Komen er nu dan kansen voor alternatieve politkeke dilettanten in Duitsland?
Mogelijke opties en hindernissen Zondag
30 augustus zijn er in drie van de zestien Duitse deelstaten
parlementsverkiezingen gehouden: in het Saarland, in Thüringen en in
Sachsen. En verder werden er in Nordrhein-Westfalen zogenoemde
Kommunalwahlen gehouden, dat wil zeggen de verkiezingen van de
plaatselijke grootheden zoals burgemeesters. Alleen in Sachsen kan de
christen-democratische partij blijven regeren, zij het dat men een
coalitiepartner nodig heeft, doch de zittende minister-president
bevindt zich ook nu nog in de comfortabele situatie dat hij een partner
kan kiezen. In het Saarland en Thüringen ligt dat wel even anders: in
beide gevallen is het verlies van de christen-democratische partij van
de zittende minister-president zo enorm dat een coalitie zonder deze
groepering tot de mogelijkheden is gaan behoren. In beide deelstaten is
het theoretisch zelfs mogelijk om een rood-rood-groene coalitie te
vormen, en als de partijen sociaal-democraten van de SPD, de socialisten van Die Linke en de Grüne
erin zullen slagen snel een werkzame coalitie te realiseren, zou dat
wel eens van doorslaggevende betekenis kunnen zijn op de algemene
verkiezingen die op zondag
27 september aanstaande zullen worden gehouden, en waarvan eigenlijk
iedereen uitgaat van een, ook dan nog wel redelijke tot comfortabele,
meerderheid van de christendemocratie de partij van bondskanselier
Angela Merkel (*1954) met de rechts-liberale FDP van de ongelooflijk
raaskallende Guido Westerwelle (*1961). Die combinatie heeft haar
voorkeur, maar die is nooit ofte nimmer in het voordeel van degenen die
sociaal-economisch beneden de onderste trede van de trap staan. Vooral
rechts-liberalen hebben er vrede mee dat er steeds meer rijken komen,
want die hebben dat wel verdiend, en dat dat ten koste gaat van de Ärmsten der Armen
vinden ze allang best, zolang hun clientèle maar gespaard blijft. Dat
gaat sommige stromingen binnen de Duitse christen-democratie zelfs te
ver.
Momentopnamen Peilingen
van de laatste dagen hebben echter aangetoond dat zo'n combinatie in
ieder geval zeer krap of zelfs niet meer mogelijk zal blijken. Dat
heeft enerzijds het voordeel dat de invloed van de FDP beperkt blijft
tot de oppositie, maar bergt het grote gevaar in zich dat de huidige,
tot op de draad versleten, Große Koalition van
CDU/CSU en SPD aanblijft. En dat ook weer tot gevolg hebben dat de
onovertroffen saaiheid in de vorm van de Walvistraan Angela Merkel zal
aanblijven als de machtigste vrouw op aarde. Een intens zielige
vertoning. Onze Nederlandse schrijver Bordewijk gebruikt voor een
dergelijk verschijnsel het begrip vleesgeworden vervaarlijk staatsmanschap.
Doch dat er ook binnen vier weken heel veel kan veranderen, hebben we
bij eerdere verkiezingen, niet alleen in Duitsland, kunnen vaststellen. De
sociale inbreng die van oudsher van de SPD kwam de aloude
arbeiderspartij bij uitstek is tijdens het kanselierschap van de
SPD-Zonnekoning, die Gerhard Schröder (*1944) tussen 1998 en 2005
speelde, tot het laagst denkbare niveau gereduceerd. Die voormalige
rode posities worden nu ingenomen door de partij Die Linke
van Gregor Gysi en Oskar Lafontaine. Deze groepering is de laatste
jaren, ook en vooral door het gerommel in de marge dat de beide grote
volkspartijen in dat land ten beste hebben gegeven, steeds sterker
geworden, en dat mag niemand verbazen die beseft dat de sociale thema's
nimmer uit handen hadden mogen worden gegeven door de narcistische
lieden die de huidige grote coalitie aldaar (mede) bevolken. Want,
geloof het of niet, eveneens binnen de christen-democratie bevindt zich
een sociale stroming, die zich wenst in te zetten voor al degenen die
in het dagelijks met te weinig inkomen moeten manipuleren. Frank-Walter
Steinmeier (*1956) het massieve betonblok van de SPD huidig minister
van Buitenlandse Zaken en vice-kanselier in het kabinet Merkel moet
derhalve op tal van fronten proberen de aloude sociaal-democratische
thema's weer binnen zijn optredens een plaats te geven. Doet hij dat
niet, dan zal de SPD nog meer afkalven en Die Linke
verder groeien. Dat wil binnen de andere partijen van enig belang, tot
nu toe niemand, maar men zal een harde noot te kraken hebben, en mede
te knagen hebben aan het feit dat steeds meer burgers wel voelen voor
een rood-rood-groene coalitie om eindelijk maar eens te kunnen proberen
iets ter linker zijde van de huidige grauwsluier in de Bondsrepubliek
van de grond te tillen. Het mag evenmin niemand verbazen als zal blijken dat de opmars van nieuw rood onder de vlag van Die Linke
niet meer te stuiten zal zijn. Eén minister-president, in Thüringen,
zou eruit voort kunnen vloeien in de persoon van Bodo Ramelow, ware het
niet dat 'oude' sociaal-democraten zo intens bang zijn om, bij het
aanraken van een product in een koeling, een derdegraadsverbranding op te
lopen. Bovendien heeft Ramelow onlangs reeds laten doorschemeren wel
plaats te willen maken voor een andere regeringsleider als zijn partij
in een nieuwe combinatie mede gezichtsbepalend voor de politiek in
Thüringen zou (kunnen) worden. Over Gregor Gysi, Oskar Lafontaine en Bodo Ramelow hebben we zeer recentelijk op onze zustersite Tempel der Documentaires nader bericht in een artikel over de gevaren van het kapitalisme in Duitsland.
Welkom in de dilettantenstal Er
zullen niet zoveel inwoners van Nederland zijn, die mogen meedoen aan
de Duitse verkiezingen op 27 september, maar wellicht is het toch
aardig om eens een kritische verhandeling te lezen over de acteurs die
zich daar profileren. Journalist en onderzoeker van politieke partijen
Thomas Wieczorek (*1953) heeft daarover een boek geschreven het zesde
dat zich intensief bezighoudt met politiek en politici onder de
veelzeggende titel Die Dilettanten.
Wat we daarin lezen over de personen die de politieke arena van alledag
bespelen, is zo verbijsterend-onthullend dat je je ook niet meer
verbaast over het feit dat het weerzinwekkende, dagelijks
verschijnende, papier vretende, rimram-vod
genaamd Bild
zo intens populair is. Het past volkomen in het geheel van datgene wat
in dit geval Duitse politici zoal bewerkstelligen. Al te veel
positiefs kan men daarbij niet vinden. De
wervende tekst achterop het in juni verschenen boek is van een zodanig
gehalte dat het niet anders kan dan enerzijds nieuwsgierig maken naar
zoveel middelmatigheid en incompetentie, anderzijds is het een zeer
deprimerende gedachte.
