Annie Proulx' verhaal Brokeback Mountain gaat als opera, door Charles Wuorinen, te New York in première in 2013
Veel inspiratie De eerste twee zaterdagen van juni heeft de rasverteller Ben Hartemink uit Deventer in de sfeervolle entourage want met fotokunst behangen wanden van Galerie MooiMan
te Groningen het verhaal verteld van de beide door het noodlot
samengebrachte cowboys in het jaar 1963 in het door schrijfster Annie
Proulx verzonnen gedeelte van Wyoming met de naam Brokeback Mountain.
Ook hier kan gelden: nomen est omen. Dit
verhaal van Annie Proulx sommigen zien het als roman, anderen vinden
dat het voor die kwalificatie niet de minimaal vereiste lengte heeft en
noemen het derhalve een novelle heeft hiermee niet alleen de Chinese
filmregisseur Ang Lee geïnspireerd tot het realiseren in 2005 van de
veelvuldig geroemde film, maar ook de verteller Ben Hartemink die in
eigen bewoordingen, gelardeerd met letterlijke citaten een zeer
bevlogen versie heeft gepresenteerd. Nu is gebleken dat ook de
artistieke leiding van een instituut als de New York City Opera
voldoende dramatiek in het gegeven heeft ontdekt die zich voor het
vertalen van de handeling in muziek leent. Daarvoor heeft men contact
gezocht met een imiddels oude bekende, de Amerikaanse componist,
Charles Wuorinen
(geb. 1938), die niet alleen een zeer veelzijdig oeuvre op zijn naam
heeft staan, doch tevens ervaring heeft met het bewerken van literatuur
tot een opera. Zo is hij in 2004 voor hezelfde instituut betrokken
geweest bij de muzikale bewerking van Salman Rushdie's roman Haroun and the Sea of Stories.
Volgens Wuorinens impresario Howard Stokar heeft deze opera tot op
heden Europa nog niet bereikt. Op z'n zachtst gezegd is zulks merkwaardig! Het
duurt weliswaar nog vijf jaar voordat de eerste uitvoering in New York
kan worden gerealiseerd, maar toch is het gegeven voldoende prikkelend
om je af te vragen welke twee zangers met grote vocale mogelijkheden en
acteerkunst daarvoor gevonden kunnen worden. Misschien is mede daardoor
de afstand tussenhet verstrekken van de opdracht en de verwachte
première zo relatief groot. Zulks is echter nooit een kwestie van uren,
dagen, weken of maanden en in de meeste gevallen steeds enkele jaren.
En, vooral achteraf bekeken, een tijdsspanne van vijf jaar is niets. Al
moet men wel de leeftijd van de componist mede bedenken: hij is op 9
juni van dit jaar zeventig geworden.
De componist en zijn oeuvre Hoewel
Charles Wuorinen in ons land zeker niet tot de bekendste der
Amerikaanse muziekmeesters behoort, heb ik ruim drie decennia geleden
al diverse van zijn werken besproken, variërend van zijn Bearbeitungen über das Glogauer Liedbuch uit 1962, via kamermuziek strijktrio (1967/68; Kamerconcert voor cello en 10 spelers (1963), Speculum speculi (1972) en andere werken voor relatief kleine bezetting tot en met enkele werken voor slagwerkensemble, uiteenlopend van Ringing Changes (1969-70) voor tien slagwerkers, tot en met de Percussion Symhony uit 1976 voor zesentwintig slagwerkers. Ook heeft hij voor 'synthesized and processed synthesized sound' een werk gerealiseerd getiteld: Time's Encomium. Hiervoor werd de componist in 1970 bekroond met de Pulitzer Prize for Music. Een
opera of ander muziekdramatisch werk was bij het beschikbare materiaal
voor de pers in ons land toen niet beschikbaar, maar zijn biografie
meldde dat hij al wel een opera had gecomponeerd. Daar komt nog bij dat
Charles Wuorinen in de drie daarop volgende decennia niet heeft
stilgezeten, en verder dat diverse van zijn werken wel degelijk een
zeer sterk dramatische sfeer oproepen. Daarbij kan men ook de
compositie September 2001 voor tenor en piano, op tekst van de Engelse dichter Wystan Hugh Auden (1907-1973) rekenen.
(wordt ongetwijfeld vervolgd, op deze en anders op één van onze zustersites)
Afbeeldingen 1. Verteller Ben Hartemink. 2. Schrijfster Annie Proulx. 3. Componist Charles Wuorinen. 4. Cover art van Ron Walotsky op de hoes van de LP met Charles Wuorinens Percussion Symphony (Nonesuch H-71353). 5. Cover art van Wilcox op de hoes van de LP met Charles Wuorinens Time's Encomium (Nonesuch H-71225).
Ewan McGregor als Young Adam in de gelijknamige speelfilm, vrijdagavond heel laat op Nederland 2
Ewan McGregor in de titelrol Nog
net vóór middernacht op vrijdag 20 juni om exact te zijn om 23:55 uur
is op Nederland 2 het begin gepland van de speelfilm Young Adam,
een Brits-Franse coproductie van regisseur David MacKenzie, die voor
zijn eigen draaiboek heeft gebruik gemaakt van de roman van de met een
zeer gecompliceerde persoonlijkheid belaste Schotse auteur Alexander
Trocchi (1925-1984), die niet alleen verslaafd was aan het schrijven
van veelal bizarre verhalen, doch evenzeer aan heroïne. Het
zou bijna een halve eeuw na het gereedkomen van de roman in 1955 die
door Heinemann in Londen overigens in 1961 voor het eerst werd
gepubliceerd voordat er een verfilming werd gerealiseerd, maar ook in
2003 is nog de nodige ophef ontstaan over de onverbloemde seksscènes in
deze rolprent. Hoofdrolspeler Ewan McGregor, die zich wel vaker in
filmrollen in adamskostuum heeft vertoond zowel van opzij, de
achterkant en frontaal noemde de seks in deze situatie "niet perfect,
net als in de echte wereld".
Niet
voor niets zal de titel heel direct verwijzen naar de in christelijke
opvattingen eerste mens, die een man was en aanvankelijk ook in de
lichamelijke staat van zijn geboorte is blijven rondlopen. En ook die
eventueel ideale man zal zich ooit tot cohabitatie moeten hebben
'verlaagd', anders zouden de beide zonen die uit de éénwording van
deze beide ouders heten te zijn ontstaan het immers niet tot een
rondwandelen op de nog vrijwel woeste en ledige aarde hebben kunnen
brengen, waarna ook al snel het 'eerste' moordverhaal nog steeds in
het kader van christelijke preoccupatie kon worden opgetekend. Dat
alles in het kader van het reeds toen veelzijdige begrip Wording
(Genesis). Om over na te denken. Op
het schip waar de Jonge Adam omstreeks het midden van twintigste eeuw
van onze huidige jaartelling mag meevaren, en met enige regelmaat, als
'de kat van huis is', zijn grote kwaliteiten als (benedendeks-)hengst
mag bewijzen, is zoveel eeuwen later, aan een heel andere kant van deze
aarde, ook veel woest en ledig, inclusief die eerder genoemde, niet
perfecte, fysieke koppeling van twee tegenpolen. Van één-wording kan
ook daar niet werkelijk sprake zijn.
Driehoeksrelatie Zoals
vele driehoeksrelaties die heel direct uit een gegeven situatie, dan
wel als gevolg van een dieper liggend verlangen tot het realiseren van
de voor ieder kind gewenste, klassieke situatie met drie bij elkaar
behorende entiteiten (moeder, vader, kind) op z'n zachtst gezegd problematisch zijn, is dat ook in de film Young Adam
zeer duidelijk. De spanning dienaangaande is dan ook regelmatig te
snijden. Die tensie raakt nog flink uitvergroot als tijdens de vaart op
het schip van Les en diens echtgenote de (over)potente jongeman Joe, de
beide mannen een bijkans naakte, dode vrouw opvissen. Joe, die tevens
blijkt te zijn behept met enkele sterk pathologische trekjes, blijkt
dat lijk ook nog te kennen. Meer over het verhaal en de rolverdeling is hier te vinden. ____________ Afbeeldingen 1. Ewan McGregor hier als letterlijke (benedendeks-)hengst in Young Adam, rechts Tilda Swinton. 2. Tilda Swinton en Ewan McGregor bij de voorbereidingen van een cohabitatie. 3. Voorzijde van de eerste uitgave van Young Adam als boek, gepubliceerd door de Londense uitgever Heinemann in 1961.
