Emily Brontë's geboortedag (in 1818) wordt heden herdacht
Heden is het 191 jaar geleden
dat de Engelse schrijfster Emily Brontë is geboren. die
internationale faam heeft verworven met haar roman Wuthering Heights. Ze
is overleden op 19 december 1848. Dat was een tamelijk kortstondig
leven waarin ze wel een en ander aan poëzie heeft geschreven, maar bij
die éne roman is het gebleven. Opvallend is dat het in Nederland onder
diverse titels is verschenen, waarvan in ieder geval twee wel direct
met het origineel in verband kunnen worden gebracht: De Woeste Hoogte, respectievelijk Woeste Hoogten.
De derde vertaling, die ik in mijn puberteit van mijn eerste
vriendinnetje mee kreeg om te lezen, stelde me hevig teleur: niet
vanwege de inhoud, maar doordat ik die inhoud al kende. Ik was toen nog
niet zover gekomen om naar de naam van de schrijfster te kijken. Had ik
dat wel gedaan, dan zou ik direct hebben beseft dat Het Huis der Stormen
dat in een hoge oplaag was uitgekomen voor abonnees van de
tijdschriften van De Spaarnstad Haarlem een andere vertaling van Wuthering Heights moest zijn. Om ook hier Emily Brontë te herdenken, wijs ik u op een bijdrage op de site Tempel der Letteren van 25 december 2008 waarin ik twee van haar gedichten heb opgenomen. Het eerste, The Visionary, citeer ik nog regelmatig voor mensen, die alleen Wuthering Heights kennen en geen flauw benul hebben van de kwaliteiten als dichters die Emily Brontë onmiskenbaar had.
Afbeelding: Emily Brontë (1818-1848), getekend door haar zuster Charlotte.
De zoon van God in twee verschillende documentaires achtereen
Voordat op het tweede Duitse
publieke televisienet (ZDF) in de nacht van donderdag 30 op vrijdag 31
juli de oorspronkelijk Italiaanse speelfilm uit 1954 Atilla, la flagello di Dio Atilla de Gesel Gods,
in een mofs nagesynchroniseerde versie over het huiskamerscherm kan
fladderen dat feit alleen al bewijst voldoende dat God niet bestaat,
anders zou hij/zij/het dergelijke monsterlijkheden op zijn
onder-Neptunuse aardkloot nimmer toestaan kunt u op het digitale
Nederlandse televisiekanaal Geschiedenis 24 een herhaling zien van de uit twee delen bestaande Teleac/NOT-documentaire uit 2003 met de titel De zoon van God. Het eerste deel wordt vanaf 21:17 uur uitgezonden, het tweede direct in aansluiting daarop vanaf 22:10 uur tot 23:04 uur. Dat lijken in ieder geval uitermate interessante documentaires: in het eerste deel, De claims van Jezus,
wordt ingegaan op de mythes, die mogelijkerwijs ten grondslag liggen
aan het christelijk geloof. In het aan- en tevens afsluitende tweede
deel, Een christendom voor het christendom,
komt de gnostische benadering van de Evangeliën aan de orde, welke pas
in de eerste eeuw van onze jaartelling werden vervangen door de
orthodox-christelijke interpretatie. Voor
een gelijktijdig met opgemelde Italiaanse speelfilm tussen 00:40 uur
en 02:05 uur presenteert de eerste Duitse televisiezender (ARD/Das
Erste) de eveneens nagesynchroniseerde speelfilm van VS-bodem uit 1996:
Where truth lies, met een Duitse titel die wij in het Nederlands zouden moeten vertalen als In de klauwen van de waanzin. Als
u goed heeft opgelet tijdens de documentaires en de waanzin van het
fundamentalisme binnen het christendom heeft ontdekt, is de kans
kleiner geworden dat u zich in de greep van die waanzinsklauwen zult
begeven. (Uit)kijken derhalve. __________ Afbeelding: Elfde eeuwse mozaïek, voorstellende de zoon van God: Christus-Pantocrator; at mozaïek bevindt zich in Daphne, Athene.
Een welkome aanvulling op de ruime Darwin-literatuur
Geen directe bio wel veel waardevolle info Als
u dezelfde associatieve fout maakt, die mij overkwam toen ik de titel
zag van het boek dat ik u hier aanbeveel, dan meent u dat Der kleine Darwin
een biografisch portret is van de jonge jaren van deze globetrotter,
geleerde en schrijver. Doch dan zit ook u er even ver naast. Het
voortreffelijk geschreven werk van Ernst Peter Fischer (*1947) probeert
de lezer op een onderhoudende, manier
bij te brengen wat alles van belang is in het kader van Darwins
evolutietheorie en vooral de ontwikkeling daarvan tot op de huidige
dag. Nergens weidt de hoogleraar uit en aanschouwelijk biedt zijn tekst
een samenvatting van de ideeën van Darwin met betrekking tot het thema,
zoals die ook nu nog opgeld doen. Daarnaast wordt de lezer
geconfronteerd met de vragen die nog altijd open zijn ondanks het
voortschrijdende onderzoek in het kader van onder meer de moderne
genetica.
Compendium Ook
voor degenen die de Darwin-biografieën hebben gelezen welke dit jaar
nadrukkelijk in het centrum van de belangstelling hebben gestaan in
verband met de herdenking, die op de één of andere manier het gehele
Darwin-jaar 2009 nog wel zal doorgaan en of dat om een langer
bestaande, zeer omvangrijke biografie van Desmond en Moore gaat, dan wel om het recente ruimer opgezette werk van Jürgen Neffe die Darwins reis met de Beagle
in het eerste decennium van onze één en twintigste eeuw zo getrouw
mogelijk heeft overgedaan het compendium van deze wetenschapsgeleerde
maakt op zijn eigen, compactere wijze een reis door het leven van de
grote man van toen. Zo
komen we in kort bestek aan de weet hoe Darwins Grote Gedachte is
ontstaan, en waarom hij de Galapagos-eilanden heeft bezocht. Tevens
komt er een adequaat antwoord op de vraag waarom Darwin eerst heeft
geaarzeld zijn Origin of Species
te publiceren. En over Alfred Russell Wallace (1823-1913), die door
niet weinigen werd, en ook thans nog wordt, beschouwd als een
concurrent van Darwin, komen
we aan de weet welke positie hij nu precies binnen het gestelde kader
leven en werk(en) van Charles Darwin heeft ingenomen. En hoe vaak
wordt de naam Darwin niet in verband gebracht met de gedachte omtrent
"het recht van de sterkste"? Ook daaromtrent legt professor Fischer uit
wat er precies speelt. De meest markante vraag die altijd weer naar
boven komt, is waarom provoceren Darwins ideeën tot op de huidige dag?