De komende weken Op
zondag 27 september zullen de algemene verkiezingen in Duitsland worden
gehouden. Tot die tijd zult u hele menigten politici, die allen van
zichzelf menen dat zij de beste ideeën hebben (om hun clientèle
tevreden te houden) en waarin ze zelf slechts hoogst zelden in de
realiseerbaarheid ervan geloven, maar het veelal meer zien als doel om
naar te streven. Er zullen lijsttrekkersdebatten plaatshebben,
bijeenkomsten in talkshows waar dan vertegenwoordigers van (de)
verschillende partijen hun zegje kunnen doen en daar, zoals
gebruikelijk, voornamelijk voor eigen parochie zullen preken. Als u de
radio- en, voornamelijk de, Duitse televisieprogramma's van de komende
tien dagen bekijkt, lijkt het wel of er maar één thema is dat het
gehele kijkbuisgebeuren beheerst. Als u dan over het boek in kwestie de
beschikking hebt, kunt u na afloop van de uitzending nog eens nalezen
wat Thomas Wieczorek zoal over de betreffende personen bijeengebracht
heeft. Lees en huiver, zou ik daarom als Leuze aan u willen meegeven. __________ Thomas Wieczorek: DIE DILETTANTEN Wie unfähig unsere Politiker wirklich sind.
Knaur Taschenbuch Verlag, München, Juni 2009. Originalausgabe. 320
pagina's, paperback. ISBN 987-3-426-78266-8. Prijs 8,95 (in de BRD en
in Nederland bij Buchhandlung Die Weisse Rose te Amsterdam.) ____________ Afbeeldingen 1. Afgrijzen wekkende populist van de rechts-liberale FDP: Guido Westerwelle. 2.
Bondskanselier Angela Merkel, die in 99,9 van de 100 gevallen een
deprimerend gezicht opzet; deze momentopname is dus uiterst geflatteerd
als het gaat om de vraag hoe het ware gezicht in de werkelijkheid van
de huidige BRD eruit ziet. 3. Frank-Walter Steinmeier, huidig vice-kanselier van de BRD, en naar hij hoopt binnenkort zonder de toevoeging vice. 4.
Voorzijde van de recentelijk verschenen paperback met een weliswaar
verbijsterende en ontluisterende, maar tevens bitter noodzakelijke
inhoud.
Documentaire over tournee door Azië in 2006 van de Berliner Philharmoniker
Achter de schermen van een tournee Wie
graag eens een kijkje neemt achter de schermen van een groot cultureel
'apparaat' als een symfonieorkest en inmiddels wel genoeg weet over
repetities en alles wat er verder zoal komt kijken bij de
voorbereidingen van een concert in 'eigen huis', maar nog niet heeft
gezien wat er allemaal komt kijken bij en vooral niet te vergeten:
voorafgaande aan een internationale tournee van een groot orkest,
doet er goed aan om op vrijdag 4 september, tegen middernacht het
tweede Duitse publieke televisienet (ZDF) in te schakelen, want daar
wordt, tussen 23:50 uur en 00:50 uur in de vroege nacht op zaterdag 5
september, via de beeldbuis de documentaire van Thomas Grube Trip to Asia
vertoond. Deze filmmaker en producent heeft het ensemble begeleid
tijdens de tournee in 2006. De film is al eerder in de Duitse bioscopen
vertoond en was ook eveneens reeds op het huiskamerscherm te zien. Het betreft een coproductie waar het ZDF mede de hand in heeft gehad. Het
orkest onder leiding van de huidige chefdirigent Simon Rattle (*1955)
werd hier en daar in Azië onthaald alsof het om een tournee van een
internationaal zeer hoog geprezen popgroep ging.
WDR-documentaire: Zedenverwildering aan een Zwarte Zee-strand
Normen en waarden De
regionale Duitse televisiezender Westdeutscher Rundfunk (WDR)
presenteert op donderdag 3 september als laatste programma-onderdeel
van de dag, overlopend in de vroege uren van vrijdag 4 september om
precies te zijn tussen 23:15 uur en 00:40 uur een documentaire onder
de Engelse titel Wild Wild Beach,
over de Russische bezoekers van een strand aan de Zwarte Zee mensen
die hun leven 'gestalte' geven door middel van drank, dans en
drammerigheid; met andere woorden: wodka, karaoke en geweld. Het zal
wel een klein onderdeel vormen van de vrij algemeen optredende
verruwing van de zeden in het algemeen, maar vooral in de omgang met
anderen; om niet te zeggen het gedrag principieel tegen
alle anderen die geen deel uitmaken van de eigen besloten kring en
derhalve als vreemdelingen dienen te worden gediscrimineerd en
uitgestoten. Dat is niet alleen maar een verval van zeden en gewoonten
binnen bepaalde groeperingen,
maar tevens een symptoom van terugval uit een bepaald niveau van
bereikte beschaving naar elementen van primitiviteit, zoals het 'recht
van de sterkste', waartegen wetgeving ook niet helpt in het voorkomen
van dergelijke gebeurtenissen, maar hooguit een klein beetje als
sanctie achteraf, waarbij ook dan nog de slachtoffers het nakijken
hebben.
ARTE Thema-avond over extremistische Chinese crimineel Mao Zedong
Twee van de vier delen De
Frans-Duitse culturele zender ARTE presenteert op de avond van woensdag
2 september een thema-avond over Mao Zedong door het uitzenden van de
beide eerste delen van de vierdelige documentaire Mao, a Chinese tale. Op
woensdag 9 september volgende de delen drie en vier, net als heden,
vanaf 21:00 uur tot 23:00 uur. Eerder werd deze serie uitgezonden door
de Nederlandse zendgemachtigde VPRO. Voor al degenen, die toen niet in
staat zijn geweest de vier delen (of zelfs geen enkele aflevering) te
zien, wordt nu de kans via een buitenlandse cultuurzender alsnog
gegeven. Zie voor informatie ons artikel van woensdag 17 juni op het aan deze site redactioneel gelieerde weblog Tempel der Historie.
Documentaire over stelende zigeunerkinderen op BBC Two Television
Heikel thema BBC Two Television pakt op woensdag 2 september, in een aflevering van de documentaire serie This world
een heikel thema op. Instituten tegen discriminatie zullen er eventueel
schande van spreken, maar zolang met de inhoud van de film geen
algemeen oordeel over hele volksgroepen wordt uitgesproken, mag men
niet doof zijn voor de geluiden die afkomstig zijn van mensen die enige
ervaring hebben opgedaan met het fenomeen, en mag men evenmin blind
zijn voor de eventuele gevolgen van het negeren van het, zonder twijfel
pijnlijke, thema. Onder de titel Gypsy child thieves
kunt u, tussen 20:00 uur en 21:00 uur onze tijd, op genoemde
televisiezender zien hoe georganiseerde bendes in diverse Europese
landen gebruik maken van Roemeense zigeunerkinderen om te bedelen en
diefstallen te plegen. Decennia geleden is dat ook al voorgekomen, al
viel er toen niet direct een link te creëren tussen de gebeurtenissen
en de georganiseerde misdaad. Wel viel op dat de kinderen in kwestie
met wachtende ouderen in luxe buurten van steden en dorpen in ons land bij wat 'duurdere huizen' hebben aangebeld en dan vroegen of ze een beetje water mochten (komen) drinken, dan wel even van het toilet gebruik maken.
