessen in de jaren dertig: "We hebben het gewoon niet willen
geloven." Tot
op de huidige dag zijn er in het Rusland van Poetin hele volksstammen
die om het Geïncarneerde Uitvaagsel treuren en terugverlangen naar de
gouden dagen onder diens bewind. Hoewel Stalin zich niet zo erg had
kunnen profileren als een in principe verscheurend wild beest dat
volkomen doordraaide, als er niet voldoende handlangers zouden zijn
geweest, die veelal reeds zeer vuile klauwen hadden toen ze hun
letterlijke of 'slechts' figuurlijke beulswerk begonnen, blijft de
Geestelijk Defecttoestand genaamd Josef Vissarionovitsj Dzjoegasjvili
vanzelfsprekend van de eerste tot en met de laatste wandaad zelf de
verantwoordelijkheid dragen. Zoals gezegd: een half uur is niet zo
veel, ook al wordt er flink wat informatie verstrekt. Voor de werkelijk
geïnteresseerden in meer dan wat de makers van deze documentaire hebben
verzameld, verdient het dan ook aanbeveling de omvangrijke documentaire
in boekvorm, geschreven door Simon Sebag Montefiore een waar
meesterwerk in
de discipline Biografie, dat allerwegen ook met veel enthousiasme is
ontvangen over de jeugd van Stalin te lezen, omdat in die periode de
persoonlijkheid wordt gevormd, met alle gevolgen vandien. Ondanks het
vreselijke wezen, van wie je weet dat er niks goeds te verwachten valt,
ligt het aan de kwaliteit van de auteur dat je lezersaandacht van de
eerste tot de laatste bladzijde heel nadrukkelijk wordt vastgehouden.
Zo'n verdienste kan men nauwelijks voldoende waarderen.
Uitzendingen Geschiedenis
TV zendt deze documentaire uit op zondag 20 januari tussen 23:30 uur en
middernacht, en op maandag 21 januari op of omstreeks datzelfde
tijdstip. Over aanverwante documentaires, die deze week op hetzelfde
themakanaal te zien zullen zijn, en waarin de Sovjet-dicatator een
vooraanstaande rol speelt, komen we tijdig in separate bijdragen op
deze site terug. Simon Sebag Montefiore: Stalins Jeugdjaren Van Rebel tot Rode Tsaar Vertaald door Hans E. van Riemsdijk 496 pag., gebonden in rood linnen Nieuw Amsterdam, Uitgevers Amsterdam 2007; ISBN 978-90-468-0239-7 Prijs 29,95 Meer info kunt u hier vinden. ____________ Afbeeldingen 1. Staatsieportret van Stalin. 2. Stalin in 1894 (15 jaar oud). 3. Stalin in 1918 als soldaat. 4. Stalin in 1936, kort voor de showprocessen en de zogenaamde zuiveringen. 5. Simon Sebag Montefiore, auteur van de biografie over Stalins jeugdjaren. 6. Voorplat van het stofomslag van de Nederlandse vertaling van de beschrijving van Stalins jeugdjaren.
De lange nacht van Terra X op het tweede Duitse televisienet ZDF, voorafgegaan door Nachtstudio en een nieuw begeleidend Terra X-boek over Grote Mythen
ZDF-Nachtstudio Voordat in het kader van het 25-jarig bestaan van de archeologie-reeks Terra X
uitgezonden via de beeldbuis van het tweede Duitse publieke
televisienet ZDF voor de tweede keer een speciale Terra X-nacht met
vier zeer uitzonderlijke afleveringen van de reeks achtereen zal worden
uitgezonden, wordt eerst een nieuwe aflevering van de discussiereeks Nachtstudio,
ook deze keer onder leiding van Volker Panzer, een Heer van de oude
garde in de meest gunstige zin van het woord, die nu alweer ruim een
decennium dit programma presenteert. Het thema deze keer is: hoe
presenteer je geschiedenis en archeologie via de televisie. Deelnemers
aan de discussie zijn de producent van Terra X,
Martin papirowski, de schrijver Peter Berling, de archeoloog Peter
Pfälzner en de directeur van het Adolf-Grimme-Institut Uwe Kammann.
