De wandeling.
Zoals bijna alle Waalse gemeenten heeft ook Profondeville een wandelkaart uitgebracht met de medewerking van het NGI. Profondeville, dat zijn de deelgemeenten Arbre, Bois-de-Villers, Lesve, Lustin, Rivière en Profondeville zelf. Je hebt de keuze tussen 19 wandelingen, maar ons oog viel vandaag op Lesve (dat je vermoedelijk zonder de s uitspreekt) en meer bepaald op Le Château de Frahan met vertrek op de Place, waar ook een TEC-halte te vinden is. Bij de voorbereiding liep er iets mis, want zonder dat ik het besefte nam ik ook nog een deel van La Campagne de Arbre in de geplande tocht op, wat ons uiteindelijk een etappe van iets meer dan 11 km opleverde, 4 km meer dan de (puik) met groene rechthoeken afgebakende wandeling uit Lesve. En dus stonden we plots te velde voor de verrassing dat we naar links moesten en niet zoals voorbereid naar rechts. Het kaartje houdt je op ons pad, voor één keer dus niet het rechte pad. We hielden koppig aan ons plan vast: erg leek dat achteraf niet: we hadden onszelf zonder dat we het wisten een tocht langs een van de mooiste oude trambeddingen (zie foto’s) cadeau gedaan, samen met een scherp stijgend pad tussen Besinne en Arbre en een erg mooie veldweg van Arbre naar de Fonds du Bois. Een beetje verrassend bleek de TWQ niet boven de 50% te komen (49%...) Maar neem het van ons aan: het is een stevige, min of meer veeleisende wandeling die wel echt voldoening schenkt.

Typisch uitzicht, net voor we het bos in gingen.

Het weer.
Warm (25°) maar toch veel altocumulusbewolking, die het allemaal wat zwoel maakte.

De stafkaarten.
47/7-8 Profondeville (2018) - 53/3-4 Yvoir 2015)

Hoe we er geraakten.
Naar Namur sporen uit Halle kan met 1 overstap en daar wacht dan de bus van lijn 6 naar Mettet (of Ermeton-sur-Biert of Saint-Gérard). Erg frequent of regelmatig rijdt die bus niet, maar wij konden er ons toch mee behelpen. We vertrokken vroeg en kwamen vroeg terug om de Walibi-toeloop te vermijden, want dan is er niet veel pret te beleven aan de treinreis tussen Brussel en Ottignies.

Een beetje geschiedenis.
Er kwam al vrij vroeg (1895) een tramlijn Namur - Malonne - Saint-Gérard. Die werd in 1947 geëlektrificeerd om dan minder dan zes jaar later te worden afgeschaft. Zo snel is de omslag in de geesten toen gebeurd!
Het toeval wil dat we in Lesve stapten (met stelplaats) en dat daar, ter hoogte van Les Anges vanaf 1908 een tramlijn afsplitste van de “hoofdlijn” naar Bioul en Warnant. Het gedeelte Lesve - Bioul werd samen met de elektrische lijn gesloten, tussen Bioul en Warnant bleef een bescheiden reizigersdienst rijden tot 1960.

Op het kaartje is de inplanting van de stelplaats Lesve duidelijk terug te vinden, evenals de afsplitsing van de lijn naar Warnant. Na de toch wel zware wandeling kun je alleen maar bewonderend terugdenken aan de ontwerpers die hier tramlijnen aanlegden door sterk geaccidenteerde landschappen.

Zonder enige twijfel is dit een van de mooiste verlaten trambeddingen van België. En er kwam heel wat werk bij kijken om de tramlijn hier aan te leggen in een sterk golvend landschap.

En voor de rest is de geschiedenis van deze lijn vrij saai: ten tijde van de stoomtractie reden er 4 “konvooien” van Namur tot Saint-Gérard, met één supplementaire rit die al in Lesve eindigde. Met de komst van autorails zakt de rittijd vrij drastisch, wordt het aantal ritten net niet verdubbeld. De elektrificatie brengt wel een versnelling maar geen echte verhoging van het aanbod met zich mee. In het spoorboekje van 1952 vond ik voor het eerste het lijnnummer 6 terug (en 7 voor Lesve - Warnant). Met de bus kwam vooral de verbinding tussen Namur en Malonne Malpas beter uit de verf, zodat een uurdienst tot Malonne gecreëerd werd. Enkele bussen per dag rijden verder dan Malonne, een situatie die vergelijkbaar is met die van vandaag.

De verbinding.

 *ab4670 zou tot de stelplaats Florennes behoren - ik weet niet of dit nog de actuele toestand is - als iemand kan bevestigen, graag - en dat is ondertussen gebeurd: zie opmerking onderaan deze bijdrage - 4670 bevindt zich momenteel in Ermeton-sur-Biert.

** recent zijn enkele M4-rijtuigen in de IC-treinen 24xx vervangen door I11-rijtuigen - op de rijtuigflank vond ik zowel FSD als FOVR als onderhoudspost terug - mogelijk zijn ze zelfs overgegaan naar Kinkempois (NK) maar dan zijn de litterae nog niet aangepast - meer info is erg welkom!

