De Pre-Raphaelieten Jongstleden
dinsdag heeft BBC Two Television de eerste aflevering van een zesdelige
dramareeks uitgezonden over de in het midden van de negentiende eeuw in
Engeland ontstane kunstenaarsbent genaamd The Pre-Raphaelite Broterhood
een groepering schilders, van wie sommigen ook op andere artistieke
terreinen werkzaam waren. Via de vooraf uitgezonden trailers leek het
erop, althans dat wordt beweerd, dat het duidelijk om een groep jongere
lieden ging, die vooral hun neus achterna zouden zijn gegaan als zij
werden geconfronteerd met aantrekkelijke vrouwen. Goed, dat mag dan
niet het belangrijkste zijn geweest van wat de heren zoal hebben
bewerkstelligd, maar ten eerste kan men zich ten rechte afvragen of
zulks niet van zoveel groeperingen van schilders, theatermakers, circusartiesten, en nog zo velen meer in de wereld van de
niet-burgerlijk-degelijke beroepen; en daarnaast is de vraag beslist
gerechtvaardigd in welke mate die wulpse jongeheren andere, en vooral
minder goede, kunst zouden hebben gecreëerd als ze, zonder al te sterke
sublimatie in godsdient dan wel een andersoortige religie, toch zouden
hebben afgezien van die vormen van erotiek, en zeker niet te vergeten
één der meest voorkomende fysieke uitingen daarvan: de seksualiteit in
velerlei gedaanten. Want de stelling poneer ik maar weer eens
zonder erotiek geen kunst.
Christina Rossetti Naast
haar beide oudere broers Dante Gabriel (1828-1882) en William Michael
(1829-1919) heeft Christina Georgina Rossetti zich ook een plaats weten
te veroveren binnen de sfeer van die kunstenaarsbent, zij het dat zij,
vanaf haar twintigste jaar voor het voetlicht trad met markante
gedichten. Eén voorbeeld daarvan vindt u hieronder, voor vijf andere en
wat meer informatie over de dichteres raadplege men het omvangrijkereartikel De enige sister tussen al die mannetjes van de Pre-Raphaelite Brotherhood van gisteren, gepubliceerd op het fin de siècle weblog All art is quite useless van Rond1900.nl.
* * * * * * "Consider the Lilies of the Field"
Flowers preach to us if we will hear:
The rose saith in the dewy morn:
I am most fair; Yet all my loveliness is born
Upon a thorn.
The poppy saith amid the corn:
Let but my scarlet head appear
And I am held in scorn;
Yet juice of subtle virtues lies
Within my cup of curious dyes.
The lilies say: Behold how we
Preach without words of purity.
The violets whisper from the shade
Which their own leaves have made:
Men scent our fragrance on the air,
Yet take no head
Of humble lessons we would read.
But not alone the fairest flowers:
The merest grass
Along the roadside where we pass,
Lichen and moss and sturdy weed,
Tell of His love Who sends the dew,
The rain and sunshine too,
To nourish one small seed.
Dit artikel is eveneens verschenen op enkele Nederlandse cultuurwebsites, zij het steeds met een ander gedicht. Zie daartoe de bijdrage op Cultuurtempel; alsmede die opKunst en cultuur; en dan nogmaals een ander gedicht na dezelfde overige tekst op Letters en Beelden 2.
__________
Afbeelding: De beide
schutbladen achterin het boek. Let u eens op de verschillen in kleur.
Rechts is de binnenzijde van de band, links is het schutblad na de
laatste bladzijde. Doordat het materiaal onder het rechter deel van het
geheel donker karton is en aan de andere zijde crèmekleurig 'geschept'
papier, is dit kleurverschil ontstaan.
Twee onbekende pianostukken van Mozart in Salzburg ontdekt
De Stiftung Mozarteum Salzburg
heeft twee onbekende pianostukken van Wolfgang Amadeus Mozart ontdekt.
Dat heeft het instituut zelf donderdag bekendgemaakt. Nadere details
dienaangaande zal men op 2 augustus aanstaande openbaren. Het is niet
de eerste keer dat na het overlijden van het Weense wonderkind
(1756-1791) onbekende stukken zijn opgedoken. Het
blijkt in dit geval om stukken te gaan die reeds langer in het bezit
van de Stiftung waren, maar waarvan is gebleken dat ze nog nimmer in de
openbaarheid waren terechtgekomen. Men is aldaar van mening dat het hierbij om
composities gaat die Mozart in zijn jeugd moet hebben geschreven.
Op
zondag 2 augustus zullen deze stukken meteen publiekelijk worden
voorgesteld door de veelzijdige klavierspeler clavichordist,
cembalist en (forte)pianist Florian Birsak, en wel op het het
eigen Hammerklavier van de componist, dat in het huis van de familie
Mozart te Salzburg staat.
__________
Afbeelding: Florian Birsak aan een zijner instrumenten. Foto: "Blow Up" Fotostudio Schaffler & Friese.
Waar staat Duitsland ' De volgende generatie is in aantocht
Een andere generatie
In de documentairereeks Wo steht Deutschland
wordt op donderdag 23 juli, tussen 22:15 uur en 23:00 uur, door het
tweede Duitse publieke televisienet ZDF, een nieuwe aflevering
uitgezonden. Deze draagt de Engelse titel Germany's next generation Kinder und der Ernst des Lebens. Overal in
Europa raken steeds meer maatschappelijke geledingen totaal vergiftigd
door onnodig en niet zelden onterecht gebruik van Engelse-, en in de
meeste gevallen zelfs Yanken-termen. Vindt men dat internationaal
aandoen, maakt het en goede of ontwikkelde indruk? Neen, natuurlijk
niet: de slaafsheid ten opzichte van een waanidee dat alles in het
Engels zou moeten prevaleert hier. Maar waarom dan de tweede helft van
de titel wel in het Duits?En zelfs als er een Amerikaanse, Franse
vertoning, of ergens anders ter wereld, zou worden gegeven, dan kan men
bij die passende gelegenheden gebruikmaken van een anderstalige titel.
Nu doet het aan als een uiting van willekeur, een ratjetoe dat bepaald
niet bijdraagt tot wwn verhoging van de eventueel gewenste
geloofwaardigheid.
Voor ons is de in de
betreffende documentaire gestelde vraag vanzelfsprekend van belang, ook
en vooral doordat daar door een dolgedraaide minister van Binnenlandse
Zaken een nieuwe Gestapo wordt voorbereid die terreur, angst en haat
zal zaaien over Europa en daarbuiten. Daarom is het goed te weten hoe
het er met de jeugd in dat naburige land is gesteld. Hoewel de titel
een Engelse next generation
suggereert, wordt verderop in de verklarende tekst gerept van de
hedendaagse jeugd in dat land. Dat betekent dat ieder moet gaan kijken
die daartoe in de gelegenheid is en die zich daarbij ook nog eens voor
dat toekomstbeeld interesseert.
Deze Dokumentation is in 2009 gereedgekomen, en zal door het ZDF worden herhaald in de nacht van donderdag 23 op vrijdag 24 juli, vanaf 04:45 uur.