Vier afleveringen van Terra X De verantwoordelijken voor het samenstellen van deze tweede nacht met Terra X-documentaires
hebben duidelijk goed nagedacht over hun keuze en komen met vier
afleveringen. We krijgen de uitzending over de Dode-Zeerollen te zien,
onder de titel Brennpunkt Qumran, gevolgd door Babylon Tower
waarin wordt onderzocht in hoeverre het bijbelverhaal over de toren van
Babel en de daaraan gekoppelde spraakverwarring op waarheid kan
berusten.Het verhaal over de door de Romeinen geroofde tempelschatten uit Jeruzalem komt aan bod in de aflevering Das geraubte Gold Jahwes,
als derde bijdrage in deze bijzondere ZDF-nacht. Als afsluiting een
zeker niet minder boeiend thema: de architectuur van niet alleen de
oude wereld, aan de hand van bijzondere en enorm grote bouwwerken,
zoals de pyamiden, grafmonumenten, maar ook eeuwigdurende kalenders en
observatoria, waarmee deze aflevering zich niet beperkt tot het verre
verleden, en ook andere dan archeologische en geschiedkundie aspecten
een plaats hebben gekregen.
Nieuw Terra X-boek Dezer dagen is een nieuw Begleitbuch zur erfolgreichen ZDF-Serie Terra X verschenen, met als thema mythen en legenden.
De daaraan ten grondslag liggende gegevens kunnen heden ten dage door
middel van klassiek speurderwerk, echter thans met behulp van de
modernste technologie, worden bezien en heel vaak gereconstrueerd: een
zeer positief aspect van de steeds verder gaande technische
ontwikkelingen, die zich ook in ijltempo voltrekken. Dit is mede
belangrijk omdat aan de meeste mythen en legenden wel een kern van
feitelijkheden ten grondslag ligt. Maar de weg naar die verschillende
kernen is niet zelden geplaveid met tal van gevaren en het welslagen
van dergelijke ondernemingen is heel vaak afhankelijk van een gelukkige
samenloop van omstandigheden. Het boek van Helga Lippert en Claudia Moroni, beiden redacteur voor het thema Kultur und Wissenschaft
van het Zweite Deutsche Fernsehen. Voor dit boek zijn ze bijgestaan
door nog drie vrouwelijke auteurs (dat kan geen toeval zijn), die
bovenaan pagina 4 worden genoemd, in verband met het door hen mede
bewerkte thema.
Zes Grote Mythen De
zwarte zusters van Cleopatra heersten eeuwen lang over het land Kusch,
dat zich in het zuiden van het huidige Soedan bevond. Het waren,
voorzichtig uitgedrukt, tamelijk krijgshaftige 'dames', die enerzijds
reusachtige monumenten van bouwkunst hebben gerealiseerd, maar aan de
andere kant, zo wordt gezegd, dat ze zelfs de Romeinen lieten voelen
wat het is om bang te zijn. Het Gilgamesj-epos is aan ons
overgeleverd via spijkerschrifttabletten. Tegenwoordig is, op nasis van
archeologische vondsten bekend, dat de protagonist niet alleen maar een
literaire figuur is geweest. In het hoofdstuk Das Phantom von Uruk gaan de auteurs op zoek naar de ware toedracht rond de mythische figuur Gilgamesj. Ook
paus Alexander III heeft het zwaar te verduren gehad. Na de nederlaag
van de kruisriddersin het jaar 1165 ontving hij een brief van een
zekere priesterkoning met de naam Johannes, waarin hem een groot leger
werd beloofd dat ervoor zou moeten zorgen dat Jeruzalem zou worden
heroverd. In het Nibelungenlied
blijken tal van historische reminiscenties te zijn verwerkt, die terug
te leiden zijn tot in de tijd der Merovingers. Diverse van de
hstorische plekken kan men ook heden ten dage gewoon bezichtigen. Tweeëndertig
eeuwen geleden behoorde de Filistijn Goliath tot de zogenoemde
zeevolkeren, welke als Vikingers van de Bronstijd worden beschouwd, die
erin zijn geslaagd grote rijken het vuur na aan de schenen te leggen. Het
land 'Punt', van waar de farao's hun goud en wierook geleverd kregen,
is omgeven door tal van geheimzinnigheden, werd wel als de zetel der
goden beschouwd. Inmiddels beschikken de geleerden over indicaties dat het genoemde land in het oosten van Afrika moet hebben gelegen. __________
Helga Lippert und Claudia Moni: Terra X Große Mythen. 192 pagina's, paperback in de reeks dtv-premium; Deutscher Taschenbuch Verlag, München, Januar 2008. ISBN 978-3-423-24647-7. Prijs 15,. (Deze prijs geldt in de gehele BRD; in NL bij boekhandel Die Weisse Rose te Amsterdam.) ____________ Afbeeldingen 1. Volker Panzer, vaste gespreksleider in het ZDF-programma Nachtstudio. 2. De Toren van Babel, olieverf op eiken paneel 114 x 155 cm, in 1563 geschilderd door Pieter Brueghel de Oude (ca. 1525-1569). 3. De zwarte zusters van Cleopatra: de koninginnen van Kusch. 4. Paus Alexander III heeft het moeilijk in 1165, na de nederlaag van de kruisridders. 5. Voorplat van het dtv-boek met de Große Mythen. 6. Siegfried doodt de draak in het Nibelungenlied.