Kort en bondig Ernst
Peter Fischer doceert wetenschapsgeschiedenis aan de universiteit van
Konstanz; daarnaast publiceert hij boeken en schrijft hij artikelen
voor het tijdschrift Geo en voor de Frankfurter Allgemeine Zeitung. Niet
alleen al het bovengenoemde op het gebied van deze tak van wetenschap
komt in het boek aan de orde in de vorm van sleutelbegrippen, maar ook
de levensloop van één der meest vooraanstaande natuuronderzoekers van
de Nieuwe Tijd, die ervoor heeft gezorgd dat het mensbeeld dat dit
wezen van zichzelf als fenomeen had, op een diep ingrijpende manier is
veranderd. In
vier hoofdstukken wordt uiteengezet waar de belangrijkste elementen in
wezen en werk van Darwin lagen: allereerst die binnen de persoonlijke
wereld van Darwin, vervolgens in de soort en het ontstaan van de
verschillende soorten, over fossielen, massaal sterven, de genen en hun
dynamiek. In het derde hoofdstuk wordt de nadruk gelegd op bestaande
verschillen, niet alleen tussen verschillende stromingen, maar op
allerlei verschijnselen in de natuur, op homologie en analogie, op
divergentie en convergentie, op de hoofd- en de nevenfuncties, over
actuele elementen die binnen het kader van Darwins ideeën van belang
kunnen zijn.
In drie afleveringen
Op maandag 27 juli
tussen 21:00 uur en 22:00 uur, via Nederland 2 zal de NCRV de eerste
aflevering van de driedelige BBC-serie Sense and Sensibility naar de roman van Jane Austen uitzenden. De tweede en
derde aflevering, die ook elk een uur duren, zullen op maandag 3
augustus en maandag 10 augustus, ook beide keren op dat tijdstip worden
uitgezonden. Anderhalf jaar geleden werd dezelfde versie voor het eerst
door de BBC uitgezonden, en bij voor gelegenheid hebben we daarover op
31 december 2007 enige berichtgeving over gerealiseerd. Na de derde aflevering hebben we op 20 januari 2008 nog enkele regels aan die dramaserie gewijd, onder meer met betrekking tot de dvd. __________ Afbeelding: Hattie Morahan en Charity Wakefield in Sense and Sensibility. (Foto: BBC.)
Valentin Silvestrov ' Portret van een onaagepaste Oekraïense componist
Ambtelijke tegenwerking Door het
feit dat Valentin Silvestrov niet de muziek componeerde die de
overheid van hem verwachtte, heeft hij zoals zovele anderen in zijn
vak en binnen het brede scala van de kunsten in het algemeen niet
zelden problemen met het regime gekregen, omdat hij werd beschouwd als
een avantgardist, en zoiets klonk in de oren van de machthebbers vrijwel
gelijk aan een doodzonde. Hij werd daarom dan ook niet toegelaten tot het
verbond van componisten der Sovjetunie. Onder meer Tichon Chrennikov
(1913-2007), de
eerste secretaris van het Verbond van Sovjetcomponisten, heeft Velentin
Silvestrov het leven moeilijk gemaakt, de man die tevens vele andere
musici, onder meer Dmitri Sjostakovitsj (1906-1975), regelmatig heeft
dwarsgezeten. Dat zal er mede de oorzaak van zijn geweest dat hij
slechts met een paar woorden in de officiële encyclopedie van musici
werd vermeld. Desondanks heeft Silvestrov nimmer gebruik willen maken
van de eventuele mogelijkheden die zich hebben voorgedaan, maar is hij
zijn hele leven blijven wonen in Kiev, waar hij op 30 september 1937
werd geboren. Toen bleek dat hij door al QAdie tegenwerking niet in
zijn levensonderhoud kon voorzien, is hij gaan lesgeven. Pas vanaf 1970
is hij daarnaast verder muziek gaan schrijven.
Filmportret tweemaal op Arte-tv In
het buitenland daarentegen had men niet alleen waardering voor Valentin
Silvestrov, deze werd eveneens met prijzen bedacht, onder meer in
Nederland door de Stichting Gaudeamus. Silvestrov heeft in bijna alle genres muziek geschreven, maar tot op heden ontbreekt een opera van zijn hand. Al
die elementen zullen, hier en daar veel gedetailleerder, aan bod komen
in het gefilmde portret van deze Oekraïense componist, dat te zien zal
zijn in een 51 minuten durende film die in 2008 door Dorian Supin voor
het ZDF werd gerealiseerd en op maandag 27 juli door Arte-televisie zal worden uitgezonden tussen 22:25 uur en 23:15 uur, onder de titel Dialoge Der Komponist Valentin Silvestrov.
Deze film met stereofonisch geluid en op het beeldformaat 16:9 zal
op zondag 2 augustus in de vroegte vanaf 06:00 uur worden herhaald.
Heggen en struiken ' Een luilekkerland achter bladeren en doornen
Beschermd door blad en doornen Het populair-wetenschappelijke programma van onder meer de Westdeutsche Rundfunk (WDR), Planet Wissen,
biedt in de aflevering van maandag 27 juli een kijkje in de bijzondere
wereld die zich achter struiken en heggen bevindt, maar deels door
bladeren en doornen wordt beschermd. Veelal is bij de mensen, vooral
die in stedelijke gebieden leven, veel te weinig bekend over wat er
zoal leeft in en om heggen en struiken. Niet alleen kunnen daar
vogelsoorten en heel kleine dieren hun toevlucht vinden, ook tal van
eetbare kostbaarheden zijn daar te vinden. De beide presentatoren van Planet Wissen deze week, Birgit Klaus en Dennis Wilms, ontvangen twee
gasten die in de studio komen vertellen wat er zo bijzonder is aan al
wat leeft en groeit op de bewuste plekken. Die beiden doen dat elk op
het gebied van hun eigen specialisme: Heidrun Heidecke, thans in de
functie van natuurbeschermingscoördinatrice die ooit minister van
landbouw, milieu en ruimtelijke ordening van de deelstaat
Sachsen-Anhalt was. Verder draagt zij verantwoordelijkheid voor een
bijzonder zinvol en interessant project: een heg van 20.000 kilometer
door Duitsland, waarmee het overleven van onder meer de wilde kat kan
worden gewaarborgd. De
tweede gast is Jean-Marie Dumaine, gourmetkok op het gebied van de
wilde planten. Hij daagt de bijnaam Guru der Wildpflanzenküche. In
ieder jaargetijde gaat hij op zoek naar ingrediënten die zijn spijzen
een extra en bijzonder element verlenen. Niet alleen is hij in kringen
van geïnteresseerden in zijn recepten een begrip, ook kent men hem als
auteur van talrijke kookboeken.
