IJSKRISTALLEN

Blankberijmd, vol ijskristallen,
praalt en prijkt de lange laan,
waarop bleke stralen vallen
van de volle blanke maan.

Op wát takken neer mag vallen,
bleek en blank, één straal der maan,
kaatsen honderd ijskristallen
vlammenpijlen door de laan.

Plots, als van de daken, vallen
winden, brallend, in de laan,
dat, alom, al de ijskristallen
wieglen, waggelen in de maan...

En mij dunkt, die ijskristallen,
waglend, wiegelend in de maan
'k hoor ze klingelend, klangelend vallen,
'k zie ze vonkelend, flonkerend vallen,
in de lange, langelaan...,
tjinkelend vallen, tjankelend vallen,
honderdtallen, duizendtallen
vallen, vallen, vallen, vallen
in de lange, lange laan.
__________
Pol de Mont (1857-1931)
Uit: Natuur 1890-1922
opgenomen in Zomervlammen — Verzen (1922)

02-01-2009 om 16:09 geschreven door Heinz Wallisch  

02-01-2009 om 15:26 geschreven door Heinz Wallisch  

Eerste uitvoering
De première was op 9 december 1842, en werd een enorme mislukking, mede als gevolg van ziekte en onderlinge ruzies tussen de solisten. Na drie uitvoeringen werd dat echter toch anders, en zou het, mede door toedoen van Franz Liszt (1811-1886) ― die toen in Rusland verbleef [1]― zou het werk zelfs een ware zegetocht beschoren zijn in de rest van Europa. De ouverture van deze opera is één der oudste voorbeelden van romantische Russische muziek, die repertoire heeft weten te houden. In tegenstelling tot menig ander werk van Glinka wordt deze ouverture niet gekenmerkt door nationale of nationalistische elementen. Het is een opvallend stuk opgewekte, levendige muziek.

De ouverture
Na een fortissimo-inzet van het gehele orkest volgt het melodieuze eerste thema in violen, alten en fluiten, waarna het geheel opgewekt verder ‘loopt’. Dan klinkt het tweede thema: een aangename melodie in alten, celli en fagot, met begeleiding van de overige strijkers. Na de gebruikelijke uitwerking met herhalingen in diverse groepen van instrumenten volgt de coda. Deze begint met het hoofdthema, eerst in de violen, dan in de lagere stijkers en fagotten. Violen en houtblazers voeren het naar een wilde climax, waarna de ouverture besluit met een feestelijk ritme, dat reeds in de inzet werd voorgesteld.
____________

[1] Zie daartoe mijn artikel De andere Franz Liszt ― Pianopedagoog en orgelcomponist, verschenen op dinsdag 7 augustus 2007 op de website van Mens en melodie.
___________
Afbeeldingen
1. Henri Murger(1822-1861), de schrijver van de oorspronkelijke roman Scènes de la vie de bohème (1849).
2. François Joseph Méry (ca. 1798-1865), librettist van Don Carlos.
3. Michail Glinka, geschilderd door llja Rjèpin (1844-1930).
4. Poesjkin-standbeeld in Sint Petersburg.