En wat we beleefden.
De wonderen zijn de wereld nog niet uit: er komt controle in S 1555, maar de regularisering van twee jongelui duurt zo lang dat de treinbegeleider niet tot het eind van het stel geraakt. Maar de wil om te controleren is er duidelijk. Wij reizen overigens met een DuoTicket dat ons de mogelijkheid geeft om voor 9:00 te vertrekken en het prijsverschil is niet afschrikwekkend groot.
IC 2107 sukkelt wat door de NZV, allemaal zonder veel erg. In Brussel-Noord stapt een viertal in. Als zij eersteklasbiljetten hebben, eet ik mijn boek op: zij zit meteen met de voeten op de bank en tatert onophoudelijk in een of andere Slavische taal, van de twee mannen is er een met een rokershoest - hopen we, in coronatijden - en het meisje van een jaar of tien is nog het rustigst van al. Na een tijdje valt de grote praatster in slaap. De controle blijft uit tot na Gembloux, waar blijkt dat ik mijn boek niet hoef op te eten. De treinbegeleidster stelt de klassieke vraag over de taal, maar het Russisch is ze niet machtig. Met gebarentaal wordt duidelijk gemaakt dat ze in de verkeerde klas zitten en ze verhuizen zonder problemen.

Voor ons is het de eerste keer dat we een bus nemen op het dak van het Naamse station. Het busstation is ruim bemeten en om er te geraken heb je de keuze tussen een trap en twee liften, waarvan één defect. Maar het station is overzichtelijk ingericht en we vinden zonder moeite de bus van lijn 6 aan perron 3. Goede punten voor het busstation dus. En voor de chauffeur die er duidelijk is voor zijn reizigers en niet alleen om met zijn bus te rijden. In Lesve is men de kermis aan het opbouwen: vanaf morgen wordt de halte Place een 4-tal dagen niet bediend. Gelukkig is de omweg klein en ligt de vervangingshalte vlakbij. Maar het loopt stilaan de spuigaten uit met alle mogelijke omleidingen, wegens werken en evenementen, zoals kermissen en wielerwedstrijden. Het typisch voor een mentaliteit die ongetwijfeld bij de goegemeente en bij de meeste politici leeft: die bussen zijn absoluut onbelangrijk en de mensen die er gebruik van maken nog minder…

De terugrit gebeurt met dezelfde bus maar met een andere chauffeur. De bus heeft opvallend veel succes: bijna aan elke halte stapt er wel iemand in. De aantrekkingskracht van Namur moet wel bijzonder groot zijn, want voor Salzinnes zijn er nauwelijks uitstappers. De meesten rijden niet mee tot het busstation.

Dat doen wij dus wel en we hebben zicht op een mooie aansluiting met de IC Dinant - Brussels-Airport (IC 2534) die normaal met één desiro rijdt. Dat kun je ook afleiden uit de situering van de eersteklasplaatsen in het eerste en het laatste rijtuig. Toch komen er stipt op tijd 2 desiro’s aanrijden, maar wij willen in het eerste instappen, met de korte aansluiting in Etterbeek in het vooruitzicht. De treinbestuurder heeft zich al geïnstalleerd, het sein staat open en wij gaan ook rustig zitten met een stipte rit in het vooruitzicht. Tot een onderstationschef door het stel komt gestapt, die beweert dat we niet in de trein naar Brussel zitten. De treinbestuurder komt poolshoogte nemen en kan zijn oren niet geloven: blijkbaar moest het overtollige stel afgehaakt worden. Het tweede stel zou - hoe onlogisch dat ook lijkt - naar Brussel rijden, het eerste leeg naar Ronet. De treinbestuurder zegt dat dit net het omgekeerde is van wat men hen had meegedeeld. Hen, dat is hijzelf en een collega die ondertussen naar het tweede stel is gestapt. De onderstationschef wil nog bellen, maar het feit dat de reisweg naar Brussel al aangelegd is, laat weinig twijfel bestaan: het eerste stel zal wel degelijk richting Luchthaven rijden. En dat wordt uiteindelijk ook beslist. Voor alle reizigers in het juiste stel zitten en alle administratieve en reglementaire maatregelen getroffen zijn, hebben we 14 minuten vertraging. In tijden waarin we vlot met elkaar kunnen communiceren, gebeuren dan dergelijke dingen die op het eerste gezicht onwaarschijnlijk zijn. Ik kan me niet voorstellen dat zo iets ook gebeurd zou zijn in het pre-informatieve tijdperk. En ja, de reis verloopt verder vlot, al kunnen we de aansluiting in Etterbeek wel vergeten: beide treinen (2534 en 3584) staan tegelijk in het station en we proberen niet eens om de trappen op en af te stormen. En dus wordt het doorrijden tot Brussel-Luxemburg waar onze vertraging al geslonken is tot 3 minuten!
De eerstvolgende trein naar de NZV is IC 2434 die we ook al in Namur hadden zien staan. Sinds kort rijden er in de M4-stellen die hier voor sommige treinen ingezet worden, ook enkele I10-rijtuigen mee. Die M4-rijtuigen worden onderhouden in Kinkempois (NK), op de flanken van de I10-rijtuigen staat Oostende (FSD) en Vorst-Rijtuigen (FOVR). Ik veronderstel dat het hier nu om gemengde stellen gaat. Als iemand uitsluitsel kan geven: graag!
Blijft nog S 3785 van Brussel-Noord tot Halle. Het scenario van vanmorgen herhaalt zich ei zo na, maar deze keer geraakt de tbg wel door de hele, tamelijk drukke trein. Het lijkt eeuwen geleden dat we op één dag nog eens 2 keer gecontroleerd zijn tussen Halle en Brussel.

