Thomas Mann-verfilming uit 1959 in de nacht van maandag op dinsdag op Duitsland 1
Een halve eeuw geleden opgenomen Begin
volgende week, in de nacht van maandag 5 op dinsdag 6 januari tussen
01:05 uur en 03:30 uur wordt, op het eerste publieke Duitse
televisienet ARD/Das Erste, een herhaling gepresenteerd van de,
gedurende de afgelopen halve eeuw, reeds vaker vertoonde verfilming van
Thomas Manns roman Buddenbrooks uit 1959, welke de afgelopen
jaren zowel door Arte-televisie, alsook door het, met de ARD in
concurrentie verkerende, Zweite Deutsche Fernsehen werd uitgezonden. Uitgebreide informatie over deze zwart/wit-productie kunt u vinden in een artikel dat ik heden op het fin de siècle-weblog All art is quite useless van Rond1900.nl heb gepubliceerd. Het
meest opmerkelijke aan deze productie is wel dat Thomas Manns dochter
Erika (1905-1969) heeft meegeschreven aan het draaiboek en daarvoor een
hier en daar ingrijpende bewerking van de roman van haar vader voor
lief heeft genomen.
De eerste zaterdagavond van 2009 biedt direct al drie klassieke opera's via de ether
Puccini: La Bohème In het programma Opera on 3 Live from the Met wordt zaterdag 3 januari
door BBC Radio 3 een rechtstreekse uitzending verzorgd van de Matinee
in de New Yorkse Metropolitan Opera van het muzikale melodrama La Bohème van Giacomo Puccini. Dit programma begint om 19:00 uur en zal tot ongeveer 22:15 uur duren. Meer daarover kunt u lezen in het artikel dat ik heden op de fin de siècle-website All art is quite useless van Rond1900.nl heb gepubliceerd.
Verdi: Don Carlos Twee minuten nadat de voorbereidingen tot de intense tragedie rond protagoniste Mimi in Puccini's La Bohème op
BBC Radio 3 hun loop nemen, gaan op de Nederlandse zender Radio 4 de
lijnen open naar het Italiaanse Milaan waar in het operahuis La Scala op 10 januari 1884 Verdi's tweede en definitieve versie van het geniale muziekdrama Don Carlos
in première is gegaan. Ter viering van het 125-jarig bestaan van dit
werk wordt het die avond aldaar opnieuw uitgevoerd met een
sterbezetting. Daarover kunt u eveneens een bijdrage lezen, die ik heden op de genoemde site heb afgedrukt.
Glinka: Roeslan en Ljoedmila Terwijl
de beide bovengenoemde tragedies op de verschillende radiozenders nog
hun loop nemen, start om 20:30 uur de muziekzenderMezzo met een
verfilmde versie van het muziekdrama Roeslan en Ljoedmila uit 1842 van de Russische componist Michail Glinka (1804-1857). Hoewel
een sprookje niet direct de aangewezen literaire basis vormt voor een
uiting van podiumkunst, zijn er toch diverse componisten geïnspireerd
geraakt door deze uiting van dichterlijk vermogen. Zo zijn er in de
negentiende eeuw enkele musici geweest, die Roeslan en Ljoedmila van Aleksandr Poesjkin (1799-1837) als uitgangspunt voor een compositie hebben gekozen. Reeds
in 1821 heeft de thans geheel vergeten componist Scholz een ballet op
dit thema geschreven, en heeft Nikolaj Rimski-Korsakov (1844-1908) zijn
Skazka voltooid, hetwelk eveneens is gebaseerd op de proloog van datzelde stuk. Tussen
1840 en 1842 werkte Michail Glinka (1804-1857) aan zijn vierde opera,
die eveneens is gebaseerd op Poesjkins verhaal. Hij had aanvankelijk
nog de hoop gekoesterd dat de auteur zelf het libretto zou willen
schrijven, maar dat bleek al spoedig een onmogelijkeid doordat
Aleksandr Poesjkin in 1837 aan de verwondingen overleed, die hij
tijdens een duel had opgelopen. Daarom toog Glinka zelf aan het werk,
waarbij hij maar liefst door vijf schrijvers werd ondersteund.
Eersteuitvoering De
première was op 9 december 1842, en werd een enorme mislukking, mede
als gevolg van ziekte en onderlinge ruzies tussen de solisten. Na drie
uitvoeringen werd dat echter toch anders, en zou het, mede door toedoen
van Franz Liszt (1811-1886) ― die toen in Rusland verbleef [1]―
zou het werk zelfs een ware zegetocht beschoren zijn in de rest van
Europa. De ouverture van deze opera is één der oudste voorbeelden van
romantische Russische muziek, die repertoire heeft weten te houden. In
tegenstelling tot menig ander werk van Glinka wordt deze ouverture niet
gekenmerkt door nationale of nationalistische elementen. Het is een
opvallend stuk opgewekte, levendige muziek. De ouverture Na een fortissimo-inzet
van het gehele orkest volgt het melodieuze eerste thema in violen,
alten en fluiten, waarna het geheel opgewekt verder loopt. Dan klinkt
het tweede thema: een aangename melodie in alten, celli en fagot, met
begeleiding van de overige strijkers. Na de gebruikelijke uitwerking
met herhalingen in diverse groepen van instrumenten volgt de coda. Deze
begint met het hoofdthema, eerst in de violen, dan in de lagere
stijkers en fagotten. Violen en houtblazers voeren het naar een wilde
climax, waarna de ouverture besluit met een feestelijk ritme, dat reeds
in de inzet werd voorgesteld. ____________
[1] Zie daartoe mijn artikelDe andere Franz Liszt ― Pianopedagoog en orgelcomponist, verschenen op dinsdag 7 augustus 2007 op de website van Mens en melodie. ___________ Afbeeldingen 1. Henri Murger(1822-1861), de schrijver van de oorspronkelijke roman Scènes de la vie de bohème (1849). 2. François Joseph Méry (ca. 1798-1865), librettist van Don Carlos. 3. Michail Glinka, geschilderd door llja Rjèpin (1844-1930). 4. Poesjkin-standbeeld in Sint Petersburg.