Uitzending en herhaling Zoals
gebruikelijk wordt dit programma via de WDR en de Südwestrundfunk (SWR)
gelijktijdig uitgezonden, 's middags tussen 15:00 uur en 16:00 uur; in
dit geval op maandag 27 juli. Er volgt op beide genoemde zenders tevens
een herhaling, maar die wordt op verschillende tijdstippen uitgezonden:
via de WDR op dinsdag 28 juli van 07:20 uur tot 08:20 uur; via de SWR
eveneens op dinsdag 28 juli, maar dan reeds tussen 05:00 uur en 06:00
uur.
Acht decennia een Nederlands rijbewijs; toch nog weer vijf jaar verlenging
Al acht decennia mag de
98-jarige Jan Leugs, woonachtig in het dorp Ten Boer onder de rook van
Groningen, in een auto rijden. Verleden week moest hij de periodieke
herkeuring ondergaan, en vandaag weet hij dat de arts geen enkel
gezondheidsrisico bij de man heeft vastgesteld en hij daarom nog weer
een verlenging van zijn rijbewijs krijgt voor een periode van vijf
jaar. Volgens de dokter kon hij zo naar Parijs rijden. Niet
iedereen zou bij de man in de auto stappen, juist vanwege die leeftijd.
TV Noord-verslaggeefster Anja Otto deed dat vandaag echter wel en
stelde al snel vast dat Jan Leugs de vaart er goed in had. "Als
je langzaam wilt, moet je niet in de auto stappen," luidde het
commentaar van de krasse knar, en mevrouw Otto stelde vast dat Jan
Leugs reed "als een jonge hond." Samen
reden ze richting de plaatselijke supermarkt, waar de vanwege het goede
nieuws uitstekend geluimde Jan Leugs werd opgewacht door een stralende
eigenaar van de winkel. Met een fles voor de avonduren van de
'jubilaris'. Twee jaar geleden had Jan Leugs zich bij de supermarkt
gemeld met de vraag of daar geen werk voor hem was, aangezien hij zich
stierlijk verveelde. Na wat wikken en wegen heeft de supermarkteigenaar
besloten hem dan toch maar vakken te laten vullen, en wat bleek? "Hij
werkt als een jonge hond." In
de hoedanigheid van hoogbejaarde jonge hond had TV Noord al eens een
onderwerp voor het dagelijkse nieuws gemaakt en waren tal van mensen
van die bijzondere prestatie op de hoogte. Daar
is nu het heugelijke nieuws van vandaag aan toegevoegd. Het feit dat
Jan Leugs met zijn nieuwe beter nog: verlengde status quo erg
content is, laat hem echter niet van de realiteit afdwalen. Zodra hij
ook maar merkt dat het geringste niet meer helemaal goed gaat, zet hij
de auto aan de kant. Een stralend voorbeeld voor tal van minder ouderen
en heel wat jongeren. Zoals bij voorbeeld een Leekster 17-jarige jongen
die met vaders auto betrokken raakte bij een ongeval en gewoon is
doorgereden.
Een werelderfgoed-schateiland in gevaar: Socotra bij Jemen
De wil tot conserveren van tradities In
2008 heeft de UNESCO het eiland Sokotra onderdeel van de gelijknamige
archipel bij Jemen in de Indische Oceaan verklaard tot werelderfgoed.
Die status heeft het kunnen verkrijgen vanwege het feit dat hier niet
alleen millennia oude natuurfenomenen bestaan, maar er in de loop der
tijden een eigen taal en cultuur is ontstaan. Helaas hebben de strenge
regels, die de bedoeienen eeuwenlang hebben gehanteerd en die zouden
moeten blijven gelden om de natuur te kunnen blijven beschermen aan
kracht verloren. Ines Possemeyer voerde regie over de documentaire uit 2009 die als Frans-Duitse coproductie is
ontstaan en als bijdrage van Arte France aan deze grensoverschrijdende
cultuurzender beschikbaar is gesteld. In de film wordt een bergherder
begeleid tijdens zijn tocht over het oeroude eiland voor de kust van
Kaap Hoorn waarbij nadrukkelijk wordt getoond dat hij de tradities van
de eilandbewoners in stand wil houden.
Drie uitzendingen Arte-televisie
zendt op zaterdag 25 juli, tussen 20:15 uur en 21:00 uur in
HD-kwaliteit en op het beeldformaat 16:9 deze 'natuurfilm' uit die de
Duitse titel draagt Sokotra, Schatzinsel in Gefahr, als aflevering van de reeks 360˚ Geo Reportage. De
film zal, op dezelfde zender, nog tweemaal worden herhaald: eerst op
zondag 2 augustus om 18:05 uur, en dan nog op woensdag 5 augustus, in
de nacht vanaf 01:55 uur. __________ Foto: ARTE @ Roland Gockel/FFP Medienkontor.
De Pre-Raphaelieten Jongstleden
dinsdag heeft BBC Two Television de eerste aflevering van een zesdelige
dramareeks uitgezonden over de in het midden van de negentiende eeuw in
Engeland ontstane kunstenaarsbent genaamd The Pre-Raphaelite Broterhood
een groepering schilders, van wie sommigen ook op andere artistieke
terreinen werkzaam waren. Via de vooraf uitgezonden trailers leek het
erop, althans dat wordt beweerd, dat het duidelijk om een groep jongere
lieden ging, die vooral hun neus achterna zouden zijn gegaan als zij
werden geconfronteerd met aantrekkelijke vrouwen. Goed, dat mag dan
niet het belangrijkste zijn geweest van wat de heren zoal hebben
bewerkstelligd, maar ten eerste kan men zich ten rechte afvragen of
zulks niet van zoveel groeperingen van schilders, theatermakers, circusartiesten, en nog zo velen meer in de wereld van de
niet-burgerlijk-degelijke beroepen; en daarnaast is de vraag beslist
gerechtvaardigd in welke mate die wulpse jongeheren andere, en vooral
minder goede, kunst zouden hebben gecreëerd als ze, zonder al te sterke
sublimatie in godsdient dan wel een andersoortige religie, toch zouden
hebben afgezien van die vormen van erotiek, en zeker niet te vergeten
één der meest voorkomende fysieke uitingen daarvan: de seksualiteit in
velerlei gedaanten. Want de stelling poneer ik maar weer eens
zonder erotiek geen kunst.
Christina Rossetti Naast
haar beide oudere broers Dante Gabriel (1828-1882) en William Michael
(1829-1919) heeft Christina Georgina Rossetti zich ook een plaats weten
te veroveren binnen de sfeer van die kunstenaarsbent, zij het dat zij,
vanaf haar twintigste jaar voor het voetlicht trad met markante
gedichten. Eén voorbeeld daarvan vindt u hieronder, voor vijf andere en
wat meer informatie over de dichteres raadplege men het omvangrijkereartikel De enige sister tussen al die mannetjes van de Pre-Raphaelite Brotherhood van gisteren, gepubliceerd op het fin de siècle weblog All art is quite useless van Rond1900.nl.