De treinlectuur.
Jo NESBØ, De roodborst.
Laetitia COLOMBANI, De vlecht.

Ik volg het wielrennen al jaren niet meer en blijkbaar is de reglementering ook nog aangepast. Vroeger won wie als eerste over de meet kwam, nu wint degene die nog overeind gebleven is tot het einde…

Uitgedrukt…
De platte spelen: betekent zo iets als zoete broodjes bakken of kruiperig doen, om iets van de ander los te krijgen.

Waar Abraham de mosterd haalde.
Voor het schrijven van deze bijdragen maak ik vaak gebruik van twee zeer waardevolle sites, één over de Belgische spoorlijnen en een over de bussen in Vlaanderen, Brussel en Wallonië. Het grootste probleem is dat van de informatisering: in de voorbije 20 jaar is het vrijwel onmogelijk geworden om nog aan papieren dienstregelingen te geraken en op het internet verdwijnen de oude dienstregelingen naarmate er nieuwe ingevoerd worden. Voor de trams maak ik nog al eens dankbaar gebruik van de Rail Atlas Vicinal van Stefan JUSTENS en Dick van der SPEK en van The Vicinal Story - Light Railways in Belgium 1885 - 1991 van W.J.K. DAVIES.

18-07-2023 om 00:00 geschreven door overweg13  

De wandeling.
Er zijn natuurlijk de vaste waarden bij de papieren dragers van wanderoutebeschrijvingen: ik denk dan uiteraard aan de topogidsen van de GR’s, aan die van de Compostelaroutes, aan de wandelboeken van Lannoo en aan de vele gemeenten die hun wandelingen op een toeristische kaart van het NGI hebben laten afdrukken. Maar soms zijn er folders die niet in dat rijtje onder te brengen zijn. Wat we vandaag gebruiken, is er zo een: in 2003 publiceerde de Fédération du Tourisme de la province de Namur een gidsje met 11 wandelingen en evenveel fietstochten, overal in de provincie Namur. De titel luidde Balades au cœur de l’architecture. Wij stapten vandaag in Vonêche, al diep in het zuiden van de provincie, zogezegd in de Vallée de la Houille et de la Semois. Het is allemaal wat bij de haren gesleurd: Houille en Semois komen niet aan bod (wel in de fietstocht) en die architectuur beperkt zich tot een gesloten kerkje, een onbereikbaar kasteel en best van al nog in de voor de streek typische huizen in natuursteen. Dat kasteel heeft trouwens een geschiedenis: de eerste glasfabriek van België zou hier op het domein zijn gebouwd. Later zou de infrastructuur zijn verhuisd naar… het Luikse, waar het uitgroeide tot een kristalfabriek van wereldfaam: Val Saint-Lambert!
Bovenal is deze wandeling echter een rustige boswandeling (TWQ 73%), met alleen bij begin en einde een kleine kilometer langs de vrij drukke N95. Voor de rest is het een kwaliteitsvolle boswandeling; tegen het einde aan kunnen de liefhebbers vanaf de kop van de tunnel van Vonêche een beeld krijgen van het lang vergane stationsemplacement van Vonêche. Wij quoteerden 17.5/20, wat uiting geeft aan onze voldoening.
Veel foto’s zijn er niet, met 6.730 km is de wandeling te kort voor een rijke oogst. Het kaartje bevindt zich hier.

Bazai, voor we het bos indoken, kregen we dit typisch landschap te zien.

Het weer.
Aangenaam zomerweer, zoals het best te pruimen is: 24°, wat mooie cumulusbewolking en een frisse wind.

De stafkaarten.
58/7-8 Winenne (2019) - 59/5-6 Wellin (2021)

Hoe we er geraakten.
Het vergt wat puzzelwerk om een doenbare heen- en terugreis in elkaar te timmeren, maar het lukt uiteindelijk toch. Beauraing is de uitvals- en invalsbasis voor de buslijnen die Vonêche Café Sylva bedienen, maar van enige regelmatige bediening is er geen sprake. We kiezen voor de bus van lijn 241 Beauraing - Gedinne - Haut-Fays die gelukkig ook nog een ritje op de middag maakt en voor de terugreis beschikken we over de enige namiddagbus van lijn 9 Alle-sur-Semois - Beauraing. Zo hebben we ruimschoots de tijd voor de korte wandeling die op ons programma staat.