Land van melk en honing ' twee avonden achtereen drie delen
Verleden jaar is de zesdelige Franse dramaserie Revivre (Nieuw leven) uitgekomen; de Duitse titel daarvan is Milch und Honig,
doelend op het verre land Israël. Deze zes delen zullen worden
herhaald, nu het zomertijd is en men in vrijwel al die zenders niet
over voldoende middelen beschikt om steeds maar geld beschikbaar te
stellen voor nieuwe producties en omdat er veel minder mensen naar
zullen kijken aangezien het tussen half juni en half september
vakantietijd is. Het
voordeel van deze herhaling is dat er slechts goed een etmaal vereist
is om alle zes delen te 'consumeren': zowel op donderdag 23 juli als op
vrijdag 24 juli zullen er tussen 21:00 uur en 23:20 uur drie
afleveringen van elk ongeveer drie kwartier achtereen worden
uitgezonden.
Straling, oftewel De wetenschap van het risico ' op Arte
De Frans-Duitse cultuurzender
wijdt op woensdag 22 juli, 's avonds tussen 22:50 uur en 23:45 uur, een
documentaire uit over de wetenschappelijke stand van zaken met
betrekking tot de toename van de hoeveelheden aan straling als gevolg
van het gebruik van mobiele telefoons en internetverbindingen. Doordat
de toename in het gebruik van deze draadloze communicatiemiddelen
gigantisch blijft toenemen, zijn er steeds meer groeperingen, die de
verklaringen van zogeheten, of zelfs werkelijke, deskundigen niet meer
vertrouwen en steeds meer en vaker, alsmede grotere twijfels
ontwikkelen over die uitspraken welke steeds weer neerkomen op de
verzekering dat er geen enkele nadelige gevolgen aan deze vorm van
straling kleven, noch voor de maatschappij als geheel, noch als
bedreiging voor individuen in de zin van gezondheidsrisico's. De
Franse documentaire uit 2008 van Jean-Christophe Ribaut is een bijdrage
van Arte France, die zal worden uitgezonden in HD-kwaliteit op het
beeldformaat 16:9. Daarin worden we op de hoogte gebracht van de (toen)
laatste stand van zaken. De
film zal binnen twee weken nog drie keer door Arte televisie worden
uitgezonden: allereerst op zaterdag 25 juli, 's ochtends om 05:00 uur,
vervolgens op zaterdag 1 augustis om 10:55 uur en op dinsdag 4
augustus, nog weer vanaf het ochtendkrieken om 05:00 uur. Wellicht is het, mede vanwege de tegengestelde meningen die de ronde doen, niet onverstandig om het artikel over Straling in de Wikipedia-emcyclopedie te raadplegen.
Gustav Mahlers Negende Symfonie tijdens Rheingau Musik Festival
Transfiguratie-symfonie Op
enkele regionale Duitse radiozenders welke eveneens in ons land te
ontvangen zijn in ieder geval via NDR Kultur en WDR 3 zal
hedenavond rechtstreeks verslag worden gedaan van de opening, middels
een concert, van het Rheingau Musik Festival 2009. U kunt dan luisteren
naar een uitvoering van de Negende Symfonie van Gustav Mahler
(1860-1911), die dezer dagen al vaker op radiozenders elders werd
gespeeld, maar die we hebben gelaten voor wat zij was, omdat deze werd
geleid door een Mahler-specialist die niet door onze beugel past. De
versie die u op dinsdag 21 juli kunt beluisteren binnen het tijdsbestek
van 20:05 uur en 22:30 uur, zal worden gespeeld door het
Sinfonieorchester des Hessischen Rundfunks onder leiding van Paavo
Järvi, één der zonen uit de dynastie der hedendaagse musici, welke die
familienaam draagt. Er zal ongetwijfeld nog een ander werk op het
programma staan, aangezien deze Negende hooguit zestig procent van de
tijd in beslag zal nemen. Een uitgebreid artikel met toelichting op dit opus is te vinden op een enigszins aan ons weblog verwante cultuursite, All art is quite useless van Rond1900.nl, en om u en eventuele alle uwen het zoeken te besparen, hoeft u alleen maar hier te klikken. __________ Foto: Paavo Järvi.
Reizen naar Wagners Tristan und Isolde te Barcelona in 2010
Mild und Leise Het
Vlaams Wagner Genootschap organiseert vanaf nu, voor februari 2010, een
opera-reis naar de Spaanse cultuurstad Barcelona, omdat daar in die
maand het muziekdrama Tristan und Isolde
van Richard Wagner (1813-1883) op het programma staat. De componist
heeft in de periode 1856-1859 aan deze opera gewerkt en in
laatstgenoemd jaar de laatste hand aan de partituur gelegd, maar het
heeft nog tot 1865 geduurd voordat de eerste uitvoering werd gegeven.
In Barcelona wordt Tristan und Isolde
gepresenteerd "in de scenografie van David Hockney", schrijft Jos
Hermans van het Vlaams Wagner Genootschap ons. Vijf klinkende namen
staan eveneens reeds aangekondigd: de Duitse tenor Peter Seiffert, de
Amerikaanse sopraan Deborah Voigt, de Deense bariton Bo Skovhus, de in
Zuid-Korea geboren bariton Kwangchoul Youn en de Duitse mezzosopraan
Michaela Schuster. Zij en tal van anderen zullen er dan voor zorgen dat
u zich zult kunnen overgeven aan het ertrinken, versinken en aan de unbewußt höchste Lust van het Gesamtkunstwerk. Voor nadere informatie omtrent voorwaarden en dergelijke meer kunt u terecht op het weblog Leidmotief van het VWG. __________ Afbeelding: Een scène uit de versie van Tristan und Isolde uit 2008, zoals gegeven door de Opera van Los Angeles. Deze afbeelding siert de berichtgeving van het VWG over Tristan und Isolde.
Händels Partenope tijdens derde Proms-avond in Londen
BBC Proms weer van start gegaan Jongstleden
vrijdag is het zoveelste zomerse muziekfestival in Europa van start
gegaan, alleen met dit verschil dat dit festijn met meer dan zeventig
concerten binnen twee maanden de BBC Proms
ongetwijfeld de meeste aandacht zal genereren door de vele BBC-radio en
-televisie-uitzendingen. Was er vrijdag sprake van een traditioneel
orkestconcert met diverse solisten, die composities van vooral
eind negentiende en begin twintigste eeuw ten gehore hebben gebracht,
gisteren was Joseph Haydn (1732-1809) met zijn oratorium Die Schöpfung aan de beurt,in
het kader van zijn tweehonderdste sterfdag, en heden wordt Georg
Friedrich Händel (1685-1759) aan bod met een concertante uitvoering van
de opera Partenope
door het Concerto Copenhagen onder leiding van Lars Ulrik Mortensen.
Het concert in de Royal Albert Hall begint om 19:00 uur onze tijd,
wordt twee keer onderbroken: de eerste keer tussen 20:10 uur en 20:30
voor het programmaonderdeel Proms Plus, waarin Catherine Bott, Lars
Ulrik Mortensen and Dr Suzanne Aspden over Handel's Partenope discussiëren. De tweede onderbreking is tussen 21:35 uur en 21:55 uur onderbroken door het praatprogramma Twenty minutes, en gaat daarna verder tot 23:15 uur. Op het betreffende onderdeel van de website van BBC Radio 3 kunt u nog de namen vinden van de solisten en eventueel verdere informatie.