Presentatie De
film wordt gepresenteerd door Liviu Tipurita, die niet alleen van
Madrid via Milaan tot in Roemenië de omschreven gebeurtenissen direct
heeft gevolgd, en daarover haar oordeel heeft, maar tevens laat zien op
welke wijzen deze groepering die in wezen Roma
dient te worden genoemd wordt gediscrimineerd enerzijds, en welke
pogingen aan de andere kant worden ondernomen om deze groeperingen op
te nemen in de algemene cultuur van de Europese landen in kwestie.
__________
Afbeelding: Documentairemaakster Liviu Tipurita (Foto BBC Television.)
Componist Robin de Raaff onderscheiden met de Toonzettersprijs van Buma Cultuur, Nederland
Beste compositie van 2008 De
Nederlandse componist Robin de Raaff (*1968) heeft op zondag 30
augustus 2009 in het Amsterdamse Muziekgebouw aan het IJ uit handen
van Frank Helmink, directeur van Buma Cultuur, de Buma Toonzettersprijs in ontvangst genomen. Robin de Raaff heeft deze onderscheiding gekregen voor zijn Vioolconcert. Lucas
Vis, voorzitter van de internationale vakjury, noemde De Raaffs concert
als de beste compositie van 2008. De gebeurtenis vormde onderdeel van
de tweede editie van Toonzetters, het evenement bij uitstek voor componisten en uitvoerende kunstenaars, voorzover dat hedendaagse muziek betreft. Toonzetters heeft
zich ten doel gesteld een zo breed geschakeerd mogelijk publiek van
luisteraars te tonen hoe kleurrijk en veelzijdig de nieuw gerealiseerde
muziek van nu kan zijn. Buma Cultuur organiseert Toonzetters in samenwerking met het Muziekgebouw aan het IJ en Muziek Centrum Nederland.
Grote virtuositeit De jury roemt Robin de Raaffs Vioolconcert
vanwege de "grote virtuositeit", en onderkent in de compositie de
enorme expressiviteit en de rijkdom van klank. De componist heeft dit
concert opgedragen aan dirigent Jaap van Zweden, het Radio Filharmonisch
Orkest, alsmede aan violiste Tasmin Little, die het gezamenlijk in
première hebben gegeven tijdens een van de concerten in het kader van
de Zaterdagmatinee in het Amsterdamse Concertgebouw, op 6 december 2008. Tijdens Toonzetters
klonk het afgelopen weekeinde ook nog muziek van negen andere
componisten, onder wie slechts twee vrouwen: Rozalie Hirs en Hanna
Kulenty. Onder de heren bevinden zich enige reeds langer bekende namen.
De zeven heren zijn Peter Adriaansz en Wilbert Bulsink, Einar Torfi
Einarsson, Roderik de Man, Martijn Padding, Edward Top en Klas
Torstensson. ____________ Afbeeldingen 1. De Nederlandse componist Robin de Raaff (*1968). 2. De Engelse violiste Tasmin Little (*1965). [Foto overgenomen van de Hompage van Tasmin Little.]
De laatste halte Toen
ik na een persconferentie in verband met het Holland Festival van 1976
het Concertgebouw in Amsterdam via de artiesteningang verliet, zag ik
een bekend gezicht met een enorm tempo voorbij fietsen: Henk van
Ulsen, die vlakbij de Muziektempel in de Van Baerlestraat in onze
hoofdstad woonde. Voordien en nadien heb ik Henk van Ulsen alleen in
het theater en op het huiskamerscherm gezien. Gesproken met hem had ik
nimmer, tot zondag 16 augustus jongstleden. Hij was naar Groningen
gekomen voor het verrichten van een officiële handeling: de opening van
een tentoonstelling met de titel Sailors Delight in Galerie MooiMan in die noordelijke metropool. Voorafgaande
aan de korte mededeling "En hiermee verklaar ik. . . " had Henk van
Ulsen gebeurtenissen uit zijn jonge jaren gememoreerd, zoals situaties in
zijn geboorteplaats Kampen, daarna in Groningen; vervolgens heeft hij
een serie gedichten van Gerard (Kornelis van het) Reve voorgedragen,
echter niet het in dat kader meest passende over een tenger matroos met stoute billen.
Kort onderhoud In
het kantoor van Jan van Stralen, een der beide echtelieden die samen de
herengalerij runnen, sprak ik toen de ergste drukte voorbij was
even kort met Henk van Ulsen. Hij was zichtbaar moe in meer dan één
opzicht. Hij vertelde dat hij nog altijd in hetzelfde huis woonde, maar
niet meer zo hard langs de zijgevel van het Concertgebouw fietste. Hij
scheen me nog iets te willen vragen, keek even voor zich uit en richtte
zijn blik weer naar mij. "Veel succes verder hoor." Toen
hij weer moeizaam plaatsnam, zag ik dat hij aan het eind van zijn
aardse Latijn was. Dat hij geen enkel van zijn aangekondigde plannen
meer zou kunnen realiseren, maar dat het . . . pulverem reverteris [1]
zo snel zou moeten aanvangen. . . . neen! Doch dat houdt ongetwijfeld
verband met het feit dat wij mensen van het moment van ontwaken tot aan
de seconde dat de slaap ons overmant, bezig zijn met het verdringen van
de enige zekerheid die we in dit leven hebben: de komst van een wachtend bondgenoot met een starend stillen lach [2], die aan onze ontroerde ziel wil raken. Henk
van Ulsen overleed, toch nog geheel onverwachts, te Bussum, op vrijdag 28 augustus. Hij werd op 8 mei 1927 te Kampen
geboren. Hij speelde tal van rollen op het toneel en later voor de
televisie. Onvergetelijk zijn, voor mij persoonlijk althans, zijn
optreden als De Wijze Kater in het gelijknamige drama uit 1917 van Herman Heijermans (1864-1924), alsmede in het Dagboek van een gek (uit 1835) van de allergrootste van alle Russische schrijvers: Nikolaj Gogolj (1809-1852). __________
[1] Memento homo, quia pulvis es et pulverem reverteris. Gedenk, mens, dat gij stof zijt en tot stof zult wederkeren.
[2] Uit De Dood. In: De keerende kudde (1920), van Carel Steven Adema van Scheltema (1877-1924).
[3] Filmer Menne
Vellinga liet me weten dat Henk van Ulsen, na aan een kleine liesbreuk
te zijn geopereerd, niet naar zijn etagewoning in Amsterdam Zuid terug
is gegaan maar met een vriend naar diens huis in Bussum. Onderweg kwam
de vraag aan de orde, hoe Henk van Ulsen zou willen sterven. Wie
verbaast het dat hij er de voorkeur aan gaf "op het toneel" het laatste
afscheid te vieren. Beiden hebben er nog hartelijk om gelachen. Even
later hield het hart van de acteur op met kloppen.
____________
Afbeeldingen: De foto's zijn afkomstig van de Homepage van Henk van Ulsen op Levenlangtheater.