01-01-2009 om 20:09 geschreven door Heinz Wallisch  

Minder dan een halve eeuw
In de onnavolgbare VPRO-programmaserie Herenleed speelde hij de Vader, de Engel, de Kermisklant, de Kabouter: "Kabouters voor! Kabouters na!" en de Bruid: "Dag schat, is de boel aan kant?", alsmede zoveel andere, soms tot ver in het absurdistische reikende, rollen, die voor zijn participanten, Cherry Duyns en Armando, inspirerend hebben gewerkt. "Gisteren heb ik slechts twee pauwen gezien..."
Het Nederlandse digitale televisiekanaal GeschiedenisTV herhaalt op donderdag 1 januari — tussen 22:51 uur en 23:46 uur — een NPS-documentaire uit 2003, die werd uitgezonden in de reeks Het uur van de wolf,  over leven en werk van de als performing poet te boek staande Johnny the Selfkicker, in het burgerlijke bestaan de Arnhemmer Johnny van Doorn (1944-1991).
Met zijn de gedichtenbundel Een nieuwe Mongool, in 1966 deed hij zijn intrede in de Nederlandse letteren. Zes jaar later veroorzaakte de prozabundel Mijn kleine hersentjes, verschenen in 1972, baarde hij flink wat opzien, en kreeg hij uit de te verwachten hoeken veel lof, respectievelijk intense afwijzing. Dat laatste kwam vooral door de onverwisselbare toon die de teksten karakteriseerde, en als hij uit eigen werk voorlas, werd dit element nog eens versterkt door zijn wijze van spreken, die niemand onberoerd kon laten. Zijn veelal korte stukken werden binnen twee decennia in zes bundels bijeengebracht. In de laatste verzameling, De lieve vrede, beschreef Johnny van Doorn, toen vijfenveertig jaar oud, het moderne gevoel dat zich in de jaren zestig van de vorige eeuw allengs had ontwikkeld, in 'legendarische momenten' tussen zijn geboortejaar 1944 en het jaar van verschijnen, 1990. Twee jaar daarvoor waren — onder de intrigerende titel Door de weken heen — reeds zijn dagboeken verschenen, die echter alles behalve dagboeken zijn, doch veeleer persiflerende notities over, doch vooral tegen, het leven van alledag.

01-01-2009 om 17:43 geschreven door Heinz Wallisch  

Taaltreurnis alom
De onderstaande, vet gezette, tekst kunt u vinden in de marge van het als communicatieve internetgebeuren bekend staande Facebook. Zoals vrijwel al die nieuwerwetse, onprofessioneel werkende, maar zich o zo graag als kenners van alle ins and outs profilerende organisaties, verkeert de 'redactie' of de soortgelijke, daarvoor verantwoordelijke, afdeling, op voet van oorlog met de Nederlandse taal.
Hoezeer het ook gratis is, men heeft niet het recht u te vragen of u al een lid heeft. Want dat staat er door de toevoeging van het (hoe kon het ook anders) LID-woord EEN.
Daar hoort te staan: AL LID?

..........
heeft zich aangemeld op Facebook.

En of je nu op E-Kudos kijkt, alsmede op zo menig ander, soortgelijk eigentijds, medium — het is taaltreurnis alom. Geen wonder dat Henk Hofland in NRC/Handelsblad zijn ergernis over zulke web-instanties uitspreekt.

31-12-2008 om 19:14 geschreven door Heinz Wallisch  

De schoonheden van het Noorden
In een documentaire — Joanna Lumley in the land of the Northern Lights — die op woensdag 31 december, vroeg in de avond — tussen 18:55 uur en 19:50 uur — door de Vara op Nederland 2 zal worden uitgezonden, gaat de Britse actrice Joanna Lumley op onderzoek uit naar het Noorderlicht, en tijdens die tocht trekken allerlei spectaculaire beelden in die zeer dun bevolkte gebieden, daar in het hoge Noorden, aan haar voorbij. Hier en daar staat ze even stil bij de indrukwekkende omgeving of datgene wat aan de horizon te zien valt.

Niet iedereen — zeker niet degene, die bepaald niet dol is op die mevrouw — zal even gelukkig zijn met het feit dat het zo'n persoonlijke documentaire is geworden, vooral als ze zich via de camera direct tot de kijkers richt. Maar zo was deze film bedoeld en hetvoor ons allen zichtbar, en daardoor soms zelfs 'voelbare', resultaat is er niet minder door geworden. De natuurverschijnselen aldaar blijven ook met de aanwezigheid van Joanna Lumley overrompelend.
Maandagavond werd deze film reeds door de Britse televisiezender BBC Two, eveneens vroeg in de avonduren, uitgezonden, opdat zoveel mogelijk jeugd deze wonderen ook op zich kan laten inwerken.