John William Waterhouse krijgt in het Groninger Museum vanaf 14 december 2008 tot en met 3 mei 2009 zijn grootste overzichtstentoonstelling
Bijna vijf maanden lang Vanaf
14 december 2008 tot en met drie mei 2009 zal in het Groninger Museum
gedurende bijna vijf maanden de grootste overzichtstentoonstelling te
zien zijn van werken die zijn ontstaan in de geest, en gerealiseerd
door de handen, van John William Waterhouse (1849-1917). Veel van wat
er in die periode in de noordelijke metropool van ons land van Waterhouse te aanschouwen zal zijn
tegenover de door het gemeentebestuur van die Stad in zijn
onbedaarlijke destructiedrift moedwillig vernietigde panoramische blik
op één van de fraaiste treinstations van Europa in het inmiddels ver buiten onze landsgrenzen bekende Groninger Museum, is in zijn oorspronkelijkheid
nog niet eerder binnen Europa vertoond. Diverse van de dan te exposeren
stukken zijn afkomstig uit Australië, Taiwan en Canada. De website Where to view Waterhouse's painting in person met een hele pagina vol plaatsnamen van musea verspreid over dit ondermaanse, meldt tevens onder het hoofdstukje museums, exhibitions, etc. dat vanaf december dit jaar een
Waterhouse-expositie in het Groninger Museum te zien zal zijn, en dat
die daarna doorreist naar Londen (Royal Academy of Ars, Waterhouse's
oude studie-instituut, waar deze tussen in de maanden juli, augustus en
september 2009 te zien zal zijn, om daarna door te reizen naar Canada
waar de expositie weer langere tijd, van september 2009 tot in februari
2010 zal worden gerealiseerd in het Mongtreal Museum of Fine Art. Je
zou dan ook eigenlijk, en wellicht tegen beter weten in, hopen dat het
Groninger Museum er in ieder geval in zou kunnen slagen op z'n minst
één doek van J.W. Waterhouse aan te kopen, opdat deze schilder bij
uitnemendheid ook nadien in Groningen een blijvend begrip zal zijn op
basis van permanente aanwezigheid.
Invloeden uit de antieke wereld Niet
al te lang na zijn geboorte, te Rome, is het gezin naar Londen
verhuisd, waar hij veel te vinden was in het atelier van zijn ouders
die beiden kunstenaar waren. Dat vormde voor hem de ideale basis om
zijn ontketende belangstelling voor de antieke wereld, gecombineerd met
zijn voorliefde voor schilder- en beeldhouwkunst, verder te
ontwikkelen. In 1870 werd de fijngevoelige jongeman toegelaten tot de
Royal Academy of Arts. In het direct daarop volgende decennium de
jaren zeventig van de negentiende eeuw kreeg hij snel bekendheid met
fascinerende voorstellingen, die hij had ontleend aan zijn kennis
omtrent de antieke wereld. Het waren stukken die uitmuntten door een
bijzondere sfeer en niet in de laatste plaats door hun originaliteit.
Zijn geheel eigen gebruik van kleurschakeringen maken Waterhouse tot
een volstrekt unieke figuur in de wereld der kunsten van het (Engelse)
fin de siècle. Dat wil zeggen: als je eenmaal een paar van zijn
schilderijen hebt gezien, herken je zijn stijl al heel snel.
Alfred Tennysons The Lady of Shalott Het schilderij bovenaan stamt uit 1888 en draagt de titel The lady of Shalott, naar het gelijknamige gedicht van Alfred Lord Tennyson (1809-1892), ooit hofdichter (Poet Laureate): [1]
Under tower and balcony, By garden-wall and gallery, A gleaming shape she floated by, Dead-pale between the houses high, Silent into Camelot. Out upon the wharfs they came, Knight and burgher, lord and dame, And round the prow they read her name. The Lady of Shalott.
Who is this? and what is here? And in the lighted palace near Died the sound of royal cheer; And they cross'd themselves for fear, All the knights of Camelot: But Lancelot mused a little space He said: 'She has a lovely face; God in his mercy gave her grace, The Lady of Shalott.
Dit
gedicht van Tennyson heeft niet alleen schilders maar ook schrijvers
geïnspireerd, onder wie Agatha Christie, die in haar roman uit 1962, The Mirror Crack'd (from Side to Side) [2] Miss Marple het mysterie mede laat oplossen door haar kennis van het gedicht in kwestie. Het complete gedicht in de versie van 1842, en het verhaal daarin, is hier te vinden. [3]
Andere poëzie als inspiratiebron Tal
van andere dichters, vanaf de vroege klassieken zoals Ovidius (43 vóór
onze jaartelling tot het jaar 17), via Dante Alighieri (1265-1321) en
Giovanni di Boccaccio (1313-1375), en vervolgens William Shakespeare
(1562-1616), Percy Bysshe Shelley (1792-1822) en John Keats (1795-1821)
hebben met hun teksten of de daarin uitgebeelde figuren mede een sterke
invloed uitgeoefend op John William Waterhouse, die op het vooral
overdrachtelijke maar tevens op het letterlijke, breukvlak van twee
eeuwen leefde en werkte. In de huidige tijd wordt hij meer en meer
gezien als een moderne Pre-Rafaëliet.
Hoewel hij zich sterk thuis voelde in de wereld van mythen en sagen,
ging de werkelijkheid geenszins aan hem voorbij. Hij was zich wel
degelijk bewust van het feit dat hij deel uitmaakte van een
interessante, dynamische periode in de geschiedenis van onze cultuur.
Hij besefte wat er in de hoofdstad der kunsten, Parijs, allemaal
gebeurde en hij had waardering voor de wat lossere omgang met al het
kunstenaarsmateriaal zoals dat door de Franse impressionisten werd
gerealiseerd.
(wordt vervolgd, waarschijnlijk op onze zustersite Tempel der Beeldende Kunsten) __________ [1] Dit zijn de twee laatste coupletten uit Part IV, en derhalve van het gehele gedicht. [2] Een versregel uit het laatste couplet van Part III van The Lady of Shalott. [3] The Lady of Shallot
werd voor het eerst gepubliceerd in 1832, maar heeft flink wat
wijzigingen ondergaan alvorens de definitieve versie, in 1842, rond was. ____________ Afbeeldingen 1. J.W. Waterhouse: The Lady of Shalott 1888; 153 x 200 cm (Tate Gallery, GB). 2. De schilder John William Waterhouse (1849-1917). 3. Handtekening van de schilder. 4. Alfred Lord Tennyson (1809-1892), onder meer poet laureate. Hij kreeg niet zelden een extra voornaam: Eccentric. Hij wordt veelal gezien als de belangrijkste Engelse dichter na William Shakespeare. 5.
De dichter Percy Bysshe Shelly (1792-1822) heeft, evenals diverse van
zijn collega's, met zijn werk de schilder Waterhouse geïnspireerd.
Portret uit 1819.
Tweedelige documentaire over de onvergetelijke Amerikaanse dominee Martin Luther King op woensdag 18 juni te zien via Arte-televisie
Beide delen achtereen De tweedelige Amerikaanse documentaire, die in 2004 door Noland Walker en Orlando Bagwell onder de titel Citizen King
werd gedraaid, zal op woensdag 18 juni vanaf 21:00 uur door de
Frans-Duitse cultuurzender Arte worden gepresenteerd. Het is een film
die op het formaat 16:9 zal worden uitgezonden. De documentaire is
toegespitst op de laatste vijf jaar in het leven van deze
baptistendominee, die wereldfaam heeft verworven met zijn toespraak I have a dream,
welke hij in augustus 1963 heeft gehouden op de trap van het Lincoln
Memorial. Het eerste deel draagt die uitspraak dan ook als titel. Aanvankelijk
streed Martin Luther King voor gelijke rechten en complete emancipatie
van het zwarte deel van de bevolking van de staat, die zich overal ter
wereld liet voorstaan op de eigen democratische verworvenheden. Dat
leverde hem vanzelfsprekend niet alleen maar een grote schare
bewonderaars op, maar tevens een reeks niet te onderschatten vijanden.