Haydns Orlando paladino op meerdere Duitse radiozenders gelijktijdig
Zaterdag 29 augustus presenteren in ieder geval twee Duitse regionale radiozenders NDR Kultur en WDR3 in de serie ARD Radiofestival 2009 een uitvoering van de opera Orlando paladino
uit 1782, van Joseph Haydn (1732-1809), in het kader van de Innsbrucker
Festwochen der Alten Musik, uitgevoerd door het Freiburger
Barockorchester onder leiding van René Jacobs, met medewerking van
vocale solisten. Een uitvoering door dezelfde instrumentalisten, onder leiding van deze dirigent, hebben we op de site Tempel van het Muziektheater aangekondigd in een artikel van maandag 25 mei. Tevens zijn we toen ingegaan op diverse achtergronden, zodat u daar, indien gewenst, meer informatie kunt vinden.
Na al te lange tijd nu eindelijk opnieuw toneel op de Nederlandse beeldbuis
Maandagavond film In
de beginjaren van de Nederlandse televisie en daarmee bedoel ik niet
de experimentele fase, maar die in welke het langzaam maar zeker als
een epidemisch verschijnsel zich verder zou uitbouwen en ontwikkelen:
de eerste helft van de jaren zestig kreeg men elke maandagavond de
mogelijkheid een speelfilm te zien op één van de toen reeds twee
netten, en deze werden met enkele zinnen ingeleid door dames, die toen
nog, allang niet meer terecht als omroepster werden gekwalificeerd; ze waren immers ongeveer een decennia meer dan dat en verdienden derhalve de betiteling presentatrice,
ook als je het gezicht niet kon uitstaan of de wijze van presentere al
te stijfjes was. "Omroepen is mijn vak," riep Ageeth Scherphuis eens,
terecht geïrriteerd, uit toen iemand daarover enigszins denigrerend
deed in één of andere talk show die toen gelukkig nog niet zo werd genoemd. Je
hoopte er altijd weer het beste van mede en vooral doordat je de
meeste films niet kende, hetzij actief dan wel passief maar er werd
doorgaans zonder meer tegemoet gekomen aan de smaak van een nogal groot
publiek, dus van waarachtige experimenten was toen nog geen sprake.
Donderdagavond toneel Iets
anders lag dat althans zo af en toe op de donderdagavond als er een
toneelstuk werd gepresenteerd: van Shakespeare tot Shaw, en van Bredero
tot en met Heijermans; maar een heel enkele keer toonden de
programmamakers toch wel wat meer durf en zo werd in het voorjaar van
1963 Gelukkige dagen uit 1961, een nog recent stuk van de Ierse dichter en dramaschrijver
Samuel Beckett (1906-1989) opgevoerd, dat bij, in verhouding, veel
toeschouwers niet overkwam. Beter gezegd: totaal onbegrip en, als
gevolg daarvan, afschuw opriep. De boze reacties zijn dan ook niet
uitgebleven, en het zal niemand verbazen dat er in die categorie ook
toen reeds de nodige kijkers dan wel niet-kijkers doch meelopers
bestonden welke zich uitermate verontwaardigd toonden. Weer wat later,
toen de VPRO niet meer protestants was in christelijke zin, maar nog
wel op een geheel eigen maner bleef protesteren, werden er zelfs
uitwerpselen per post aan de omroep in kwestie gezonden: Aan die vuile viezerikken van de VPRO. Immers,
altijd zijn anderen smerig en bieden ze een rechtvaardiging binnen
een toen vooral christelijke natie, al was dat wat met het adjectief
moest worden uitgedrukt, flink aan het afkalven voor het
gekanaliseerd uiten van de eigen voosheid.
Eerherstel De
Avro welke zich reeds enige tijd, maar vanaf deze zomer met meer
nadruk graag wil profileren als omroep die de kunsten tamelijk breed de
ruimte wil geven is verleden week begonnen met een zesdelige reeks,
die de niet erg prikkelende, maar wel degelijk juiste, titel Toneel op 2 meekreeg. Deze stukken zijn speciaal voor vertoning op de beeldbuis opgenomen. De tweede
aflevering, die op vrijdag 28 augustus via Nederland 2 tussen 22;40
uur en 00:30 uur zal worden vertoond, is een
muziektheatervoorstelling van Vincent van Warmerdam en Michel
Sluysmans. "Losjes gebaseerd" op de roman Brazil
uit 1994, van de Amerikaan John Updike (geboren in 1932 en overleden op
27 januari 2009), die bij een hele reeks critici daarbij voorop de
Duitse opperpaus der letteren Marcel Reich-Ranicki als, zo niet de
eerste en de beste schrijver der Verenigde Staten, dan toch als één uit
het eerste echelon, geldt. Het is een variant op het aloude verhaal
over Tristan en Isolde. Dus, laat u eens verrassen. Achteraf kunt u
alsnog bepalen of het een aangename surprise is geworden, welke men
voor u in petto had, maar die u zichzelf heeft gegund. ____________ Afbeeldingen 1. De Ierse dramaschrijver Samuel Beckett. 2. De Amerikaanse auteur John Updike.
Wilt u toevallig nog een mummie prepareren? ' Een handleiding is beschikbaar
Inwijding via een lexicon Voor
het geval u nog plannen koestert om binnenkort, of op langere termijn,
een mummie te prepareren, maar opziet tegen enkele kosten met zich
meebrengende onderdelen daarvan, dan kunt terecht in een korte maar
krachtige handleiding die u verder zal
kunnen helpen uw plannen in de daad om te zetten zonder onnodige
kosten, al mag u hier en daar wel over de vaardigheden van een
patholoog-anatoom beschikken. Doch aangezien de auteur van de tekst
welke overigens in het Duits is gesteld, maar die voor iedereen
begrijpelijk is die met goed gevolg het middelbaar onderwijs heeft
afgesloten zelfs in de titel van zijn handleiding de woorden für den Hausgebrauch
heeft opgenomen, mogen we ervan uitgaan dat het prepareren tot de
mogelijkheden moet behoren, zij het met enig doorzettingsvermogen en de
diverse aspecten der kunst tot relativeren. Die handleiding is een humoristische aanvulling op het artikel Pyramidenbau dat onderdeel uitmaakt van Das Lexikon des verbotenen Wissens van Richard Fasten (*1966) dat in juli van dit jaar als Originalausgabe in de reeks van Knaur Taschenbuch Verlag is uitgekomen.
Onalledaags lexicon De
schrijver, die Kriminalromane publiceert en voor radio en televisie
werkzaam is, heeft zich op een voor hem èn voor zijn lezers interessant
zijpad der lexicografie begeven en hij heeft zijn keuze laten vallen op
het fenomeen Kennis die, zoals bekend wordt verondersteld, Macht
vertegenwoordigt, en daardoor althans oppervlakkig beschouwd alleen
maar positiefs met zich kan meedragen, doch bij nader inzien tevens kan
zorgen voor gevaren, die heel diep kunnen ingrijpen in het leven van
degene die over een bepaalde kennis beschikt. Zo werden heksen heel
lang gezien als kenners van geheime recepten en waren ze daardoor een
gevaar voor kerk en staat, werden mensen met bijzondere uitvindingen al
even sterk aangezien als grote bedreiging met alle denkbare gevolgen
van dien. Dat
in de nasleep van het bovengenoemde ook bepaalde gepubliceerde boeken
als een groot gevaar jegens het gezag werden beschouwd, heeft er
eveneens toe geleid dat tal van geschriften in de loop der eeuwen, tot
op de dag van vandaag, zijn verboden. Dat het voorkomen van titels op
de pauselijke Index alleen maar de dreiging met Hel en Verdoemenis tot
gevolg heeft, is weliswaar een uiting van abjecte willekeur van
machtswellustelingen in travestie, maar dat er ook nog steeds officieel
gezag bestaat en helaas in heel veel staten ter wereld dat ook
heden nog boeken wil verbieden (en dat dan meestal ook maar direct
doen) en de auteurs ervan het leven extreem zuur maken, geeft aan dat
het met de beschaving op onze planeet nog steeds niet zo best is
gesteld.
