Trein en bus, wandelen en weer, en van die hobby's meer
16-02-2008
16 februari 2008
In 1996 al verscheen Voettocht in het Pajottenland, kortweg VIP, en zoals dat onze gewoonte is stappen we stukje na stukje, langzaam maar zeker, het gehele ringvormige pad van 205 km. Vandaag staat Vlezenbeek - Pepingen op het programma, en voor een Pajot zoals ik, geboren in de Parel van het Pajottenland (Gooik), zou dat een hoogdag moeten worden, ook al omdat we door Beert komen, het dorp waar ik zowat mijn hele jeugd heb doorgebracht. De tocht voert van Vlezenbeek langs Sint-Pieters-Leeuw, Halle, Beert en Bellingen naar Pepingen, en dat is net iets meer dan 19 km. De verwachtingen waren redelijk hoog gespannen, en toch bleek dit deel van het Pajottenland als wandelgebied wat overroepen. Akkoord, de gemeente Sint-Pieters-Leeuw spant zich danig in voor het behoud van de vele voetwegen, maar vaak is er net iets te veel koterij om mooi te zijn. Halle heeft zijn basiliek, maar de doortocht is voor de rest steriel, en na Halle wordt het landschappelijk plots allemaal erg mooi, maar een ruilverkaveling oude stijl (niet dat de nieuwe zoveel beter zijn), de grijpzucht van de boeren en later van de inwijkelingen hebben er hier dan weer voor gezorgd dat zo goed als alle voetwegen verdwenen zijn en dat de veldwegen verhard zijn. Niet dat dit traject nu echt waardeloos zou zijn, maar het is ook geen topper, al zullen de meeste stappers uiteindelijk wel enigszins bevredigd huiswaarts keren. De TWQ van 32 % is toch wel een indicatie dat het beter zou moeten. Het pad is bewegwijzerd met blauw-gele streepjes. Bij de bewegwijzering werden de richtlijnen van de GR's strikt toegepast, wat het pad makkelijk te volgen zou moeten maken. Er werd echter veel gebruik gemaakt van zelfklevers en die hangen op vele plaatsen los, als ze al niet helemaal verdwenen zijn. Op een plaats word je naar rechts gestuurd, waar het links moet. Ik ontdekte er wel een nieuw wegje mee, maar belandde uiteindelijk op de Ninoofsesteenweg, en dat is niet meteen gezellig.
Geen trein deze keer, maar wel twee tamelijk goed aansluitende bussen: we reden van Halle (Station) naar Lot (Station) met een bus van lijn 154, een mij wel bekende Jonckheere Transit 2000 van de stelplaats Ukkel (3944) met Elvis aan het stuur; we vertrekken om 8:50 en komen om 9:04 in Lot aan. Daar is het even wachten op de bus van lijn 172 van 9:13. Die komt om 9:25 in Vlezenbeek aan. het is opnieuw een Jonckheere Transit 2000, de 3026-22, en dan weet je dat pachter Modern Toerisme op deze lijn rijdt. De terugkeer is nog eenvoudiger: in Pepingen nemen we lijn 153 (ab 3942 - opnieuw Ukkel met een Jonckheere Transit 2000), en die komt 8 minuten te laat aan te Halle Station. Zeker op zaterdagen kan de doortocht van Halle met veel hindernissen verlopen. Maar het deert ons niet echt: we hebben een schitterende, zonnige dag achter de rug, en het besef dat het morgen even goed en mooi wordt stemt ons gelukkig. Dan stappen we immers Hacowa 91, met 30 deelnemers onder onze hoede. We doen een tocht die we vorig jaar deden nu eens met de groep over, nl. langs GR122 van Moortsele naar Munkzwalm.
Wie meer foto's van de tocht Vlezenbeek - Pepingen wil bekijken kan hier terecht: http://s62.photobucket.com/albums/h98/overweg13/wandelingen/vlezenbeek%20-%20pepingen/ . je vindt op deze site trouwens ook nog massa's andere foto's.