In die laatste categorie bevond zich de toenmalige (langjarige)
FBI-chef J. Edgar Hoover (1895-1972),
één van de meest weerzinwekkende, want tot op het merg geperverteerde,
rasploerten die dit ondermaanse hebben bevolkt. Dat die engerd op zijn
positie veel kwaads heeft kunnen aanrichten jegens de handel en wandel
van Dominee King ligt voor de hand. Maar dat een deel van de eigen
zwarte bevolking, verenigd in de Black Power zich ook tegen hem zou keren, moet voor zijn gevoel toch nog wel aardig wat erger zijn geweest. Het tweede deel van deze documentaire, I have seen the promised land,
begint direct in aansluiting op de aftiteling van het eerste deel, om
21:55 uur. Daarin wordt duidelijk dat de zwarte, inmiddels over de hele
aarde bekende en veelvuldig ondersteunde, zwarte dominee zijn
werkterrein was gaan verbreden. Toen kwam hij niet alleen meer op voor
de belangen van de eigen burgerrechtenbeweging, maar liet hij tevens
zijn stem horen tegen de oorlog in Vietnam en nam hij het op voor alle
arme mensen in de Verenigde Staten. Dat hij zichzelf met die opstelling
een niet geringe hoeveelheid struikelblokken in de weg heeft gelegd,
moge duidelijk zijn voor ieder weldenkend mens die ook enige bekendheid
heeft met de talrijke kwalijke kanten van de Amerikaanse samenleving
van de bewuste periode. Hoe zeer dit aan de orde was, wordt onder meer
helder in de archiefbeelden die worden vertoond en in de interviews die
met diverse betrokkenen zijn gevoerd. Martin
Luther King, die op 15 januari 1929 werd geboren, ontving in 1964 de
Nobelprijs voor de Vrede. Hij overleed op 4 april 1968 in Memphis,
Tenessee, als gevolg van een doelgerichte kogel. ____________ Afbeeldingen 1. Martin Luther King, de tot op heden onvergeten strijder voor gelijke rechten in de VS. 2. J. Edgar Hoover, afgezant van het Beest uit de Afgrond, in 1961. 3. Martin Luther King met de toenmalige president van de VS, Lyndon Johnson.
WISO-Dokumentation over problemen bij ebay ' maandagavond vanaf 19:25 uur op het tweede Duitse televisienet ZDF
Bedenkelijke ontwikkelingen Het
tweede Duitse televisienet ZDF zendt, normaal gesproken, elke
maandagavond tussen 19:25 en 20:15 uur een consumentenrubriek als
studioprogramma uit dat de titel WISO draagt: Wirtschaftliches und Soziales.
Op maandag 16 juni echter komt de normale uitzending met diverse
thema's te vervallen en wordt de kijkers in plaats daarvan de
WISO-Dokumentation Die Ebay-Falle aangeboden. De
belangrijkste vraag die daar aan de orde komt, komt hierop neer: Is het
nog wel zo veilig om te kopen, respectievelijk te verkopen voor de
internetsite ebay? De laatste
tijd zijn veel klanten hand over hand slachtoffer geworden van hackers
en criminele groeperingen, die op grove wijze het vertrouwen misbruiken
van de klanten in deze wijze van handel drijven. Maar niet alleen de
als zodanig geboekstaafde criminelen slaan hun slag, ook advocaten van
kwade zaken buiten de onervarenheid van zo menig ebay-klant op meer dan schandelijke wijze uit. Aan
de orde komt onder meer het verhaal van een man, die een unieke gitaar
bestelde en betaalde doch nimmer kreeg. Toen heeft hij de directie van
eBay daarover geïnformeerd. Kort daarop kwam echter dezelfde
advertentie met dezelfde gitaar opnieuw op internet, en daarover
klaagde de benadeelde bij de ebay-directie,
die echter niets ondernam. In de toekomst zou men beter op zulke zaken
letten, beloofde de leiding van de internetsite. Dat dit eigentijdse cultuurverschijnsel, want dat is ebay
zeker, nauwlettend moet worden gevolgd, is met deze voorbeelden wel
duidelijk geworden. Daarom willen we vanaf deze plaats de
WISO-Dokumentation nadrukkelijk in uw belangstelling aanbevelen! __________ Maandag 16 juni, 19:25 uur ZDF. Die Ebay-FalleDokumentation über das Auktionshaus und die Gefahren des Internet-Handels. ____________ Foto: ZDF Andreas Buhrow.
Richard Wagners Götterdämmerung zaterdagavond door de Vlaamse Opera via de Belgische klassieke zender Klara in het programma Scala
Zou dat wel goed gaan? Wat
denkt u: kunnen we dat hebben als mensheid, bedoel ik Richard
Wagners slotdeel van de tetralogie "Nee", zeggen sommigen: "Trilogie
met een Avond Vooraf." Der Ring des Nibelungen, zomaar op een bijna-zomeravond?Dat die goden van de meester van Bayreuth heel wat in hun ransel meedragen als het erom gaat flink veel Donner und Blitze
over het klootjesvolk èn de wat meer hooggeplaatsten te kunnen
uitstorten als een soort van Alternatieve Heilige Geest van de Groene
Heuvel, is een bekend gegeven, maar al die verschillende versies die
verspreid over luister- en kijkprogramma's onze ether in worden
geslingerd, zou voor sommige lieden toch wel eens wat veel kunnen zijn. Van de vier delen van de cyclus Der Ring des Nibelungen is Götterdämmerung het
rijkst aan muzikaal materiaal doordat de componist erin is geslaagd het
zeer omvangrijke thematische materiaal van al die vier en niet
bepaald korte muziekdrama's te verwerken. De klankentaal, die Wagner
hier heeft ontwikkeld, is in staat om vooral het gevoelsmatige element
uit het geheel een zodanige plaats te geven dat de logica in de
ontwikkeling nergens ontbreekt. Ook hier zal men derhalve de unendliche Melodie (de
eeuwige melodie) veelvuldig tegenkomen. Maar: de melodie mag dan
unendlich zijn, de tetralogie is met het wegsterven van de laatste toon
wel ten einde.
Vlaamse Opera Deze zaterdag, 14 juni 2008, wordt Götterdämmerung vanaf 19:10 uurvoor
u uitgevoerd op de Belgische radiozender Klara in het kader van het
muziekprogramma Scala. Nadere informatie over achtergronden en
uitvoerenden is te vinden op de website van het genoemde programma van de zender in kwestie. De
avond, die wordt gepresenteerd door Lucrèce Maeckelberghe, is de vierde
in het kader van de RING-uitvoeringen door de Vlaamse Opera, een
project van regisseur Ivo van Hove en dirigent Ivan Törz. ___________ Afbeeldingen 1. Wagner-buste ter nagedachtenis in zijn sterfplaats (1883) Venetië. 2. Dirigent Ivan Törz.
Richard Strauss en Robert Schumann beheersen het concert van zaterdag 14 juni door het NDR-Sinfonieorchester, op de zender NDR Kultur
NDR-Symfonieorkest Op
zaterdag 14 juni zal de Duitse radiozender NDR Kultur een concert
presenteren te geven door het NDR Sinfonieorchester onder leiding van
Christoph von Dohnanyi, de vaste dirigent van dit ensemble. Geopend
wordt het muzikale gebeuren, dat tussen 20:00 uur en 22:00 uur via de
ether zal klinken met twee werken van Richard Strauss (1864-1949).
Allereerst Don Juan, gevolgd door Till Eulenspieges lustige Streiche, opus 28, gecomponeerd in de jaren 1894/95. Het concert wordt besloten met de Tweede Symfonie in C groot, opus 61 van Robert Schumann. Een uitgebreid artikel met toelichting is te vinden op de Nederlandse site Tempel der Toonkunst, gepubliceerd op zaterdag 31 mei jongstleden.
Richard Strauss Till Eulenspiegels lustige Streiche, opus 28 (1894/95) symfonisch gedicht Instrumentatie:
3 fluiten met piccolo, 3 hobo's met Engelse hoorn, 3 klarinetten met
basklarinet, 3 fagotten met contrafagot, 4 hoorns in F, 4 hoorns in D
(deze laatste ad libitum), 3 trompetten in F, 3 trompetten in D (ook
deze laatste ad libitum), 3 trombones, tuba, pauken, triangel, grote
trom, kleine trom, grote ratel, strijkkwintet (in principe ruim 60).
Tijl
Uilenspiegel was één van de lievelingshelden van Richard Strauss, die
voor het eerst met hem schijnt te hebben kennisgemaakt via de muzikale
komedie van Cyrill Kistler (1848-1907), welke in 1889 in Würzburg in
première was gegaan. Het thema liet Strauss niet met rust en hij liep
dan enige tijd rond met het plan een volksopera over Tijl te
componeren. In zijn nalatenschap bevond zich wel een ontwerp-tekst maar
daarbij behorende muzikale schetsen ontbraken. De opera vertoont echter
inhoudelijk geen verwantschap met het symfonisch gedicht. Hiervoor
maakte Strauss gebruik van het oude grollenboek Dil Ulenspiegel, waarvan de oudste bewaard gebleven druk uit 1511 (Straatsburg) dateert en in 1885 te Halle opnieuw was uitgegeven.