Een beetje geschiedenis.
We stapten vandaag niet voor het eerst in deze buurt en dus zijn er ook al enkele stukjes geschiedenis de revue gepasseerd. Maar ik heb toch nog wat inspiratie gevonden om dit rubriekje te schrijven.
Meestal heb ik het over de eerste bus- of treinrit van de terugrit en dat is dus vandaag de bus van lijn 9 Alle-sur-Semois - Beauraing. Tussen Gedinne en Alle is dit een echte vervangingslijn: tot 1950 (en sinds 1913) tufte hier immers een trammetje rond, dat niet zonder kleerscheuren door de 2 wereldoorlogen kwam. Buslijn 9 kwam lange tijd niet verder dan Gedinne (net zoals de tram): het zou tot de jaren 1990 duren voor de bus verlengd werd tot Beauraing en dus ook Vonêche kon bedienen, bij de halte Café Sylva. Reken er maar niet meer op dat je daar op het einde nog een pint kunt drinken. Ik heb het café nooit meer weten bestaan. Het zijn de 2 ritten per dag op deze lijn 9 die ons al vaker uit de nood geholpen hebben, zoals dat ook vandaag het geval is.
Tot 1993 had Vonêche ook een treinstation, maar omdat de afschaffing niet kaderde in de invoering van IC-IR, kwam er ook geen vervangingsbus. Integendeel, de bushalte Sylva bleef even karig bediend als voordien. In het spoorboekje van 08.10.1950 vond ik voor het eerst een buslijn Bourseigne-Neuve - Gedinne - Beauraing. Dat is de aanzet voor de vroegere lijn 41 die vanuit Gedinne en Beauraing zowat alle dorpen in de buurt bediende. Deze toestand zou eigenlijk vrij stabiel blijven: in het spoorboekje van 26.05.1974 vind ik een tabel 971 terug, met wat nu inderdaad lijn 41 is. Vonêche wordt ongeveer 2 keer per dag bediend in beide richtingen, met een dienstregeling die bijna verschilt van dag tot dag. Op 01.08.1999 verschijnt dan een nieuw busboekje; dat is meteen het einde voor lijn 41: Le nouveau visage des autobus dans votre région. De inderdaad vrij ingewikkelde poging om zoveel mogelijk dorpen tegelijk te bedienen wordt nu opgegeven en dat zou goed nieuws geweest kunnen zijn, ware het niet dat de 3 lijnen die in de plaats komen van lijn 41 niet meer of minder dan functionele lijnen worden, waarmee de toevallige reizigers die we zijn niet erg ver komen:

-141 Dinant - Beauraing - Gedinne - Graide
-241 Beauraing - Gedinne - Haut-Fays
-341 Beauraing - Gedinne - Bourseigne-Vieille.

Op 10.01.2000 komt er nog een vierde lijn (441) bij: Gedinne - Willerzie - Vencimont.

Dat is de toestand tot op vandaag, maar vermits ook de TEC volop aan het reorganiseren is, kan het nog alle richtingen uit…

Vanaf de kop van de Tunnel de Vonêche ziet de buurt van het vroegere station van Vonêche er zo uit. De loc is de 7810, neem het maar voetstoots aan van me…

De verbinding.

En wat we beleefden.
Het lijkt er misschien op alsof we plots alle reserve overboord gegooid hebben met een aansluiting van 5 minuten in Etterbeek, maar we hebben nog een paar stokken achter de deur, met S 3957, IC 2108 en L 6060 vanaf Namur i.p.v. Dinant. Ook als het lukt met de korte aansluiting in Etterbeek kost het ons sowieso een DuoTicket tot Ottignies extra, maar het geeft wel enige gemoedsrust, en dat is ook belangrijk. Zo komen we toch nog meer dan een uur te vroeg aan in Beauraing (van reserve gesproken!) en dat is ingegeven door de vertraging die de 6060 soms maakt door de toestroom van de kajakkers, door het enkelspoor tussen Anseremme en Houyet en door de omleiding voor de bussen in Beauraing.
Maar het loopt allemaal als gesmeerd: S 3558 maakt 2 minuten vertraging tussen Halle en Etterbeek: er moet aardig wat volk mee, nu deze S-trein om het uur rijdt i.p.v. om het halfuur, en de dienstregeling is ook nog krap. Maar in Etterbeek hebben we nog wat extra tijd, want IC 2508 rijdt ook met wat vertraging, na S 3279 Landen - Nivelles. Vanaf Jambes zal IC 2508 perfect op tijd rijden. L 6060 Namur - Bertrix - Libramont heeft een aangepaste dienstregeling omdat er tussen Anseremme en Houyet nog een hele tijd dienst op enkelspoor is: Infrabel neemt een van de bruggen over de Lesse onder handen. En ja, de kajakkers blijven zo goed als achterwege en het verkeer op enkelspoor zorgt nauwelijks voor vertraging. Beauraing en een koffie wenken. (In de Pourquoi Pas scoor ik een hit met een tieneurobriefje dat een vijftal jaren geleden in Apeldoorn is ingegeven door een collega-hobbyist en nu hier in Beauraing weer opduikt. Meer info: eurobilltracker.com.)