Achtergronden Partenope
is een van de talrijke muziekdrama's die Händel heeft gecomponeerd,
maar tevens een van de opera's die we nauwelijks tegenkomen. En daar
heeft zo'n herdenkingsjaar dan wel een positieve functie: naast alle
bekende stukken komen er eindelijk ook (weer eens) de minder dan wel
geheel niet bekende composites voor het voetlicht. Voordat
Händel zich over de tekst ontfermde die hem moest inspireren tot het
schrijven van de juiste muziek , hadden reeds anderen een opera met de
titel Partenope
op de planken gebracht: in 1699 door de Italiaan Luigi Mancia (ca.
1665-1708) en in 1708 door diens landgenoot Antonio Caldara (ca.
1670-1736). Deze beiden hadden reeds gebruik gemaakt van het libretto
uit 1699 van Silvio Stampiglia (1664-1725), en Händel is hen daarin
gevolgd. Het is zelfs mogelijk dat Händel de uitvoering van Caldara's
versie omstreeks 1710 in Venetië heeft bijgewoond.
De geschiedenis Partenope,
de stichtster van Napels en protagoniste van talrijke sagen heeft drie
aanbidder: prins Arsace, Armindo en Emilio. Maar eenvoudig is dat niet,
te meer daar ze ook nog een tegenspeelster heeft: de cypriotische
prinses Rosmira, die erin slaagt de ontrouwe Arsace terug te veroveren.
Partenope kiest uit de beide overgebleven heren Armindo, nadat Emilio
haar met oorlog had gedreigd en zij ten opzichte van hem de zege wist
te behalen. De eerste uitvoering van Händels versie van Partenope
werd gegeven op 7 maart 1730 in His Majesty's Theatre. Drie jaar later
werd er een Duitse versie voorgesteld in de Hamburgse Opera. Naast Händel zijn er nog in ieder geval vier componisten geweest die Partenope
op muziekhebben gezet, zowel voordat hij het libretto had verklankt,
door Luca Antonio Predieri (1688-1767) in 1719, en Domenico Natale
Sarri (1679-1744) in 1722; alsook na hem, door onder meer Johann Adolf
Hasse (1699-1783) in 1767, die echter een tekst van Metastasio heeft
gebruikt. ____________ Afbeeldingen 1. Dirigent en klavecinist Lars Ulrik Mortensen. (Foto: Concerto Copenhagen.) 2. Georg Friedrich Händel in 1756. 3.
Sopraan Inger Dam-Jensen zingt de partij van Partenope in de uitvoering
van de gelijknamige opera van Händel tijdens de derde avond van de BBC
Proms in de Royal Albert Hall.
Drie opera's op een zomerse zaterdagavond via de ether
Händels Admeto Op
zaterdag 18 juli zullen er in ons directe etherbereik drie
muziekdrama's uit verschillende perioden worden voorgesteld: twee via
de radio, één via de beeldbuis. Zowelop de Duitse regionale radiozender
NDR Kultur alsook via de zusterorganisatie WDR 3 en wellicht ook nog
op tal van de andere 'streekzenders' binnen de ARD zal de opera Admeto, Re di Tessaglia van Georg Friedrich Händel worden uitgevoerd. Het betreft hier de bewerking van een oorspronkelijk Italiaanse tekst L'Antigona delusa da Alceste
van de Italiaanse librettist Aurelio Aureli (1652-1708). Er bestaat
enige twijfel omtrent het antwoord op de vraag wie voor de bewerking
van dat libretto heeft gezorgd: de naam van een Italiaanse impresario
van Duitse afkomst, Nicola Francesco Haym (1678-1729) en die van de
librettist (1687-1765) Paolo Antonio Rolli vallen in dat verband. Op
11 februari 1727 werd te Londen de première gegeven in His Majesty's
Theatre. Pas in 1925 werd in Braunschweig een Duitse versie als
wederopname in het repertoire gerealiseerd. Tijdens de
Händel-Festspiele in 1959 was hoe kon het anders: Halle aan de
beurt, en in 1986 is er een uitvoering van gegeven in Basel. Zoals de
Italiaanse tekst waarop het muziekdrama is gebaseerd, reeds doet
vermoeden, behandelt deze opera dezelfd stof als Alceste uit 1767 van Christoph Willibald von Gluck (1714-1787).
Offenbachs Orpheus en Pergolesi's Salustia In het programma Scala
van de Belgische radiozender Klara wordt, eveneens op zaterdag 18 juli,
maar dan vanaf 20:05 uur een uitvoering gepresenteerd van het
muziekdrama in twee bedrijven, Orphée aux enfers uit 1858 van Jacques Offenbach (1819-1880). Bij een volgende gelegenheid zullen we in deze regels wel dieper op die materie ingaan. Bijna een half uur na het begin van Offenbachs Orpheus
kan men via Mezzo-televisie een presentatie volgen van het eerste
muziekdrama van Giovanni Battista Pergolesi (1710-1736), die we, in
grote lijnen bekeken, eigenlijk alleen maar kennen van La serva padrone. Mezzo toont echter het eerste werk voor het muziektheater dat de jong gestorven Pergolesi heeft gerealiseerd: Salustia. Dit werk is een opera seria op een tekst van Morelli. De eerste uitvoering werd in januari 1732 te Napels gegeven. De uitzending via Mezzo betreft een opname uit 2008, die is gemaakt tijdens het Radio France Festival Montpellier. ___________ Afbeeldingen 1.
'Händel-librettist' Haym staat aan het klavecimbel. Schilderij van ca.
1709 door de Italiaanse schilder Marco Ricci (1676-1730). 2. De jong gestorven Italiaanse componist Giovanni Battista Pergolesi.
Versailles, oftewel de grootste droom van Koning Lodewijk XIV
Gedramatiseerde documentaire BBC
Two Television presenteert op zaterdag 18 juli, 's avonds tussen 21:15
uur en 22:15 uur, de gedramatiseerde documentaire van Paul Burgess Versailles, ou le rêve d'un roi,
waarin het leven zal worden belicht van de Zonnekoning, oftwel Lodewijk
XIV, en de bouw van het paleis te Versailles. De man, die door zijn
omgeving schijnbaar op handen werd gedragen en vereerd, en die half
Europa heeft veroverd, was bij zijn komst op aarde een geschenk uit de hemel.