31-12-2008 om 13:46 geschreven door Heinz Wallisch  

Historisch
De Frans-Duitse cultuurzender Arte-televisie presenteert op woensdag 31 december — tussen 21:00 uur en 22:50 uur — éénmalig de opera Tosca van Giacomo Puccini. Deze uitzending betreft een registratie op die plekken in Rome waar het verhaal zich afspeelt. Het is een opname uit 1992 — een Duits-Italiaanse coproductie met een lente van 109 minuten — die in menig opzicht als historische gebeurtenis is gewaardeerd. Zangsolisten zijn onder anderen Placido Domingo, Catherine Malfitano en Ruggiero Raimondi. Verder zingt het Koor en speelt het symfonieorkest van de RAI. Dirigent is Zubin Mehta. De enscènering werd gerealiseerd door Giuseppe patroni Grilli, de televisieregie berustte bij Brian Large.

De basis
Tosca is een opera in drie bedrijven op tekst van Giuseppe Giacosa (1847-1906) en Luigi Illica (1857-1919), die het toneelstuk La Tosca uit 1887, van de Fransman Victorien Sardou (1831-1908), als basis hebben genomen.
De première van Puccini's Tosca werd te Rome gegeven op 14 januari 1900. Het verhaal speelt zich af in het Rome van 1800. Het verhaal, met de tot vocale en instrumentale hoogstandjes aanleiding gevende gebeurtenissen daarin, mag na goed een eeuw — op grond van de enorme populariteit van deze opera, die tot de Tre Capolavori (de drie hoofdwerken) van Puccini wordt gerekend — bekend worden verondersteld.

____________
Afbeeldingen
1. Tenor Placido Domingo.
2. Librettist Giuseppe Giacosa.
3. Librettist Luigi Illica.

31-12-2008 om 13:22 geschreven door Heinz Wallisch  

31-12-2008 om 08:57 geschreven door Heinz Wallisch  

31-12-2008 om 07:22 geschreven door Heinz Wallisch  

30-12-2008 om 14:12 geschreven door Heinz Wallisch  

30-12-2008 om 09:50 geschreven door Heinz Wallisch  

30-12-2008 om 08:43 geschreven door Heinz Wallisch  

Jane Marple op Barbados
Nu Jane Marple, het fragiele vrouwtje met het messcherpe brein, de moord met de spiegels heeft opgelost en in de apotheose van haar betoog plechtig een citaat van Alfred Tennyson uit een op de situatie direct betrekking hebbend gedicht ten beste heeft gegeven, is ze op dinsdagmiddag alweer op Barbados om enigszins uit te rusten en aan te sterken van de vele toestanden en gebeurtenissen op het Engelse platteland en van het klimaat aldaar, met veel regen en kilte, maar — "Oh dear — echte rust zal ze ook daar niet kunnen vinden, aangezien ze alweer snel tot aan — of misschien wel tot en met haar knoetje — in de intriges en andere dubieuze zaken verwikkeld raakt, en opnieuw wordt geconfronteerd met moord.

Die Agatha Christie heeft in haar tachtig boeken heel wat, al dan niet liederlijke, lieden op tal van uitermate onaangename manieren aan hun einde laten komen, en slechts hoogst zelden was daarbij sprake van een natuurlijk verscheiden. De film — die dinsdag 30 december, in de middag tussen 15:25 uur en 17:15 uur door BBC Two zal worden uitgezonden — draagt de titeld A Carbbean Mystery en werd in 1989 gerealiseerd door Christopher Petit. Naast Joan Hickson komen we nog een oudgediende van het Engelse witte doek en dito beeldbuis tegen: Donald Pleasance (1919-1995).

