De wandeling.
Met compostelaroutes stelt zich voor wie eerder wandelaar dan pelgrim is, altijd weer de vraag: doen of niet doen? Zo weten we ook vandaag dat de tocht van Kapellen naar Luchtbal langs de Via Brabantica niet veel soeps wordt, maar we hebben nu eenmaal de gewoonte - al een halve eeuw, weldra - om zo een route net als een GR in stukjes af te werken en overslaan staat niet in ons woordenboek. Dit stukje compostelaroute is met de verbindingen met twee NMBS-stations 10 à 11 km en zoals verwacht is de TWQ laag: 17% kun je bezwaarlijk goed noemen. De enige onverharde en behartigenswaardige stukjes liggen dan ook bij het Hof van Veltwijck (districtshuis van Ekeren) en het natuurreservaat De Oude Landen. Ze zijn ei zo na zelfs met elkaar verbonden. Voor deze oases zonder al te veel ambitie is het stappen door de straten van Kapellen en Ekeren - je voelt je zelfs al opgelucht als je eens door een straat kunt stappen waar maar langs één zijde gebouwd is; daarna loop je in de buurt van auto- en spoorwegen en langs de wijk Luchtbal. Tot overmaat van ramp is het ook aangewezen om langere tijd de fietssnelweg F12 te volgen: het is kiezen tussen fietsers op het brede fietspad en auto’s op de straat. Eigenlijk zijn dergelijke fietssnelwegen een knap stukje politiek bedrog: omdat men de auto niet durft raken, doet men dan maar of ze toch echt willen handelen en wordt de al dan niet aanwezige fietser in de watten gelegd. Die fietser wordt nu verwend en dat resulteert in hautain gedrag: in Halle rijdt er zelfs één rond met een politiefluitje in de mond die ijverig begint te fluiten als automobilisten het toch aandurven om af te slaan of toch gewoon in de trage molen van een rotonde alle aandacht aan elkaar schenken. Ik hoop dat hij vroeg of laat beboet wordt voor oneigenlijk gebruik van de politiefluit, maar aangezien het hier om een fietser gaat is de kans klein.
Foto’s moet je hier zoeken. En het kaartje hier.


Veruit het mooiste (het enige mooie) deel van de wandeling: de Oude Landen.

Het weer.
Licht bewolkt, maar de wind maakt het fris, ondanks de 16°.

De stafkaarten.
07/7-8 Brasschaat (2017) - 15/3-4 Antwerpen (2018)

Hoe we er geraakten.
Zowel Kapellen als Luchtbal zijn tegenwoordig rechtstreeks met Brussel verbonden door de IC Charleroi-Central - Essen. Normaal gezien rijden er ook 2 stoptreinen tussen Antwerpen en Essen (of Roosendaal) maar een ervan is al maanden afgeschaft. En de andere zou inhouden dat we toch op de IC over moeten stappen.

Een beetje geschiedenis.
Over de wijk Luchtbal is wel een en ander te vinden op het internet. Een slimme herbergier doopte zijn herberg “Luchtbal” nadat in de buurt een ballon neergestreken was: dat was destijds een hele gebeurtenis. Luchtbal was trouwens de benaming voor wat we nu ballon zouden noemen, mijn grootvader sprak ook nog over een “loebal”.
Enkele tramlijnen van de NMVB liepen tussen lijn 12 van de spoorwegen en de steeds verder uitbreidende wijk richting noord en noordwest: 70 (Kapellen) - 72 (Putte) - 75 (Lillo) - 77 (Zandvliet). Ondanks vroege elektrificatie werden de tramlijnen in 1960 opgedoekt, deels door de veralgemeende trend naar verbussing, deels omdat de uitbreiding van de haveninfrastructuur het in stand houden van de tramlijn onmogelijk maakte. Bij de Buurtspoorwegen was de haltenaam Luchtbal in gebruik, ook voor WO II.
Dat lag anders bij de NMBS, die de haltenaam Merksem (FMX) behield tot 03.06.1956. Luchtbal en later Antwerpen-Luchtbal deden de vroegere benaming al snel vergeten.
Je vindt Antwerpen-Luchtbal tegenwoordig terug onder lijn 4 (al zijn de opstellers van lijnfiche en spoorboekje de halte vergeten in de richting Noorderkempen - Antwerpen) a rato van een S35-trein met uurcadans. Alleszins ruimer is de bediening onder lijn 12, met een IC-trein Charleroi - Essen per uur en theoretisch 2 S-treinen uit Puurs, waarvan eentje tot Essen en eentje tot Roosendaal. Spijtig genoeg valt de tweede S-trein al een hele tijd uit bij gebrek aan personeel in het Antwerpse.

De verbinding.