Minder dan een halve eeuw In de onnavolgbare VPRO-programmaserie Herenleed speelde hij de Vader, de Engel, de Kermisklant, de Kabouter: "Kabouters voor! Kabouters na!" en de Bruid: "Dag schat, is de boel aan kant?", alsmede zoveel andere, soms tot ver in het absurdistische reikende, rollen, die voor zijn participanten, Cherry Duyns en Armando, inspirerend hebben gewerkt. "Gisteren heb ik slechts twee pauwen gezien..." Het
Nederlandse digitale televisiekanaal GeschiedenisTV herhaalt op
donderdag 1 januari tussen 22:51 uur en 23:46 uur een
NPS-documentaire uit 2003, die werd uitgezonden in de reeks Het uur van de wolf, over leven en werk van de als performing poet te boek staande Johnny the Selfkicker, in het burgerlijke bestaan de Arnhemmer Johnny van Doorn (1944-1991). Met zijn de gedichtenbundel Een nieuwe Mongool, in 1966 deed hij zijn intrede in de Nederlandse letteren. Zes jaar later veroorzaakte de prozabundel Mijn kleine hersentjes,
verschenen in 1972, baarde hij flink wat opzien, en kreeg hij uit de te
verwachten hoeken veel lof, respectievelijk intense afwijzing. Dat
laatste kwam vooral door de onverwisselbare toon die de
teksten karakteriseerde, en als hij uit eigen werk voorlas, werd dit
element nog eens versterkt door zijn wijze van spreken, die niemand
onberoerd kon laten. Zijn veelal korte stukken werden binnen twee
decennia in zes bundels bijeengebracht. In de laatste verzameling, De lieve vrede,
beschreef Johnny van Doorn, toen vijfenveertig jaar oud, het moderne
gevoel dat zich in de jaren zestig van de vorige eeuw allengs had
ontwikkeld, in 'legendarische momenten' tussen zijn geboortejaar 1944
en het jaar van verschijnen, 1990. Twee jaar daarvoor waren onder de
intrigerende titel Door de weken heen reeds
zijn dagboeken verschenen, die echter alles behalve dagboeken zijn,
doch veeleer persiflerende notities over, doch vooral tegen, het leven
van alledag.
Taaltreurnis alom De onderstaande, vet gezette, tekst kunt u vinden in de marge van het als communicatieve internetgebeuren bekend staande Facebook.
Zoals vrijwel al die nieuwerwetse, onprofessioneel werkende, maar zich
o zo graag als kenners van alle ins and outs profilerende organisaties,
verkeert de 'redactie' of de soortgelijke, daarvoor verantwoordelijke,
afdeling, op voet van oorlog met de Nederlandse taal. Hoezeer het
ook gratis is, men heeft niet het recht u te vragen of u al een lid
heeft. Want dat staat er door de toevoeging van het (hoe kon het ook
anders) LID-woord EEN. Daar hoort te staan: AL LID?
Het is gratis en iedereen kan lid worden. Al een lid? Aanmelden om in contact te komen met..........
En voor degene die zich heeft aangemeld (en daarna dus van diegene), verschijnt er een tekstregel, eventueel aangevuld met fotootjes, waarin staat: Hier zijn een aantal vriendenvan..........
Doch ook die zin deugt niet. Het onderwerp van de zin, aantal,
is een enkelvoud wat daarachter als bijstelling komt: dieren, dingen,
honingsoorten, koninginnen, keizers of kiezers, is niet van enig belang
en daarom hoort daar te staan: Hier is een aantal vrienden van.........
En
of je nu op E-Kudos kijkt, alsmede op zo menig ander, soortgelijk
eigentijds, medium het is taaltreurnis alom. Geen wonder dat Henk
Hofland in NRC/Handelsblad zijn ergernis over zulke web-instanties
uitspreekt.
BBC-documentaire over het Noorderlicht bij de Vara op Nederland 2
De schoonheden van het Noorden In een documentaire Joanna Lumley in the land of the Northern Lights
die op woensdag 31 december, vroeg in de avond tussen 18:55 uur en
19:50 uur door de Vara op Nederland 2 zal worden uitgezonden, gaat de
Britse actrice Joanna Lumley op onderzoek uit naar het Noorderlicht, en
tijdens die tocht trekken allerlei spectaculaire beelden in die zeer
dun bevolkte gebieden, daar in het hoge Noorden, aan haar voorbij. Hier
en daar staat ze even stil bij de indrukwekkende omgeving of datgene
wat aan de horizon te zien valt.
Niet
iedereen zeker niet degene, die bepaald niet dol is op die mevrouw
zal even gelukkig zijn met het feit dat het zo'n persoonlijke
documentaire is geworden, vooral als ze zich via de camera direct tot
de kijkers richt. Maar zo was deze film bedoeld en hetvoor ons allen
zichtbar, en daardoor soms zelfs 'voelbare', resultaat is er niet
minder door geworden. De natuurverschijnselen aldaar blijven ook met de
aanwezigheid van Joanna Lumley overrompelend. Maandagavond
werd deze film reeds door de Britse televisiezender BBC Two, eveneens
vroeg in de avonduren, uitgezonden, opdat zoveel mogelijk jeugd deze
wonderen ook op zich kan laten inwerken.