Zo luidt ook de titel van het eerste hoofdstuk van het eerste van vier
onderdelen die de benamingen van de jaargetijden hebben meegekregen
in de biografie (2006) van Antonia Fraser. De ondertitel Leven en Liefdes van de Zonnekoning
past geheel bij de persoon die in zijn latere positie van koning het
middelpunt werd van meer dan gebruikelijke belangstelling, zelfs voor
een protagonist van dat kaliber: koning van een machtige natie. Dat er
dan een wisselwerking ontstaat tussen het verlangen om te worden vereerd
aanbeden als een farao van de persoon(lijkheid) die zo nadrukkelijk
centraal staat enerzijds, en aan de andere kant de hofhouding met
lieden die niets liever doen dan intrigeren waar Loewietje zelf ook
bepaald niet vies van was en al vooruit lopen op wensen die wellicht
helemaal niet zullen opduiken, gaat de sfeer om de protagonist een
eigen leven leiden en raakt steeds opnieuw uitvergroot met het
resultaat dat de geschiedenis ons in Louis XIV heeft getoond.
Vrouwen Wie
zal het verbazen dat er voldoende vrouwen bereid waren zich
onvoorwaardelijk in waarheid of slechts schijnbaar over te geven
aan de Man met zoveel Macht, en dat ook in die context rivaliteiten en
zeer weloverwogen zetten werden gedaan. De laatste van Louis' talrijke
minnaressen was de bruid van zijn kleinzoon, Adélaïde van Savoye, en
die dame wist wat ze deed en wat ze wilde en zij besefte welke invloed
er van zo'n positie maitresse van de monarch kon uitgaan, en zij
heeft dan ook de uitspraak gedaan die inhield dat onder een koning een land eigenlijk wordt geregeerd door vrouwen. Leven
en liefhebben van de flamboyante monarch komt in beelden tot leven in
het bewuste documentaire drama dat de BBC presenteert; de
gedramatiseerde scènes zijn opgenomen in diverse vertrekken van het
paleis te Versailles, dat wellicht toch de grootste liefde in het leven
van Lodewijk XIV is geweest. In ieder geval is het resultaat van zijn
wensen en verlangens dienaangaande tot op de huidige dag overeind
gebleven.
In
de biografie van Antonia Fraser hoef je alleen maar het register op te
slaan om vast te stellen welk belang Versailles binnen het kader heeft:
twintig verschillende thema's worden daarin opgesomd, en uit de
verwijzingen naar de inhoud blijkt alleen al welke importantie bepaalde
onderdelen van dat pronkslot hebben (gehad), aangezien er naar meerdere
bladzijden wordt verwezen. De schoonzuster van Lodewijk XIV,
Liselotte van Orléans, wordt op de achterzijde van het boek geciteerd
met haar gedachte dat later en dat is onder meer thans de
geschiedenis over het Hof van Versailles "beter en onderhoudender"
zouden (kunnen) "zijn dan welke roman ook". Dat ze aan die opvatting
toevoegde dat menigeen wel eens zou kunnen denken dat het daarbij om
sprookjes ging, is helemaal niet verwonderlijk: de pracht en praal van
Versailles is immers niet zelden omschreven als "een sprookje". Antonia
Fraser heeft aan de verwachting van de Hoogwelgeboren Vrouwe Liselotte
voldaan en een amusant alsmede wat nog veel belangrijker is: inzicht
verschaffend boek over al die aspecten in het leven van de
Zonnekoning macht, vrouwen, hof, de katholieke kerk en Versailles geschreven, dat inmiddels ook in een Nederlandse vertaling is verschenen. Na
het zien van de film is het voor sommigen niet al te gemakkelijk nog
eigen beelden te vormen, zoals tijdens het lezen. Toch is dat de moeite
van het proberen waard. Eigen beelden van situaties zijn niet eerst
voorgekauwd door anderen, waarmee overigens niets ten nadele van het
docudrama op BBC Two gezegd wil zijn. Maar lezen in een boek dat goed
geschreven is, kan de eigen fantasie op een uitstekende manier
prikkelen.
Antonia Fraser: LODEWIJK XIV Leven en Liefdes van de Zonnekoning. Een biografie. Vertaald door Pieter van der Veen en Chiel van Soelen. Paperback 416 pag. met 2 x 16 pag. kleurenillustraties. Nieuw Amsterdam Uitgevers, Amsterdam. ISBN 978-90-468-0254-0. ____________ Afbeeldingen 1. Louis XIV in de gedramatiseerde documentaire van de BBC. (Foto: BBC Television.) 2. Schrijfster Antonia Fraser met mooie kat. 3. Scène in één der vertrekken van (het echte) Versailles uit het BBC-docudrama. (Foto: BBC Television.) 4. Voorzijde van de biografie uit 2006 over Lodewijk XIV, door Antionia Fraser.
De wensdroom van Theo Loevendie: een Spinoza-opera voor 2012
Desnoods samen met twee straatmuzikanten Nog
voordat hij tachtig jaar wordt, hoopt Theo Loevendie een opera over de
Amsterdamse brillenslijper en filosoof Baruch de Spinoza (1632-1677) te kunnen realiseren. Althans, dat is wat in een groot artikel in de bijlage de Verdieping (pag. 21) van het dagblad Trouw
van heden wordt gesuggereerd door de toevoeging (76) aan de naam van
deze Nederlandse componist, die echter volgens gegevens elders op 30
september aanstaande negen en zeventig jaar hoopt te worden, waarmee de
genoemde streefdatum voor een uitvoering in 2012 niet meer binnen zijn
achtste levensdecennium valt. Het gehele artikel Telkens dacht hij aan Spinoza valt na te lezen in de elektronische versie van Trouw op internet. Als
het geen officiële opera op de planken van het Muziektheater in
Amsterdam wordt volgens de componist is dat de ideale plek omdat in
die buurt van Amsterdam Spinoza heeft gewoond en gewerkt , dan is
Loevendie bereid zelf op te treden, desnoods met twee straatzangers aan
zijn zijde. "En dat is geen grapje," zegt Theo Loevendie.
Spinoza al eerder protagonist in Nederlandse opera In een apart kader met de titel Filosofen in de opera wordt
nog ingegaan op drie filosofen die in een opera voorkomen: Socrates
(470-399 vóór onze jaartellng) bij Georg Philipp Telemann (1681-1767),
Seneca (ca. 1 vóór onze jaartelling tot 65)
bij Claudio Monteverdi (1567-1643), en Albert Einstein (1879-1955) bij
Philipp Glass (*1937). Ach, en zo zal er hier en daar nog wel eens een
wijsgeer met een naam als een klinkende klok in een muziekdrama voor
het voetlicht worden gevoerd. Noodzakelijk die allen op te sommen, is
het dan ook niet, maar in dat bewuste kader had de schrijfster van het
artikel of de verantwoordelijke redacteur niet mogen voorbijgaan aan de
opera Spinoza
van Loevendie's collega Ton de Kruyf (*1937). Dit muziekdrama is in
1971 in Amsterdam in première gegaan en was muzikaal gezien helemaal
niet beroerd, maar de tekst was een aanfluiting. [1]
"Ik denk niet alleen met mijn hoofd, maar ook met mijn kloten en ook
met mijn reet," laat de librettist die wijsgeer zingen en daarin volgt
de componist. Nou mag iedereen van mij en van vele anderen
en ik denk steeds van een nog steeds groeiend aantal mensen
dergelijke begrippen gebruiken, maar dan toch wel graag binnen een
passend kader, en dat kon ik tijdens de uitzending op de radio echter
niet ontdekken. Niet
zo lang daarna sprak ik weer eens met de dirigent, die de première had
geleid, Francis Travis (*1921); toen ik mijn bezwaren tegen de tekst
kenbaar maakte, zuchtte deze diep en zei hij dat hem dat steeds opnieuw
diezelfde kritiek had bereikt. __________ [1]
Over abjecte tekst gesproken: Theo Loevendie ziet het al voor zich: een
koor van acht rabbijnen, dat de 'verschrikkelijke tekst' over de
verbanning van Spinoza uit Amsterdam zingt. Is er al een regisseur die
dat ook vóór zich ziet? Dan kunnen er wellicht snel brillen met glazen
worden geslepen, opdat deze droom van Theo Loevendie op de door hem
gewenste termijn kan worden gerealiseerd. ____________ Afbeeldingen 1. Componist Theo Loevendie. Foto overgenomen uit de cd/dvd-versie van Loevendie's De dag- en nachtegaal, naar het sprookje van Andersen. 2. De filosoof en opticiën Baruch de Spinoza. Standbeeld bij de Amsterdamse Stopera, de plek van Spinoza's geboortehuis.