* * * * * * "Consider the Lilies of the Field"
Flowers preach to us if we will hear:
The rose saith in the dewy morn:
I am most fair; Yet all my loveliness is born
Upon a thorn.
The poppy saith amid the corn:
Let but my scarlet head appear
And I am held in scorn;
Yet juice of subtle virtues lies
Within my cup of curious dyes.
The lilies say: Behold how we
Preach without words of purity.
The violets whisper from the shade
Which their own leaves have made:
Men scent our fragrance on the air,
Yet take no head
Of humble lessons we would read.
But not alone the fairest flowers:
The merest grass
Along the roadside where we pass,
Lichen and moss and sturdy weed,
Tell of His love Who sends the dew,
The rain and sunshine too,
To nourish one small seed.
Dit artikel is eveneens verschenen op enkele Nederlandse cultuurwebsites, zij het steeds met een ander gedicht. Zie daartoe de bijdrage op Cultuurtempel; alsmede die opKunst en cultuur; en dan nogmaals een ander gedicht na dezelfde overige tekst op Letters en Beelden 2.
__________
Afbeelding: De beide
schutbladen achterin het boek. Let u eens op de verschillen in kleur.
Rechts is de binnenzijde van de band, links is het schutblad na de
laatste bladzijde. Doordat het materiaal onder het rechter deel van het
geheel donker karton is en aan de andere zijde crèmekleurig 'geschept'
papier, is dit kleurverschil ontstaan.
Twee onbekende pianostukken van Mozart in Salzburg ontdekt
De Stiftung Mozarteum Salzburg
heeft twee onbekende pianostukken van Wolfgang Amadeus Mozart ontdekt.
Dat heeft het instituut zelf donderdag bekendgemaakt. Nadere details
dienaangaande zal men op 2 augustus aanstaande openbaren. Het is niet
de eerste keer dat na het overlijden van het Weense wonderkind
(1756-1791) onbekende stukken zijn opgedoken. Het
blijkt in dit geval om stukken te gaan die reeds langer in het bezit
van de Stiftung waren, maar waarvan is gebleken dat ze nog nimmer in de
openbaarheid waren terechtgekomen. Men is aldaar van mening dat het hierbij om
composities gaat die Mozart in zijn jeugd moet hebben geschreven.
Op
zondag 2 augustus zullen deze stukken meteen publiekelijk worden
voorgesteld door de veelzijdige klavierspeler clavichordist,
cembalist en (forte)pianist Florian Birsak, en wel op het het
eigen Hammerklavier van de componist, dat in het huis van de familie
Mozart te Salzburg staat.
__________
Afbeelding: Florian Birsak aan een zijner instrumenten. Foto: "Blow Up" Fotostudio Schaffler & Friese.
Waar staat Duitsland ' De volgende generatie is in aantocht
Een andere generatie
In de documentairereeks Wo steht Deutschland
wordt op donderdag 23 juli, tussen 22:15 uur en 23:00 uur, door het
tweede Duitse publieke televisienet ZDF, een nieuwe aflevering
uitgezonden. Deze draagt de Engelse titel Germany's next generation Kinder und der Ernst des Lebens. Overal in
Europa raken steeds meer maatschappelijke geledingen totaal vergiftigd
door onnodig en niet zelden onterecht gebruik van Engelse-, en in de
meeste gevallen zelfs Yanken-termen. Vindt men dat internationaal
aandoen, maakt het en goede of ontwikkelde indruk? Neen, natuurlijk
niet: de slaafsheid ten opzichte van een waanidee dat alles in het
Engels zou moeten prevaleert hier. Maar waarom dan de tweede helft van
de titel wel in het Duits?En zelfs als er een Amerikaanse, Franse
vertoning, of ergens anders ter wereld, zou worden gegeven, dan kan men
bij die passende gelegenheden gebruikmaken van een anderstalige titel.
Nu doet het aan als een uiting van willekeur, een ratjetoe dat bepaald
niet bijdraagt tot wwn verhoging van de eventueel gewenste
geloofwaardigheid.
Voor ons is de in de
betreffende documentaire gestelde vraag vanzelfsprekend van belang, ook
en vooral doordat daar door een dolgedraaide minister van Binnenlandse
Zaken een nieuwe Gestapo wordt voorbereid die terreur, angst en haat
zal zaaien over Europa en daarbuiten. Daarom is het goed te weten hoe
het er met de jeugd in dat naburige land is gesteld. Hoewel de titel
een Engelse next generation
suggereert, wordt verderop in de verklarende tekst gerept van de
hedendaagse jeugd in dat land. Dat betekent dat ieder moet gaan kijken
die daartoe in de gelegenheid is en die zich daarbij ook nog eens voor
dat toekomstbeeld interesseert.
Deze Dokumentation is in 2009 gereedgekomen, en zal door het ZDF worden herhaald in de nacht van donderdag 23 op vrijdag 24 juli, vanaf 04:45 uur.
Land van melk en honing ' twee avonden achtereen drie delen
Verleden jaar is de zesdelige Franse dramaserie Revivre (Nieuw leven) uitgekomen; de Duitse titel daarvan is Milch und Honig,
doelend op het verre land Israël. Deze zes delen zullen worden
herhaald, nu het zomertijd is en men in vrijwel al die zenders niet
over voldoende middelen beschikt om steeds maar geld beschikbaar te
stellen voor nieuwe producties en omdat er veel minder mensen naar
zullen kijken aangezien het tussen half juni en half september
vakantietijd is. Het
voordeel van deze herhaling is dat er slechts goed een etmaal vereist
is om alle zes delen te 'consumeren': zowel op donderdag 23 juli als op
vrijdag 24 juli zullen er tussen 21:00 uur en 23:20 uur drie
afleveringen van elk ongeveer drie kwartier achtereen worden
uitgezonden.