Puccini's Tosca in de 'historische' versie van1992 woensdagavond op Arte-tv
Historisch De Frans-Duitse
cultuurzender Arte-televisie presenteert op woensdag 31 december
tussen 21:00 uur en 22:50 uur éénmalig de opera Tosca van Giacomo Puccini. Deze uitzending betreft een registratie op die plekken in Rome waar het verhaal zich afspeelt. Het
is een opname uit 1992 een Duits-Italiaanse coproductie met een lente
van 109 minuten die in menig opzicht als historische gebeurtenis is
gewaardeerd. Zangsolisten zijn onder anderen Placido Domingo, Catherine
Malfitano en Ruggiero Raimondi. Verder zingt het Koor en speelt het
symfonieorkest van de RAI. Dirigent is Zubin Mehta. De enscènering werd
gerealiseerd door Giuseppe patroni Grilli, de televisieregie berustte
bij Brian Large.
De basis Tosca is een opera in drie bedrijven op tekst van Giuseppe Giacosa (1847-1906) en Luigi Illica (1857-1919), die het toneelstuk La Tosca uit 1887, van de Fransman Victorien Sardou (1831-1908), als basis hebben genomen. De première van Puccini's Tosca
werd te Rome gegeven op 14 januari 1900. Het verhaal speelt zich af in
het Rome van 1800. Het verhaal, met de tot vocale en instrumentale
hoogstandjes aanleiding gevende gebeurtenissen daarin, mag na goed een eeuw op grond van de enorme populariteit van deze opera, die tot de Tre Capolavori (de drie hoofdwerken) van Puccini wordt gerekend bekend worden verondersteld.
____________ Afbeeldingen 1. Tenor Placido Domingo. 2. Librettist Giuseppe Giacosa. 3. Librettist Luigi Illica.
Ontmoeting met de uitzonderlijke percussionist Martin Grubinger ' op WDR 3-radio
Bijzondere ontmoeting In de serie TonArt
van de Duitse radiozender WDR 3, vol culturele programma's, wordt op
woensdag 31 december 's middags tussen 15:05 uur en 17:45 uur
aandacht besteed aan de Oostenrijkse percussionist Martin Grubinger,
die er met zijn vooruitstrevende manier van muziek maken niet alleen in
is geslaagd de jeugd van tegenwoordig aan zich te binden, maar tevens
het meer conservatieve muziekpubliek, zowel in eigen land alsook
daarbuiten.
In
2006 heeft Martin Grubinger de internationale doorbraak weten te
bereiken met een optreden in de Wiener Musikvereinssaal met zijn
project Showdown.
Dat was een slagwerkmarathon van maar liefst vier uur. Daarmee heeft
hij voor zover dat nog nodig was de directe toehoorders in het
geïnteresseerde publiek dolenthousiast gemaakt, maar heeft hij tevens
de harten veroverd van de meeste, zo niet alle, aanwezige critici. Aan
het doen en laten van deze tot in elke vezel muzikale, maar tevens
humoristisch-sympatiek optredende, jonge Oostenrijker hebben ik op de
site Tempel der Toonkunst een artikel gewijd, en wel op vrijdag 30 november 2007. __________ Afbeelding: Martin Grubinger in actie met een batterij slagwerk. (Foto: "Foto Körner.)
Jean-Claude Casadesus ' verjaardagsconcert uit 2005 en een gefilmd portret op Mezzo-televisie
Verjaarsconcert Onlangs,
op 7 december 2008, was het inmiddels 73 jaar geleden dat Jean-Claude
Casadesus werd geboren. Hij is zijn muzikale carrière begonnen als
slagwerker, maar heeft zijn activiteiten aangevuld met directielessen,
allereerst bij Pierre Dervaux in Parijs, vervolgens bij Pierre Boulez
in Basel. In 1968 werd hij vaste dirigent van de Parijse Opéra en de
Opéra Comique aldaar. Drie jaar daarna heeft hij zijn leermeester Pierre Dervaux geassisteerd bij de oprichting van het Orchestre Philharmonique de la Loire, waar hij tot 1976 als assistent-dirigent aan bleef verbonden. In datzelfde jaar stichtte hij het Orchestre National de Lille,
en met dat ensemble heeft Casadesus diepe indruk gemaakt, zowel binnen
Frankrijk alsook daarbuiten, hetgeen onder meer is gebleken uit diverse
tournees naar zevenentwintig landen. In
2005 werd, ter gelegenheid van de zeventigste verjaardag van
Jean-Claude Casadesus een speciaal concert gegeven met Vadim Repin als
solist. Dat concert is de afgelopen tijd al vaker door de muziekzender
Mezzo gepresenteerd. Op woensdag 31 december wordt dit concert herhaald
tussen 10:55 uur en 12:30 uur.
Lamlendigheid bij Mezzo In
de programmagegevens die Mezzo-tv via het internet beschikbaar stelt,
worden wel tijdstip, type concert, de duur en de naam van de regisseur
van de verfilming vermeld, maar zoals dat tegenwoordig steeds vaker
bij die onnozelaars voorkomt naar het programma mogen we raden. Het
feit dat ik van elders heb vernomen dat Vadim Repin daarin optreedt,
maakt het vermoeden dat er een vioolconcert zal worden
uitgevoerd, weliswaar groter, maar in die discpline is de keuze voor
gissen veel te groot. Het begrip amateurisme is voor deze dagelijkse
omissies bij Mezzo een absoluut eufemisme. Helaas. Nog een stupiditeit
van de Mezzo-redactie is de plaatsing van een foto van violist Zino
Francescatti (1902-1991) naast de schaarse gegevens over het concert in
kwestie. Maar deze topviolist van anno toen is alleen te zien in een programma voorafgaand aan[1]
het verjaardagsconcert van Casadesus junior, namelijk bij het gefilmde
recital dat deze violist met diens vader, Robert Casadesus (1899-1972)
heeft gegeven, maar dat moet zo'n vier decennia geleden zijn. Dat
recital is ook al diverse keren door Mezzo uitgezonden.