De situatie voor de bussen in Beauraing is altijd al complex - door de grote lus naar een belangrijke school, de INDSC, maar nu zijn er ook nog eens omleidingen bovenop deze toestand. Als je de gedetailleerde dienstregeling raadpleegt blijkt de halte Beauraing Route de la Gare niet eens bediend, maar als je op het driehoekje klikt, blijkt dat maar in één richting het geval te zijn; wij kunnen de bus van lijn 241 gewoon aan de normale halte nemen. De chauffeur is een West-Vlaming: dat is makkelijk af te leiden uit het gesprek met zijn vrouw of vriendin en het dochtertje.
Overigens heb ik de dag na de wandeling een mailtje gestuurd naar de TEC-Namur-Luxembourg om hen erop te wijzen dat het toch wel ingewikkeld is als geen doortochtuur gegeven wordt voor een halte die toch bediend wordt, omdat die aan de overzijde van de straat afgeschaft is. Ik feliciteer hen tegelijk omdat de informatie die je vindt als je op het uitroepteken, dat de plaats van het doortochtuur inneemt, klikt, toch wel accuraat en duidelijk is. Vandaag, dus een dikke12 uur na het sturen van de mail, krijg ik al een telefoontje van de TEC, met uitvoerige uitleg: technisch is het waarschijnlijk niet mogelijk om een onderscheid te maken - dus één richting met en één zonder doortochtuur - maar hij zal mijn opmerking toch doorsturen naar het algemeen bestuur. Dat is pas een echte klantendienst, waar ze bij De Lijn met hun standaardbrieven nog een punt (Punt aan de Lijn) aan kunnen zuigen.

Voor de terugrit gebruiken we lijn 9 die 2 keer per dag tussen Alle en Beauraing rijdt. De bus rijdt met een zestal minuten vertraging en door de omleiding in Beauraing, worden dat er uiteindelijk 9. Maar de aansluiting met de trein is ruim. Je zou niet meteen volk verwachten op een bus met deze onmogelijke frequentie, maar toch rijdt er een man of zes mee. Bij aankomst in Beauraing gaat deze bus opzij op het vroegere emplacement. De chauffeur zal daar met engelengeduld zijn terugrit afwachten.

L 6087 zal ook met een lichte vertraging rijden. We krijgen controle en voor de derde keer zal het niet lukken om de QR-code van het tweede seniorenbiljet in te lezen. Maar veel tbg’s lezen bestemming en klas dan gewoon af van het schermpje van de smartphone. Wordt een biljet trouwens “geknipt” als het aflezen wel lukt?

Eigenlijk valt er over de rest van de terugreis niets te vertellen. Ergens tussen Hoeilaart en Groenendaal spotten we wel een spoorloper: een vos zit doodgemoedereerd naar de passerende treinen te kijken, vanop een van de sporen. Overigens is er deze middag tussen Brussel-Zuid en Halle weer veel hinder geweest (tot 1 uur vertraging!) door spoorlopers in Vorst-Zuid. Hoe lang wil men deze idiote procedure met masochistische en sadistische trekjes nog volhouden. Het effect op de zelfmoordcijfers is vermoedelijk onbestaand en mochten er figuren met duistere beweegredenen langs de sporen lopen, dan zou men dat toch anders kunnen oplossen dan door een volledige opschorting van het treinverkeer. Je zou net zo goed het treinverkeer stil kunnen leggen als een auto een overweg nadert. Want die stuk voor stuk ook een risico. Hoe houdt die maatregel nog stand? Vermoedelijk is het antwoord: tot de persoon die dit uitgedokterd heeft op pensioen is. Gelukkig kun je bij de NMBS vroeg op pensioen…

De treinlectuur.
Thomas HETTCHE, Pfaueninsel.
Laetitia COLOMBANI, De vlecht.

Als partijvoorzitters en andere belangrijke politici aan dit tempo blijven afhaken, dan komen we ongetwijfeld in een dictatuur terecht: de laatste die overblijft…

Uitgedrukt…
Da’s een vrie affaire. Betekent zoveel als: dat is het een en het ander, dat kan tellen. Vrie komt van wreed, en is hier dus erg; deze betekenis komt trouwens ook elders in Vlaanderen voor.

Waar Abraham de mosterd haalde.
Voor het schrijven van deze bijdragen maak ik vaak gebruik van twee zeer waardevolle sites, één over de Belgische spoorlijnen en een over de bussen in Vlaanderen, Brussel en Wallonië. Het grootste probleem is dat van de informatisering: in de voorbije 20 jaar is het vrijwel onmogelijk geworden om nog aan papieren dienstregelingen te geraken en op het internet verdwijnen de oude dienstregelingen naarmate er nieuwe ingevoerd worden. Voor de trams maak ik nog al eens dankbaar gebruik van de Rail Atlas Vicinal van Stefan JUSTENS en Dick van der SPEK en van The Vicinal Story - Light Railways in Belgium 1885 - 1991 van W.J.K. DAVIES.