Hotelmysteries
De echte liefhebber die al deze Miss Marple-films naar de romans van Agatha Clarissa Miller reeds heeft gezien, maar daar nooit genoeg van kan krijgen, zal woensdagmiddag haar of zijn hart weer kunnen ophalen. De intriges en geheimzinnigheden spatten ook dan weer van het huiskamerscherm af als Jane Marple op onderzoek uitgaat en zaken aan het licht brengt die sommige mensen liever in het verborgene hadden gehouden. Tussen 16:45 uur en 18:35 uur trakteert BBC Two de kijker opnieuw, en nu op de twee jaar vóór de bovengemelde film uitgekomen rolprent At Bertram's hotel van Mary MacMurray. Miss Marple voelt zich uitgedaagd door een nachtelijke overvaller en een zomaar verdwenen kantoorbediende. En dan volgt de ene verwikkeling na de andere, die uiteindelijk — al rolprentend op uw eigen en andermans thuisbuis — belanden in een climax, gevolgd door een hoogtepunt, maar dan is het eerst weer gedaan met de pret. Maar één troost heeft u: vooralsnog is die Jane Marple onsterfelijk in die vele nieuwerwetse elektronische weergavemogelijkheden, ook als het alweer een heel decennium is geleden dat ze op 92-jarige leeftijd het Engelse plattelandsbestaan heeft ingeruild voor het zogeheten eeuwige leven.
___________
Afbeeldingen
1. Signatuur van Agatha Christie.
2. Acteur Donald Pleasance met zijn onvergetelijke karakterkop.
3. Actrice Joan Hickson in één van de uniformen van Jane Marple.

30-12-2008 om 02:45 geschreven door Heinz Wallisch  

30-12-2008 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

28-12-2008 om 18:51 geschreven door Heinz Wallisch  

Herdenking
Hoewel Giacchino Rossini (1792-1868) zijn grote bekendheid vooral te danken heeft aan de exact veertig opera's die hij heeft gecomponeerd — ook al zijn enkele daarvan nadrukkelijker gemeengoed geworden dan de meeste andere —, heeft deze man toch ook in tal van andere disciplines als schepper van bijzondere toonkunst de sporen heel ruim verdiend. Het is dan ook volkomen terecht dat men Rossini onlangs in het Leipziger Gewandhaus heeft gemomoreerd naar aanleiding van een iets minder rond aantal jaren na zijn heengaan dan gebruikelijk. Al moet daar volledigheidshalve aan worden toegevoegd dat degenen, die er op één of andere manier brood of heil in zien, elke gelegenheid met overmatige graagte zullen aangrijpen.
Op 13 november dit jaar was het alweer honderdveertig jaar geleden dat deze componist de laatste adem heeft uitgeblazen.

Dat deze herdenking werd gerealiseerd met één van Rossini's laatste werken — dat tegelijkertijd de laatste van de tien composities in de categorie geestelijke muziek is — mag alleen maar veelwaardering oogsten; op de theaterplanken wordt hij vrijwel elke dag wel ergens ter wereld, al dan niet nadrukkelijk, herdacht. Bovendien geniet deze compositie de reputatie dat het één der belangrijkste voorbeelden van geestelijke muziek in dit genre is. Het gaat hierbij om de Petite Messe solennelle, waarvan twee versies bestaan: de eerste werd in 1863 gecomponeerd, de tweede in het jaar voordat Rossini overleed.
De verfilmde uitvoering in het Leipziger Gewandhaus heeft een duur van bijna anderhalf uur; deze werd recentelijk aldaar opgenomen met vier vocale solisten: de sopraan Alexandrina Pendantschanka; de alt Manuela Custer; de tenor Stefano Secco; en de bariton Mirco Palazzi. Verdere medewerking wordt verleend door het koor van de Leipziger Opera en het Gewandhausorchester; het geheel staat onder leiding van Riccardo Chailly.

Michael Beyer tekent voor de regie van dit filmdocumen dat op het formaat 16:9 zal worden uitgezonden.
____________
Afbeeldingen
1. Gioacchino Rossini. Tekening van Elzo Smid, Groningen, 1987. (Collectie Heinz Wallisch, tevens ©.)
2. Concertzaal in het nieuwe Gewandhaus dat in 1981 in gebruik is genomen.