Filmportret In
aansluiting op dat jubileumconcert presenteert deze zelfde zender vanaf
12:30 uur een gefilmd portret, eveneens uit het jaar 2005, van die
"eeuwig jonge" dirigent. Deze bijdrage duurt 54 minuten, en ook daar
houdt het op qua gegevens, en ook daar wordt opnieuw een foto van Zino
Francescatti bij dat al te kleine testblok vertoond. Labbekakkerij
in diverse teksten of juist door het ontbreken daarvan. Zulke
incompetentie komen we eveneens tegen op het gebied van de ordening van
'optredende' musici. Omdat Francescatti op die foto's een viool onder
zijn kin houdt, betekent dit niet dat hij Vadim Repin is. Die
analfabeten bij Mezzo hebben kennelijk niet verder gekeken dan de naam
Casadesus. Maar het is niet zo gemakkelijk om in 2005 een filmportret
te realiseren van een dan zeventigjarige dirigent die reeds 33 eerder
de eeuwige speelvelden heeft opgezocht. En
of dat alles niet imbeciel genoeg is, worden wel alle verstreken
uitzenddata van het programma in kwestie vermeld, doch weer niet de
(eventueel) nog volgende. Zouden er bij Mezzo überhaupt mensen werken
die ook maar de geringste kennis van klassieke muziek hebben, of wordt
zulks niet meer gewenst als de kandidaten maar met een computer kunnen
spelen? Uniek is het bij Mezzo wel: zo'n breed uitgemeten conglomeraat van redactionele onbekwaamheid. __________
Wilde zwijnen in het Teutoburger Woud ' Documentaire op WDR-tv
De
Westdeutsche Rundfunk (WDR) zendt op dinsdag 30 december 's avonds
tussen 20:15 uur en 21:00 uur 3 een documentaire uit over de wilde
zwijnen die zich in het Duitse Teutoburger Woud ophouden. Deze dieren
kunnen niet alleen met hun tamelijk grote snuit dieper in de aarde
wroeten waarmee ze een extra mogelijkheid hebben voor het vinden van
voedsel: truffels, bijvoorbeeld. Tegelijkertijd zorgen zij met die '
woelig-woelende werkzaamheden' ervoor dat andere dieren in het bos
daarna gemakkelijker toegang hebben tot wormen en wortelen. Deze wilde
zwijnen zijn met hun lichaam eveneens in staat om zich zodanig te
wentelen dat er een prima slaapplaats voor het relatief omvangrijke
lichaam ontstaat. Een
jaarlang heeft filmer Gunter Goldmann een kudde wilde zwijnen in dat
bos gevolgd, en het resultaat daarvan kunnen we in ongeveer drie
kwartier aan beeldmateriaal bekijken. Daarin onder meer de kleintjes
nieuwgeborenen en de zich flink wat ruwer gedragende volwassen
mannetjes, die zich in de herfst vooral doen gelden. Volgens
kenners van het Teutoburger Woud ontgaat veel van deze pracht aan de
duizenden bezoekers die voor geheel andere doeleinden in die regio
komen.
Spanning van anno toen Na de twee speelfilms van the master of suspense, Alfred Hitchcock, die maandagochtend op BBC Two onmiddellijk achter elkaar werdenuitgezonden Suspicion en Notorious , komen
er deze week nog twee van zijn klassiekers bij. Eerst op woensdag 31
december, ook nu laat in de ochtend: van 11:20 uur tot 13:05 uur. Dan
wordt het psychologische drama Spellbound
uit 1945 uitgezonden. Deze rolprent is in breedbeeld opgenomen. De
hoofdrollen worden vertolkt door twee Hollywood-sterren welke in die
dagen tot de top behoorden: Ingrid Bergman (1915-1982) en Gregory Peck
(1916-2003). Op vrijdag 2 juanuari 2009, in de middag tussen 14:15 en 15:55 uur is die fameuze Hitch opnieuw aan de beurt op BBC Two met The wrong man
een film in breedbeeld uit 1956. Ook in dit geval mogen we gerust
spreken van een sterbezetting: Henry Fonda (1905-1982), naast Vera
Miles (geboren 1929) die kort daarna opnieuw in een Hitchcock-film op
het witte doek zou verschijnen: Psycho. De derde echte Hollywood-man uit die tijd is Anthony Quayle (1913-1989). ____________ Afbeeldingen 1. Regisseur Alfred Hitchcock. 2. Hitchcock-actrice Vera Miles, hier in The wrong man.
Beethovens Negende onder leiding van Christoph Eschenbach dinsdagochtend op Mezzo-televisie
Koor en vier vocale solisten In
het jaar 2004 heeft dirigent Christoph Eschenbach met het Orchestre de
Paris in het Theatre Mogador van de Franse hoofdstad een uitvoering
gegeven van de Negende Symfonie in d klein, opus 125, van Ludwig van
Beethoven (1770-1827), welke is gecomponeerd in de periode 1822/24. Het
is zonder twijfel de meest bekende van de symfonieën van deze
meestercomponist, vooral doordat het orkest in het vierde deel wordt
versterkt door vier vocale solisten sopraan, alt, tenor en bariton
en eveneens een groot gemengd koor. Dat laatste element vormt echter
niet zelden een probleem, aangezien elk (middel)groot toonkunstkoor
toch eigenlijk de ambitie koestert dat werk ook maar eens te
presenteren. Doch in wezen kan die uiterst veeleisende koorpartij
alleen maar door een (op zijn minst semi-) professioneel koor adequaat
worden uitgevoerd. De
opname van het concert met deze mijlpaal in de geschiedenis van de
westerse muziek zal worden uitgezonden op dinsdag 30 december, tussen
11:40 uur en 12:55 uur.
Echt Mezzo Met
de verstrekking van de juiste of volledige informatie zijn er veel
problemen geweest zolang de zender Mezzo in de ether is. In de loop der
tijden is men overgegaan tot een ander systeem dat niet alleen een
duidelijker overzicht biedt, maar eveneens een aantrekkelijker
voorkomen heeft. Dat veel omroepgidsen dikwijls heel summiere gegevens
verstrekken, ligt voor de hand: die hebben immers heel wat meer te
publiceren dan alleen de programma's van deze klassieke muziekzender.