Enige zeer opvallende poëzie-bijdragen van de Amerikaan Henry Wadsworth Longfellow (3)
WALTER VON DER VOGELWEID. VOGELWEID the Minnesinger, When he left this world of ours, Laid his body in the cloister, Under Würtzburg's minster towers.
And he gave the monks his treasures, Gave them all with is behest: They should feed the birds at noontide Daily on his place of rest;
Saying 'From these wandering minstrels I have learned the art of song; Let me now repay the lessons They have taught so well and long.'
Thus the bard of love departed; And, fulfilling his desire, On his tomb the birds were feasted By the children of the choir.
Day by day, o'er tower and turret, In foul weather and in fair, Day by day, in vaster numbers, Flocked the poets of the air.
On the tree whose heavy branches Overshadowed all the place, On the pavement, on the tombstone, On the poet's sulptured face.
On the cross-bars of each window, On the lintel of each door, They renewed the War of Wartburg, Which the bard had fought before.
There they sang their merry carols, Sang their lauds on every side; And the name their voices uttered Was the name of Vogelweid.
Till at length the portly abbot Murmered, 'Why this waste of food? Be it changed to loaves henceforward For our fasting brotherhood.'
Then in vain o'er tower and turret, From the walls and woodland nests, When the minster bells rang noontide, Gathered the unwelcome guests.
Then in vain, with cries discordant, Clamorous round the Gothic spire Screamed the feathered Minnesingers For the children of the choir. Time has long effaced the inscriptions On the cloister's funeral stones, And tradition only tells us Where repose the poet's bones.
But around the vast cathedral, By sweet echoes multiplied, Still the birds repeat the legend, And the name of Vogelweid.
Henry Wadsworth Longfellow (1807-1882) Uit: Songs and Sonnets In: the Oxford Edition of the Poetical Works of Longfellow ____________ Afbeeldingen 1. Walther von der Vogelweide (ca. 1170-1230); uit het Manessische Handschrift. 2. De Dichter Longfellow in 1868.
Arte-televisie herdenkt Victoria de los Angeles met vier maal dezelfde drie kwartier archiefopnamen ' tot en met 5 februari
Volbloed zangeres Op
vrijdag 18 januari 's ochtends tussen 08:00 uur en 08:45 uur heeft
Arte-tv de eerste keer een herdenkingsfilm over de Spaanse zangeres
Victoria de los Ángeles (1923-2005), die in werkelijkheid Victòria
Gómez Cima heette. Ze was geboren in een uiterst muzikale familie en
slaagder erin de zesjarige opleiding van het conservatorium in
Barcelona in drie jaar te doorlopen. In 1945 volgde haar eerste
optreden. Bijna een halve eeuw was ze te horen in de beste operahuizen
ter wereld in rollen van Puccini, Wagner, Verdi, Bizet en Gounod. Door
haar warme stem wist ze eveneens het concertpubliek aan haar voeten te
krijgen met liederenrecitals, waarbij ze veelal liet blijken het
Spaanse volkslied een warm hart toe te dragen. In 1992 was ze voor
het laatst te horen in het openbaar tijdens het afscheidsceremonieel
van de Olympische Spelen in haar geboortestad, doch al eerder had ze
zich, als gevolg van de dood van haar zoon, teruggetrokken.
Drie herhalingen De
Arte-film laat de zangeres zien in optredens, maar eveneens in de
privésfeer. Het beteft archiefopnamen van opera-aria's uit Wagners Tannhauser en Puccini's Madama Butterfly, en daarnaast liederen van Schubert,
Brahms en Manuel de Falla. De 43 minuten durende film wordt in totaal
vier keer op de Duits-Franse cultuurzender vertoond. Na vrijdagochtend
nogmaals op donderdag 24 januari, op woensdag 30 januari en op dinsdag
5 februari, steeds om 08:00 uur 's ochtends. Al eerder hebben we op You Tube een kort filmpje gezien waarin ze werk van Federico Mompou zong, met de componist aan de piano. ____________ Afbeeldingen 1. De zangeres Victoria de los Ángeles. 2. De componist Manuel de Falla. Tekening van Tonny Groenhuysen, Buitenpost, 1997. (Collectie Heinz Wallisch.)
Enige verrassende poëzie-bijdragen van de Amerikaan Henry Wadsworth Longfellow (2)
Twee van de allerberoemdste gedichten van Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) zijn de beide met de titel Wandrers Nachtlied. Het eerste is geschreven op 12 februari 1776, het tweede stamt van (hoogstwaarschijnlijk 6 september) 1780.