12-07-2023 om 00:00 geschreven door overweg13  

De wandeling.
Eigenlijk hebben we al een behoorlijk aantal trajecten van het Ourthe-Néblonwandelpad op ons actief en vandaag voegen we daar nog een dikke 14 km aan toe. Spijtig genoeg is dit erg interessante wandelpad helemaal in de vergetelheid geraakt; dat de bewegwijzering niet meer opgevolgd wordt, zal daar wel niet vreemd aan zijn. Sporadisch vind je nog wel een bordje met het ooit bekende konijn: zie de foto’s. De gids en de bijhorende kaart zorgen voor voldoende informatie om dit wandelpad zonder problemen af te stappen, zoals wij vandaag nog mochten ervaren. Wat meer is, het gevolgde traject is van een zeer behoorlijke kwaliteit: de TWQ bedraagt 57%, maar alle onverharde voet- of veldwegen zijn van uitzonderlijke kwaliteit. De tocht is wel tamelijk zwaar: je klimt drie keer uit de vallei van de Ourthe, als je de grafiek bekijkt die bij het kaartje hoort, zal dat wel duidelijk zijn, al zijn de hoogteverschillen erg afgevlakt. Hoogtepunten (symbolisch dan) zijn het pad dat naar Fairon leidt, een prachtig pad naast de Ourthe tussen Fairon en Tabreux (met voetpad op de spoorwegbrug), het dorpje Xhignesse en dan de laatste klim uit de Ourthevallei naar Xhoris. Ik heb uit nieuwsgierigheid eens opgezocht hoe je de naam van het dorp nu precies moet uitspreken, maar ook Franstalingen zijn het er niet over eens: [ho’ris] of [o’ris], maar in elk geval blijft de X onhoorbaar. Blijkbaar hebben ze veel moeite met deze naam van Germaanse oorsprong, die zou teruggaan op schuur!

Dergelijke landschappen vielen ons wel meer te beurt.

Hier en daar is er wat overgebleven van de bewegwijzering, maar onvoldoende om bruikbaar te zijn.

Het weer.
De ideale temperatuur en de ideale bewolking.

De stafkaarten.
49/5-6 Hamoir (2020) - 49/1-2 Esneux (2020)

Hoe we er geraakten.
De heenreis was natuurlijk eenvoudig, met amper 2 overstappen en geen bustraject. De terugreis was een ander paar mouwen: Xhoris wordt in de late namiddag en de vooravond bediend door een aantal buslijnen, maar van een vaste verbinding met een vast punt (liefst een station) is er geen sprake: we hebben de keuze tussen een bus van lijn 10 Manhay - Aywaille - Remouchamps, een bus van lijn 10/2 naar Bomal, al is dit eigenlijk een lijn Barvaux - Aywaille - Remouchamps. Dat zijn Luxemburgse lijnen, er zijn ook nog Luikse lijnen (165 Aywaille - Hamoir met uitbreiding naar Saint-Roch) en 465 (een schoolvariant van de 165, al is het verschil me niet duidelijk.) Kortom, je moet al bijna een master in de bussologie zijn om hier wijs uit te raken. We opteren voor de 10/2 naar Bomal, al hebben we dan niet veel reserve. Een alternatief zou bestaan uit lijn 165, die ons eerst naar Saint-Roch brengt en daarna naar Aywaille. Want dat speelt ook nog een rol: sommige bussen komen niet door het centrum van Xhoris, maar rijden er op afstand naast…