Een van de eerste streek-GR's in ons land was de "Mol-Om". We stappen hem tegenwoordig al voor de 2de keer. Vandaag zijn we alweer aan Mol - Postel toe. Mol is een enorm uitgestrekte gemeente, en zoek ons beginpunt dus vooral niet in het centrum. On startpunt vandaag ligt ergens tussen Mol-Rauw en de Stevensvennen. Het wordt een tocht door een bij momenten heus stiltegebied, langs een eindeloze reeks boswegen. En daar ligt misschien precies de zwakte van dit tracé: de relatieve eentonigheid, die nog geaccentueerd wordt doordat veel van de boswegen ook nog geflankeerd worden door die smalle (of minder smalle) geasfalteerde of gebetonneerde fietspaden, waar Limburg een patent lijkt op te hebben. Misschien zou men maar eens moeten proberen om het hele staptracé te hertekenen, en de kleinere paadjes op te zoeken, al zal dat geen sinecure zijn, want heel wat bossen en wegen lijken hier privé. De eerste warme uitnodiging om wat kleinere paadjes op te zoeken kregen we zowaar van ons aller Albert II, die een deel van de wegen, beheerd door de Koninklijke Schenking, openstelt voor wandelaars. Met een TWQ van 76 % scoort deze wandeling erg hoog, al geeft dat een enigszins vals beeld van de kwaliteit ervan. Let wel, dit is nog altijd een traject dat best te doen is, en na 19 km heb je dan ook erg genoten; aan de Abdij van Postel vind je trouwens voldoende gelegenheid voor een waardig orgelpunt.
Op weekdagen is een reis naar de verre Kempen best doenbaar. Dat is te danken aan de rechtstreekse IC Brussel - Turnhout, die sinds december ook nog eens een goede aansluiting geeft in Herentals met de IR naar Mol en Neerpelt. Als je de wijziging aan de dienstregeling in de Kempen in december jongstleden nu eens niet door de enge oogkleppen van enkele Turnhoutse forensen bekijkt, dan kun je maar je tot een conclusie komen: de verschuiving met een half uur van de IC Brussel-Turnhout is een hele stap vooruit. We deden het als volgt:
Halle - Brussel-Zuid IR 3256 (ms 393, met nog 2 andere) 7:15 - 7:25. De trein vertrekt stipt op tijd in Halle, maar loopt tussen Lot en Ruisbroek zo'n 9 minuten vertraging op. Gelukkig gaat het voorbij Ruisbroek opnieuw vlot, zodat we de beoogde aansluiting toch nog halen. Bovendien is er een overstap op hetzelfde perron; Brussel-Zuid - Herentals IC 3407 (loc 2148 duwt een stel M5); wij zitten in 51502. Het is al een tijdje geleden dat we voor zo'n een lange rit nog eens in deze oude dubbeldekkers gezeten hebben, maar de bezetting is van die aard, dat het nog wel meevalt. We moeten zowaar onze halveprijskaarten tonen, maar mij zul je daar niet over horen zeuren; in Herentals wordt de IR 3208 naar Mol aangekondigd met een vertraging van 12 minuten, als gevolg van een wisselstoring in Lier. Mogelijk is dat ook de reden waarom wij een tijdje op tegenspoor reden tussen Lier en de vertakking Nazareth, maar erg zeker weet je dat nooit. Mw 4152 verkleint de vertraging tot 11 minuten in Mol. De aansluiting is ruim, zodat we niet in de problemen komen. Het is ab4412-25 (Bronckaers, ik bedenk Bronck Cars als frimanaam, heeft een Jonckheere Transit 2000 uitgestuurd) en die zet ons met 3 minuten vertraging af aan de halte Kiezelweg.
De terugweg is nog iets complexer. Omdat ik meestal een vrij nauwkeurige berekening maak van de staptijd, maar niet altijd correct de pauzemogelijkheden kan inschatten, heb ik nog geen belbus gereserveerd. Dat zal ervan afhangen of we een vroege koffie kunnen nemen aan/in De Blauwe Kei, en die blijkt inderdaad al vanaf 10:00 open te zijn. Het is vandaar dat ik de belbus reserveer voor 16:45.