WANDRERS NACHTLIED
Der du von dem Himmel bist Alles Leid und Schmerzen stillest, Den, der doppelt elend ist, Doppelt mit Erquickung füllest, Ach, ich bin des Treibens müde! Was soll all der Schmerz und Lust? Süßer Friede. Komm, ach komm in meine Brust! EIN GLEICHES
Über allen Gipfeln Ist Ruh, In allen Wipfeln Spürest du Kaum einen Hauch Die Vögelein schweigen im Walde. Warte nur, balde Ruhest du auch.
Onder
de uit veel Europese talen, vooral uit het Duits, in het Amerikaans
overgebrachte, al dan niet heel direct, dan wel naar de geest
vertaalde, gedichten bevindt zich ook een 'omzetting' door de
ongelooflijk erudiete Henry Wadworth Longfellow.
WANDERER'S NIGHT-SONGS.
FROM GOETHE.
I.
THOU that from the heavens art, Every pain and sorrow stillest, And the doubly wretched heart Doubly with refreshment fillest, I am weary with contending! Wy this rapture and unrest? Peace descending Come, ah, come into my breast!
II.
O'er all the hill-tops Is quiet now, In all the tree-tops Hearest thou Hardly a breath; The birds are asleep in the trees; Wait; soon like these Thou too shall rest.
Uit: A Handful of Translations In: The Oxford Edition of the Poetical Works by Longfellow
____________ Afbeeldingen 1. Goethe's handtekening. Hier in gouddruk op bruine lederen ondergrond. 2. Monogram van de naam H.W. Longfellow. Hier in gouddruk op zwarte lederen ondergrond.
Documentaire Berlin: Die Sinfonie der GroÃstadt donderdagavond op het Nederlandse themakanaal Geschiedenis TV
Nare bijsmaak De Duitser
Walter Ruttmann (1887-1941) was niet alleen filmregisseur en
scenarioschrijver, maar vervulde binnen het kader van de Duitse film
nog tal van andere functies. Voor menigeen heeft zijn naam
begrijpelijkerwijs een nare bijsmaak, doordat hij als scenarioschrijver
heeft meegewerkt aan de extreem abjecte rolprent Triumph des Willens
van Leni Riefenstahl zo'n wezen dat alle kwalijks binnen het
naziregime wel over het hoofd wilde zien om voor zichzelf een goede
positie binnen het apparaat te creëren, en direct na de oorlog met
succes heeft verdrongen en zichzelf als slachtoffer van het nazibewind
heeft gepostuleerd. (Zie daartoe onze bijdrage Divadom en demonie, van maandag 16 juli 2007 op de zustersite Cultuurtempel.)
Experimentele documentaire Wel heeft de man, samen met Alberto Cavalcanti, in 1927 de uiterst interessante, experimentele documentaire Berlin: Die Sinfonie einer Großstadt.
Daarin wordt het leven in de hoofdstad van de Republiek van Weimar in
de tweede helft van de jaren twintig getoond: vanaf de stille, lege
straten vroeg in de ochtend, via de drukte overdag, tot met de
uitgaanshectiek in de avond. Nergens anders in Europa was het culturele
leven zo 'ausgeprägt' als in Berlijn: elke avond zaten de bioscopen vol
en zo'n dertig muziektheaters tot de laatste plaats uitverkocht, en in
het grootste hotel lagen op de leestafel zo'n 840 dagbladen. Zelfs in
onze moderne cultuur- en communicatiewereld van het begin der
eenentwintigste eeuw is dat een onvoorstelbare rijkdom. In 2002 is
opnieuw zo'n film gemaakt, deze keer door Thomas Schadt met een duur
van 77 minuten over dezelfde stad, die tevens de hoofdplaats van het
Duitse rijk anno nu is. Alleen de titel wijkt minimaal af: de nieuwste
film heet Berlin: Sinfonie einer Großstadt. Het zou een aardig gebeuren zijn deze beide films die van Ruttmann duurt goed een uur achter elkaar te vertonen. Geschiedenis TV
laat de film na reeds enkele vertoningen eerder deze week, zien op
vrijdag 18 januari, 's avonds tussen ongeveer 21:40 uur en 22:50 uur.
Cultuurspectrum
te zijn geweest, die hetzij zelf heeft meegewerkt aan de pianoversies van zijn opera La vida breve, alsmede van zijn beide balletten El amor brujo en El sombrero de tres picos. Ook is bekend dat hij dit soms niet zelf deed, maar erin toestemde dat anderen zijn composities voor piano hebben gewerkt. 