Een beetje geschiedenis.
Xhoris kreeg zijn trammetje in 1910, als onderdeel van een lange, kronkelende tramlijn van Comblain-la-Tour naar Melreux via Ferrières, Werbomont, Manhay (de stelplaats fungeerde als spil), Dochamps, Erezée en Fisenne. Deze lange, moeilijke lijn werd in stukjes gebouwd, ze was slechts volledig af in 1912. Uiteraard begon het allemaal met stoomtractie, maar in 1934 verschenen autorails op de lijn. In feite zou de reizigersdienst desondanks in 1939 stopgezet worden, maar WO II bracht voor één keer redding, zij het niet voor lang.
In een spoorboekje van 1913 werd Xhoris 5 keer per dag bediend uit Comblain-la-Tour en terug. Twee ritten per dag legden het hele traject af van Comblain naar Melreux, de andere hielden het al in Manhay voor bekeken. De lijn was 65 km lang en de rit die om 7:50 vertrok in Comblain-au-Pont kwam in Melreux aan om 11:32.
In een spoorboekje van 1937 ziet het er al weinig rooskleurig uit: Xhoris werd in elke richting nog 2 keer per dag bediend op dinsdag, woensdag, donderdag en vrijdag. Op de andere dagen van de week werden dat 3 ritten. Het gedeelte Manhay - Melreux was al verbust.
Na WO II verandert de toestand snel: in een spoorboekje van 1950 vond ik onder tabel 919 een buslijn Manhay - Aywaille - Liège terug. Nieuw was dat deze buslijn in functie van het Collège Saint-Roch afhankelijk van de nood ofwel My-Ville, ofwel Saint-Roch bediende. Dat college (eerst een Klein-Seminarie) heeft altijd een grote rol gespeeld in de tram- en buslijnen in de regio. (Het was dan ook niet het eerste het beste college. Om een idee te geven, mijn prof Nederlandse en Europese Letterkunde B.F. van Vlierden verbleef hier in zijn scholierentijd in het internaat. Hij was afkomstig uit het verre Hamont, maar als zoon van een limonadefabrikant was het blijkbaar doenbaar om hier te studeren. We kennen hem ook onder zijn pseudoniem Bernard Kemp.)
In 1952 komt er een tabel (843) bij: Liège - Aywaille - Remouchamps - Comblain. Het is de aanzet voor de nog altijd actieve lijn 65. In deze tabel komen 3 ritten Aywaille - Xhoris - Fairon voor, telkens in aansluiting met de bus uit Liège.
In 1956 veranderen de tabelnummers: 919 wordt 1010, onder tabel 1015 verschijnt een lijn Liège - Manhay - La Roche (de latere 10), die alleen uitrijdt in juli en augustus en voorts is er nog een tabel 1124 (met lijnnummer 65) Aywaille - Comblain-Fairon.
Er verandert nauwelijks iets in de volgende jaren: alleen wordt tabel 1124 nu 1087 Aywaille - Hamoir/Saint-Roch in 1971. In 1974 worden tabelnummers 992 en 993 geïntroduceerd. Dat is lijn 10 (Liège - Aywaille - Manhay) - in de zomervakantie wordt dat een lijn 10 Liège - Aywaille - Manhay - La Roche.
Een verdere opsplitsing komt er in 1979: tabel 1087 (lijn 65a) wordt afgesplitst van tabel 1086 (lijn 65). Die 65a heeft nog altijd als hoofdbedoeling om Saint-Roch te bedienen. Daarnaast ontstonden ook lijnen 65b (Aywaille - Chevron - Lierneux), 65c (Filot - Aywaille - La Reid, een schooldienst) en 65d (Sprimont - Esneux). Het zal pas vele jaren later zijn dat aan die redelijk complexe toestand een eind komt, door de invoering van driecijferige lijnnummers. Al blijft er een duidelijk onderscheid tussen Liège en Namur-Luxembourg: Liège voorziet in de exploitatie van de lijnen 165 (Aywaille - Hamoir - Saint-Roch) en 465 (Aywaille - Saint-Roch). Voor Luxembourg blijft het oeroude nummer 10 (Manhay - Aywaille - Remouchamps) bruikbaar, al is er een schooldienst 10/2 (Aywaille - Hamoir - Durbuy - Barvaux) bijgekomen.

De verbinding.

 Sta me toe om nog een tweede tabel toe te voegen, nu we net halfweg het jaar zijn. Blij word je er niet van... V staat voor vertraging.

Wie deze blog wat volgt, weet dat we nochtans problemen zoveel mogelijk proberen te vermijden. Ik mag er niet aan denken hoe vaak onze uitstap in het honderd zou lopen, mochten we de verbindingen zoals gesuggereerd door website en app gebruiken.

En nog dit: we hebben 31 keer controle gekregen, en dat is dus precies in een derde van de genomen treinen. En we zitten nu echt niet uitsluitend op risicovolle laatavondtreinen...

En wat we beleefden.
Comblain-au-Pont wordt nu elk uur bediend door de stoptrein Liers - Marloie en dus zou er eventueel nog iets verkeerd mogen gaan, al zou dat noodzakelijkerwijs betekenen dat we een stuk later thuis zouden zijn. Het gebrek aan controle is nu echt prangend geworden: in IC 3407 is het aantal reizigers in eerste klas met een tweedeklasbiljet niet te schatten. Hoeveel maanden zou het eigenlijk geleden zijn dat in die ochtendtreinen van Binche naar Turnhout tussen Binche en Brussel nog gecontroleerd is? En dan nog: met een simpele verwijzing naar tweede klas kom je er al vanaf.
In Brussel-Zuid verloopt het eind van de ochtendspits zoals zo vaak, met verlate P-treinen, een afgeschafte Amsterdammer en enkele beperkte samenstellingen. Zo zou de IC 4529 naar Charleroi bestaan uit 2 rijtuigen; gelukkig worden in de samenstelling op haltelink ook 2 locomotieven vermeld: de 1867 en de 1910. De dag voordien zou de trein bestaan hebben uit 1 (één) tweeledig stel. Nog even en we zien hier ook reizigers die meereizen op het dak of hangend aan een buitendeur. Met de samenstelling van onze IC 507 is er gelukkig niets mis. We staan wel al stil voor we de tunnel van de NZV zijn binnengereden. Bovenop de 8 minuten bij vertrek in Brussel-Zuid komen er nog 4 bij. In Liège-Guillemins blijven er nog 6 over. De rit in de stoptrein verloopt vlot; voor ons is het de eerste rit in een trein met jeugdgroepen, maar de desiro is ruim genoeg om die goed op te vangen. (Ik herinner me onwaarschijnlijke toestanden op de Ardense lijnen toen die nog autorails hadden, of ook al op de IC-treinen naar Luxemburg.