Straling, oftewel De wetenschap van het risico ' op Arte
De Frans-Duitse cultuurzender
wijdt op woensdag 22 juli, 's avonds tussen 22:50 uur en 23:45 uur, een
documentaire uit over de wetenschappelijke stand van zaken met
betrekking tot de toename van de hoeveelheden aan straling als gevolg
van het gebruik van mobiele telefoons en internetverbindingen. Doordat
de toename in het gebruik van deze draadloze communicatiemiddelen
gigantisch blijft toenemen, zijn er steeds meer groeperingen, die de
verklaringen van zogeheten, of zelfs werkelijke, deskundigen niet meer
vertrouwen en steeds meer en vaker, alsmede grotere twijfels
ontwikkelen over die uitspraken welke steeds weer neerkomen op de
verzekering dat er geen enkele nadelige gevolgen aan deze vorm van
straling kleven, noch voor de maatschappij als geheel, noch als
bedreiging voor individuen in de zin van gezondheidsrisico's. De
Franse documentaire uit 2008 van Jean-Christophe Ribaut is een bijdrage
van Arte France, die zal worden uitgezonden in HD-kwaliteit op het
beeldformaat 16:9. Daarin worden we op de hoogte gebracht van de (toen)
laatste stand van zaken. De
film zal binnen twee weken nog drie keer door Arte televisie worden
uitgezonden: allereerst op zaterdag 25 juli, 's ochtends om 05:00 uur,
vervolgens op zaterdag 1 augustis om 10:55 uur en op dinsdag 4
augustus, nog weer vanaf het ochtendkrieken om 05:00 uur. Wellicht is het, mede vanwege de tegengestelde meningen die de ronde doen, niet onverstandig om het artikel over Straling in de Wikipedia-emcyclopedie te raadplegen.
Gustav Mahlers Negende Symfonie tijdens Rheingau Musik Festival
Transfiguratie-symfonie Op
enkele regionale Duitse radiozenders welke eveneens in ons land te
ontvangen zijn in ieder geval via NDR Kultur en WDR 3 zal
hedenavond rechtstreeks verslag worden gedaan van de opening, middels
een concert, van het Rheingau Musik Festival 2009. U kunt dan luisteren
naar een uitvoering van de Negende Symfonie van Gustav Mahler
(1860-1911), die dezer dagen al vaker op radiozenders elders werd
gespeeld, maar die we hebben gelaten voor wat zij was, omdat deze werd
geleid door een Mahler-specialist die niet door onze beugel past. De
versie die u op dinsdag 21 juli kunt beluisteren binnen het tijdsbestek
van 20:05 uur en 22:30 uur, zal worden gespeeld door het
Sinfonieorchester des Hessischen Rundfunks onder leiding van Paavo
Järvi, één der zonen uit de dynastie der hedendaagse musici, welke die
familienaam draagt. Er zal ongetwijfeld nog een ander werk op het
programma staan, aangezien deze Negende hooguit zestig procent van de
tijd in beslag zal nemen. Een uitgebreid artikel met toelichting op dit opus is te vinden op een enigszins aan ons weblog verwante cultuursite, All art is quite useless van Rond1900.nl, en om u en eventuele alle uwen het zoeken te besparen, hoeft u alleen maar hier te klikken. __________ Foto: Paavo Järvi.
Reizen naar Wagners Tristan und Isolde te Barcelona in 2010
Mild und Leise Het
Vlaams Wagner Genootschap organiseert vanaf nu, voor februari 2010, een
opera-reis naar de Spaanse cultuurstad Barcelona, omdat daar in die
maand het muziekdrama Tristan und Isolde
van Richard Wagner (1813-1883) op het programma staat. De componist
heeft in de periode 1856-1859 aan deze opera gewerkt en in
laatstgenoemd jaar de laatste hand aan de partituur gelegd, maar het
heeft nog tot 1865 geduurd voordat de eerste uitvoering werd gegeven.
In Barcelona wordt Tristan und Isolde
gepresenteerd "in de scenografie van David Hockney", schrijft Jos
Hermans van het Vlaams Wagner Genootschap ons. Vijf klinkende namen
staan eveneens reeds aangekondigd: de Duitse tenor Peter Seiffert, de
Amerikaanse sopraan Deborah Voigt, de Deense bariton Bo Skovhus, de in
Zuid-Korea geboren bariton Kwangchoul Youn en de Duitse mezzosopraan
Michaela Schuster. Zij en tal van anderen zullen er dan voor zorgen dat
u zich zult kunnen overgeven aan het ertrinken, versinken en aan de unbewußt höchste Lust van het Gesamtkunstwerk. Voor nadere informatie omtrent voorwaarden en dergelijke meer kunt u terecht op het weblog Leidmotief van het VWG. __________ Afbeelding: Een scène uit de versie van Tristan und Isolde uit 2008, zoals gegeven door de Opera van Los Angeles. Deze afbeelding siert de berichtgeving van het VWG over Tristan und Isolde.
Händels Partenope tijdens derde Proms-avond in Londen
BBC Proms weer van start gegaan Jongstleden
vrijdag is het zoveelste zomerse muziekfestival in Europa van start
gegaan, alleen met dit verschil dat dit festijn met meer dan zeventig
concerten binnen twee maanden de BBC Proms
ongetwijfeld de meeste aandacht zal genereren door de vele BBC-radio en
-televisie-uitzendingen. Was er vrijdag sprake van een traditioneel
orkestconcert met diverse solisten, die composities van vooral
eind negentiende en begin twintigste eeuw ten gehore hebben gebracht,
gisteren was Joseph Haydn (1732-1809) met zijn oratorium Die Schöpfung aan de beurt,in
het kader van zijn tweehonderdste sterfdag, en heden wordt Georg
Friedrich Händel (1685-1759) aan bod met een concertante uitvoering van
de opera Partenope
door het Concerto Copenhagen onder leiding van Lars Ulrik Mortensen.
Het concert in de Royal Albert Hall begint om 19:00 uur onze tijd,
wordt twee keer onderbroken: de eerste keer tussen 20:10 uur en 20:30
voor het programmaonderdeel Proms Plus, waarin Catherine Bott, Lars
Ulrik Mortensen and Dr Suzanne Aspden over Handel's Partenope discussiëren. De tweede onderbreking is tussen 21:35 uur en 21:55 uur onderbroken door het praatprogramma Twenty minutes, en gaat daarna verder tot 23:15 uur. Op het betreffende onderdeel van de website van BBC Radio 3 kunt u nog de namen vinden van de solisten en eventueel verdere informatie.
Achtergronden Partenope
is een van de talrijke muziekdrama's die Händel heeft gecomponeerd,
maar tevens een van de opera's die we nauwelijks tegenkomen. En daar
heeft zo'n herdenkingsjaar dan wel een positieve functie: naast alle
bekende stukken komen er eindelijk ook (weer eens) de minder dan wel
geheel niet bekende composites voor het voetlicht. Voordat
Händel zich over de tekst ontfermde die hem moest inspireren tot het
schrijven van de juiste muziek , hadden reeds anderen een opera met de
titel Partenope
op de planken gebracht: in 1699 door de Italiaan Luigi Mancia (ca.
1665-1708) en in 1708 door diens landgenoot Antonio Caldara (ca.
1670-1736). Deze beiden hadden reeds gebruik gemaakt van het libretto
uit 1699 van Silvio Stampiglia (1664-1725), en Händel is hen daarin
gevolgd. Het is zelfs mogelijk dat Händel de uitvoering van Caldara's
versie omstreeks 1710 in Venetië heeft bijgewoond.