Helaas is er op de site met de programmagegevens geen enkele informatie
te vinden over de vier solisten die, en over het koor dat, in deze
interpretatie van Beethovens Negende mede van de partij zal zijn. Het
betreft de verfilming van dat concert, gemaakt door François
Goedghebeur. Gezien het jaar van ontstaan zou men al wel mogen
verwachten dat niet alleen het geluid in stereo zal worden uitgezonden,
maar dat het hier tevens gaat om een film in breedbeeld. Doch ook dat
thema wordt op de, nog steeds niet aan minimum eisen beantwoordende,
website van deze zender niet aangeroerd. Uitgebreide informatie over het werk en een nadere toelichting daarop is te vinden in een artikel dat ik op vrijdag 11 juli van dit jaar heb opgenomen op deze muzieksite Tempel der Toonkunst. ____________ Afbeeldingen 1. Dirigent Christoph Eschenbach in 1994. De foto is genomen in Houston, USA. 2. Beethoven in 1823, toen hij aan de Negende Symfonie werkte. Portret door Ferdinand Georg Waldmüller (1793-1865).
Deze week nog tweemaal Miss Marple op BBC Two in de middaguren
Jane Marple op Barbados
Nu Jane Marple, het fragiele vrouwtje met het messcherpe brein, de moord met de spiegels heeft opgelost en in de apotheose van haar betoog plechtig een citaat van Alfred Tennyson uit een op de situatie direct
betrekking hebbend gedicht ten beste heeft gegeven, is ze op
dinsdagmiddag alweer op Barbados om enigszins uit te rusten en aan te
sterken van de vele toestanden en gebeurtenissen op het Engelse
platteland en van het klimaat aldaar, met veel regen en kilte, maar
"Oh dear echte rust zal ze ook daar niet kunnen vinden, aangezien ze
alweer snel tot aan of misschien wel tot en met haar knoetje in de
intriges en andere dubieuze zaken verwikkeld raakt, en opnieuw wordt
geconfronteerd met moord.
Die
Agatha Christie heeft in haar tachtig boeken heel wat, al dan niet
liederlijke, lieden op tal van uitermate onaangename manieren aan hun
einde laten komen, en slechts hoogst zelden was daarbij sprake van een
natuurlijk verscheiden. De film die dinsdag 30 december, in de middag
tussen 15:25 uur en 17:15 uur door BBC Two zal worden uitgezonden
draagt de titeld A Carbbean Mystery
en werd in 1989 gerealiseerd door Christopher Petit. Naast Joan Hickson
komen we nog een oudgediende van het Engelse witte doek en dito beeldbuis tegen: Donald Pleasance (1919-1995).
Hotelmysteries
De
echte liefhebber die al deze Miss Marple-films naar de romans van
Agatha Clarissa Miller reeds heeft gezien, maar daar nooit genoeg van
kan krijgen, zal woensdagmiddag haar of zijn hart weer kunnen ophalen.
De intriges en geheimzinnigheden spatten ook dan weer van het
huiskamerscherm af als Jane Marple op onderzoek uitgaat en zaken aan
het licht brengt die sommige mensen liever in het verborgene hadden
gehouden. Tussen 16:45 uur en 18:35 uur trakteert BBC Two de kijker
opnieuw, en nu op de twee jaar vóór de bovengemelde film uitgekomen
rolprent At Bertram's hotel
van Mary MacMurray. Miss Marple voelt zich uitgedaagd door een
nachtelijke overvaller en een zomaar verdwenen kantoorbediende. En dan
volgt de ene verwikkeling na de andere, die uiteindelijk al
rolprentend op uw
eigen en andermans thuisbuis belanden in een climax, gevolgd door een
hoogtepunt, maar dan is het eerst weer gedaan met de pret. Maar één
troost heeft u: vooralsnog is die Jane Marple onsterfelijk in die vele
nieuwerwetse elektronische weergavemogelijkheden, ook als het alweer
een heel decennium is geleden dat ze op 92-jarige leeftijd het Engelse
plattelandsbestaan heeft ingeruild voor het zogeheten eeuwige leven. ___________ Afbeeldingen 1. Signatuur van Agatha Christie. 2. Acteur Donald Pleasance met zijn onvergetelijke karakterkop. 3. Actrice Joan Hickson in één van de uniformen van Jane Marple.
Friedrich Rückert (1788-1866) ' Zeit und Ewigkeit
Bezinning In
perioden van terugblikken en andersoortige beschouwelijkheden, zoals de
laatste dagen van het jaar, passen sommige teksten beter dan andere
omdat ze ook getuigen van bezinning op elementen die in een mensenleven
onontkoombaar zijn, maar die niet altijd bewust worden ervaren, doch
waarvoor sommige schrijvers, en vooral dichters, zeer adequate
bewoordingen hebben gevonden.Eén van hen is de Duitse dichter Friedrich Rückert, die in zijn gedichtenreeks Die Weisheit der Brahmanen schrijft over tijd en eeuwigheid.