Aanstootgevend Toen
dirigent Franz Wüllner (1832-1902) tijdens zijn voorbereidingen voor de
première die op 5 november 1895 in Keulen zou plaatshebben Strauss
om nadere uitleg vroeg, schreef deze dat het hem niet mogelijk was een
programma op te stellen omdat datgene wat hem bij de diverse onderdelen
voor ogen had gestaan, wellicht aanstoot zou geven. "Laten wij derhalve
ditmaal de toehoorders zelf de noten laten kraken, die de guit hun
biedt." Wel wilde Strauss de beide Uilenspiegel-thema's aangeven, die
in het gehele stuk in de meest verscheidene 'vermommingen' voorkomen
tot de uiteindelijke catastrofe, wanneer Tijl wordt opgehangen. De
thema's welke Strauss in de brief aan Franz Wüllner bedoelde, zijn alle
twee blazersmotieven. Het ene is een trieste hoornmelodie, welke direct
na de korte proloog opdoemt, het andere een vrolijke achtste-figuur in
de klarinet, die de indruk van een spottende buiging maakt. Later
heeft Richard Strauss echter alsnog een gedetailleerd programma aan de
uitleg omtrent de beide blazersthema's toegevoegd. In totaal zijn er 26
capriolen en snaakse streken aan te wijzen, die de componist ons in de
aloude 'rondeau'-vorm hier biedt via de klankkleuren van instrumenten
afzonderlijk of in groepen. Een grappige, korte epiloog op het eerste
thema besluit het stuk. Tijl mag dan dood wezen, de herinnering aan hem
blijft zeker voortleven. ____________ Afbeeldingen 1. Dirigent Christoph von Dohnanyi. Foto van Terry O'Neill (Decca). 2. Componist Richard Strauss. Tekening van Jarko Aikens, Groningen 1984. (Archief Heinz Wallisch.) 3. Dirigent Franz Wüllner leidde de première van Till Eulenspiegel op 5 november 1895.
Alfred Hitchocks Rebecca uit 1940, naar de roman van Daphne du Maurier ' zaterdagmiddag via BBC 2
Wereldbestseller verfimd "Opmerkelijk is dat de roman van Daphne du Maurier niet veel
vaker is verfilmd. Er kan maar één reden zijn dat geen regisseur na
Hitchcock het ooit heeft aangedurfd: Hitchcock had het al gedaan. En
die valt maar zelden te verbeteren." Dat meldt de VPRO-Gids als laatste
in de beschrijving van de film Rebecca, uit 1940 [1]
die zaterdagmiddag door BBC 2 tussen 15:35 uur en 17:40 uur via BBC 2
zal worden uitgezonden. De hoofdrollen worden vertolkt door Laurence
Olivier (als Maxim de Winter) en Joan Fontaine (als diens tweede
echtgenote), alsmede door Judith Anderson en George Sanders. De
adaptatie van de roman valt in de verantwoordelijkheid van Philip
Macdonald (1900-1980), thrillerschrijver net als Alfred Hitchcock van
Britse oorsprong van wie eveneens vertalingen in ons land zijn
verschenen, onder meer in de Prisma-pocketreeks van uitgeverij Het
Spectrum te Utrecht. Hoewel deze zinnen cliché-waarheden van formaat bevatten, is Rebecca
nog eens verfilmd, al was de langere versie, nu ook alweer bijna zo
decennia geleden, gemaakt voor uitzending als televisiedrama in enkele
afleveringen. Die versie was in kleur en werd weliswaar goed bekeken,
maar een herhaling via dezelfde zender(s) kan ik me ook niet
herinneren. En hoewel niet voor het witte doek gemaakt, het blijft een
film, ook al wordt die, eventueel uitsluitend, door televisiezenders
gepresenteerd, en eventueel ook nog eens als ononderbroken film in een
tot speelfilmlengte ingedikte versie van de serie. Veel indruk heeft
die versie overigens ook op mij niet gemaakt: ik kan geen van de namen
noemen of mij de gezichten voor de geest halen van degenen, die de rollen in het verhaal hebben ingevuld. Dat zegt ook iets. Toch
geef ik te eveneens bedenken dat diverse andere door weer Hitchcock
verfilmde verhalen als remake door andere regisseurs zijn gerealiseerd. Opvallend
is dat tegenwoordig bijna niemand meer 'zeurt' over het feit dat
Hitchcock, ondanks het trouwe volgen van de verhaallijn van de roman,
in het slot is afgeweken van het origineel.
Het boek Rebecca was ook thema van een, ongeveer een halve eeuw geleden, speciale artikelenreeks in Elseviers Weekblad, Het geheim van miljoenenoplagen, waarin ook Hedwig Courths-Mahler [2] en haar Rode Rozen
voor het voetlicht werden gebracht. Het jubelen en juichen omtrent de
kwaliteiten van Daphne du Maurier (1907 -1989) als vertelster die
zich in een speciaal schrijfhuisje terugtrok om haar werk zo goed te
kunnen doen kreeg een behoorlijke deuk toen de Amerikaan Gore Vidal
altijd goed voor een dwarse visie op veel maatschappelijke zaken een
boekje over de geliefde auteur uit het Engelse Cornwall heeft
opengedaan in één van zijn essays. Hij was lector/redacteur er
uitgeverij in de tijd dat teksten van Daphne du Maurier ter bewerking
binnenkwamen. Volgens Vidal was alles zo beroerd dat zo'n negentig
procent moest worden herschreven om één en ander enigszins aanvaardbaar
te maken. Dat waren nog eens tijden! Tegenwoordig zet de geringst
ontwikkelde snotneus hoezeer ook in permanente staat van oorlog met
zijn of haar taal alles direct in een blog of op een site, en het
is mede daaraan te wijten dat de kwaliteit van het gebodene in zo korte
tijd nogmaals zo intens is gekelderd, en hier en daar tot vrijwel nihil
is gereduceerd. En dat geldt zeker overal waar de verantwoordelijke
redacteur weigert de broodnodige aanpassingen te realiseren onder het
mom van Vrije Meningsuiting. Dat deze in tegenstelling tot Gore Vidal
en zijn collega's de eigen kwaliteit ook een zeer dubieus
kaliber verlenen, dringt zelfs al niet meer tot intellectueel redelijk
tot goed ontwikkelde en in principe kundige redacteuren door: dat is
een vorm van zeer bedenkelijke degeneratie. De positieve kant daarvan
is dat al dat imbeciele geblaat zonder kop of staart (dat rijmt bijna!)
gelukkig niet ook nog eens hoeft te worden verfilmd.
[1]
De roman verscheen oorspronkelijk in 1938, en kwam als vertaling uit in
het Nederlands door Dr. J.N. van Dietsch bij uitgeverij A.W.
Sijthoff te Leiden. In 1940 presenteerde de schrijfster een eigen
toneelbewerking van de roman. [2] Zie ons artikel Hedwig Courths-Mahler en haar eigen, onvervalste romantiek geboekstaafd in 217 liefdesverhalen, van vrijdag 30 mei over deze schrijfster op de Nederlandse cultuursite Tempel der Letteren. ____________ Afbeeldingen 1. Alfred Joseph Hitchcock (1899-1980). 2. Poster voor de film Rebecca. 3.
Eugene Luther Gore Vidal (geb. 1925) is nog altijd tegendraads; hij is
één van degenen die openlijk beweren dat de aanval op de Twin Towers in
2001 door de regering Bush in scène is gezet. Ook als het niet waar zou
zijn, het geeft wel aan hoezeer die club in het Witte Huis, terecht
wordt verafschuwd en gehaat.
De werking van het muzikale brein volgens de Amerikaanse neuroloog Oliver Sacks ' dinsdagavond op BBC 1-televisie
In
de reeks IMAGINE, culturele documentaires van BBC 1-Television, begint
op dinsdag 3 juni, 's avonds om 23:35 uur de aflevering over de
Amerikaanse neuroloog Oliver Sacks, die in de loop van de laatste
decennia flink van zich heeft doen spreken door zich te profileren met
een zekere vorm van alternatieve aanak van patiënten die op enigerlei
wijze problemen met hun hersenfuncties hebben. Eén van de vele boeken
die Sacks (geb. 1933) heeft geschreven, draagt de titel Musicophilia hetgeen kan worden vertaald met de wetenschappelijke titel Musicofilie, welke hier ongetwijfeld passend is. Het woord betekent echter gewoon liefde voor (de) muziek. Sacks
heeft ook hiermee weer de nodige aandacht weten te genereren en veel
mensen kunnen overtuigen van de waarde van de inhoud van zijn nieuwe
boek. Hij is daarvoor in november 2007 onderscheiden met de Music Has Power Award. __________ Foto: Neurofysioloog Oliver Sacks (rechts) met BBC's IMAGINE-presentator (sedert 2003) Alan Yentob.