Ik heb hierboven al de ingewikkelde toestand in Xhoris geschetst, en blijkbaar is zelfs de verantwoordelijke voor de halteborden niet op de hoogte van de toestand. Het probleem is hier ongetwijfeld dat de halte Xhoris Maison Communale bussen van Liège en van Luxemburg voorbij ziet rijden, maar de aanduiding 10 Aywailleaan deze zijde van de straat lijkt me fout en de 10/2 ontbreekt al helemaal. Het doet terugdenken aan de tijd toen een bushalte alleen een rood-wit plaatje AUTOBUS had, veelal zonder dienstregeling. Gelukkig kun je tegenwoordig alles vrij goed thuis nakijken, zo zijn we vandaag vrijwel zeker dat we goed staan. Overigens genieten we vandaag voor het eerst van de nieuwe vakantie-indeling in Wallonië: morgen rijdt deze bus voor het laatst, tot eind augustus dan, wanneer het schoolregime herstart. Er stappen nog 2 reizigers uit in Xhoris, wij nemen hun plaatsen in, maar tot Bomal zullen we de enige reizigers zijn.

De L-trein naar Liers zal zich vooral laten kennen als een trein die in bijna elke halte een extra minuut vertraging maakt. Ik veronderstel dat het wat te maken heeft met de nieuwe vertrekprocedure waarover ik nog niet zo heel veel positiefs gelezen heb: Bomal +3, Sy en Hamoir +4, Comblain-la-Tour en Rivage +5, Poulseur, Esneux en Hony +6, Méry en Tilff +7. In Hony stappen drie grieten in, ongetwijfeld op weg naar Les Ardents. Ze vinden dat het stinkt in eerste klas, misschien zat er toch te veel look in onze spaghetti. Ongetwijfeld reizen ze zelf grijs en uit een telefoongesprek kun je opmaken dat ze ook nog zullen frauderen om gratis binnen te geraken op Les Ardents: er is geen controle, leiden we af uit een telefoongesprek - of was het een appje? Tiens, zitten alle treinbegeleiders dan daar bij de ingang?
Op de IC naar Oostende zitten we in de buurt van twee NMBS-types die mogelijk terugkeren van een of ander congres. Ik verbaas me erover dat zij zich verbazen over de graffiti op de IC naar Quiévrain (4 volgeschilderde M7).
Blijft nog de rit in IC 1939: 3 Deense neuzen, wat genoeg moet zijn, maar ook nu zoeken een paar avonturiers een plaatsje in eerste klas zonder dat ze daar recht op hebben. Controle blijft andermaal uit. Tussen Brussel-Noord en Brussel-Centraal maken we 5 minuten vertraging, in Halle blijven er 4 over.

De treinlectuur.
Thomas HETTCHE, Pfaueninsel.
Valerie TACK, Rauw & alsof.

Zowat alle deskundigen zijn het erover eens dat de indeling van het schooljaar zoals die nu in Wallonië wordt toegepast, onmiskenbare pedagogische voordelen heeft. Weyts dus niet, want hij is geen deskundige. En toegeven dat er iets goeds uit Wallonië komt, is al helemaal uitgesloten.

Elektrische treinen tussen Mol en Hasselt. Op de foto Peeters, Demir en Beke voor de open deur van een Desiro. Hopelijk wisten ze zelf op welk knopje ze moesten drukken om de deur te openen. En waar zaten de gebruikers, die wel weten hoe ze dat moeten doen?

Q poseert met zijn spruit op de barbecuefoto bij Decroo. Hopelijk kan het kind over 20-25 jaar nog zeggen dat de aarde toch nog enigszins bewoonbaar is, zeker als het liberalisme en andere uitspattingen het voor het zeggen hebben over milieu en klimaat.

Uitgedrukt…
Aansluitend bij die trage trein van de vorige keer, is er nog een uitdrukking die hetzelfde betekent: op zijn sokken (of: zokken) betekent eveneens traag, niet aan de normale snelheid.

Waar Abraham de mosterd haalde.
Voor het schrijven van deze bijdragen maak ik vaak gebruik van twee zeer waardevolle sites, één over de Belgische spoorlijnen en een over de bussen in Vlaanderen, Brussel en Wallonië. Het grootste probleem is dat van de informatisering: in de voorbije 20 jaar is het vrijwel onmogelijk geworden om nog aan papieren dienstregelingen te geraken en op het internet verdwijnen de oude dienstregelingen naarmate er nieuwe ingevoerd worden. Voor de trams maak ik nog al eens dankbaar gebruik van de Rail Atlas Vicinal van Stefan JUSTENS en Dick van der SPEK en van The Vicinal Story - Light Railways in Belgium 1885 - 1991 van W.J.K. DAVIES.

Desiro 08541 rijdt hier als L 5562 Liers - Marloie; de trein is net hiervoor aan de halte Comblain-la-Tour gestopt. Wie het stel van wat dichterbij wil bekijken, kan terecht bij de reeks foto’s die ik vandaag nam. Het is bijna onvermijdelijk, maar ook van dit stel heb ik graffiti moeten verwijderen.

06-07-2023 om 00:00 geschreven door overweg13