Zeit und Ewigkeit
Du fragst, was ist die Zeit? Und was die Ewigkeit? Wo hebt sich Ewiges an und hebet auf die Zeit? Die Zeit, sobald du sie aufhebst, ist aufgehoben, wo dich das Ewige zu sich erhebt nach oben. Die Zeit ist nicht, es ist allein die Ewigkeit, die Ewigkeit allein ist ewig in der Zeit. Sie ist das in der Zeit sich stets Gebärende, als wahre Gegenwart die Zeit Durchwährende. Wo die Vergangenheit und Zukunft ist geschwunden in Gegenwart, da hast du Ewigkeit empfunden. Wo du Vergangenheit und Zukunft hast empfunden als Gegenwart, da ist die Ewigkeit gefunden. __________
Uit: Die Weisheit des Brahmanen (1835-36) Tevens opgenomen in de Reclam-bundel Gedichte herausgegeben von Walther Schmitz Philipp Reclam jun., Stuttgart (1988) RUB 3672; ISBN 978-3-15-003672-0
Charles Darwin een kapelaan van de duivel? ' ZDF-documentaire en de Ultieme Biografie
Documentaire Op
zondag 28 december presenteert het tweede Duitse publieke televisienet
ZDF tussen 19:30 uur en 20:15 uur een nieuwe documentaire in de
reeks Terra X. Deze keer is de aandacht meer gericht op een persoon dan
op een natuurfenomeen, hoewel er tamelijk veel mensen zijn, die de
mening zijn toegedaan dat de protagonist van dat programma deze avond
ook een heel bijzonder natuurfenomeen was en zelfs is gebleven: Charles
Darwin (1809-1882). De titel van de aflevering luidt Charles Darwin Kaplan desTeufels,
een film van Elke Schmitz en Susanne Utzt. De documentaire zal worden
uitgezonden op het formaat 16:9 en is voorzien van stereofonisch geluid. Het
zal duidelijk zijn dat in den beginne toen zijn theorieën begonnen
door te dringen in het streng gelovige Engeland van het Victoriaanse
tijdperk grote groepen zeer ongelukkig waren met de volgens hen
opruiend-onwaarachtige beweringen, die twijfel zaaiden aan de
Almachtige Schepper en de gevolgen van diens hemelse werken op de
aardbol. Toch
slaagde de man erin langzaam maar zeker de algeheel rots van behoud
binnen dat Anglicaanse christendom flink dooreen te schudden en veel
godsdienstige waarden in ieder geval op te stoten in de vaart van
onderwerpen voor ernstige twijfel(s). De belangrijkste oorzaak daarvoor
lag in de verschijning van Darwins hoofdwerk The Origin of Species, voor het eerst uitgekomen in 1859.
Darwin-jaar Zo
hier en daar merken we het al enkele maanden: het Darwin-jaar is in
aantocht, al zou je op sommige momenten als je niet beter wist best
willen geloven dat het in 2008 rees in volle hevigheid was uitgebroken.
In sommige geledingen van ons bestaan is dat ook al wel het geval, maar
dan houdt men zo'n jaar aan andere data dan die welke liggen tussen de data 1 januari en 31 december. Zulks
is legitiem, maar om in het kader van het doorgaans sterk dominerende
ronde getallen-fetisjisme te blijven, mag het ware Darwin-jaar pas op
12 februari aanstaande losbarsten: dan is het exact tweehonderd jaar
geleden dat de man werd als Shropshire-lad in de Engelse plaats Shrewsbury werd geboren.
De ultieme Darwin-biografie Mochten
degenen, die in ons taalgebied die drie kwatier durende aflevering van
Terra X bekijken en geprikkeld raken meer over de mens Charles Darwin,
diens persoonlijke ontwikkeling, zijn intiemere wel en wee uit te
zoeken, dan is daar kortgeleden een prachtige extra mogelijkheid
bijgekomen door de vooruitziende en voor kwaliteit nimmer troebele
blik die een (van de) oudgediende(n) binnen uitgeverij Nieuw Amsterdam:
de Nederlandse vertaling van de in 1991 voor het eerst in het Engels
verschenen Darwin-biografie bij uitstek, geschreven door Adrian Desmond
en James Moore. Het
spreekt vanzelf dat er nog altijd hele volksstammen zijn die vasthouden
aan een volstrekt onrealistische visie op het ontstaan van de wereld en
alles daarom heen: een schepping door één (non)entiteit, maar onder
meer de zogeheten creationisten wijzen alles wat met de persoon Darwin
en diens wetenschappelijk werk te maken heeft, categorisch van de hand.
Een enkeling gaat daarbij zo ver dat hij de bewering doet dat Darwin op
zijn sterfbed zijn hele evolutieleer zou hebben herroepen. De man was
niet van die gedachte af te brengen, want hij had God gezien en dus moest iedereen beseffen dat God bestond. Meer
nog dan Karl Marx en Sigmund Freud heeft Charles Darwin gezorgd voor
een andere kijk op het leven weliswaar niet in
filosofisch-maatschappelijke zin, zoals dat door de twee hiervoor
genoemden werd bewerkstelligt, maar veeleer naar het levende wezen mens
en zijn oorsprong. Hoewel de Victorianen en daar maakte de jonge Darwin van lieverlee deel van uit hun
vast geloof beleden dat hen van dwalingen kon bevrijden en de dreigende
gevaren geen directe twijfel konden verwekken, aangezien zij zich vast
verankerd voelden in de rotsgrond der onsterfelijkheid[1],
zijn er allengs meer twijfelaars gekomen, die deels zij het spontaan
dan wel na innerlijke gevechten naar het Darwin-kamp zijn
overgestapt. Deze geleerde kwam met veel tastbaars dat tevens
controleerbaar was, hetgeen inzake van een geloof dat niet wordt
ondersteund door een mogelijkheid tot hoe oppervlakkig ook
naspeuringen op aannemelijkheid, nimmer het geval kan zijn. Toch
heeft die Charles Darwin menig hard gevecht moeten leveren om in
bredere kring eerst klankborden en vervolgens adepten te vinden,
alsmede de ondersteuging van mensen die inzagen welk groots werk hij
had verricht. Maar die steun werd hem ook gegeven, zelfs als het om de
publicatie van zijn (blijvende) standaardwerk The Origin of Species
ging dat hij twee decennia lang had achtergehouden aangezien hij
besefte tot welke stormen niet alleen uit aarstconservatieve,
christelijke hoek dat zou kunnen leiden. Die twijfel van Darwin die
geen atheïst was, maar een agnost ging zo ver dat hij af en toe
vreesde voor anarchist te zullen worden aangezien, terwijl hij
'slechts' een liberale denker en onderzoeker was, hetgeen in die tijd
van woelingen en regelrechte omwentelingen bepaald geen kleinigheid
moet zijn geweest. Goed
hondertwintig bladzijden van het boek zijn gewijd aan het notenapparaat
en zestien aan het Register. Alleen al daaruit blijkt dat de beide
auteurs van deze veelzijdige levensbeschrijving meer hebben gedaan dan
wat globale feiten verzamelen. Er
zullen zich de komende maanden ongetwijfeld nog voldoende gelegenheden
voordien om nader op dat unieke boek, dan wel gedeelten ervan terug te
komen.