Robert Schumanns Tweede Symfonie met Wiener Philharmoniker onder Leonard Bernstein uit 1985 ' maandag 2 juni op Mezzo-televisie
Vier symfonieën achtereen Op
maandag 2 juni, tussen 17:00 uur en 20:30 uur worden door
Mezzo-televisie oudere opnamen van vier symfonieën uitgezonden: de
eerste drie van de vier symfonieën van Robert Schumann (1810-1856) en de Vierde Symfonie, Das himmlische Leben,
van Gustav Mahler (1860-1911). Al deze composities zullen worden
uitgevoerd onder leiding van de Amerikaan Leonard Bernstein
(1918-1990). Deze werken zijn door Bernstein met de Wiener
Philharmoniker opgenomen in 1985. Vermeldenswaard is voorts dat drie
van deze vier symfonieën in deze versie door Mezzo-televisie zullen
worden herhaaldop 27 juni aanstaande, tussen 10:00 uur in de ochtend en
12:30 uur in de middag. De Derde van Schumann zal dan wel weer op een
ander tijdstip te zien zijn.
Robert Schumann: Symfonie nr. 2 in C gr.t., opus 61 (1845/46) Instrumentatie: 2 fluiten, 2 hobo's, 2 klarinetten 2 fagotten, 2 hoorns, 2 trompetten, 3 trombones, pauken en strijkers.
Schumanns Tweede Symfonie werd voltooid in 1846 en is eigenlijk zijn Derde, omdat de symfonie
in d klein(opus 120) al in 1841 was gereedgekomen, maar later, in 1852,
nog weer werd bewerkt. De Tweede werd pas in 1848 gepubliceerd, maar
had voordien zijn eerste uitvoering reeds beleefd op 5 november 146 in
Leipzig, evenals de Eerste Symfonie, die daar vijfenhalf jaar eerder de
première had beleefd. In deze beide gevallen trad Felix Mendelssohn op
als dirigent. Toen Schumann 35 jaar was, kreeg hij zijn eersre
zenuwinstorting en dat gegeven heeft vanzelfsprekend enige weerslag
gevonden in zijn werk. In de Tweede Symfonie is dat depressieve element
heel goed te horen. "Ik heb deze (Tweede Symfonie)geschetst
toen ik fysiek nog sterk lijdend was. Ja, ik kan wel zeggen dat het wel
degelijk de weerstand van de geest was, die hier zichtbaar invloed
heeft gehad, en waardoor ik mijn toestand heb getracht te bestrijden.
Het eerste deel is vol van deze strijden in zijn karakter zeer luimig
weerspannig."
Dat geldt in sterke mate voor de relatef
lange inleiding, waarin blazerskwinten fungeren als een soort
noodlotsmotief. Pas na vijftig maten wordt het hoofdthema voorgesteld:
markant vanwege het nadrukkelijk geprofileerde ritme, dat alle impulsen
geeft, die de rest van dit allegro bepalen. De gekwelde stemming blijkt
vooral uit het feit dat de neventhema's er maar niet in slagen zich te
doen gelden van het sterk gepunteerde hoofdthema. De motieven worden
maar steeds herhaald zonder dat er geaccentueerde tegenstellingen
binnen de diverse groepen van instrumenten worden gecreëerd. En nadat
die gekwelde stemming tot hartstochtelijke proporties is opgevoerd,
beëindigt een abrupte fanfare dit eerste deel. Het Scherzo zet in met een onrustig perpetuum mobile-motief
in zestienden, gespeeld dor de eerste violen. Dit motief zal als een
rode draad door het gehele scherzo lopen. Twee trio's onderbreken deze
beweging: het eerste berstensvol muzikale invallen in onder meer
levendige triolen (freudevoll), het tweede met een tamelijk oppervlakkig liedthema.
Het Adagio vormt het pièce de résistance van deze symfonie, maar is wel minder gloedvol qua emotie dan Schumanns andere langzame delen. Het ontleent motieven aan Das musikalische Opfer
van Bach. De violen presenteren het hoofdthema, ondersteund door een
brede cantilene van de lagere strijkinstrumenten. De hobo speelt het
eerste motief na, één maat latergevolgd door de fagot. De tamelijk
gedragen stemming wordt nog plechtiger wanneer enkele zachte fanfares
in de hoorns klinken. Het geheel als een romantische nocturne vol
zwaarmoedigheid enerzijds, troost en vertrouwen aan de andere kant.
De
Finale zet met veel elan in: alle strijkers worden als het ware de
C-scala opgejaagd. Na een korte, chromatische modulatie naar G groot
verschijnt het marsachtige hoofdthema in de blazers. Dit thema beheerst
de daarop volgende 42 maten. Dan verrast Schumann met de manier waarop
hij de klassieke sonatevorm doorbreekt: het neventhema wordt in dit
geval aan het Adagio ontleend. Dit thema klinkt in de alten en celli,
alsmede in de klarinetten en fagotten, begeleid door figuraties in de
eerste violen.
De
uitwerking blijft achterwege en in plaats daarvan komt een veel
uitgebreidere reprise, waarin het thematische materiaal en de herhaling
van de expositie worden opgenomen, zij het hier en daar slechts
fragmentarisch. Na een Generalpause intoneren de blazers een Beethoven-citaat (uit An die ferne Geliebte) en dan sluiten de blazerskwinten uit de inleiding tot het Allegro de finale af met een zegefanfare. ____________ Afbeeldingen 1. Leonard Bernstein op weg naar volledige extase, hier met de Wiener Philharmoniker in 1985. 2. Robert Schumann, getekend in 1839 door Josef Kriehuber (1800-1876). 3. Felix Mendelssohn-Bartholdy dirigeerde premières van Schumann-symfonieën. 4. Geboortehuis van Robert Schumann te Zwickau.
Doodsangst in Tibet ' Onderweg in een gekneveld land. Documentaire over het door China beestachtig geknechte volk van Tibet ' Maandagavond op Duitsland 1
De werkelijkheid van alledag Tash Despa is elf jaar geleden uit Tibet gevlucht, daarbij de ijzige koude in de Himalaya
trotserend. Vervolgens heeft hij in Engeland asiel aangevraagd en
intussen bezit hij een Brits paspoort. Als toerist vermomd is hij
teruggereisd naar zijn geboorteland om daar, samen met een Brits
camerateam, een film te kunnen maken over alle misstanden in dat land.
Het resultaat is bijeengebracht in een reportage welke mede op naam
staat van Jezza Neumann die op maandag 2 juni, 's avonds vanaf 21:00
uur door het eerste Duitse publieke televisienet ARD/Das Erste zal
worden uitgezonden. Met een verborgen camera voert Tash Despa
diverse gesprekken met slachtoffers van folterpraktijken en gedwongen
sterilisatie, alsook met mensen die als gevolg van willekeur een andere
woonomgeving hebben moeten zoeken. Uit al die ontmoetingen bleek dat
het geduld met de Chinese bezetter is opgeraakt, en dat de Olympische
fakkel slechts heeft gediend als een soort bliksemafleider. Het
is een bekend verschijnsel dat (al te) lang opgekropte gevoelens in
dit geval begrijpelijke woede ooit op een kookpunt raken en een uitweg
zoeken om enige druk van de ketel te realiseren. Talrijke journaals, en
ook actualiteitenrubrieken, van de meeste westerse televisiestations
hebben de beelden van protesterende Tibetanen meer dan eens uitgezonden. ____________ Afbeeldingen 1. De Tibetaan Tash Despa. (Foto ARD/Das Erste.) 2. Proteseterende Tibetanen. (Foto: ARD/Das Erste.)