NB:Op de site van het Nederlandse dagblad Trouw wordt inmiddels de juiste leeftijd (78) van Theo Loevendie vermeld.
Amor en Psyche ' een rijk geïllustreerd versepos uit 1882 van Robert Hamerling
Bij het verplaatsen van boeken Het gebeurde niet eens, zoals Arthur van Schendel overkwam na een verhuizing, bij het uitpakken van de boeken,
dat enkele grotere uitgaven me opnieuw in handen vielen doordat ik
moest 'opschuiven' als gevolg van de toevoeging van flink wat
aanwinsten gedurende het laatste half jaar die eerst, om tal van
redenen, voor een deel nog op stapels waren blijven liggen. Eén van de
fraaiere exemplaren die tijdens het fin de siècle waren gepubliceerd,
was het in een A4-band uitgegeven epos van Robert Hamerling, Amor und Psyche. Het
boek is goed geconserveerd, behalve de rug. Dat zal ook de reden
geweest zijn waarom diverse mensen het exemplaar niet wilden kopen, ook
al kostte het, begin jaren zestig, slechts achtennegentig cent. Toen
heb ik na enige tijd maar besloten het zelf te houden. Dat besluit
betreur ik niet, zelfs al zou de inhoud qua tekst mij niet aanspreken,
want niet alleen de band is zeer de moeite waard, de schutbladen
binnenin, zowel voorafgaande aan de Franse titel en het normale
titelblad, achterin het boek komt het vel met de paginagrote
illustratie in plaats van dikwijls geplaatst marmerpapier nog
tweemaal voor.
De auteur Robert
Hamerling werd in de niederösterreichische plaats Kirchberg am Walde op
24 maart 1830 geboren als Rupert Johann Hammerling. Hij was de zoon van
een arme wever en zou daardoor nimmer de opleiding hebben kunnen volgen
die hem deelachtig is geworden als niet derden daarvoor de benodigde
middelen beschikbaar hadden gesteld. Zo kon hij vanaf 1840 de onderbouw
van het gymnasium in het cisterciënzerklooster te Zwettl volgen. Vier
jaar later zette hij zijn opleiding voort aan een Weens hoger gymnasium
en weer vier jaar daarna ging hij in dezelfde stad talen, geschiedenis,
filosofie en medicijnen studeren. Tijdens de Revolutie van 1848 diende
hij in het Akademische Legion.
Via tijdelijke banen als leraar-invaller, eerst in Wenen, vervolgens in
Graz, kwam hij in 1855 terecht als docent aan een gymnasium in Triést,
waar hij zo'n elf jaar bleef, maar vroegtijdig werd gepensioneerd als
gevolg van zware maag- en darmklachten. Daarna vestigde hij zich in
Graz, waar hij op 13 juli 1889 is overleden.
Hamerlings oeuvre Zijn eerste in boekvorm gepubliceerde werk, het poëtische Venus im Exil,
dateert uit 1858. Het zou echter nog tot 1866 duren voordat hij bij een
breed publiek bekendheid zou krijgen met het epos Ahsverus in Rome.
Hamerling zou meer thema's uit de oudheid tot onderwerp van epiek en
lyriek maken, maar daarnaast zouden aspecten van de Romantiek en de
nawerking daarvan hun ingang vinden in de veelal retorisch opgeklopte
teksten vol sensualiteit en helaas niet zelden een overmaat aan
gezwollen pathos. Zijn drama's zoals de tragedie Danton und Robespierre uit 1871 bleven, evenals de nationaal getinte satiren, zonder literaire of maatschappelijke gevolgen. Zijn roman Aspasia,
een Heleense kunstenaars- en zedenroman is in Nederlandse vertaling bij
uitgeverij Minerva verschenen. Naast autobiografisch werk onder de
ietwat theatrale titel Stationen meiner Lebenspilgerschaft (1889)
schreef Hamerling veel brieven, welke tijdens zijn leven
ongepubliceerde bleven, maar in vier delen tussen 1897 en 1901 zijn
uitgegeven. Tijdens zijn actieve schrijversleven behoorde Robert
Hamerling tot een van de meest gelezen auteurs. Zijn Verzamelde Werken
zijn in 1911 in zestien banden verschenen. In zijn geboortehuis is
thans het Robert-Hamerling-Museum gevestigd.
Amor und Psyche Hamerlings Dichtung in sechs Gesängen, met de titel Amor und Psyche, voor
het eerst verschenen te Hamburg in 1881, beleefde tal van herdrukken.
Het boek is voorzien van diverse illustraties in de tekst, ter
opluistering van het begin van een Zang, dan wel in grotere afdrukken,
die een halve en hier en daar zelfs een hele bladzijde in beslag nemen. Van de reeds als gezwollen gekwalificeerde teksten een willekeurig voorbeeld:
«Jch bin du und du bist i c h , mein Seelchen! Eins sind wir vereint in Liebe selig! Kind, was willst du mehr? Lass dir's genügen! Denn so lang nur mit des G e i s t e s Augen Du mich schauen wirst, bin ich der Deine, Bleib' ich immerdar dir unverloren; Aber schaust du mich mit Leibes Augen Schaust du mich als Aussending und - Wesen, Kind, dann h a s t du mich nicht mehr verlieren Wirst du mich, verlieren mich auf immer: So, Geliebte, will es das Verhängnis!»
Bij
al die uitvergrote gevoelsuitbarstingen die voor menig lezer anno nu
maar moeilijk te verteren zijn, geef ik wel te bedenken dat ze uit een
tijd komen die we niet zelf hebben meegemaakt, en zou ik er mede ter
relativering op willen wijzen dat we zelf teksten uit onze jeugd of
ook nog van daarna afhankelijk van de leeftijd die de lezer in
kwestie heeft inmiddels hopeloos ouderwets vinden, en die zijn een
halve eeuw of meer jonger dan deze epische versregels.