Lexico-logisch Zoals van een lexicograaf mag worden verwacht, heeft Richard Fasten zich aan de traditie der lexico-logica gehouden door de onderwerpen te behandelen in de volgorde van het Latijnse alfabet, te beginnen bij het lemma Adam en Eva, en te eindigen met een definitie met verdere uitleg omtrent Zaubertricks.
Waarom
Zensur in dit alfabetische lexicon vóór dat als laatste opgevoerde
vershijnsel is opgenomen, vormt op zichzelf een goocheltruc van de
schrijver. Dat zich tussen die twee artikelen nog legio andere
bevinden, komt mede doordat Richard Fasten zich niet heeft beperkt tot
één artikel per beginletter, al komt ook dat voor. Juist die
beknoptheid welke de informatiestroom geen afbreuk doet, zorgt ervoor
dat de lezer eventueel heel veel nieuws tegenkomt. Daarbij zijn nog
twee aspecten van belang: ten eerste schuwt de auteur niet in zijn
persoonlijke geschiedenis te graven en daarmee een uitgangspunt vooraf,
dan wel een korte beschouwing achteraf voor het artikel in kwestie
heeft, ook slaagt hij erin het fenomeen Humor rijkelijk in te voegen,
hetgeen de leesbaarheid van zo'n veelal opsommend werk vol feiten,
toestanden en gebeurtenissen, zeer ten goede komt.
Dubieuze organisaties Tussen
alle onthulde geheimen over doping, euthanasie, geheimschriften,
medische ethiek, wachtwoorden en oliebronnen, komen ook dubieuze
organisaties met enige pagina's voor waarop de grote lijnen van de meer
dan kwalijke praktijken worden doorgelicht: onder meer die van Opus dei en van Scientology. Aan
het eind van de tekst over het eerstgenoemde instituut volgt op grond
van de door de paus heilig verklaarde Opus dei-chef Escriva een lijst
met tien uitzonderlijke katholieke heiligen; aan het slot van de tekst
voor een beter inzicht in de sekte der Scientologen worden tien (andere
dan de flutacteur Tom Cruise) zeer bekende leden van die club opgesomd.
Vaticaan Het Vaticaan is enige malen vertegenwoordigd: niet alleen binnen de tekst over Opus dei, maar ook in verband met een condoomstudie en het Geheime Archief van die staat binnen de staat
Italië. Ook vindt u een lijst van de tien pausen die het kortst hun
functie hebben kunnen uitoefenen. Menigeen meent dat de huidige
mensheid van middelbare leeftijd deze paus hebben meegemaakt: Johannes
Paulus I (geboren als Albino Luciani in 1912; Paus van 26 augustus - 28
september 1978, dus 33 dagen). Doch die goede man staat op de tiende
plaats, want van al die korte plaatsbeklederschappen heeft hij nog het
langst de stoel van Petrus bezet gehouden. Stephan II (22 maart - 26
maart 752) spant de tiara met 4 dagen en in ieder geval drie, maar
misschien ook wel vier nachten. __________
Richard Fasten: Das Lexikon des
verbotenen Wissens. 240 pagina's, paperback. Knaur Taschenbuch Verlag,
München, juli 2009. Knaur Taschenbuch 78231. ISBN 978-3-426-78231;
Prijs 8,95 (in de Duitse Bondsrepubliek en in Nederland bij
Buchhandlung Die Weisse Rose te Amsterdam.) ____________ Afbeeldingen 1. Voorzijde van het nieuw verschenen Lexikon. 2.
De Val van Adam en Eva. (Genesis III: 1,6.) Overgenomen uit de
reprografische herdruk (Groningen, ca. 1980) van de PRINTBYBEL A.D. 1698. 3. De graftombe van Paus Johannes Paulus I (Albino Luciani 1912-1978).
Hoe het komt dat gedesoriënteerden in een kring blijven ronddraaien
Bekend fenomeen Het
is een bekend verschijnsel dat veel mensen die niet ter plekke bekend
zijn, dikwijls kringetjes gaan draaien, dat wil zeggen dat ze zonder
oriëntatiepunt steeds blijven rondlopen in hetzelfde gebied. Voor het
eerst is het gelukt om dit aan de hand van wetenschappelijk onderzoek
vast te stellen. Onderzoekers
van het Duitse Max Planck Instituut für Kybernetik hebben in een
bosgebied an het Rijndal en in de Sahara een reeks tests gedaan met
proefpersonen, en daarbij is gebleken dat zolang de mensen zich konden
oriënteren aan de zon, deze recht vooruit gingen, maar dat ze
kringetjes gingen draaien zodra de zon achter de wolken verdween.
(Geen) oriëntatiemogelijkheden De
onderzoekers komen voor dit gedrag met een aannemelijke verklaring:
zodra er zich geen directe oriëntatiemogelijkheden voordoen, krijgen de
zintuigen verkeerde prikkelingen die elkaar ook nog eens versterken. En
als daar geen oriëntatiemogelijkheden van buitenaf meer beschikbaar
zijn, die de opgedane indrukken (kunnen) corrigeren, komt het vanzelf
tot dat gedrag van kringetjes draaien. Het initiatief tot dit twee jaar geduurd hebbende onderzoek kwam van een reporter van het programma Kopfball van de Westdeutsche Rundfunk (WDR), die het fenomeen tot op de bodem uitgezocht wilde zien.
Een klein juweel in kleine oplaag over leven en werk van Wolffgang Fugger (ca. 1515-1568)
Uitzonderlijke vondst Dezer
dagen vond ik tussen de opruimingsboeken van een speciaal, door mij
veelvuldig bezocht antiquariaat in mijn woonplaats een oblong boekje
dat direct de aandacht trok door het uiterlijk:
Het
is niet zo dat de mensen van de boekwinkel in kwestie niet zouden
kunnen waarderen wat er in het inmiddels 41 jaar oude want in maart
1968 verschenen maar tegelijkertijd splinternieuwe, boekje te vinden
is over het leven en werk van de befaamde kalligraaf, en-nog-zo-veel
meer, Wolffgang Fugger (ca. 1515-1568). Met name over diens Ein nutzlich und wolgegrundt Formular Mancherley schöner Schriefften. Maar
ook antiquaren moeten, heden ten dage meer nog dan voorheen, paal en
perk stellen aan de thema's en de hoeveelheden boeken die in het pand
in kwestie kunnen worden uitgestald, en zo gebeurt het af en toe dat er
zich tussen de opruimingsboeken meer dan de gebruikelijke en deels
weliswaar aantrekkelijke uitgaven, een bijzonderheid bevindt.