De geschiedenis Partenope,
de stichtster van Napels en protagoniste van talrijke sagen heeft drie
aanbidder: prins Arsace, Armindo en Emilio. Maar eenvoudig is dat niet,
te meer daar ze ook nog een tegenspeelster heeft: de cypriotische
prinses Rosmira, die erin slaagt de ontrouwe Arsace terug te veroveren.
Partenope kiest uit de beide overgebleven heren Armindo, nadat Emilio
haar met oorlog had gedreigd en zij ten opzichte van hem de zege wist
te behalen. De eerste uitvoering van Händels versie van Partenope
werd gegeven op 7 maart 1730 in His Majesty's Theatre. Drie jaar later
werd er een Duitse versie voorgesteld in de Hamburgse Opera. Naast Händel zijn er nog in ieder geval vier componisten geweest die Partenope
op muziekhebben gezet, zowel voordat hij het libretto had verklankt,
door Luca Antonio Predieri (1688-1767) in 1719, en Domenico Natale
Sarri (1679-1744) in 1722; alsook na hem, door onder meer Johann Adolf
Hasse (1699-1783) in 1767, die echter een tekst van Metastasio heeft
gebruikt. ____________ Afbeeldingen 1. Dirigent en klavecinist Lars Ulrik Mortensen. (Foto: Concerto Copenhagen.) 2. Georg Friedrich Händel in 1756. 3.
Sopraan Inger Dam-Jensen zingt de partij van Partenope in de uitvoering
van de gelijknamige opera van Händel tijdens de derde avond van de BBC
Proms in de Royal Albert Hall.
Drie opera's op een zomerse zaterdagavond via de ether
Händels Admeto Op
zaterdag 18 juli zullen er in ons directe etherbereik drie
muziekdrama's uit verschillende perioden worden voorgesteld: twee via
de radio, één via de beeldbuis. Zowelop de Duitse regionale radiozender
NDR Kultur alsook via de zusterorganisatie WDR 3 en wellicht ook nog
op tal van de andere 'streekzenders' binnen de ARD zal de opera Admeto, Re di Tessaglia van Georg Friedrich Händel worden uitgevoerd. Het betreft hier de bewerking van een oorspronkelijk Italiaanse tekst L'Antigona delusa da Alceste
van de Italiaanse librettist Aurelio Aureli (1652-1708). Er bestaat
enige twijfel omtrent het antwoord op de vraag wie voor de bewerking
van dat libretto heeft gezorgd: de naam van een Italiaanse impresario
van Duitse afkomst, Nicola Francesco Haym (1678-1729) en die van de
librettist (1687-1765) Paolo Antonio Rolli vallen in dat verband. Op
11 februari 1727 werd te Londen de première gegeven in His Majesty's
Theatre. Pas in 1925 werd in Braunschweig een Duitse versie als
wederopname in het repertoire gerealiseerd. Tijdens de
Händel-Festspiele in 1959 was hoe kon het anders: Halle aan de
beurt, en in 1986 is er een uitvoering van gegeven in Basel. Zoals de
Italiaanse tekst waarop het muziekdrama is gebaseerd, reeds doet
vermoeden, behandelt deze opera dezelfd stof als Alceste uit 1767 van Christoph Willibald von Gluck (1714-1787).
Offenbachs Orpheus en Pergolesi's Salustia In het programma Scala
van de Belgische radiozender Klara wordt, eveneens op zaterdag 18 juli,
maar dan vanaf 20:05 uur een uitvoering gepresenteerd van het
muziekdrama in twee bedrijven, Orphée aux enfers uit 1858 van Jacques Offenbach (1819-1880). Bij een volgende gelegenheid zullen we in deze regels wel dieper op die materie ingaan. Bijna een half uur na het begin van Offenbachs Orpheus
kan men via Mezzo-televisie een presentatie volgen van het eerste
muziekdrama van Giovanni Battista Pergolesi (1710-1736), die we, in
grote lijnen bekeken, eigenlijk alleen maar kennen van La serva padrone. Mezzo toont echter het eerste werk voor het muziektheater dat de jong gestorven Pergolesi heeft gerealiseerd: Salustia. Dit werk is een opera seria op een tekst van Morelli. De eerste uitvoering werd in januari 1732 te Napels gegeven. De uitzending via Mezzo betreft een opname uit 2008, die is gemaakt tijdens het Radio France Festival Montpellier. ___________ Afbeeldingen 1.
'Händel-librettist' Haym staat aan het klavecimbel. Schilderij van ca.
1709 door de Italiaanse schilder Marco Ricci (1676-1730). 2. De jong gestorven Italiaanse componist Giovanni Battista Pergolesi.
Versailles, oftewel de grootste droom van Koning Lodewijk XIV
Gedramatiseerde documentaire BBC
Two Television presenteert op zaterdag 18 juli, 's avonds tussen 21:15
uur en 22:15 uur, de gedramatiseerde documentaire van Paul Burgess Versailles, ou le rêve d'un roi,
waarin het leven zal worden belicht van de Zonnekoning, oftwel Lodewijk
XIV, en de bouw van het paleis te Versailles. De man, die door zijn
omgeving schijnbaar op handen werd gedragen en vereerd, en die half
Europa heeft veroverd, was bij zijn komst op aarde een geschenk uit de hemel.
Zo luidt ook de titel van het eerste hoofdstuk van het eerste van vier
onderdelen die de benamingen van de jaargetijden hebben meegekregen
in de biografie (2006) van Antonia Fraser. De ondertitel Leven en Liefdes van de Zonnekoning
past geheel bij de persoon die in zijn latere positie van koning het
middelpunt werd van meer dan gebruikelijke belangstelling, zelfs voor
een protagonist van dat kaliber: koning van een machtige natie. Dat er
dan een wisselwerking ontstaat tussen het verlangen om te worden vereerd
aanbeden als een farao van de persoon(lijkheid) die zo nadrukkelijk
centraal staat enerzijds, en aan de andere kant de hofhouding met
lieden die niets liever doen dan intrigeren waar Loewietje zelf ook
bepaald niet vies van was en al vooruit lopen op wensen die wellicht
helemaal niet zullen opduiken, gaat de sfeer om de protagonist een
eigen leven leiden en raakt steeds opnieuw uitvergroot met het
resultaat dat de geschiedenis ons in Louis XIV heeft getoond.