Afbeeldingen 1. Voorplat met bandversiering van de uitgave in dit geval de zesde druk, uit 1882, van het versepos Amor und Psyche. 2. Leraar en schrijver Robert Hamerling (1830-1889). 3. Voorbeeld van paginagrote illustratie in Amor und Psyche. 4. Schutblad op speciaal papier en bijzondere illustratie in plaats van de toen veelgebruikte marmers.
Zwitserse revolutie in de chocoladeproductie: blijvende stabiliteit
Na zes decennia resultaat SPIEGEL
ONLINE meldt in een artikel van Alice Chapulny dat heden is
gepubliceerd, over een revolutie in de productie van chocolade, een van
oudsher Zwitsers product, waarover een in Zwitserland veel voorkomende
categorie consumenten, de bergbeklimmers, zowel bij hevige
koude, alsook bij sterke hitte al heel lang klagen, en het product
dat overigens voor de instandhouding van lichaamsenergie en een goed
gevoel dit vanwege de endorfine) dan ook nooit meenemen als ze de
hoogte in gaan. Het is ook een Zwitserse firma, die daarin verandering kan èn wil aanbrengen: Barry Callebaut, de belangrijkste producent van chocolade
ter wereld. Daar is men erin geslaagd een cacao-product te ontwikkelen
dat niet alleen caloriearm maar ook nog eens warmtebestendig blijkt te
zijn. Zes decennia lang heeft men er tevens bij de concurrentie naar
gezocht.
Opvallend
is dat zijdelings nog even een ander probleem dan dat van de
bikkelharde winterchocolade en de vla-achtige zomeruitvoering daarvan
wordt aangestipt: chocolade als dikmaker. Merkwaardig toch, aangezien
enige jaren geleden de BBC een documentaire heeft gefinancierd en na
gereedkoming uitgezonden waarin onomstotelijk zou zijn aangetoond dat
een normale consumptie van chocolade niet voor extra lichaamsomvang zou
zorgen. De boosdoeners zouden zitten binnenin bonbons. (Wordt wellicht vervolgd) __________ Afbeelding: Uitbeelding van twee chocola drinkende Mixteense koningen. Codex Zuche-Nutall.
Kijken in omstreden Bush-concentratiekamp Guantanamo Bay via Terzake
Handel met Guantanamo-gevangenen De Nederlandse minister-president zat als een uitermate onbeholpen schooljongetje
naast de bovenmeester der Verenigde Staten en werd daar veelvuldig
gefotografeerd, waardoor waarlijk ieder die het wil weten, nu kan zien
met welk een op alle fronten extreme kleinschaligheid de grootmacht VS
soms te maken heeft moet hebben. De Nederlandse 'baas van 't
spul' heeft nu toegezegd te zullen laten bezien of er, na een
aanvankelijke categorische weigering, nu wellicht toch gevangenen
kunnen worden overgenomen uit het geheel eigen concentratiekamp van de
vorige, op tal van fronten misdadige, president van die 'westerse
grootmacht'. Zo is het wellicht goed te beseffen, waarom Barack Obama wil
dat Europa gevangenen uit dat mens verachtende en geest onterende
instituut 'overneemt'. Aangezien Nederland deel wil uitmaken van de
G20-landen, mag u ervan uitgaan dat die vorm van koehandel zal worden
gepraktiseerd. "Meneer Biesheuvel, dit is geen koehandel, dit is
geitenhandel," maande Joop den Uyl zo'n vier decennia geleden de
toenmalige MP van ons land, die eveneens van zogeheten
christendemocratischen huize ook al zo goed de geïncarneerde benepenheid
kon uitbeelden.
Bush's Game Van
velen staat helemaal niet vast dat ze schuldig zijn aan al hetgeen hun
ten laste wordt gelegd, maar terug naar het eigen land kunnen ze niet,
omdat ze daar volgens de overwegingen van de administratie in het
Witte Huis zullen worden gemarteld. Niemand, die met het reilen en
zeilen van de maffiose voormalige VS-administratie Bush jr. enigszins
op de hoogte is en waarvan dag in, dag uit, meer mofse manipulaties
aan het licht komen , zal nog verbaasd mogen zijn over de
onbeantwoorde schuldvraag van diverse van die gevangenen, aangezien de
monsterlijke willekeur in het mensonterende, extreem vuile spelletje
van crimineel tuig op één der machtigste instituten op dit ondermaanse
reeds toen spreekwoordelijk was. En
dat opnieuw gemarteld worden mag vanzelfsprekend onder geen enkel
beding gebeuren, aangezien al deze gevangenen reeds zijn behandeld
alsof zij in de ergst denkbare Gestapo-gevangenis waren ondergebracht. Degenen,
die thans meer details over dat slachthuis van de menselijkheid, onder
leiding van George W. Bush, willen weten, doen er goed aan op woensdag
15 juli te kijken naar het tweede, Nederlandstalige Belgische
televisienet, Canvas, waar in het actualiteitenprogramma Terzake tussen 20:00 uur en 20:45 uur de documentaire Inside Guantanamo zal worden uitgezonden. De bewuste aflevering van Terzake wordt uitgezonden voorafgaand aan de speelfilm Ripley's Game,
waarin omstandig zal worden uitgemeten tot welke ongelooflijke misdaden
een gedegenereerde geest in staat blijkt te zijn. Wat een hele kongsi
van gedegenereerden dan kan aanrichten, hebben we al zo vaak gezien in
de loop der geschiedenis, zowel in Europa als in het verre Oosten, en
eveneens al diverse malen in 'God's own country'. ____________ Afbeeldingen 1. De geïncarneerde, kikkerlandse benepenheid Jan Peter Balkenende. 2. De stralende tronie van een massamoordenaar en hoofd van een eigen concentratiekamp.
Verfilming uit 2002 van Ripley's Game van Liliane Cavani op Canvas
Koningin der Thrillers Patricia
Highsmith die in 1921 te Fort Worth in Texas werd geboren als Marie
Patricia Plangman kreeg haar eerste onderscheiding als schrijfster in
1946. Vier jaar later verscheen haar eerste thriller, Strangers on a train,
verfilmd door Alfred Hitchcock. Daarna heeft ze in de resterende vijf
en veertig jaar ze overleed in 1995 nog een groot aantal thrillers
met romanlengte en daarnaast nog een flinke hoeveelheid korte verhalen
geschreven, waarvan sommige pas na haar verscheiden gebundeld zijn
verschenen. Over de figuur Tom Ripley een kameleontische psychopaat
schreef ze vijf boeken: het eerste, The talented Mr. Ripley,
is in 1955 uitgekomen en vijf jaar later door René Clement (1913-1996)
verfilmd met Alain Delon als Tom Ripley en Maurice Ronet als diens
slachtoffer. Nu alweer een decennium geleden werd een nieuwe verfilming
van dat boek gerealiseerd door de Britse regisseur Anthony Minghella
(1954-2008) met Matt Demon als protagonist, die ondanks de letterlijk
kleurrijke verfilming tamelijk kleurloos, want al te zeer een
soapster, bleef, hetgeen overigens voor het grootste deel van de film
geldt.
Pseudologia Fantastica Het tweede boek over deze zelfde aan pseudologia fantastica [1] lijdende hoofdfiguur, Ripley under Ground, kwam in 1970 uit en werd inmiddels eveneens verfilmd. De derde [2] roman over die engerd werd in 1974 uitgegeven onder de titel Ripley's Game.