Bijzonderheden Het
32 pagina's tellende werkje waaraan alle mogelijke aandacht is besteed,
is uitgekomen in een oplage van in totaal 275 exemplaren, waarvan er 25
zijn gedrukt op de papiersoort Medival Demy, de resterende 250 op het
papier dat bekend is als Abbey Mills Text. Gebonden is het boekje in
Porridge paper, en de manier van binden vindt zijn oorsprong in
zestiende eeuws bindwerk van slap vellum. Het formaat is 21,8 cm x 17,2
cm. De
tekst in het binnenwerk is afgezien van de inleiding gerealiseerd
in de zestien punts Monotype Bembo met een spatie van twee punten. De
illustraties zijn afkomstig uit de eerste editie van Fuggers in de
tekst genoemde writing-book,
en konden worden gereproduceerd met toestemming van de Trustees of the
British Museum, en die welke afkomstig zijn uit de volgende editie
konden worden overgenomen door de toestemming, verleend door de
Director of the Victoria and Albert Museum. Het boekje is gedrukt en gebonden in the Department of Printing, Camberwell School of Art and Crafts, London. Verantwoordelijk voor het project is Michael Gullick, third year Graphic Design. ____________ Afbeeldingen 1. Voorplat van het boekje uit 1968. 2.
illustratie uit de tweede editie, die is verschenen in de periode
tussen 1597 en 1605, uitgebracht door Catharina Dieterich. Ten opzichte van de
eerste editie uit 1553 uitgegeven te Nürnberg door Valentin Geissler
in 1553 zijn er enkele wijzigingen aangebracht.
Luis Buñuels speelfilm Belle de Jour via de VPRO op Nederland 2 in de nacht van zaterdag op zondag
"Trois ans ont passé. Séverine
et Pierre vinvent sur une petite plage très douce. Mais depuis que
Séverine a parlé, elle n'a plus entendu la voix de Pierre." Met die woorden heeft de Franse schrijver Joseph Kessel (1898-1979), op 20 februari 1928 te Davos, de laatste hand gelegd aan zijn roman Belle de Jour. Nog in hetzelfde jaar werd het boek door Gallimard in de reeks van de Nouvelle Revue Française uitgegeven. Bijna
veertig jaar later heeft de Spaanse regisseur Luis Buñuel (1900-1983)
er een erotisch drama met sterk surrealistische elementen van gemaakt
door zelf de adaptatie van de roman ter hand te nemen, in samenwerking
met Jean-Claude Carrière (*1931). De film is uitgekomen in 1967, met in
de hoofdrollen Catherine Deneuve (*1943) en Jean Sorel (*1934). Ook
andere grootheden van het witte doek heeft Buuel voor deze rolprent
weten te contracteren: Geneviève Page (*1930), Michel Piccoli (*1925)
en Pierre Clémenti (1942-1999). De film van Luis Buñuel is te zien vroeg in de nacht van
zaterdag 22 augustus op zondag 23 augustus, tussen 00:55 uur en 02:40
uur, bij de VPRO op Nederland 2. Het is een Frans-Italiaanse
coproductie. ____________ Afbeeldingen 1. De Franse Romancier Joseph Kessel. 2. De Spaanse regisseur Luis Buñuel.
Beethovens Fidelio onder Daniel Barenboim ' op BBC Proms via BBC 2 Television en BBC Radio 3
Beethovens enige muziekdrama Zaterdag
22 augustus is er op het podium van de Londense Albert Hall, in het
kader van de BBC Proms 2009, voor de tweede achtereenvolgende avond een
optreden van het West-Eastern Divan Orchestra onder leiding van Daniel
Barenboim. Boden de musici op vrijdagavond een staalkaart uit het
klassiek-romantische repertoire, zaterdag presenteert deze Prom een concertante uitvoering van de opera Fidelio van Ludwig van Beethoven. Aan dat opus hebben we op deze site op 25 maart, op 15 april en op 24 april
van dit jaar; toen naar aanleiding van de herhaling door de Nationale
Reisopera. Meer achtergrond-informatie is te vinden in een eerder
verschenen artikel, naar aanleiding van een via Mezzo-televisie
uitgezonden, veel oudere opname onder leiding van Karl Böhm; die bijdrage verscheen op dit weblog op 31 juli 2008. Het
spreekt vanzelf dat, naast het instrumentale ensemble, ook nog enige
vocale solisten optreden. Zaterdag 22 augustus zijn dat Waltraud Meier
(als Leonore), Simon O'Neill (in de rol van Florestan), Gerd Grochowski
(als Don Pizarro), John Tomlinson treedt op als Rocco; Adriana Kučerová
is Marzelline; Stephen Rügamer vertolkt de rol van Jaquino, en Victor
Rud is Don Fernando. Verder zijn de BBC Singers en het Geoffrey Mitchell Choir van de partij. De uitzending van Fidelio
via BBC Radio 3 begint reeds om 20:30 uur onze tijd, en zal
gebruikerlijkerwijs worden onderbroken door een pauze in dit geval
van 21:30 uur tot 21:50 uur, met daarin het programma Twenty minutes met daarin het Proms Literary Festival. BBC Two Television start de uitzending om 21:10 uur en eindigt om 23:20 uur.
Aforismen van een negentiende eeuwse arts over ziekte en epidemie
Nog altijd actueel Nu
de massale hysterie omtrent de Mexicaanse griep voorbij schijnt te zijn
en daarmee verbonden het door velen, in het wilde weg aangeschafte
middel Tamiflu, dat besmetting niet kan voorkomen, en dus alleen mag
worden gebruikt door
mensen die werkelijk door de ziekte in kwestie reeds zijn gegrepen ,
is het wellicht niet onverstandig nog eens te wijzen op datgene wat de
medicus Carl Ludwig Schleich (1859-1922) over ziekte in het algemeen en
ook bijzondere aspecten van dat fenomeen aan het papier heeft
toevertrouwd in de vorm van aforismen. Deze,
niet van filosofische overwegingen gespeende, ideeën doen nog altijd
niet onder voor allerlei beweringen, feiten en meningen van hedendaagse
medici. Daarom beginnen we hier met Schleichs opvattingen over het
verschijnsel epdiemie.
Eine
Epidemie erlischt, wenn die befallene Menschheitsgruppe angepaßt ist an
ihre Ursache oder diese nur noch Gefeite (Immune) vorfindet. Das ist
der Grund warum Krankheiten in ihrer Intensität schwanken. Scharlach,
Pocken, Schwindsucht, Diphtherie haben wechselnd gefährlichen
Charakter; nicht die Ursachen schwanken, sondern der Grad vorhandener
Widerstandskräfte bestimmt Ausdehnung und Schwere einer Epidemie.
Gegen
Epidemien pflegen sich absolut sichere Heilmittel erst einzustellen,
wenn ihre Bösartigkeit ausAnpassungsgründen nachzulassen beginnt.
Man
kann sich sehr krank fühlen und doch im Sinne der Gefahr und der
Bedrohung ganz gesund sein. Auffallender ist, daß man sich sehr gesund
fühlen kann und doch tödlich krank sein kann. Krankheit und Gesundheit
sind also eigentlich subjektive Begriffe.
Krankheitsgefühl
ist ein Bewußtwerden unseres inneren Betriebes. Organe, von denen wir
etwas fühlen, melden sich damit zur geneigten Aufmerksamkeit des
Besitzers.
Jede
Krankheit zeigt sich an und warnt. Ihre Melderreiter sind: Unlust,
Unbehagen, Kraftabfall und Schmerz. Aber auch die kommende Gesundheit
gibt Signale; Hoffnung und Tatenlust.