[1] Deze begrippen zijn afkomstig uit het gedicht Last Lines
van Darwins (tijdelijke) contemporain, de eveneens in het
Victoriaanse Engeland, in een domineesgezin levende schrijfster Emily
Brontë (1818-1848) in een bijdrage van donderdag 25 december, op onze zustersite Tempel der Letteren.
Afbeeldingen 1. Charles Darwin als joch van zeven jaar 2. Darwin als jongeman. 3. Tekst op de titelpagina van een moderne editie van The Origin of Species. 4. Rug van het stofomslag van de Nederlandse versie van de Darwin-Biografie. 5. HMS Beagle, het schip waarmee Darwin zijn lange reis ondernam. 6. Charles Darwin als zestigjarige. Portret door Julia Margaret Cameron (1815-1879). 7. Voorzijde van het stofomslag van de Nederlandse uitgave van de Darwin-biografie. 8. Adrian Desmond samen met James Moore: de beide auteurs van de ultieme Darwin-Biografie. __________ Adrian Desmond & James Moore: DARWIN De Biografie.
Vertaald uit het Engels door Henk Moerdijk; 960 pag., gebonden, met
stofomslag; met 42 foto's, verspreid over twee katerns in de tekst.
Nieuw Amsterdam Uitgevers, Amsterdam, 2008 ISBN 978-90-468-0415-5
Rossini's Petite messe solennelle eenmalig op Arte
Herdenking Hoewel
Giacchino Rossini (1792-1868) zijn grote bekendheid vooral te danken
heeft aan de exact veertig opera's die hij heeft gecomponeerd ook al
zijn enkele daarvan nadrukkelijker gemeengoed geworden dan de meeste
andere , heeft deze man toch ook in tal van andere disciplines als
schepper van bijzondere toonkunst de sporen heel ruim verdiend. Het is
dan ook volkomen terecht dat men Rossini onlangs in het Leipziger
Gewandhaus heeft gemomoreerd naar aanleiding van een iets minder rond
aantal jaren na zijn heengaan dan gebruikelijk. Al moet daar
volledigheidshalve aan worden toegevoegd dat degenen, die er op één of
andere manier brood of heil in zien, elke gelegenheid met overmatige
graagte zullen aangrijpen. Op 13 november dit jaar was het alweer honderdveertig jaar geleden dat deze componist de laatste adem heeft uitgeblazen.
Dat
deze herdenking werd gerealiseerd met één van Rossini's laatste werken
dat tegelijkertijd de laatste van de tien composities in de categorie
geestelijke muziek is mag alleen maar veelwaardering oogsten; op de
theaterplanken wordt hij vrijwel elke dag wel ergens ter wereld, al dan
niet nadrukkelijk, herdacht. Bovendien geniet deze compositie de
reputatie dat het één der belangrijkste voorbeelden van geestelijke
muziek in dit genre is. Het gaat hierbij om de Petite Messe solennelle, waarvan twee versies bestaan: de eerste werd in 1863 gecomponeerd, de tweede in het jaar voordat Rossini overleed. De
verfilmde uitvoering in het Leipziger Gewandhaus heeft een duur van
bijna anderhalf uur; deze werd recentelijk aldaar opgenomen met vier
vocale solisten: de sopraan Alexandrina Pendantschanka; de alt Manuela
Custer; de tenor Stefano Secco; en de bariton Mirco Palazzi. Verdere
medewerking wordt verleend door het koor van de Leipziger Opera en het
Gewandhausorchester; het geheel staat onder leiding van Riccardo
Chailly.
IT was a chilly winter's night; And frost was glittering on the ground, And evening stars were twinkling bright; And from the gloomy plain around Came no sound, But where, within the wood-girt tower, The churchbell slowly struck the hour;
As if that all of human birth Had risen to the final day, And soaring from the worn-out earth Were called in hurry and dismay Far away; And I alone of all mankind Were left in loneliness behind.
* * * * * Meer over deze dichter is te vinden op de website van de William Barnes Society.
Op het spoor van de heilige drie koningen in Arte-documentaire
Wijzen, koningen waarheid of legende? Op
zes januari de dag dat officieel een einde aan het kerstfeest is
gekomen en men in principe de boom ook bij de straat zou moeten zetten
om uiteindelijk bij het groene afval te kunnen worden gedaan heet
Driekoningen, ook wel Epifanias,
In katholieke streken kom het nog steeds voor dat dan de
sterrenzangertjes door de straten trekken en zich daarbij beroepen op
de drie wijzen, aan wie tevens de functie van koning wordt toegedicht.