Postel ligt in een van die belbusgebieden die nergens aansluiten op de trein. Belbusje 1007-02 van Kroon Reizen (een Mercedes Sprinter) zal ons dan ook naar Retie moeten brengen, waar we over kunnen stappen op een "reguliere" lijn naar Mol. Zoals gewoonlijk ontspint er zich een gesprekje met de vriendelijke bestuurster, die vraagt of we verder naar Turnhout of Mol moeten. In functie daarvan zet ze ons aan de juiste kant van de straat af. Het is dankzij deze belbus dat we de Mol-Om niet meer hoeven op te splitsen in deeltrajecten van soms wel 35 km, en de Limburgse chauffeur van deze Antwerpse belbus hoort me dat met veel plezier zeggen. In Retie hebben we onverwacht snel aansluiting met een bus van lijn 470 naar Mol(17:01 - 17:17). Het is ab3589 (een Van Hool A600 van stelplaats Mol). Even ziet het ernaar uit dat we zelfs nog de L-trein van 17:17 in Mol halen, maar de gesloten overweg beslist daar anders over. Het wordt dus de geplande terugrit: eerst IR3238 (mw 4143) van Mol naar Herentals (17:57 18:15): stipt, aangenaam warm en rustig; dan IC3439 (ms 373 - zie zondag) van Herentals naar Brussel-Noord (18:21 - 19:13) en nog onverwacht CR 1590 (ms 646) naar Halle (19:17 - 19:37). Eigenlijk zit de Vastenvakantie er voor ons al op. Met drie dagen stappen zonder neerslag mogen we niet klagen.
Alhoewel de Vastenvakantie voor ons een uitgelezen periode is om ook eens tijdens de week te stappen, verkiezen we deze keer op zaterdag én zondag te stappen, want de weersvooruitzichten zijn eerder somber voor de komende vakantieweek. Nummer 1201 wordt een tocht langs de GR Kempen, alweer een vervolg op een wandeling uit 2007, namelijk tussen Arendonk en Dessel. Ten westen van Arendonk bleek de vorige keer een gebied te liggen dat niet bepaald een schitterend wandelgebied genoemd kon worden, maar ten oosten ligt een aantrekkelijk watergebied, met de Wamp in de hoofdrol. Die loopt nog in een keurslijf door het gemeenteparkje, maar eenmaal in de vrije natuur is het een rustig riviertje, dat zijn overschotten deponeert in min of meer grote moerassen of vijvers. Die waren meteen een eerste markant punt op deze 17 km lange tocht. Later volgden we een tijdje het kanaal Dessel - Schoten, geprangd tussen fantastische bomenrijen, die in de winter nog extra fotogeniek worden. En ten slotte was er nog een rustig en aangenaam traject langs De Gracht, een artificieel afleidingskanaal, dat zich wondergoed heeft weten te vermommen als een natuurlijke waterloop. Alleen op het einde werden we even ontgoocheld door een trajectwijziging. Een ongetwijfeld interessante trage weg langs de Voorste Nete is afgesloten, en een rechtzaak brengt voorlopig geen soelaas. Toch scoort deze GR met een TWQ van 62 % niet echt slecht, als is elk bijkomend stukje (onverharde) trage weg meegenomen. Alles samen werd het een wandeling die best te doen was: zwakke punten zijn nu eenmaal zo goed als onvermijdelijk, maar als hij af en toe echt interessant stukjes gepresenteerd krijgt, is een mens al snel tevreden.
Het ontbreken van een rechtstreekse Brussel - Turnhout tijdens het weekend maakt de verplaatsing natuurlijk wel wat complexer. Maar voor een keer is de aansluiting in Brussel geen werk van lange adem door de zondagsdienst tussen Halle en Zuid. We nemen de IC 1906 (met loc 2139 vooraan - verrassend, want deze IC's reden tot in december allemaal met de loc achteraan naar Brussel - en rijtuig 51036 en nog een stuurstandrijtuig achteraan) en komen zo goed als op tijd (+1) in Brussel-Zuid aan. Tussen Brussel-Zuid en Antwerpen-Berchem willen we de 3258 (ms413) nemen, een semi-direct van vroeger pur sang, dachten wij, maar vanaf Mechelen begint hij plots ook als stoptrein te rijden, net als tussen Brussel en Mechelen. Papieren spoorboekje, aankondigingsbord in Brussel-Zuid en ARI waren nochtans unaniem: rechtstreeks van Nekkerspoel naar Berchem, met voorziene aankomst om 9:00. Blijkt dat deze trein o.a. vandaag als stoptrein rijdt. Gelukkig is er een bereidwillige treinbegeleider die Berchem van onze komst op de hoogte stelt, want de aansluiting met de IR naar Turnhout zou anders ongetwijfeld vertrokken zijn. Op spoor 9 (op hetzelfde perron dus) staat de IR 4929 (ms 373) mooi op ons te wachten. Tijd om beide treinbegeleiders en onderstationschef te danken voor deze service is er nauwelijks, maar we slagen er toch nog net in, en willen onze dank graag nog eens langs deze weg bevestigen. Vier minuten vertraging kost dit, maar vanaf Herentals is die vertraging geheel ingelopen. Achteraf bleek dat ik de werfinfo had moeten raadplegen: dan had ik geweten dat er werken waren op lijn 25 en dat de treinen tussen Mechelen en Antwerpen volgens een bijzondere dienstregeling reden. Binnenkort moet ik een dag vakantie nemen om uit te pluizen waar de dienstregelingen gewijzigd zijn, en waar de GR's verlegd zijn. Maar kom, dankzij de goede wil van het NMBS-personeel komen we op tijd in Turnhout aan, waar we de bus van lijn 480 naar Arendonk (Reusel) nemen. Het is een gelede Van Hool van stelplaats Turnhout (ab 4798) op dit vroege zondaguur in die richting wel erg ruim bemeten. Dat is ook de dienstregeling van deze lijn, blijkbaar, want we komen 6 minuten vroeger dan voorzien in Arendonk aan.