Interessante bundel, met veel actueels De hele bundel Die Weisheit der Freude met 23 hoofdstukken, verspreid over twee en negentig
bladzijden, vond ik eergisteren in een krat met opruimingsboeken op het
trottoir vóór een antiquariaat in mijn woonplaats, en voor de somma van
slechts één euro. Vijftien
jaar geleden vond ik op een kraam van dezelfde zaak, tijdens een toen
nog zeer goed bezochte zondagse boekenmarkt op één der marktpleinen van
onze stad, voor slechts één gulden al een goed geconserveerd exemplaar
in dubbeldraads linnen uit 1920 van Schleichs Besonnte Vergangenheit, zijn Lebenserinnerungen
1859-1919. Een halve eeuw later was dat werk met toen een oplage van
twee miljoen exemplaren één der best gelezen boeken met memoires van
het Duitse taalgebied. In die oudere uitgave is eveneens een aantal
'ouderwetse' foto's in sepia opgenomen, hetgeen in een latere herdruk
in de jaren zeventig van de vorige eeuw niet meer het geval was. De
laatste herdruk is van 1985. ____________ Afbeeldingen 1.
Carl Ludwig Schleich, medicus, was de uitvinder van de intraveneuze
anaesthesie. Hier ziet u hem afgebeeld in een witte doktersjas van anno
dazumal. 2. Titelgedeelte van het voorplat van de bundel weisheit der Freude.
Antony Gormley's roestige beelden in de Noorse stad Stavanger ' in Avro's Close up
Uniek project Kenners
uit de wereld der kunsten zijn zeer enthousiast en de vroede vaderen en
andere vertegenwoordigers van het plaatselijke gezag van de Noorse stad
Stavanger tonen zich eveneens content met de door de Britse beeldhouwer
Antony Gormley (*1950, Londen) geplaatste roestende objecten in
openbare ruimten. De bevolking daarentegen heeft er grote moeite mee.
In eerste instantie zou je dat kunnen betreuren, doch juist die
discrepantie is het welke zou kunnen zorgen voor een publieke discussie
die zo niet direct dan wel op termijn vruchten zou kunnen afwerpen.
Gormley wil met de herbezinning op het menselijk lichaam en de
uitbeelding daarvan zorgen voor een plek van herinnering en
transformatie, waarbij zijn eigen lichaam dient als uitgangspunt en
vervolgens als representatie van het 'collectieve lichaam'.
Händels oratorium Samson donderdagavond op BBC Proms, te beluisteren via BBC Radio 3
Uitzending op BBC Radio 3 Op donderdag 20 augustus, tijdens het 47ste BBC Proms-concert zal het oratorium Samson
(1743) van Georg Friedrich Händel worden uitgevoerd door The Choir of
the English Concert, The New Company, en The English Concert onder
leiding van Harry Bicket (*1951). Vocaal-solistische medewerking zal
worden verleend door Susan Gritten (Delila); Iestyn Davis (Micah), Mark
Padmore (Samson), Neal Davis (Manoah), Christopher Purves (Harapha),
Lucy Crowe (die drie verschillende vrouwenrollen zal vertolen), en Ben
Johnson (in drie verschillende mannenrollen). Het
concert begint om 19:30 uur onze tijd en zal eindigen omstreeks 23:30
uur. Tijdens de pauzes tussen 20:25 uur en 20:45 uur, en de tweede
keer tussen 21:55 uur en 22:15 uur zal het programma Twenty minutes worden uitgezonden.
Pauzes Op
de website van de BBC Proms staat echter vermeld dat er geen pauzes
zullen zijn. Maar ondanks de duur van zo'n 165 minuten duurt de
uitzending bijna vier uur. Dus of zijn er alleen maar pauzes voor de
radioluisteraars en gaat de etherversie in een uitgesteld relais
verder, of de communicatie tussen de organisatie en de diverse media
die erover publiceren is weer eens niet geheel volgens de regelen der
kunst verlopen. Voor
degenen, die verleden week de live-uitvoeringen in Blokzijl en
Groningen hebben gemist, een aardige kans in, in de eigen omgeving te
luisteren, al kan zulks nooit op tegen een concert met levende
uitvoerenden. Meer informatie over dit oratorium is te vinden op de site Tempel der Toonkunst ain een artikel van zaterdag 8 augustus. ___________ Foto: Dirigent Harry Bicket (foto van The English Concert.)
Twee Arte-documentaires over Sovjet-Rusland direct achtereen; volgende week herhaling
De ineenstorting van het Sovjet-rijk Op
woensdag 19 augustus kunt u via de Duits-Franse cultuurzender Arte
kijken naar twee achtereenvolgende, min of meer op elkaar betrekking
hebbende, documentaires in verband met het Sovjet-rijk. Om 21:00 uur begint de uitzending van de film Der sowjetische Kollaps. Het is een 58 minuten durende, Japanse documentaire uit 2006, gerealiseerd door Itaru Hasegawa. In die rolprent wordt teruggekeken op de tweedeling die in de wereld, grof geschat, heeft gegolden: zij daar en wij hier. Zij waren
vanuit het zogeheten Westen bekeken de sovjets, althans allereerst
de machthebbers binnen het rijk achter het IJzeren Gordijn, wij
waren de positief ingestelde westerlingen, van Europa tot en met de
verre Verenigde Staten. Die tweedeling bleef uiteraard gelden toen de
monsterlijke onwezens in het Witte Huis alles aan elkaar manipuleerden
om toch vooral hun economische belangen te kunnen blijven verdedigen
door een oorlog in Vietnam aan te wakkeren en vooral in stand te
houden. Daartegen hielpen ook cartoons in de Pravda die zelfs door
regionale kranten van Nederland werden overgenomen niets. Hoewel na
het verscheiden van één van de gruwelijkste beestmonsters uit de 20ste
eeuw Josef Vissarionovitsj Dzoegasjvili, onder meer bijgenaamd Stalin
(1878-1953) eenmaal de onvoorstelbaar boosaardige geest had gegeven,
en er daarna enige dooi leek te komen, was die veel te kort van duur om
iets meer dan marginaals aan deze zijde van de tweedeling te
bewerkstelligen. De gebeurtenissen rond 20 augustus 1991 hebben de ondergang van het Sovjet-rijk versneld. De
doumentaire, die een bijdrage is van Arte France, en die op het
beeldformaat 16:9 zal worden uitgezonden, staat voor herhaling gepland
op dinsdag 25 augustus, vanaf 09:55 uur in de ochtend.
Chroesjtsjov onthult Onder meer daarover gaat de documentaire Abrechnung mit Stalin, die vanaf 22:00 uur zal worden uitgezonden, en die als belangrijkste thema de Geheime
Rede heeft, welke door Nikita Chroesjtsjov in 1956 werd gehouden over
de misdaden die door Stalin waren begaan. Wat voor een onvoorstelbaar
monster die man was, is al in aanzet te vinden in de biografie over
diens jeugdjaren, geschreven door Simon Sebag Montefiori. Dat boek is
op dit web uitgebreid besproken in een artikel dat op 20 januari 2008, en later nog eens in augustus van datzelfde jaar, zij het in een iets andere context.