En wat we beleefden.
Onze slaagkansen liggen hoog vandaag, er moet echt al heel veel fout gaan, maar je weet maar nooit. De IC uit Quiévrain die de beste aansluiting geeft in Brussel-Zuid rijdt vandaag bijvoorbeeld erg onregelmatig door een kabeldiefstal in Quaregnon en het lijkt er inderdaad op dat IC 1708 met vertraging zal rijden. Maar IC 3408 voelt geen hinder van dit incident en we hoeven ons dus geen zorgen te maken. We krijgen zelfs controle tussen Halle en Brussel-Zuid. Ik heb 2 biljetten Halle - Kapellen op mijn smartphone staan maar één ervan wordt niet herkend door het apparaatje van de tbg. Ik ben benieuwd of dat bij latere controles ook het geval zal zijn, maar zal dat nooit te weten komen: op de drie volgende treinen is de tbg er gerust in dat alles vlot loopt. Een van de tbg’s zit vlak in de buurt van de eersteklasafdeling in haar kot en komt alleen in de stations buiten om het startsein te geven. Ik durf wedden dat ze zelfs geen vaag idee heeft van de bezetting van haar trein, want ze doet zelfs niet de moeite om haar blik over de afdeling te laten gaan. En ja, dat verregaande gebrek aan controle leidt er dan uiteindelijk toe dat alle Oost-Europeanen die hier om welke reden dan ook gestrand zijn denken dat je hier maar gelijk waar kunt gaan zitten, zonder dat je daar ooit over geïnterpelleerd wordt, zoals die twee in IC 1736.
Overigens kan het ook gewoon aan onwetendheid te wijten zijn. Vanmorgen zijn twee jongemannen in Brussel-Noord nog net op tijd kunnen instappen, toevallig in het eersteklasrijtuig. Ze worden al vrij snel luidruchtig, want smartphones kunnen behoorlijk wat enerverend lawaai maken. “Dag heren. Ik kan me voorstellen dat jullie erg opgelucht zijn dat jullie je trein nog gehaald hebben, maar je zit hier wel in eerste klas en daar zijn we meer rust gewend.” Ik krijg geen motten op mijn bakkes: uit hun beider synchrone reactie is het duidelijk dat ze het niet wisten, meer, ze bedanken me dat ik het gemeld heb. Ze verdwijnen dan ook meteen, al ligt er iets van afdruipen in hun verhuizing.

Voor een keer ook treinfoto’s, zowaar 2 gemoderniseerde vierledige stellen zonder graffiti!

De 807 is S 2581 Roosendaal - Puurs in Kapellen, de 822 is S2584 in Antwerpen-Luchtbal.

De treinlectuur.
Valerie TACK, Rauw & alsof. Het is even wennen want de ik-figuur is een vrijgevochten lerares die van haar vriend af wil en hem dan maar neersteekt.
Emily BRONTË, De woeste hoogte. (De kans is klein dat het boek van TACK over 2 eeuwen nog gelezen wordt, maar op Brontë komt geen sleet.)

En nu snel een Canon van België.

en ook nog dit, van Sylvia Witteman, in Onze Taal, nummer 3 - 2023:

“Ik kreeg een mailtje van een Belangrijk Persoon, een man van aanzien. De mail was onberispelijk geschreven, op één detail na: de man gebruikte het woord miniscuul. Mijn gedachten zoefden terug naar mijn kindertijd. Ik was een jaar of tien, een zwaar geval van boekenwurm, en gebruikte graag ‘moeilijke woorden’. Zo liet ik, niet zonder trots, het woord miniscuul vallen in een opstel, in de vijfde klas bij meester R.
Het was een aardige meester. Hij lachte niet, maar legde rustig uit waarom het minuscuul moest zijn, met een u dus: het woord stamde af van minuskel, dat ‘kleine letter’ betekende…”

Er is dus een tijd geweest dat je op tienjarige leeftijd al boekenwurm kon zijn, dat je op die leeftijd opstellen moest schrijven, dat je graag met je taal uitpakte. En dat de onderwijzer meester genoemd werd, rustig met de etymologie van woorden speelde én spelfouten op die manier niet alleen corrigeerde maar ook nog wat inzicht in de morfologie meegaf. Tegenwoordig zou die man ongetwijfeld op het matje geroepen worden…

Uitgedrukt…
Dat is een gepeinsd werk. Een eenvoudige opdracht, een klusje van niets.

Waar Abraham de mosterd haalde.
Voor het schrijven van deze bijdragen maak ik vaak gebruik van twee zeer waardevolle sites, één over de Belgische spoorlijnen en een over de bussen in Vlaanderen, Brussel en Wallonië. Het grootste probleem is dat van de informatisering: in de voorbije 20 jaar is het vrijwel onmogelijk geworden om nog aan papieren dienstregelingen te geraken en op het internet verdwijnen de oude dienstregelingen naarmate er nieuwe ingevoerd worden. Voor de trams maak ik nog al eens dankbaar gebruik van de Rail Atlas Vicinal van Stefan JUSTENS en Dick van der SPEK en van The Vicinal Story - Light Railways in Belgium 1885 - 1991 van W.J.K. DAVIES.