La Balance de la terre voor orgel en eufonium van de Belgische componist Ludo Geloen ' vrijdagavond 30 mei in de kathedraal van Ieper
Prachtig partituurbeeld Hoewel het niet gebruikelijk is om in deze rubriek een gehele partituur af te beelden, is de verleiding groot om van dat
'systeem' deze keer af te wijken, aangezien het de redacteur niet lukt
om met behulp van allerlei doodenge machinale trucs het oorspronkelijke
bestand zodanig te bewerken het laat zich met behulp van zijn kennis
en de hem behulpzame middelen in het geheel niet bewerken dat de
afbeelding tot één partituurpagina wordt beperkt. Maar waarom ook niet
eens een hele partituur, vooral als die zo'n rustgevend beeld vol
mathematische symmetrie vertoont? Toch niet, aangezien de omvang van
het bestand en de soort door het systeem van Blogger NL en het Belgische Cultuurspectrum niet worden
geaccepteerd. Via een wisseltruc met heel veel omwegen is het
uiteindelijk gelukt om één, de eerste, pagina van de partituur toch nog
zodanig weer af te beelden dat opname alhier mogelijk is geworden. Het
gaat hier niet om een symfonie van anderhalf uur, doch 'slechts' om een
compositie van goed negen minuten, die het derde onderdeel is van een reeks van zes stukken met de overkoepelende titel Six natures, opus 91, uit 2008, van de Belgische artistieke duizendpoot Ludo Geloen, welke alle voor orgel en één soloinstrument zijn. Dit derde deel draagt de titel La Balance de la terre, en is voor orgel met een eufonium. Daarover zegt de componist zelf: "Hij werkt als een hoorn des overvloeds, maar ook als een waarschuwingssignaal. La Balance
gaat over het fragiele evenwicht van de natuur op onze planeet. Een
paar delen volgen elkaar op, maar vormgewijs is er een symmetrie A B
C B (cadens) A. Dit werkt als de vorm van een balans. In het
begin is het zacht, gaat naar het midden naar een toppunt (forte), en
het eindigt zoals het begon: in een pianissimo."
Vrijdag 30 mei in de kathedraal van Ieper Marcel
Verheggen uit Maastricht neemt de orgelpartij voor zijn rekening, het
eufonium wordt bespeeld door Frederik Leroy uit Ieper. Voorts staat
werk van vijf andere componisten op het programma, waarvan drie
wereldfaam hebben verworven: Charles Gounod, Gabriel Fauré en César
Franck, die van Belgische oorsprong is. De overige twee hebben
weliswaar minder wereldfaam weten te verwerven, maar dat is geen
indicatie over de kwaliteit van hun composities. Het zijn twee musici,
waarvan de ene de naam Dallier draagt, de ander Merkel heet. En dat die
laatste geen Bundeskanzlerin van het direct-oostelijke buurland van
België is, mogen we als een rotsvast gegeven aannemen.
Afbeeldingen 1. Componist Ludo Geloen. 2. Organist Marcel Verheggen. 3. Eufonium-bespeler Frederik Leroy, hier als dirigent van een harmonieorkest; helaas in spiegelbeeld. 4. Eerste partituurpagina van La Balance de la terre (2008).
Jin Shans Droom van elke schooljongen is zeven maanden lang te zien in het Groninger Museum
Protest vanaf een schoolbank Volgens
conservatrice Sue-an van der Zijpp, die op de dag van de
persbijeenkomst in het Groninger Museum uitleg verschafte en vragen,
gesteld in het Engels, aan de aanwezige jonge kunstenaar. Jin Shan, in
het Chinees doorgaf is het door hem gemaakte stuk performing art "de
droom van elke schooljongen", en daarmee een universeel invoelbare
uiting van irritatie in het klaslokaal, en derhalve eveneens
internationaal begrijpelijk. Wel zal Jin Shan met zijn Chinese versie
van een manneke dat pist, meer losmaken dan het 'engelachtige wezentje'
in het centrum van Brussel dat tijdens het langdurige wateren nog blijft stralen. Dit kunstwerk van, Desperate Pee uit 2007, maakt deel uit van het laatst toegevoegde onderdeel New World Order,
bestaande in 38 zaalvullende 'installaties' van de nu complete
kunsmanifestatie GO CHINA, welke door het Drents Museum Assen samen met
het Groninger Museum wordt gedragen. Dat laatste onderdeel is te zien
vanaf zondag 27 april en blijft in Groningen tot en met 23 november.
Het geheel in het Groninger Museum bestaat in vier ruim opgezette
uitingen: Antieke Bronzen,
die reeds vanaf 2 februari te bezichtigen zijn en tot en met 28
september zullen blijven, vervolgens de solo-expositie met kunstwerken
van de in 1957 geboren Ai Weiwei, waarmee het gehele Coop Himmelb(l)au Paviljoen van het opvallende gebouw tegenover het Centraal Station van Groningen [1] sedert 2 maart is gevuld. Vanaf 22 maart is het onderdeel Tekens aan de wand Chinees nieuw realismeen Avant-garde in de jaren tachtig en negentig tot en met 26 oktober te bezichtigen. [2] De
afbeelding helemaal bovenaan stuurde ik als Bijlage aan één mijner
correspondenten: de in droge humor nauwelijks te overtreffen Mels van
Driel, uroloog/seksuoloog van het Universitair Medisch Centrum
Groningen, en ik vertelde hem erbij, dat die jongen daar bovenop de
schoolbank maar onafgebroken doorplast. De professor reageerde als
volgt: "24 uur per etmaal urineren is ziekelijk; de bijlage is
prachtig." Dat deze geleerde over zulke zaken kennis en inzicht heeft,
moge blijken uit zijn onlangs verschenen boek. _________ [1] Vanaf elk NS-station in Nederland kan men voor 15, naar de expositie GO CHINA in Groningen en Assen reizen. [2] In separate bijdragen zullen we op die onderdelen terugkomen.
Zuilenvazen en andere keramische stukken van de prominente Chinese kunstenaar Ai Weiwei tot en met 23 november in het Groninger Museum in het kader van de grote manifestatie Go China
Provocerende symboliek Reeds sedert 2 maart kan men in het Coop Himmelb(l)au Paviljoen van het Groninger Museum
werken zien van Ai Weiwei, één der meest vooraanstaande Chinese
kunstenaars van vandaag de dag. Hij is in 1957 te Beijing geboren en maakte vanaf
1978 deel uit van de kunstenaarsvereniging Xingxing
Sterren die vijf jaar later werd opgeheven. Dat was voor Ai Weiwei
aanleiding om zich buiten China verder te oriënteren. Daartoe vestigde
hij zich in New York, maar tien jaar daarna keerde hij naar Beijing
terug, hetgeen heel direct gevolgen had voor zijn manier van werken.
Tot dan toe had hij zich afzijdig gehouden van klassieke Chinese
elementen, maar vanaf 1993 speelt de aloude traditie, in zijn werk met
architectuur, performances en installaties een rol van betekenis: hij
geeft politieke en nationaal-Chinese symbolen een plek, waardoor hij
provocerende kunst creëert.
Nieuw podium In 1997 heeft Ai Weiwei China Arts Archives and Warehouse
opgericht, dat als podium fungeert voor jonge en tevens voor
experimentele kunstenaars. Gezien zijn eigen veelzijdigheid op het
gebied van architectuur en direct verwante toegepaste kunsten mag het
nauwelijks verwondering wekken dat Ai Weiwei tevens is verbonden als
adviseur van het Zwitserse bureau Herzog & de Meuron, dat is
betrokken bij het ontwerp van het Olympisch Stadion van Beijing. Zijn expositie in het Groninger Museum aldaar in het kader van de omvangrijke manifestatie Go China!
betekent het solodebuut van Weiwei in Nederland. Een centrale positie
wordt daarbij ingenomen door zijn verregaande affiniteit met keramiek,
een thema dat eveneens een lange traditie kent binnen de geschiedenis
van China, zowel in de kunst, alsook in de kunstnijverheid.
Internationaal befaamd Dat
Ai Weiwei inmiddels ook in de internationale kunstenwereld een zeer
vooraanstaande rol speelt, moge blijken uit onder meer het feit dat hij
in 2007 op de Documenta in Kassel was vertegenwoordigd en tevens uit
het bericht dat heden in de Art News Paper
is verschenen en waarin wordt gemeld dat de Liverpool Tate aan deze
Chinese kunstenaar de opdracht heeft verstrekt een "groot spinneweb" te
creëren voor de Biennale die in september dit jaar in die Engelse
plaats zal worden gehouden. Op de foto hiernaast ziet u Pillars
dat, net als ander werk van Ai Weiwei, tot en met 23 november in het
Groninger Museum is uitgestald. Deze zuilen bestaan uit een heel
regiment van levensgrote vazen, waar de bezoeker tussendoor kan lopen. [1]
__________ [1] Pillars
maakt onderdeel uit van een particuliere collectie in Zwitserland en is
welwillend voor de expositie in het Groninger Museum afgestaan door
Galerie Urs Mele, Beijing/Luzern. Op 26 mei verschijnt, ter
gelegenheid van deze tentoonstelling, een boek over deze kunstenaar.
Wij hopen daarover nader te kunnen berichten.