De terugkeer uit Dessel wordt wel getroffen door de gekke weekenddienstregeling tussen Brussel en Halle. Het begint nochtans goed (?) met een bus van lijn 470 die 3 minuten te vroeg in Dessel aankomt, en in Mol al 6 minuten voor zit op zijn schema. Het is een standaard Van Hool deze keer: ab3590 van stelplaats Mol. In Mol hebben we nu eindelijk de tijd om het nieuwe station te keuren. In vergelijking met dat van La Louvière de dag voordien lijkt dit luxueus. De rit naar Antwerpen-Berchem verloopt rustig met drie mw41: wij zitten in de middelste, de 4140. Het vierkant wiel krijgen we er gratis bij. (15:57 - 16:39; de trein rijdt probleemloos op tijd.) In Antwerpen-Berchem hebben we 5 minuten overstaptijd naar de IC naar Brussel-Zuid. Tot mijn verbazing, ontroering en blijdschap komen drie bordeaux stelletjes aangereden. Doorsnee reizigers zullen wel anders reageren wanneer ze dit zien, maar ik wil best nog wel eens tussen Antwerpen en Brussel sporen zoals vele jaren geleden. Ms 667 komt daar uitstekend voor in aanmerking. Ondanks 2 werven (Kontich en Vilvoorde) blijft de vertraging beperkt tot 3 minuten in Brussel-Noord.
Geen nood want we hebben er 51 minuten aansluitingstijd. De Hermes is op zondag gesloten, en de schaarse etablissementen in de middengang dito of sowieso te goor, dus wordt het wachten op een harde bank in de grote stationshal. Twee sudoku's en een interview met Stevaert later stappen we in stel 812 dat vandaag de IR naar Binche doet: 18:08 - 18:28. Een minuutje later dan 18:28 stappen we in Halle uit, heimelijk hopend dat we in de komende week nog eens op uitstap kunnen.
De laatste wandeling is echt wel al een tijdje geleden nu, maar vandaag trekken we voor de 1200ste keer onze wandelschoenen aan. Ik heb er eerlijk gezegd geen idee meer van hoeveel paren Meindl, Lowa en dies meer we al versleten hebben, sinds we in 1976 begonnen met stappen door het hele Belgenland. Nummer 1200 ligt in Wallonië op ons te wachten. Het is een deel van de GR 12 (Amsterdam - Parijs) tussen Seneffe en Mariemont. Dat is net geen 16 km. Op ons parcours worden we getrakteerd op een kasteel (Seneffe), een oud kanaal mét tunnel (een Kanaaltunnel, dus), een schitterend stuk langs de Ruisseau de Scailmont en een fraai kasteelpark annex museum in Mariemont. Dat het pad langs de Ruisseau de Scailmont ons verrast, heeft een dubbele reden: niet alleen is het van een onverwachte schoonheid, het komt ook niet voor in de topogids, want het is een wijziging na het verschijnen ervan. Eigenlijk zou je dat altijd eerst eens moeten nakijken, en de trajectwijziging in Godarville had ik wel gevonden op de website van de SGR, die in de buurt van La Hestre niet. Natuurlijk moet je in deze streek ook rekening houden met minder fraaie stukjes, maar de ontwerpers zijn er erg in geslaagd om die tot een minimum te beperken. Het TWQ bedraagt 70 %.