Hoezeer de apparatsjiks ook onder die Supergestoorde hebben geleden,
hun aantal valt bijna in het niet als we kijken naar de miljoenen
slachtoffers die deze dictator onder de gewone mensen van alledag heeft
gemaakt, onder beschuldigingen van onder meer ondermijning van de
staat, spionage, en wat niet al; daarmee dood en verderf zaaiend in een
mate die Hitler blijkt te hebben overtroffen. Dat valt onder meer te
lezen in een hele turf van Orlando Figes, die eveneens in deze kolom is besproken, maar weer later dan de beide andere standaardwerken, en wel op 24 oktober 2008. Deze
Duitse film met een lengte van 52 minuten werd gemaakt in 2005 door
Daniel Ast en Jürgen Ast, in opdracht van Radio Berlin Brandenburg. Ook
deze rolprent zal worden herhaald, en wel opnieuw aansluitend op de
bovengenoemde docu, derhalve op dinsdag 25 augustus, vanaf 10:55 uur.
Over het onheil van het kapitalisme in Duitsland anno nu
Frontal-docu Op woensdag 19 augustus zendt het tweede Duitse televisienet ZDF weer een aflevering uit van de reeks Frontal 21-Dokumentation. De titel luidt: Auferstanden aus Ruinen,
het thema is de ontwikkeling van de linkse partijen sinds de val van de
Muur die Oost- en West-Duitsland sedert augustus 1961 scheidde. Het
ligt voor de hand dat het zwaartepunt van de documentaire zal liggen op
de partij die zich profileert onder de naam Die Linke,
en die aan de ene kant diverse ideeën aan de man probeert te brengen
waarvoor een vroegere sociaal-democratische partij in West-Duitsland
zich niet had hoeven schamen, maar waar aan de andere kant kopstukken
in hebben plaatsgenomen die volgens menigeen iets te veel zijn gevormd
door de kaders van de voormalige DDR. Helemaal onwaar is dat weliswaar
niet, maar gezien de mogelijkheden die verkiezingen bieden zouden
degenen,
die het rode potlood binnenkort weer moeten hanteren, hun
kruisje kunnen plaatsen bij die personen, welke geen binding meer
(kunnen) hebben met de dubieuze DDR-staatspartij van voor 1989.
Een briljante intellectueel en een drammerige volksmenner Daar
is ten eerste Gregor Gysi (*1948), de grote intellectueel en
stemmentrekker één van de weinige politici die is gezegend met een
tante, die de Nobelprijs voor Literatuur heeft ontvangen: Doris
Lessing, 2007 die zich niet schaamt diverse negatieve aspecten van de
vroegere staat waarin hij woonde en werkte, te veroordelen en zich
breed te maken voor de minder bedeelden. Want daar ligt de hond immers
begraven: het feit dat de laatste Duitse regeringen het niet alleen
hebben toegelaten, maar nadrukkelijk in de hand hebben gewerkt dat de
echte armen steeds armer werden, en aan de andere kant op de koop toe
hebben genomen dat ware rijken steeds meer geld kregen, heeft deze
partij zo in het middelpunt van de belangstelling gerukt. Dat er dan
een zeer kapitaalkrachtige demagoog uit het Saarland Oskar Lafontaine
(*1943), de
neo-Duitse Napoleon, ooit minister-president van die deelstaat en ook
enige tijd minister van Financiën in de Bondregering van Gerhard
Schröder; een man met een veel te groot ego en een meester in het
weglaten van allerlei gegevens, die voor een totaalbeeld absoluut
noodzakelijk zijn, maar die hem even niet uitkomen naast Gysi wordt
geduld, zal enerzijds flink wat 'links'georiënteerde, voormalige
SPD-stemmers trekken, anderzijds zal hij ook voldoende mensen
afschrikken.
Nieuwe mensen, nieuwe kansen Het
wachten is dus op een geheel nieuwe generatie partijleden die een nieuw
kader kunnen vormen en van wie iedereen zal kunnen aannemen dat ze
helemaal niets met de oude DDR te maken (willen) hebben. Bodo Ramelow (*1956) van Die Linke laat vandaag in een interview met de Frankfurter Rundschau
weten dat hij best bereid is in Thüringen te stemmen vóór een
SPD-kandidaat als minister-president, zelfs als zijn eigen partij
groter zou worden. Het maakt meer duidelijk dan alleen de wens om op
bepaalde niveaus een rood-rode samenwerking die hier en daar reeds
bestaat verder uit te bouwen, maar tegelijkertijd om zoveel mogelijk
christelijke politiek te weren. Die
gedachte is wel sympathiek, want christelijke politiek is zelden of
nooit constructief en al helemaal niet in het altijd nog verdachte
Duitsland. ____________ Afbeeldingen 1. Gregor Gysi van de partij Die Linke. 2. Oskar Lafontaine van dezelfde club. 3. Bodo Ramelow van dezelfde partij.
Handelaren in tweedehands goederen in de schijnwerpers van het ZDF-programma 37e
ZDF-reportage Het tweede Duitse publieke televisienet ZDF besteedt in de programmareeks 37° op dinsdag 18 augustus, tussen 22:15 uur en 22:45 uur aandacht aan de handel in tweedehands goederen. Onder de titel Alles Schrott
wordt de focus gericht op handelaren in schroot, verkopers op
vlooienmarkten en alle andere mensen die zich tussen die uitersten
begeven en gebruikte goederen aan de man brengen. Dat
die gekozen titel als vlag de lading van het geheel nimmer kan dekken,
moge blijken uit de voorwerpen die tijdens veilingen worden verhandeld
en niet zelden duizelingwekkende bedragen opleveren, naast zoveel ander
moois voor aantrekkelijke prijzen. Maar, zelfs als het
voorwerp nimmer uit de oorspronkelijke verpakking zou zijn gehaald, het
is en blijft tweedehands materiaal als het eenmaal in andermans
particulier bezit is geweest. Een boekhandelaar kan een stapel moeilijk
verkoopbare boeken aan een antiquaar overdoen zonder dat het boek
daardoor tweedehands wordt, maar de exemplaren in kwestie zijn daarmee
wel in de sfeer der tweedehands goederen beland.
Tal van aspecten De
reportage, die slechts een half uur in beslag neemt, en in eerste
instantie de mensen in het zonnetje zet, die van deze handel leven, zou
wel eens aardige aspecten naar voren kunnen halen waaraan niet iedereen
in eerste instantie denkt als hij wordt geconfronteerd met de handel in
tweedehands goederen. Dat er zijdelings, dan wel heel direct, ook
mensen letterlijk of figuurlijk in beeld zullen komen die (mogelijk)
cliënt zijn of worden, ligt eigenlijk wel voor de hand. De reportage, die op andere plekken als documentaire wordt aangekondigd, is in 2009 gereedgekomen. Ik
zelf, bij voorbeeld, zou als gymnasiast nooit een voor die dagen zo
uitgebreide collectie boeken hebben kunnen bezitten als ik niet hier
en daar vijf boeken voor het bedrag van één gulden had kunnen kopen,
dankzij het bestaan van tweedehands boekwinkels. Maar dat er tussen
tweedehands spullen, naast bijzonder aardige vondsten, ook een hoop
teringzooi zit, zal geen weldenkend mens willen bestrijden.
Cultuurspectrum