Zuilenvazen en andere keramische stukken van de prominente Chinese kunstenaar Ai Weiwei tot en met 23 november in het Groninger Museum in het kader van de grote manifestatie Go China
Provocerende symboliek Vanaf
2 maart is in het Coop Himmelb(l)au Paviljoen van het Groninger Museum
werk te zien van Ai Weiwei, één der meest vooraanstaande Chinese
kunstenaars van vandaag de dag. Hij is in 1957 geboren en maakte vanaf
1978 deel uit van de kunstenaarsvereniging Xingxing
Sterren die vijf jaar later werd opgeheven. Dat was voor Ai Weiwei
aanleiding om zich buiten China verder te oriënteren. Daartoe vestigde
hij zich in New York, maar tien jaar daarna keerde hij naar Beijing
terug, hetgeen heel direct gevolgen had voor zijn manier van werken.
Tot dan toe had hij zich afzijdig gehouden van klassieke Chinese
elementen, maar vanaf 1993 speelt de aloude traditie, in zijn werk met
architectuur, performances en installaties een rol van betekenis: hij
geeft politieke en nationaal-Chinese symbolen een plek, waardoor hij
provocerende kunst creëert.
Nieuw podium In 1997 heeft Ai Weiwei China Arts Archives and Warehouse
opgericht, dat als podium fungeert voor jonge en tevens voor
experimentele kunstenaars. Gezien zijn eigen veelzijdigheid op het
gebied van architectuur en direct verwante toegepaste kunsten mag het
nauwelijks verwondering wekken dat Ai Weiwei tevens is verbonden als
adviseur van het Zwitserse bureau Herzog & de Meuron, dat is
betrokken bij het ontwerp van het Olympisch Stadion van Beijing. Zijn expositie in het Groninger Museum aldaar in het kader van de omvangrijke manifestatie Go China!
betekent het solodebuut van Weiwei in Nederland. Een centrale positie
wordt daarbij ingenomen door zijn verregaande affiniteit met keramiek,
een thema dat eveneens een lange traditie kent binnen de geschiedenis
van China, zowel in de kunst, alsook in de kunstnijverheid.
Internationaal befaamd Dat
Ai Weiwei inmiddels ook in de internationale kunstenwereld een zeer
vooraanstaande rol speelt, moge blijken uit onder meer het feit dat hij
in 2007 op de Documenta in Kassel was vertegenwoordigd en tevens uit
het bericht dat heden in de Art News Paper
is verschenen en waarin wordt gemeld dat de Liverpool Tate aan deze
Chinese kunstenaar de opdracht heeft verstrekt een "groot spinneweb" te
creëren voor de Biennale die in september dit jaar in die Engelse
plaats zal worden gehouden. Op de foto hiernaast ziet u Pillars
dat, net als ander werk van Ai Weiwei, tot en met 23 november in het
Groninger Museum is uitgestald. Deze zuilen bestaan uit een heel
regiment van levensgrote vazen, waar de bezoeker tussendoor kan lopen. [1]
__________ [1] Pillars
maakt onderdeel uit van een particuliere collectie in Zwitserland en is
welwillend voor de expositie in het Groninger Museum afgestaan door
Galerie Urs Mele, Beijing/Luzern. Op 26 mei verschijnt, ter
gelegenheid van deze tentoonstelling, een boek over deze kunstenaar.
Wij hopen daarover nader te kunnen berichten.
Manuel Maria de Falla y Matheu is van maandag 31 maart tot en met vrijdag 4 april Composer of the week bij BBC Radio 3
De komende week, van maandag 31 maart tot en met vrijdag 4 april, is Manuel Maria de Falla y Matheu Composer of the Week in de gelijknamige reeks muziekprogramma's van BBC Radio 3. Iedere
middag tussen 13:00 uur en 14:00 uur en 's avonds in de herhaling,
tussen 21:45 uur en 22:45 uur wordt muziek voorgesteld van deze
Spanjaard, die als componist de eerste van deze Iberische natie was die
kon worden beschouwd als van wereldformaat. Hij werd in november 1876
in het Spaanse Cadíz geboren en stierf negen dagen voor zijn
zeventigste verjaardag te Alta Gracia in Argentinië. De Falla is
erin geslaagd het Franse ididoom van Claude Debussy en Maurice Ravel
met de Spaanse folklore te laten samensmelten. Hoewel deze
muziekmeester veelal wordt beschouwd als de meest vooraanstaande
componist van Spaanse bodem, heeft hij toch een een zeer klein oeuvre
nagelaten, helemaal voor zijn eigen instrument de piano. Toch heeft hij
nog steeds de naam een subliem pianist te zijn geweest, die hetzij zelf heeft meegewerkt aan de pianoversies van zijn opera La vida breve, alsmede van zijn beide balletten El amor brujo en El sombrero de tres picos. Ook is bekend dat hij dit soms niet zelf deed, maar erin toestemde dat anderen zijn composities voor piano hebben gewerkt.
Parijse periode Drie
weken voor zijn overlijden heeft Manuel de Falla tegen de Franse
violist Gabriel Bouillon gezegd: "In Parijs heb ik zeven onvergetelijke
jaren doorgebracht. Debussy, Ravel, Schmitt en Dukas waren mijn beste
vrienden. . . .Dukas in het bijzonder. Hij zette mij aan tot
componeren, hij maakte mijn werken in Parijs bekend. Daar heb ik mijn Nachten in Spaanse tuinen
geschreven ik was zo ver van Spanje dat ik de nachten misschien nog
fraaier afschilderde dan ze in werkelijkheid zijn dat ligt aan
Parijs." De Falla heeft in totaal vijf werken voor piano gecomponeerd, en daarvan is Nachten in Spaanse tuinen het enigevoor piano en orkest. De ondertitel van dit stuk luidt Symfonische variaties voor piano en orkest; het
werk is opgedragen aan de toen zeer prominente Spaanse pianist Ricardo
Vines, die in Parijs had gestudeerd en daar tijdens zijn briljante
carrière heeft gewoond. Hij heeft bijna dezelfde levensjaartallen als
de componist: 1875-1943. Hij was ook degene, die De Falla ervan had
weten te overtuigen dat de serie nocturnes waaraan de componist in 1909
was begonnen beter tot zijn recht zou komen in een versie voor piano en
orkest. ____________ Afbeelding: Manuel de Falla, in 1997 getekend door Tonny Groenhuysen, Buitenpost. Collectie Heinz Wallisch.
Documentaire over het relatief onbekende natuurfenomeen lawines op donderdagavondvia BBC 2-television
Iain Stewart presenteert Donderdag 27 maart vertoont BBC Two-television 's avonds tussen 21:00 uur en 22:00 uur onze tijd de documentaire getiteld 10 things you didn't know about avalanches.
In de toelichtende tekst worden we geconfronteerd met het feit dat er
een miljoen lawines per jaar plaatsgrijpen op onze aardbol, maar dat
wij, gemiddelde burgers van diezelfde globe inmiddels, meer kennis
hebben van het maanoppervlak dan van de werking van het fenomeen
lawine. Dat op zich zou reeds een goede aanleiding kunnen zijn om de
documentaire te gaan bekijken. Iain Stewart reist door berggebieden
en tevens over gletsjers om daarmee tien belangwekkende verhalen over
lawines te kunnen illustreren.
De
dodelijkste lawine die ooit tijdens het bestaan van de mens heeft
plaatsgehad en is gedocumenteerd, heeft slechts drie minuten geduurd,
doch aan achttienduizend mensen het leven gekost. Ook worden we
herinnerd aan het feit dat de Romeinse veldheer Hannibal en zijn leger
samen met krijgsolifanten ook flink onder lawines hebben geleden toen
hij de Alpen is overgetrokken. ____________ Afbeeldingen 1. Iain Stewart. 2. Sneeuwlawine.
Acrostichon voor klarinetsolo van Ludo Geloen gaat paaszondag in première in Kunstgalerij Montanus 5 te Diksmuide door Limke Deblaere
Nieuwe compositie Op zondag 23 maart, om 11:00 uur in de ochtend zal het nieuwste werk van de Belgische componist Ludo Geloen in première worden gegeven door de jonge klarinettiste Limke Deblaere. Deze eerste uitvoering zal plaatshebben in Kunstgalerij Montanus 5 in het Belgische Diksmuide. Het is een stuk van amper vier minuten, waarover de componist zelf enkele toelichtende regels geschreven, die we u hier niet willen onthouden.
Acrostichon Een acrostichon (ook: naamdicht of lettervers) is een gedicht waarvan bepaalde, meestal de eerste, letters van iedere regel of strofe, achter elkaar gelezen zelf ook een woord of zin vormen. Acrostichon is een samenvoeging van de Griekse woorden akros (ακρος uítstekend) en stichos (στιχος rij, vers).