28-12-2008 om 17:19 geschreven door Heinz Wallisch  

A Winter Night

IT was a chilly winter's night;
And frost was glittering on the ground,
And evening stars were twinkling bright;
And from the gloomy plain around
Came no sound,
But where, within the wood-girt tower,
The churchbell slowly struck the hour;

As if that all of human birth
Had risen to the final day,
And soaring from the worn-out earth
Were called in hurry and dismay
Far away;
And I alone of all mankind
Were left in loneliness behind.

* * * * *
Meer over deze dichter is te vinden op de website van de William Barnes Society.


 

28-12-2008 om 08:07 geschreven door Heinz Wallisch  

Romantiek en eigentijds
Arte-televisie, de Frans-Duitse cultuurzender presenteert op zondag 28 december, tussen 18:15 uur en 19:00 uur de film Mein Leben — Hélène Grimaud, een portret van deze pianiste. Het is een coproductie van Frankrijk, de Verenigde Staten en Frankrijk. Deze documentaire is in 2006 tot stand gekomen onder regie van Alix François Meier; in de Bondsrepubliek valt deze film onder verantwoordelijkheid van het Zweite Deutsche Fernsehen.
De voorkeuren van deze in 1969 geboren Franse pianiste liggen in de sfeer van de muziek der Romantiek, evenals bij de eigentijdse toonkunst binnen het repertoire voor haar instrument, solo met een enkele andere muzikant of een heel ensemble.
Haar ouders, die beiden leraar waren, hebben het de eerste zeven jaar erg moeilijk gehad met hun hyperactieve dochter, die het in dit leven niet kon vinden, totdat ze voor muzieklessen werd aangemeld en het bij haar passende leven voor haar open lag.
____________
Afbeelding: Pianiste Hélène Grimaud. (Foto: © Mat Hennek; Deutsche Grammophon.)

27-12-2008 om 22:29 geschreven door Heinz Wallisch  

27-12-2008 om 19:42 geschreven door Heinz Wallisch  

Sprekend verleden
Op zaterdag 27 december vertoont Arte-televisie — tussen 21:00 uur en 21:50 uur — éénmalig de Nederlandse documentaire uit 2005 van Wolter Braamhorst over de mummie van Anchor, die de internationale titel The trail of the mummy meekreeg en die bij Arte Duitsland Enthüllungen einer Mumie en in het Frans Sur les traces de la momie als titel heeft meegekregen. De film duurt 52 minuten en wordt op het formaat 16:9 uitgezonden met stereofonisch geluid. Deze rolprent is afkomstig van het Zweite Deutsche Fernsehen.
Die bijzondere stoffelijke resten betreffen een Egyptische priester die in deze vorm meer dan tweeënhalf millennium intact is gebleven. De rode draad in de documentairewordt gevormd door het moverende verhaal van een mummie die van de oevers van de rivier de Nijl in de middeleeuwen in Europa is beland, waar dat 'voorwerp' vol verbazing werd aanschouwd. Thans bevindt deze zich in het Museum voor Oudheden. Het is aan de museumleiding te danken dat Wolter Braamhorst toestemming heeft gekregen bij het onderzoek aan de mummie aanwezig te zijn en inzicht te krijgen in de 3D-scans en in het werk aan de reconstructie van het gezicht. Daardoor is hij er tevens in geslaagd in contact te treden met de beste mummie-experts ter wereld.
Mummies vormen ook niet zelden enge elementen in griezelfilms, en mede daarom worden er kleine stukken uit de blockbuster De Mummie voorgesteld, evenals nimmer tevoren vertoond archiefmateriaal; dat alles moet de kijker in staat stellen de avontuurlijke reis door de tijd enigszins te volgen. Zo vormt deze documentaire niet alleen een goede 'ingang' tot begrip voor en inzicht in het historische onderzoek met betrekking tot deze fenomemen, maar tevens toont de film de wetenschappelijke waarde van zulk onderzoek.

27-12-2008 om 17:58 geschreven door Heinz Wallisch