Vrouwen Wie
zal het verbazen dat er voldoende vrouwen bereid waren zich
onvoorwaardelijk in waarheid of slechts schijnbaar over te geven
aan de Man met zoveel Macht, en dat ook in die context rivaliteiten en
zeer weloverwogen zetten werden gedaan. De laatste van Louis' talrijke
minnaressen was de bruid van zijn kleinzoon, Adélaïde van Savoye, en
die dame wist wat ze deed en wat ze wilde en zij besefte welke invloed
er van zo'n positie maitresse van de monarch kon uitgaan, en zij
heeft dan ook de uitspraak gedaan die inhield dat onder een koning een land eigenlijk wordt geregeerd door vrouwen. Leven
en liefhebben van de flamboyante monarch komt in beelden tot leven in
het bewuste documentaire drama dat de BBC presenteert; de
gedramatiseerde scènes zijn opgenomen in diverse vertrekken van het
paleis te Versailles, dat wellicht toch de grootste liefde in het leven
van Lodewijk XIV is geweest. In ieder geval is het resultaat van zijn
wensen en verlangens dienaangaande tot op de huidige dag overeind
gebleven.
In
de biografie van Antonia Fraser hoef je alleen maar het register op te
slaan om vast te stellen welk belang Versailles binnen het kader heeft:
twintig verschillende thema's worden daarin opgesomd, en uit de
verwijzingen naar de inhoud blijkt alleen al welke importantie bepaalde
onderdelen van dat pronkslot hebben (gehad), aangezien er naar meerdere
bladzijden wordt verwezen. De schoonzuster van Lodewijk XIV,
Liselotte van Orléans, wordt op de achterzijde van het boek geciteerd
met haar gedachte dat later en dat is onder meer thans de
geschiedenis over het Hof van Versailles "beter en onderhoudender"
zouden (kunnen) "zijn dan welke roman ook". Dat ze aan die opvatting
toevoegde dat menigeen wel eens zou kunnen denken dat het daarbij om
sprookjes ging, is helemaal niet verwonderlijk: de pracht en praal van
Versailles is immers niet zelden omschreven als "een sprookje". Antonia
Fraser heeft aan de verwachting van de Hoogwelgeboren Vrouwe Liselotte
voldaan en een amusant alsmede wat nog veel belangrijker is: inzicht
verschaffend boek over al die aspecten in het leven van de
Zonnekoning macht, vrouwen, hof, de katholieke kerk en Versailles geschreven, dat inmiddels ook in een Nederlandse vertaling is verschenen. Na
het zien van de film is het voor sommigen niet al te gemakkelijk nog
eigen beelden te vormen, zoals tijdens het lezen. Toch is dat de moeite
van het proberen waard. Eigen beelden van situaties zijn niet eerst
voorgekauwd door anderen, waarmee overigens niets ten nadele van het
docudrama op BBC Two gezegd wil zijn. Maar lezen in een boek dat goed
geschreven is, kan de eigen fantasie op een uitstekende manier
prikkelen.
Antonia Fraser: LODEWIJK XIV Leven en Liefdes van de Zonnekoning. Een biografie. Vertaald door Pieter van der Veen en Chiel van Soelen. Paperback 416 pag. met 2 x 16 pag. kleurenillustraties. Nieuw Amsterdam Uitgevers, Amsterdam. ISBN 978-90-468-0254-0. ____________ Afbeeldingen 1. Louis XIV in de gedramatiseerde documentaire van de BBC. (Foto: BBC Television.) 2. Schrijfster Antonia Fraser met mooie kat. 3. Scène in één der vertrekken van (het echte) Versailles uit het BBC-docudrama. (Foto: BBC Television.) 4. Voorzijde van de biografie uit 2006 over Lodewijk XIV, door Antionia Fraser.
De wensdroom van Theo Loevendie: een Spinoza-opera voor 2012
Desnoods samen met twee straatmuzikanten Nog
voordat hij tachtig jaar wordt, hoopt Theo Loevendie een opera over de
Amsterdamse brillenslijper en filosoof Baruch de Spinoza (1632-1677) te kunnen realiseren. Althans, dat is wat in een groot artikel in de bijlage de Verdieping (pag. 21) van het dagblad Trouw
van heden wordt gesuggereerd door de toevoeging (76) aan de naam van
deze Nederlandse componist, die echter volgens gegevens elders op 30
september aanstaande negen en zeventig jaar hoopt te worden, waarmee de
genoemde streefdatum voor een uitvoering in 2012 niet meer binnen zijn
achtste levensdecennium valt. Het gehele artikel Telkens dacht hij aan Spinoza valt na te lezen in de elektronische versie van Trouw op internet. Als
het geen officiële opera op de planken van het Muziektheater in
Amsterdam wordt volgens de componist is dat de ideale plek omdat in
die buurt van Amsterdam Spinoza heeft gewoond en gewerkt , dan is
Loevendie bereid zelf op te treden, desnoods met twee straatzangers aan
zijn zijde. "En dat is geen grapje," zegt Theo Loevendie.
Spinoza al eerder protagonist in Nederlandse opera In een apart kader met de titel Filosofen in de opera wordt
nog ingegaan op drie filosofen die in een opera voorkomen: Socrates
(470-399 vóór onze jaartellng) bij Georg Philipp Telemann (1681-1767),
Seneca (ca. 1 vóór onze jaartelling tot 65)
bij Claudio Monteverdi (1567-1643), en Albert Einstein (1879-1955) bij
Philipp Glass (*1937). Ach, en zo zal er hier en daar nog wel eens een
wijsgeer met een naam als een klinkende klok in een muziekdrama voor
het voetlicht worden gevoerd. Noodzakelijk die allen op te sommen, is
het dan ook niet, maar in dat bewuste kader had de schrijfster van het
artikel of de verantwoordelijke redacteur niet mogen voorbijgaan aan de
opera Spinoza
van Loevendie's collega Ton de Kruyf (*1937). Dit muziekdrama is in
1971 in Amsterdam in première gegaan en was muzikaal gezien helemaal
niet beroerd, maar de tekst was een aanfluiting. [1]
"Ik denk niet alleen met mijn hoofd, maar ook met mijn kloten en ook
met mijn reet," laat de librettist die wijsgeer zingen en daarin volgt
de componist. Nou mag iedereen van mij en van vele anderen
en ik denk steeds van een nog steeds groeiend aantal mensen
dergelijke begrippen gebruiken, maar dan toch wel graag binnen een
passend kader, en dat kon ik tijdens de uitzending op de radio echter
niet ontdekken. Niet
zo lang daarna sprak ik weer eens met de dirigent, die de première had
geleid, Francis Travis (*1921); toen ik mijn bezwaren tegen de tekst
kenbaar maakte, zuchtte deze diep en zei hij dat hem dat steeds opnieuw
diezelfde kritiek had bereikt. __________ [1]
Over abjecte tekst gesproken: Theo Loevendie ziet het al voor zich: een
koor van acht rabbijnen, dat de 'verschrikkelijke tekst' over de
verbanning van Spinoza uit Amsterdam zingt. Is er al een regisseur die
dat ook vóór zich ziet? Dan kunnen er wellicht snel brillen met glazen
worden geslepen, opdat deze droom van Theo Loevendie op de door hem
gewenste termijn kan worden gerealiseerd. ____________ Afbeeldingen 1. Componist Theo Loevendie. Foto overgenomen uit de cd/dvd-versie van Loevendie's De dag- en nachtegaal, naar het sprookje van Andersen. 2. De filosoof en opticiën Baruch de Spinoza. Standbeeld bij de Amsterdamse Stopera, de plek van Spinoza's geboortehuis.