Drie jaar later heeft Wim Wenders (*1945) deze geschiedenis verfilmd
met Dennis Hopper in de hoofdrol; de regisseur heeft de handeling
echter verplaatst naar Hamburg. Een kwart eeuw later, in 2002, kwam er
een nieuwe verfilming, deze keer door de Italiaanse Liliana Cavani
(*1937), beroemd geworden met haar Night Porter
in 1974. Nog niet verfilmd zijn de beide laatste Ripley-boeken [3] van deze uitzonderlijke
schrijfster, die eens in een interview heeft verteld dat ze, tijdens
het schrijven, zelf heel benieuwd was welke invloed de gebeurtenissen
in het verhaal op de hoofdperso(o)n(en) zouden hebben. Dat is een zeer
voortreffelijk uitgangspunt gebleken voor meer dan twintig romans en
voor een behoorlijk aantal korte verhalen.
John Malkovich Die Cavani-verfilming uit 2002 van Ripley's Game een Italiaans-Brits-Amerikaanse coproductie
wordt op woebsdag 15 juli door de tweede publieke, Nederlandstalige
Belgische televisiezender gepresenteerd tussen 20:45 uur en 22:35 uur.
Naast John Malkovich in de rol van Tom Ripley, worden we geconfronteerd
met Doygray Scott en Ray Winstone. Eén commentaar naar aanleiding van
de keuze voor John Malkovich sprak van "even obligaat als effectief"
aangezien die demonische figuur Ripley tegelijkertijd onweerstaanbaar
bleek te zijn. In Clements verfilming van nu een halve eeuw geleden,
kon ik me voorstellen dat Alain Delon over die eigenschappen beschikte,
bij Matt Demon schoot me niets, zelfs maar opbouwend-kritisch, te
binnen. __________ [1]
Een ernstige geestelijke defecttoestand, die in gevallen als van Tom
Ripley, een 'behandeltijd van veertig jaar' schijnt te vergen en
derhalve in de meeste situaties als ongeneeslijk kan worden
gekwalificeerd. [2] Hier en daar probeert men u wijs te maken dat Ripley's Game de vierde roman over deze protagonist is, doch het is, niet alleen chronologisch, het derde boek over deze figuur. [3] De beide laatste Ripley-romans zijn The boy who followed Ripley (1980) en Ripley under water (1991).____________ Afbeeldingen 1.
Voorzijde van de Nederlandse versie van een boek dat in 1980 in
Duitsland was verschenen naar aanleiding van de zestigste verjaardag
van Patricia Highsmith; twee jaar daarna verscheen een Nederlandse
vertaling bij de Arbeiderspers. 2. Voorzijde van de Amerikaanse paperbackeditie van Ripley's Game
in de tweede druk van 1977. Het is een exemplaar dat op de voor- en
achterzijde veel vleken vertoond, doordat uitgever, drukker of grossier
te snel stapels heeft laten maken en niet voldoende heeft gewacht
totdat de kleureninkt was gedroogd, dan wel dat er een zeer slechte
kwaliteit inkt is gebruikt.
Diverse tv-documentaires deze week ' Zwe(r)ven in het heelal (2)
"Ze zijn nooit teruggekomen" Met
het thema Zwe(r)ven in het heelal worden de kijkers van diverse
televisiestations deze week rijkelijk bediend en dat heeft weer met het
vieren van een gebeurtenis te maken naar aanleiding van een rond aantal
aan jaren dat een mijlpaal in de geschiedenis van de ruimtevaart is
bereikt: de Apollo-maanlanding in juli 1969. In de documentairereeks Die Story biedt de Westdeutsche Rundfunk op maandag 13 juli tussen 22:00 uur en 22;45 uur de aflevering Sie kamen niemals zurück Wie der Mond das Leben der Astronauten veränderte. De verleiding is niet gering om naar aanleiding van het in die titels alleen al gesuggereerde te spreken van een soort van maanziekte. In
de film komen de vijf astronauten aan het woord die van de groep
maanlanders van toen, nu nog in leven zijn, en zij vertellen hoe die
onderneming hun leven heeft veranderd. Dat was het zij geoorloofd dat
even terzijde op te merken te voorzien. Er spelen zoveel invloeden
een min of meer grote rol, welke men zelf niet meer in de hand kan
houden als men zich eenmaal aan zulk een onderneming heeft
'overgegeven'.
Wij
allen, die wilden zien of het werkelijk zou gebeuren, waren in die
bewuste nacht in Midden-europa was dat 21 juli 1969 om kwart voor
vier aan de beeldbuis gekluisterd en we waren al helemaal
gefascineerd toen het tijdschrift Life binnen enkele dagen met een
speciale editie op de markt kwam. Later kregen we vaak te horen dat we
ons hebben laten foppen en dat het allemaal filmwerk in studio's
betrof. Nog weer later vernamen we dat er wel een dergelijk plan heeft
bestaan voor het geval het mis mocht gaan en men kon doen alsof. Tja,
wie was er toen nog maar president van de Verenigde Staten? Jawel, de
maffiose oorlogsmisdadiger Richard Milhous Nixon, die al zoveel
wandaden had gepleegd in zijn leven dat hij eigenlijk alleen maar dood
wakker had mogen worden. Misdaad loont; dat hebben tal van menselijk al
te diep gezonkenen op dergelijke posten reeds getoond, en helaas niet
alleen maar in de VS. __________ Afbeelding:
Apollo 1-astronauten bij hun terugkeer; opgewacht door het hoofd van de
toenmalige maffiose VS-adminstratie in het Witte Huis, de
oorlogsmisdadiger Richard Milhous Nixon (1913-1994).
Ralph Vaughan Williams: componist van de week ' Vara, Radio 4
Geen nieuwe muziek zonder traditie
Eén
van de grote Engelse componisten van de twintigste eeuw die de
muziekwereld in die periode niet alleen voorgoed heeft veranderd en dit
toch heeft gerealiseerd zonder de tradities aan te tasten waarop de
muziekpraktijk in dat deel van de wereld was gebaseerd was Ralph
Vaughan Williams (1872-1958). Deze opvallende figuur is in Nederland
vijf avonden van maandag 13 tot en met vrijdag 17 juli tussen 19:30
uur en 20:00 uur Componist van de week in het gelijknamige Vara-programma dat via Radio 4 zal worden uitgezonden.
Een uitgebreid artikel over deze muziekmeester is op deze site opgenomen op 2 september 2008.
Diverse tv-documentaires deze week ' Zwe(r)ven in het heelal (1)
Ingehaald door de werkelijkheid De
heden begonnen week biedt een aardig scala aan programma's verspreid
over enkele zendgemachtigden, die u confronteren met verschillende
aspcecten van expedities die door de mens in het heelal zijn ondernomen. Op maandag 13 juli worden er, in de loop van de avond tot in de nacht op dinsdag 14 juli, drie zeer verschillende documentaires uitgezonden, die met het thema ruimtereizen te maken hebben. Arte-televisie
bijt het spits af, tussen 19:00 uur en 19:45 uur, met de eerste helft
van een in totaal anderhalf uur durende documentaire Expedition Weltall waarin nader wordt bekeken hoeveel van de toekomstvisies welke in de televisieserie Star Trek aan bod zijn gekomen, inmiddels reeds werkelijkheid zijn geworden. De eerste van de beide afleveringen draagt de titel Die Zeit des Aufbruchs.