Hoewel
hun namen bij heel veel mensen bekend zijn al moet daar direct aan
worden toegevoegd dat menigeen in en quiz de drie namen niet uit haar
of zijn mouw zou kunnen schudden : Caspar, Balthazar en Melchor, is
het nog steeds een open vraag of de drie wijzen uit het oosten, ook wel
de heilige Drie Koningen genoemd, werkelijk hebben bestaan. Is datgene
wat in het Matthaeus-Evagelie wordt beweerd dat ze uit het oosten
afkomstig waren, uit Nubië, Abessinië of Perzië, en een ster aan het
firmament zijn gevolgd eventueel juist? En hebben ze nu
wel of niet met Herodes gesproken, of moet dat verhaal worden bijgezet
als nog een legende in de verhalenschat? In de documentaire Den heiligen drei Köningen auf der Spur[1],
van regisseur Stephane Bégoin een 52 minuten durende coproductie van
Frankrijk, Spanje en Italië uit 2008 die heden tussen 21:00 uur en
21:50 door Arte-televisie zal worden uitgezonden, komt deze vraag
uitgebreid aan de orde. De makers gaan op basis van de historische
tekst na wat er aan de geschiedenis waarachtig kan zijn en daartoe
bekijken ze kunst, die uitbeelding is van dit deel van het Evangelie,
en worden evenrens die landschappen onder de loep waardoor de drie
zouden zijn gereisd. De
film, die dit jaar tot stand is gekomen, zal worden gepresenteerd in
HD-kwaliteit op hetformaat 16:9. Arte televisie zendt hiervan geen
herhaling. __________ [1] Wie de voorkeur aan de Franse versie op Arte-televisie geeft, krijgt de film te zien als Les Rois Mages, sur les tracesdu mythe. ____________ Afbeeldingen 1. De drie Wijzen uit het Oosten brengen geschenken voor het borelingske. (Matthaeus II: 11.) Afbeelding uit de Nederlandse Printbybel van 1698. 2. Historische grond in
verband met de Drie Koninge? Hebben zij hier wellicht in de dagen van
weleer hun voetstappen gezet? (Foto: Les films figures libres; Stephane
Bégoin.)
Onthulligen van een Mummie in Nederlandse documentaire op Arte-televisie
Sprekend verleden
Op
zaterdag 27 december vertoont Arte-televisie tussen 21:00 uur en
21:50 uur éénmalig de Nederlandse documentaire uit 2005 van Wolter
Braamhorst over de mummie van Anchor, die de internationale titel The trail of the mummy meekreeg en die bij Arte Duitsland Enthüllungen einer Mumie en in het Frans Sur les traces de la momie
als titel heeft meegekregen. De film duurt 52 minuten en wordt op het
formaat 16:9 uitgezonden met stereofonisch geluid. Deze rolprent is
afkomstig van het Zweite Deutsche Fernsehen.
Die
bijzondere stoffelijke resten betreffen een Egyptische priester die in
deze vorm meer dan tweeënhalf millennium intact is gebleven. De rode
draad in de documentairewordt gevormd door het moverende verhaal van
een mummie die van de oevers van de rivier de Nijl in de middeleeuwen
in Europa is beland, waar dat 'voorwerp' vol verbazing werd aanschouwd.
Thans bevindt deze zich in het Museum voor Oudheden. Het is aan de
museumleiding te danken dat Wolter Braamhorst toestemming heeft
gekregen bij het onderzoek aan de mummie aanwezig te zijn en inzicht te
krijgen in de 3D-scans en in het werk aan de reconstructie van het
gezicht. Daardoor is hij er tevens in geslaagd in contact te treden met
de beste mummie-experts ter wereld.
Mummies vormen ook niet zelden enge elementen in griezelfilms, en mede daarom worden er kleine stukken uit de blockbuster De Mummie
voorgesteld, evenals nimmer tevoren vertoond archiefmateriaal; dat
alles moet de kijker in staat stellen de avontuurlijke reis door de
tijd enigszins te volgen. Zo vormt deze documentaire niet alleen een
goede 'ingang' tot begrip voor en inzicht in het historische onderzoek
met betrekking tot deze fenomemen, maar tevens toont de film de
wetenschappelijke waarde van zulk onderzoek.
Königliche Hoheit, film naar Thomas Mann' in zaterdagnachtprogramma van Duitsland 1
Verfilming uit 1953 Tijdens
de programmering in de nacht van zaterdag 27 op zondag 28 december
zendt het eerste Duitse televisienet ARD/Das Erste om 02:20 uur opnieuw de verfilming uit van de roman van Thomas Mann (1875-1955), Königliche Hoheit,
een boek dat voor het eerst is verschenen in 1909. Daarin krijgt een
behoudende troonopvolger in Duitsland het moeilijk als hij verliefd
wordt op een opgewekte dochter van een Amerikaanse industrieel en met
haar een relatie begint.
De
verfilming dateert uit 1953 en wordt omschreven als een romantische
komedie. De hoofdrollen zijn voorbehouden aan drie protagonisten van de
Duitse cinema van thans alweer een halve eeuw geleden: Dieter Borsche,
Ruth Leuwerik die in de speelfilms over de Familie Trapp, het verhaal
van de latere musical The sound of music en Rudolf Fernau.
Regisseur van deze rolprent is Harald Braun (1901-1960), die tevens
filmproducent en dito scenarist was. Van de ruim veertig films, waaraan
hij tussen 1937 en zijn sterfjaar in minder dan een kwart eeuw tijds
in één der bovengenoemde hoedanigheden heeft bijgedragen, is in 1959
opnieuw een Thomas Mann-productie door Harald Braun gerealiseerd, als
regisseur, tevens co-scenarist: de tweedelige film Buddenbrooks. Zie daartoe het artikel van zondag 7 januari 2007 op de Nederlandse fin de siècle-site All art is quite useless van Rond1900.nl. ________ Afbeelding: Tekst met sierkader op de titelpagina van de roman Königliche Hoheit.
Cultuurspectrum
Hoewel
een sprookje niet direct de aangewezen literaire basis vormt voor een
uiting van podiumkunst, zijn er toch diverse componisten geïnspireerd
geraakt door deze uiting van dichterlijk vermogen. Zo zijn er in de
negentiende eeuw enkele musici geweest, die Roeslan en Ljoedmila van Aleksandr Poesjkin (1799-1837) als uitgangspunt voor een compositie hebben gekozen.