NB:Op de site van het Nederlandse dagblad Trouw wordt inmiddels de juiste leeftijd (78) van Theo Loevendie vermeld.
Amor en Psyche ' een rijk geïllustreerd versepos uit 1882 van Robert Hamerling
Bij het verplaatsen van boeken Het gebeurde niet eens, zoals Arthur van Schendel overkwam na een verhuizing, bij het uitpakken van de boeken,
dat enkele grotere uitgaven me opnieuw in handen vielen doordat ik
moest 'opschuiven' als gevolg van de toevoeging van flink wat
aanwinsten gedurende het laatste half jaar die eerst, om tal van
redenen, voor een deel nog op stapels waren blijven liggen. Eén van de
fraaiere exemplaren die tijdens het fin de siècle waren gepubliceerd,
was het in een A4-band uitgegeven epos van Robert Hamerling, Amor und Psyche. Het
boek is goed geconserveerd, behalve de rug. Dat zal ook de reden
geweest zijn waarom diverse mensen het exemplaar niet wilden kopen, ook
al kostte het, begin jaren zestig, slechts achtennegentig cent. Toen
heb ik na enige tijd maar besloten het zelf te houden. Dat besluit
betreur ik niet, zelfs al zou de inhoud qua tekst mij niet aanspreken,
want niet alleen de band is zeer de moeite waard, de schutbladen
binnenin, zowel voorafgaande aan de Franse titel en het normale
titelblad, achterin het boek komt het vel met de paginagrote
illustratie in plaats van dikwijls geplaatst marmerpapier nog
tweemaal voor.
De auteur Robert
Hamerling werd in de niederösterreichische plaats Kirchberg am Walde op
24 maart 1830 geboren als Rupert Johann Hammerling. Hij was de zoon van
een arme wever en zou daardoor nimmer de opleiding hebben kunnen volgen
die hem deelachtig is geworden als niet derden daarvoor de benodigde
middelen beschikbaar hadden gesteld. Zo kon hij vanaf 1840 de onderbouw
van het gymnasium in het cisterciënzerklooster te Zwettl volgen. Vier
jaar later zette hij zijn opleiding voort aan een Weens hoger gymnasium
en weer vier jaar daarna ging hij in dezelfde stad talen, geschiedenis,
filosofie en medicijnen studeren. Tijdens de Revolutie van 1848 diende
hij in het Akademische Legion.
Via tijdelijke banen als leraar-invaller, eerst in Wenen, vervolgens in
Graz, kwam hij in 1855 terecht als docent aan een gymnasium in Triést,
waar hij zo'n elf jaar bleef, maar vroegtijdig werd gepensioneerd als
gevolg van zware maag- en darmklachten. Daarna vestigde hij zich in
Graz, waar hij op 13 juli 1889 is overleden.
Hamerlings oeuvre Zijn eerste in boekvorm gepubliceerde werk, het poëtische Venus im Exil,
dateert uit 1858. Het zou echter nog tot 1866 duren voordat hij bij een
breed publiek bekendheid zou krijgen met het epos Ahsverus in Rome.
Hamerling zou meer thema's uit de oudheid tot onderwerp van epiek en
lyriek maken, maar daarnaast zouden aspecten van de Romantiek en de
nawerking daarvan hun ingang vinden in de veelal retorisch opgeklopte
teksten vol sensualiteit en helaas niet zelden een overmaat aan
gezwollen pathos. Zijn drama's zoals de tragedie Danton und Robespierre uit 1871 bleven, evenals de nationaal getinte satiren, zonder literaire of maatschappelijke gevolgen. Zijn roman Aspasia,
een Heleense kunstenaars- en zedenroman is in Nederlandse vertaling bij
uitgeverij Minerva verschenen. Naast autobiografisch werk onder de
ietwat theatrale titel Stationen meiner Lebenspilgerschaft (1889)
schreef Hamerling veel brieven, welke tijdens zijn leven
ongepubliceerde bleven, maar in vier delen tussen 1897 en 1901 zijn
uitgegeven. Tijdens zijn actieve schrijversleven behoorde Robert
Hamerling tot een van de meest gelezen auteurs. Zijn Verzamelde Werken
zijn in 1911 in zestien banden verschenen. In zijn geboortehuis is
thans het Robert-Hamerling-Museum gevestigd.
Amor und Psyche Hamerlings Dichtung in sechs Gesängen, met de titel Amor und Psyche, voor
het eerst verschenen te Hamburg in 1881, beleefde tal van herdrukken.
Het boek is voorzien van diverse illustraties in de tekst, ter
opluistering van het begin van een Zang, dan wel in grotere afdrukken,
die een halve en hier en daar zelfs een hele bladzijde in beslag nemen. Van de reeds als gezwollen gekwalificeerde teksten een willekeurig voorbeeld:
«Jch bin du und du bist i c h , mein Seelchen! Eins sind wir vereint in Liebe selig! Kind, was willst du mehr? Lass dir's genügen! Denn so lang nur mit des G e i s t e s Augen Du mich schauen wirst, bin ich der Deine, Bleib' ich immerdar dir unverloren; Aber schaust du mich mit Leibes Augen Schaust du mich als Aussending und - Wesen, Kind, dann h a s t du mich nicht mehr verlieren Wirst du mich, verlieren mich auf immer: So, Geliebte, will es das Verhängnis!»
Bij
al die uitvergrote gevoelsuitbarstingen die voor menig lezer anno nu
maar moeilijk te verteren zijn, geef ik wel te bedenken dat ze uit een
tijd komen die we niet zelf hebben meegemaakt, en zou ik er mede ter
relativering op willen wijzen dat we zelf teksten uit onze jeugd of
ook nog van daarna afhankelijk van de leeftijd die de lezer in
kwestie heeft inmiddels hopeloos ouderwets vinden, en die zijn een
halve eeuw of meer jonger dan deze epische versregels.
Afbeeldingen 1. Voorplat met bandversiering van de uitgave in dit geval de zesde druk, uit 1882, van het versepos Amor und Psyche. 2. Leraar en schrijver Robert Hamerling (1830-1889). 3. Voorbeeld van paginagrote illustratie in Amor und Psyche. 4. Schutblad op speciaal papier en bijzondere illustratie in plaats van de toen veelgebruikte marmers.
Cultuurspectrum