Het bekendste voorbeeld is de tekst van het Nederlandse volkslied, het Wilhelmus, waarvan de eerste letters van de originele coupletten samen de naam 'Willem van Nassov' vormen. Het boek Klaagliederen in de Bijbel is bijna geheel in de vorm van het acrostichon gebouwd op het 5de hoofdstuk na. Op één na zijn alle vijf klaagliederen alfabetisch volgens de 22 letters van het Hebreeuws alfabet. Ook de Psalmen 9, 10, 25, 34, 37, 11, 112, 119 en 145 in de Bijbel vormen een acrostichon met de letters van het Hebreeuwse alfabet. Elke letter werd voorzien van een noot, zo ontstond een melodie van 11 klanken. De tweede muzikale zin begint met de tweede noot en de eerste noot schuift op naar de laatste plaats. Dit inhaalmanoeuvre zet zich voort tot de oorspronkelijke melodie terug gevormd is. Het is een soort muzikale estafette.
Leo Janáčeks opera Uit een dodenhuis, naar Fjodor Dostojevski, met het Mahler Chamber Orchestra onder Boulez, maandagavond op Arte-televisie
Opera naar Dostojevski Op
maandag 10 maart presenteert de Duits-Franse cultuurzender Arte als het
laatste programma-onderdeel, tussen 22:30 uur en 00:10 uur een
verfilmde versie van de opera Uit een dodenhuis van
de Tsjechische componist Leo Janáček. Het betreft hier de uitvoering
zoals die verleden jaar onder muzikale leiding van Pierre Boulez ook in het
Amsterdamse Muziektheater, eind mei en begin juni, in drie
voorstellingen is gegeven. Er was op de avond van de première een
rechtstreekse uitzending via Radio 4 te beluisteren, en later heeft de
Belgische radiozender Klara in het operaprogramma Scala deze visie op Janáčeks muziekdrama ook nog eens gerealiseerd. Doch nu verkeren we allen in de zeer gelukkige omstandigheid deze opera met de bijbehorende beelden van de versie in casu te bekijken. Over de opera zelf en de bijzonderheden met betrekking tot deze versie heb ik op het cultuurweblog Rond1900 op de dag van de première in Nederland een uitgebreid artikel gepubliceerd.
Verfilmde versie uit 2007 De verfilming van Uit een dodenhuis is
een Franse productie,die tot stand is gekomen onder regie van Stephane
Metge, en voor Arte France werd gerealiseerd. Het thans in beelden te
volgen drama heeft een lengte van honderd minuten en wordt op het
breedbeeldformaat 16:9 uitgezonden in de oorspronkelijke taal
(Tsjechisch) met ondertitels. Er zullen nog twee herhalingen via
Arte televisie worden uitgezonden, de eerste in de nacht van woensdag
op donderdag om 03:00 uur. Het
vervelende in de informatie van deze zender is dat men dat onder de
programmering aankondigt als woensdag 12 maart, doch dan is het wel
degelijk donderdag 13 maart. De tweede herhaling is volgende
zondagochtend, 16 maart vanaf 09:45 uur. ____________ Afbeeldingen 1. Scène uit de opera Uit een dodenhuis. (Foto: Arte France: Ros Ribos.) 2. Componist Leo Janáček als jongeman. 3. Regisseur Patrice Chéreau.
De naakte waarheid voor een openbare blote man in Groningen Stad werd een proces verbaal
Taboe op bloot Eigenlijk
is het te absurd voor woorden dat de politie in actie komt voor een man
die spiernaakt hopelijk had hij toch schoenen aangetrokken, want dat
tegenwoordige plaveisel is helemaal niet ingericht op blote voeten
van de binnenstad naar zijn woning loopt. Maar misschien vormde het
blauwdienende optreden wel een onderdeel van de Actie die de politie
landelijk voert. In ieder geval was er in Groningen Stad dezer dagen
een man, die de weddenschap had afgesloten, het traject van het centrum
naar zijn huis in adamskostuum af te leggen. Bij zijn woning stond
althans volgens de berichtgeving van de radio- en televisiezender in
genoemde stad [1] een al dan
niet (maar wel anders) geüniformeerde vertegenwoordiger van Hermandad
op hem te wachten, met de bedoeling hem mee te nemen en in één der
Blauwe Burelen die onze Stad rijk is, op de bon te slingeren, hetgeen
in de daad is omgezet. Hij werd aangehouden omdat hij zijn kledij niet
had aangehouden, zeg maar. Dat werd in de berichtgeving van de
zendgemachtigde in kwestie omschreven als naakte waarheid. Wellicht is er nog een jurist die zich voelt aangesproken om een Proefproces of Bodemprocedure
te beginnen over de vraag of die man meende aan stoot te zijn, en of
hij in dat geval ook werkelijk aanstoot heeft gegeven. Wel
binnenskamers in de rechtbank graag, anders komt Oom Hermandad opnieuw
in actie. . . . .
Bedreigend? Je
vraagt je af, welke bedreiging er van een naakte man zoal kan uitgaan.
Over de toestand van zijn natuurlijke wapenrusting meldt de
berichtgeving niets, en derhalve mogen we ervan uitgaan dat hij geen
directe negatieve bedoelingen had. Ander wapentuig dan datgene dat
vrijwel alle Adams gebruikelijkerwijs met hun kostuum bedekken, kan men
moeilijk op, aan of in zo'n lijf verstoppen, tenzij volmaakt
stilstaand. Misschien werd zijn naaktheid wel juist vanwege het
ontbreken van natuurlijk schoon als storend ervaren? Maar de meest
klemmende vraag is hier: zou de man
in kwestie, indien voorzien van vijgenblad op de sedert de oude tijden
van het Tweestromenland daarvoor kennelijk bedoelde plek, ook zijn
geverbaliseerd, of ware het dan bij slechts een herderlijke vermaning
gebleven? Misschien is er een olijkerd die dat in het kader van een
actievoerende politie ook nog eens gaat uitproberen. Het zal toch niet zo
wezen dat heel veel inwoners van België's direct noordelijke buurland geheel en al rechtstreeks of via eventuele, al
dan niet zo officiële, belangenvertegenwoordigingen bij de huidige
politie-minister moeten aandringen op het verplicht stellen voor alle
politieagenten ook voor vrouwen! van de nieuwste literatuur over (al dan niet geheel blote) mannen met hun voor- en achterdelen. Het meeste risico heeft de man zelf gelopen door in semi-winterse temperatuur in statu nascendi
over straat te gaan. Een koutje is immers licht gevat. Mocht het laaste
zich alsnog manifesteren, dan verdient de man het inderdaad ferm te
worden toegesproken, aangezien de kosten van de gezondheidszorg niet
verder onnodig mogen stijgen. Onverantwoord roken, drinken en andere
vormen van roekeloosheid dienen dan ook ten stelligste te worden
afgeraden, en daarom hier en nu: Goede man, wacht op hogere
temperaturen opdat u zelf en de kleine man met u niet ineen zullen
krimpen als gevolg van de koude. __________ [1] Voorzichtigheid diengaande is echter geboden, daar bij de zender in kwestie slorigheden
worden gepresenteerd die aldaar, ook na adequate informatie, niet
worden rechtgezet. Toch vraagt men de lezers, kijkers en luisteraars op
de website van het betreffende instuituut wel om een mail te zenden als
men iets te melden heeft. ____________ Afbeeldingen 1. Om te tonen hoe mooi een blote man kan zijn: hier is er een, maar binnenshuis. 2.
Vijgenblad uit het bestand van Tuinadvies.be. "In de beschrijving
daarvan staat onder meer: Adams zwembroek had weinig om het lijf." En
voorts: "De bladeren zijn groot en mooi, maar te klein voor de
hedendaagse Adam." (Vanzelfsprekend met dank aan Kurt Vossaert van de
redactie van Tuinadvies.be.)
Cultuurspectrum
In
de reeks IMAGINE, culturele documentaires van BBC 1-Television, begint
op dinsdag 3 juni, 's avonds om 23:35 uur de aflevering over de
Amerikaanse neuroloog Oliver Sacks, die in de loop van de laatste
decennia flink van zich heeft doen spreken door zich te profileren met
een zekere vorm van alternatieve aanak van patiënten die op enigerlei
wijze problemen met hun hersenfuncties hebben. Eén van de vele boeken
die Sacks (geb. 1933) heeft geschreven, draagt de titel Musicophilia hetgeen kan worden vertaald met de wetenschappelijke titel Musicofilie, welke hier ongetwijfeld passend is. Het woord betekent echter gewoon liefde voor (de) muziek.
te zijn geweest, die hetzij zelf heeft meegewerkt aan de pianoversies van zijn opera La vida breve, alsmede van zijn beide balletten El amor brujo en El sombrero de tres picos. Ook is bekend dat hij dit soms niet zelf deed, maar erin toestemde dat anderen zijn composities voor piano hebben gewerkt. 