Het gaat om een Canadese film uit 2005 van Julian Jones, die voor
Europa door Arte France is aangekocht en waarin we met de neus worden
gedrukt op alledaagse feiten die door kritische kijkers naar de
afleveringen van de televisieserie in kwestie in het gunstigste geval
als visionair zijn bestempeld. Sommige van die ideeën en voorstellingen
zijn inmiddels reeds door de werkelijkheid ruim ingehaald. Men denke
aan mobiele telefoons en meer eigentijdse communicatiemiddelen. Verder
is het interessant te zien hoe tal van die fantasierijke
filmgebeurtenissen hun ingang in de wetenschap hebben weten te vinden. Op dinsdag 14 juli, op hetzelfde tijdstip, wordt het tweede deel van deze documentaire met de deeltitel Die Zeit der Finsternis
uitgezonden. Een herhaling van deel 1 mag u verwachten op maandag 20
juli, s ochtends vanaf 09:10 uur. Het tweede deel krijgt eveneens een
tweede kans, en wel op dinsdag 21 juli, eveneens vanaf 09:10 uur. Het
commentaar bij de Duitse versie van deze documentaire zal worden
gesproken door Thomas Dannenberg, die tevens als de Duitse Captain Kirk
optrad voor de nagesynchroniseerde versie. __________ Afbeelding: Eén van de avonturen uit de serie Star Trek als dvd-box.
Een roepende in de woestijn der letteren is heden stilgevallen
De tweede Simon V. van de Nederlandse letteren Een schrijver gaat zo lang te water [1] totdat het over is. Het was al kort te voorzien dat onze kleurrijke
medelander Simon Vinkenoog het niet lang meer op dit ondermaanse zou
uithouden. Hij was één van die figuren van wie je je maar niet kon
voorstellen dat hij echt ouder zou worden, en dat heeft ongetwijfeld te
maken gehad met het feit dat hij in menig opzicht jong is gebleven in
de zin van een gesublimeerde puberteit met protesteren en het inslaan
van andere wegen dan de Nederlander gebruikelijk doet, ook als die deel
uitmaakt van de wereld der kunsten. Ook in een ander opzicht bleef
Simon Vinkenoog opvallen. Het is vast al wel weer anderhalf decennium
geleden dat hij eens te gast was bij Sonja Barend, die hem min of meer
de vraag stelde wat hij nu het liefste deed. "Neuken," antwoordde een
jolige Vinkenoog, om daar aan toe te voegen: "Al vinden ze iets uit dat
nog fijner is, ik blijf het er gewoon bij doen." Dat leverde de man,
terecht, een schaterlach op van Sonja en een salvo aan hilariteit onder
de overige aanwezigen. Die tweede Simon V. der Nederlandse letteren is
vandaag voorgoed vertrokken.
Geen kunstbeen Enkele
weken geleden moest zijn rechterbeen worden geamputeerd vanwege
allerlei complicaties in verband met zijn rechtervoet, welke hadden
gezorgd voor ondraaglijke pijnen. De chirurg achtte het een onmogelijkheid
dat iemand op die leeftijd nog zou kunnen leren met een kunstbeen om te
gaan. Zelf bleef Vinkenoog actief op zijn weblog, tot en met de
afgelopen week, waar hij, optimist als hij was, liet weten dat hij nu
dingen leerde zien die tot dan toe voor hem verborgen waren gebleven. Voordat
Simon Vinkenoog erkenning vond als schrijver, ging hij nog tijdens de
oorlog in 1944 als jongste bediende werken bij Uitgeverij Querido. Deze
schrijver van zowel proza alsook poëzie in 2004 was hij Dichter des
Vaderlands ad interim, hetgeen echter niet werd erkend door de
initiatiefnemers van die openbare functie, werd op 18 juli 1928
geboren en heeft zijn één en tachtigste verjaardag niet meer kunnen
beleven, doordat hij op 12 juli 2009 is heengegaan. Meer actueels in verband met het overlijden van Simon Vinkenoog is te lezen en te zien via filmpjes op NOS Nieuws. __________
[1]Zolang te water een alibi is de titel van een roman uit 1954 van Simon Vinkenoog. ____________ Afbeeldingen 1. Simon Vinkenoog, zoals we hem in de eerste decennia van de tweede helft der twintigste eeuw veel hebben gezien. 2. Voorzijde van Simon Vinkenoogs boek Proeve van Kommunikatie, De Bezige Bij, 1967. 3. Simon Vinkenoog op 12 oktober 2008, bij de uitreiking van Vinkenoog Verzameld.
ZDF-Documentaire over mythen rond de Romeinse veldheer Hannibal
Kennen we de werkelijkheid wel? Het
geschiedenisprogramma van de tweede publieke Duitse tv-zender
presenteert op zondag 12 juli, 's avonds tussen 23:25 uur en de nacht
op maandag 13 juli 00:10 uur, een documentaire die de titel draagt Hannibal Mythos und Wahrheit.
Daarin wordt de kijker vertrouwd gemaakt met de vraag, en eventuele
antwoorden daarop, in hoeverre het verhaal over de Romeinse veldheer
Hannibal op werkelijkheid berust. Vanwege het verhaal dat hij in de
derde eeuw (ca. 260) vóór onze jaartelling met krijgsolifanten over de
Alpen zou zijn getrokken, heeft de man het tot in onze tijd volgehouden
een begrip te zijn. Voor sommige gymnasiasten zou de uitdrukking Hannibal ante portas
dan ook vertrouwd kunnen zijn. En als ze die tijdens de behandeling van
Latijnse uitdrukkingen in het kader van hun opleiding toch niet zijn
tegengekomen, dan zouden ze die woorden in ieder geval letterlijk
moeten kunnen begrijpen, en je mag hopen dat dat dan ook nog zal gelden
voor de verdere strekking ervan.
Yankengif overmeestert ZDF Met een dwaze, niet-Duitse titel als ZDF-Historybiedt eenöffentlich-rechtlicheinstantie
alweer een hysterische veryanking van de eigen taal, op basis van een
uiterst dubieuze preoccupatie. En mocht het erom gaan dat men hoopt op
een (veel) betere verkoopbaarheid aan buitenlandse zendgemachtigden,
dan houdt men die extra titels maar open voor gebruik door die
buitenlanders en niet binnen het eigen Duitse taalgebied. Stupide, dat
is èn blijft het. Een knieval voor de onderliggende vooropgezette
gedachte dat vereenvoudiging ten faveure hetzelfde is als verkrachting
ten detrimente van de eigen taal en cultuur. __________ Afbeelding: Illustratie die de tocht over de Alpen van Hannibal en zijn olifanten moet voorstellen. (Illustratie ZDF.)
Cultuurspectrum