Eigenlijk ligt de bestemming bij de deur, maar met het openbaar vervoer wil dat niet altijd zeggen dat je er ook snel komt. Toch gaat het vandaag vlot: De planners suggereren een verbinding via Manage, met een overstap aldaar tussen 2 bussen, maar de verbinding met een treinoverstap meer, en maar één bus, duurt nauwelijks langer, en zo vermijden we ook nog een half uur overstap aan het station van Manage. Het wordt het volgende: - van Halle (8:16) naar Brussel-Zuid (8:34) nemen we de L naar Leuven (3657 - vandaag ms 978, een gemoderniseerd klassiek stel, dat nu pronkt in de GEN-kleuren); - in Brussel-Zuid (8:45) nemen we de IC naar Charleroi-Sud (2029) tot Nivelles (9:11) - vierledig stel 833 kwijt zich keurig van haar taak als manusje-van-alles - de treinbegeleider begint een babbeltje over wandelen langs oude spoorlijnen en over de oude lijn 141 die in Nivelles zwaar toegetakeld is in het kader van het GEN; het enige wat op dat vlak voor vandaag op het programma staat is een kort stukje langs de vroegere lijn 113 Manage - Piéton, waar ik destijds nog over tufte in L-rijtuigen, M1's en autorails van de reeksen 45 en 46. Ik zal pas vandaag ontdekken door welk schitterend strookje bos deze lijn liep tussen Manage en Bellecourt. Ik betrap er me zelf trouwens op dat ik al even moet nadenken over de haltes van deze lijn; het is dan ook weldra 25 jaar geleden; - in Nivelles nemen we de bus van de TEC-Brabant-Wallon van lijn 72 naar Manage. Het is ab 6683, een Irisbus Agora S, van stelplaats Nivelles, voor ons een eerste kennismaking met dit type bus. De bus zit aardig vol, want het is markt in Nivelles, en de lijn loopt in een wijde boog rond dit stadje, zodat eerste nogal wat reizigers kunnen opgepikt worden. Het gros stapt uit in de buurt van de markt, en ze worden natuurlijk afgelost door marktbezoekers op de terugweg. Ondanks de drukte slaagt de chauffeur erin ons stipt op tijd (9:52) aan de halte Seneffe Centre te deponeren.
De terugreis verloopt redelijk eenvoudig, al had het nog eenvoudiger gekund, mocht de treinhalte Mariemont nog bediend worden, maar die is net als lijn 113 gesneuveld onder het bewind van een baardige smurf die zichzelf expert in alles waant/waande. Nu wordt het dus de bus van lijn 82. We staan met drie te wachten, wij twee en een dame met een schattig accent dat met het mijne mag wedijveren. De bus komt eraan met nauwelijks 3 minuten vertraging en volgens onze medereizigster mogen we van geluk spreken, want deze bussen hebben vaak veel vertraging. Ik bedenk dat wat vertraging me eigenlijk niet echt kan schelen: de week voordien is er nog een bus van deze lijn gewapenderhand afgeleid naar Gosselies, wat uiteraard een staking tot gevolg had in de voorbije week. Het is ab3605 (een Van Hool A500, van stelplaats La Louvière) en deze keer is het staan geblazen, want we zijn niet de enigen die naar La Louvière willen. Morlanwelz (Saint-Arthur) 15:14 - La Louvière 15:32. Aan de halte Carrefour du Gazomètre (lekker verwarrend want vlakbij het station) is de vertraging al opgelopen tot 8 minuten, maar geen nood: onze trein vertrekt pas om 15:59; de IR 3915 (ms 825) brengt ons rechtstreeks naar Halle, waar we zoals voorzien om 16:31 aankomen. Het wordt een ritje zonder geschiedenis, maar met een vriendelijke treinbegeleidster.
In 1996 al verscheen 
Een van de eerste streek-GR's in ons land was de "Mol-Om". We stappen hem tegenwoordig al voor de 2de keer. Vandaag zijn we alweer aan Mol - Postel toe. Mol is een enorm uitgestrekte gemeente, en zoek ons beginpunt dus vooral niet in het centrum. On startpunt vandaag ligt ergens tussen Mol-Rauw en de Stevensvennen. Het wordt een tocht door een bij momenten heus stiltegebied, langs een eindeloze reeks boswegen. En daar ligt misschien precies de zwakte van dit tracé: de relatieve eentonigheid, die nog geaccentueerd wordt doordat veel van de boswegen ook nog geflankeerd worden door die smalle (of minder smalle) geasfalteerde of gebetonneerde fietspaden, waar Limburg een patent lijkt op te hebben. Misschien zou men maar eens moeten proberen om het hele staptracé te hertekenen, en de kleinere paadjes op te zoeken, al zal dat geen sinecure zijn, want heel wat bossen en wegen lijken hier privé. De eerste warme uitnodiging om wat kleinere paadjes op te zoeken kregen we zowaar van ons aller Albert II, die een deel van de wegen, beheerd door de Koninklijke Schenking, openstelt voor wandelaars.
Alhoewel de Vastenvakantie voor ons een uitgelezen periode is om ook eens tijdens de week te stappen, verkiezen we deze keer op zaterdag én zondag te stappen, want de weersvooruitzichten zijn eerder somber voor de komende vakantieweek. Nummer 1201 wordt een tocht langs de GR Kempen, alweer een vervolg op een wandeling uit 2007, namelijk tussen Arendonk en Dessel. Ten westen van Arendonk bleek de vorige keer een gebied te liggen dat niet bepaald een schitterend wandelgebied genoemd kon worden, maar ten oosten ligt een aantrekkelijk watergebied, met de Wamp in de hoofdrol. Die loopt nog in een keurslijf door het gemeenteparkje, maar eenmaal in de vrije natuur is het een rustig riviertje, dat zijn overschotten deponeert in min of meer grote moerassen of vijvers. Die waren meteen een eerste markant punt op deze 17 km lange tocht. Later volgden we een tijdje het kanaal Dessel - Schoten, geprangd tussen fantastische bomenrijen, die in de winter nog extra fotogeniek worden. En ten slotte was er nog een rustig en aangenaam traject langs De Gracht, een artificieel afleidingskanaal, dat zich wondergoed heeft weten te vermommen als een natuurlijke waterloop. Alleen op het einde werden we even ontgoocheld door een trajectwijziging. Een ongetwijfeld interessante trage weg langs de Voorste Nete is afgesloten, en een rechtzaak brengt voorlopig geen soelaas. Toch scoort deze GR met een TWQ van 62 % niet echt slecht, als is elk bijkomend stukje (onverharde) trage weg meegenomen. Alles samen werd het een wandeling die best te doen was: zwakke punten zijn nu eenmaal zo goed als onvermijdelijk, maar als hij af en toe echt interessant stukjes gepresenteerd krijgt, is een mens al snel tevreden.
De laatste wandeling is echt wel al een tijdje geleden nu, maar vandaag trekken we voor de 1200ste keer onze wandelschoenen aan. Ik heb er eerlijk gezegd geen idee meer van hoeveel paren Meindl, Lowa en dies meer we al versleten hebben, sinds we in 1976 begonnen met stappen door het hele Belgenland. Nummer 1200 ligt in Wallonië op ons te wachten. Het is een deel van de GR 12 (Amsterdam - Parijs) tussen Seneffe en Mariemont. Dat is net geen 16 km. Op ons parcours worden we getrakteerd op een kasteel (Seneffe), een oud kanaal mét tunnel (een Kanaaltunnel, dus), een schitterend stuk langs de Ruisseau de Scailmont en een fraai kasteelpark annex museum in Mariemont. Dat het pad langs de Ruisseau de Scailmont ons verrast, heeft een dubbele reden: niet alleen is het van een onverwachte schoonheid, het komt ook niet voor in de topogids, want het is een wijziging na het verschijnen ervan. Eigenlijk zou je dat altijd eerst eens moeten nakijken, en de trajectwijziging in Godarville had ik wel gevonden op de website van de SGR, die in de buurt van La Hestre niet. Natuurlijk moet je in deze streek ook rekening houden met minder fraaie stukjes, maar de ontwerpers zijn er erg in geslaagd om die tot een minimum te beperken. Het TWQ bedraagt 70 %. 
